Zadania maturalne z WOSu
Temat: Ustrój Rzeczpospolitej Polskiej
Zadania pochodzą z oficjalnych arkuszy maturalnych CKE, które służyły przeprowadzaniu majowych egzaminów. Czteroznakowy kod zapisany przy każdym zadaniu wskazuje na jego pochodzenie: S/N – „stara”/”nowa” formuła; P/R – poziom podstawowy/rozszerzony; np. 08 – rok 2008.
Zbiór zadań maturalnych w formie arkuszy, możesz pobrać >> TUTAJ <<.
Zadanie 1. (SP05)
Ustrój Rzeczypospolitej Polskiej. Zaznacz, które zdania są prawdziwe, a które fałszywe, wpisując w odpowiednie miejsce w tabeli literę P (zdanie prawdziwe) lub F (zdanie fałszywe).
a) Pierwszy krok prowadzący do powołania Rady Ministrów należy do Sejmu.
b) Administracja publiczna składa się z dwóch segmentów administracji rządowej i administracji samorządowej.
c) Prawo weta prezydenta wymaga kontrasygnaty premiera.
d) Prezydent powołuje swoich przedstawicieli do KRRiT.
e) Rada Ministrów może zostać odwołana przez prezydenta na skutek nieuchwalenia wotum zaufania przez Sejm.
a) F
b) P
c) F
d) P
e) F
Zadanie 2. (SP05)
Wymień pięć podmiotów, które w Polsce posiadają inicjatywę ustawodawczą.
1) Rada Ministrów (rząd)
2) Senat
3) Prezydent (RP)
4) grupa (co najmniej) 15 posłów (posłowie, komisje sejmowe)
5) grupa (co najmniej) 100 tys obywateli
Zadanie 3. (SP05)
Przeczytaj fragment Konstytucji RP z 2 kwietnia 1997 roku.
Art. 167. 2. Dochodami jednostek samorządu terytorialnego są ich dochody własne oraz subwencje ogólne i dotacje celowe z budżetu państwa.
Uzupełnij tabelę, wpisując w odpowiednie miejsca po jednym, spośród podanych niżej, zadań gminy, finansowanych z tych trzech źródeł:
– prowadzenie szkół,
– wydawanie dowodów osobistych,
– utrzymanie garnizonu wojskowego,
– obchody święta miasta.
Zadanie 4. (SP06)
Uporządkuj chronologicznie pełnienie funkcji Prezesa Rady Ministrów Rzeczypospolitej Polskiej przez następujące osoby:
A) Waldemar Pawlak
B) Tadeusz Mazowiecki
C) Jan Olszewski
D) Jan Krzysztof Bielecki
- B 2. D 3. C 4. A
Zadanie 5. (SP06)
Przyporządkuj zasadom państwa demokratycznego (1 – 4) odpowiadające im zapisy w Konstytucji Rzeczypospolitej Polskiej z 2 kwietnia 1997 r. (A – E).
1) Zasada suwerenności narodu
2) Zasada państwa prawa
3) Zasada podziału władzy
4) Zasada pluralizmu politycznego
- A) „Ustrój Rzeczypospolitej Polskiej opiera się na […] równowadze władzy ustawodawczej, władzy wykonawczej i władzy sądowniczej.”
B) „Rzeczpospolita Polska jest państwem jednolitym.”
C) „Rzeczpospolita Polska zapewnia wolność tworzenia i działania partii politycznych.”
D) „Władza zwierzchnia w Rzeczypospolitej Polskiej należy do Narodu.”
E) „Organy władzy publicznej działają na podstawie i w granicach prawa.”
- D 2. E 3. A 4. C
Zadanie 6. (SP06)
Wymień dwa sposoby bezpośredniego udziału w sprawowaniu władzy przez obywateli we współczesnym państwie demokratycznym.
1) referendum
2) veto ludowe
Zadanie 7. (SP06)
Wyjaśnij zalety ordynacji proporcjonalnej.
Różne grupy społeczne posiadają swoją reprezentację polityczną w Sejmie i w Senacie, a więc na forum parlamentu poruszane są problemy wielu grup społecznych.
Zadanie 8. (SP07)
Jednym z elementów charakteryzujących państwo demokratyczne jest:
A) kontrola wszystkich dziedzin życia społecznego.
B) podporządkowanie instytucji społecznych władzy państwowej.
C) swoboda zrzeszania się obywateli i działalności politycznej.
D) wymuszenie zachowań oczekiwanych przez władze.
C) swoboda zrzeszania się obywateli i działalności politycznej.
Zadanie 9. (SP07)
Nazwij trzy podstawowe funkcje Sejmu Rzeczypospolitej Polskiej.
A) ustrojodawcza
B) ustawodawcza
C) kontrolna
Zadanie 10. (SP07)
Przeczytaj tekst źródłowy. Na jego podstawie oraz wiedzy własnej wykonaj podane poniżej polecenia.
Rząd potrzebuje wsparcia 231 posłów – przy założeniu, że na sali nikogo nie zabraknie. Policzmy. PO (133 posłów) i SLD (55) mówią premierowi Marcinkiewiczowi „nie”. PiS ma 154 posłów (plus Jacka Kurskiego, który rząd poprze), „za” będzie Mniejszość Niemiecka (2). Brakuje 74 głosów. W. Szacki, Kto poprze rząd PiS, „Gazeta Wyborcza”, 4 listopada 2005.
A) Podaj, kto zgodnie z Konstytucją Rzeczypospolitej Polskiej desygnuje szefa rządu.
B) Napisz, czego dotyczy wniosek, który przedstawia sejmowi Prezes Rady Ministrów w ciągu 14 dni od powołania go przez Prezydenta Rzeczypospolitej Polskiej.
C) Podaj, jak określa się w Konstytucji Rzeczypospolitej Polskiej przytoczoną w tekście liczbę 231 głosów.
D) Napisz, co powinien zrobić Prezydent RP, gdy nie uda się powołać Rady Ministrów w procedurze „trzech kroków”.
E) Rozwiń skróty nazw partii wymienionych w tekście.
F) Napisz, na czyj wniosek Prezydent Rzeczypospolitej Polskiej dokonuje zmian w składzie Rady Ministrów.
A) Prezydent Rzeczypospolitej Polskiej.
B) Udzielenia Radzie Ministrów wotum zaufania w związku z przedstawionym Sejmowi programem działania tejże Rady.
C) Bezwzględna większość głosów.
D) Prezydent RP skraca kadencję Sejmu RP i zarządza nowe wybory.
E) PiS – Prawo i Sprawiedliwość; PO – Platforma Obywatelska Rzeczypospolitej Polskiej [Platforma Obywatelska]; SLD – Sojusz Lewicy Demokratycznej
F) Na wniosek Prezesa Rady Ministrów
Zadanie 11. (SP08)
Artykuł 3. Konstytucji Rzeczypospolitej Polskiej: „Rzeczpospolita jest państwem jednolitym” oznacza, że państwo polskie jest:
A. federacją.
B. konfederacją.
C. jednolite wyznaniowo.
D. państwem unitarnym.
D. państwem unitarnym.
Zadanie 12. (SP08)
W Polsce Trybunał Konstytucyjny składa się z sędziów wybieranych na 9-letnią kadencję. Organem, który dokonuje ich wyboru jest:
A. Sejm.
B. Senat.
C. Krajowa Rada Sądownictwa.
D. Prezydent Rzeczypospolitej Polskiej.
A. Sejm.
Zadanie 13. (SP08)
Do kompetencji Prezydenta Rzeczypospolitej Polskiej wobec władzy ustawodawczej w Polsce należy:
A. mianowanie i odwoływanie pełnomocnych przedstawicieli Rzeczypospolitej Polskiej w innych państwach i przy organizacjach międzynarodowych.
B. desygnowanie i powoływanie Prezesa Rady Ministrów.
C. zwoływanie Rady Gabinetowej w sprawach szczególnej wagi.
D. zwoływanie pierwszego posiedzenia nowo wybranych Sejmu i Senatu.
D. zwoływanie pierwszego posiedzenia nowo wybranych Sejmu i Senatu.
Zadanie 14. (SP08)
Do podanych działań w procesie legislacyjnym w polskim parlamencie dobierz odpowiednią większość, wymaganą przy głosowaniu.
Działania w procesie legislacyjnym:
A. Odrzucenie poprawek Senatu
B. Przełamanie veta prezydenckiego
C. Przyjęcie ustawy przez Sejm
Wymagana większość w głosowaniu:
1. Większość kwalifikowana
2. Większości bezwzględna
3. Większość zwykła
4. Większość proporcjonalna
A. 2, B. 1, C. 3
Zadanie 15. (SP08)
Uzupełnij poniższe zdania dotyczące trybu wprowadzania zmiany Konstytucji Rzeczypospolitej Polskiej.
1.Projekt ustawy o zmianie Konstytucji Rzeczypospolitej Polskiej może przedłożyć co najmniej 1/5 ustawowej liczby posłów lub Senat, lub A) ……………..
2. Jeżeli ustawa o zmianie Konstytucji dotyczy przepisów rozdziału I, II lub XII Konstytucji, wyżej wymienione podmioty mogą zażądać, w terminie 45 dni od dnia uchwalenia ustawy przez Senat, przeprowadzenia B) ……………..
3. Z wnioskiem w tej sprawie podmioty te zwracają się do C) ……………..
A) Prezydent Rzeczypospolitej.
B) referendum zatwierdzającego.
C) Marszałka Sejmu.
Zadanie 16. (SP08)
Do podanych informacji dotyczących Konstytucji Rzeczypospolitej Polskiej dopisz odpowiednią jej funkcję.
A. Jest podstawą systemu prawnego Rzeczypospolitej Polskiej.
B. Zawiera zasady, które określają ustrój i strukturę państwa.
C. Scala społeczeństwo, stanowiąc wyraz szerokiego konsensusu społecznego.
A. Funkcja prawna
B. Funkcja organizatorska
C. Funkcja integracyjna
Zadanie 17. (SP08)
Uzupełnij poniższą tabelę, dotyczącą systematyki źródeł prawa powszechnie obowiązującego w Rzeczypospolitej Polskiej (zgodnie z art. 87. Konstytucji Rzeczypospolitej Polskiej). Wpisz brakujące informacje w odpowiednie miejsca tabeli.
Zadanie 18. (SP08)
Wskaż cztery cechy dobrej konstytucji, które wymienia autor w poniższym tekście.
Chociaż nie ma idealnego wzorca, to jedne konstytucje działają lepiej, a inne gorzej. Stosunkowo niewiele konstytucji funkcjonuje dobrze i trwale. Udane konstytucje miały przeważnie cztery cechy. Po pierwsze, […] konstytucja powinna zawierać tylko najważniejsze reguły funkcjonowania państwa oraz stosunków między państwem a obywatelami. Konstytucja raczej nie powinna usiłować załatwiać jakichkolwiek konkretnych, nawet najważniejszych spraw, ma jedynie stwarzać mechanizm, który będzie służył możliwie najlepszemu rozwiązywaniu problemów i konfliktów w przyszłości. […] Co więcej, konstytucje często chronią społeczeństwa i ich spontaniczne instytucje przed nadmierną ingerencją ze strony władz państwowych. Wiąże się to z drugą cechą dobrej konstytucji, polegającą na tym, że […] tam, gdzie rozgraniczenie między społeczeństwem a państwem jest względnie wyraźne, konstytucje zazwyczaj nie regulują wszystkich stosunków społecznych, lecz tylko takie, które dotyczą organizacji władzy państwowej, styku państwa z obywatelami oraz tych sytuacji, w których obywatele znajdują się pod ochroną prawa. Konstytucje nie wkraczają więc tam w sferę moralności, wiary i religii, sztuki, kultury, wymiany dóbr i wartości między ludźmi oraz intymnych stosunków prywatnych. […] Po trzecie, dobra konstytucja nie jest manifestem ani programem politycznym lecz prawem. Istotą prawa jest to, że musi ono być przestrzegane, realizowane. Nie powinno więc w dobrej konstytucji być zbyt wiele deklaracji i obietnic bez pokrycia, nawet jeśli te obietnice dotyczyłyby, od dawna uznanych za słuszne i sprawiedliwe, roszczeń obywateli […]. I wreszcie, po czwarte, dobre konstytucje […] zakładają, że nawet po ogłoszeniu doskonałej konstytucji społeczeństwo nie stanie się rajem i będą w nim zawsze występować sprzeczne interesy oraz związane z nimi konflikty. Przyjmują do wiadomości, że ludzie nie są święci, że mają swoje potrzeby, ambicje oraz interesy, a do polityki i rządzenia nie zawsze garną się bezinteresownie. Przewidują, że sam lud może się pomylić, większość może podejmować decyzje nierozsądnie, kierować się emocjami lub egoizmem, naruszać interesy mniejszości.
Źródło: Wiktor Osiatyński, Twoja konstytucja, Warszawa 1997
Cechy dobrej konstytucji:
– konstytucja zawiera tylko najważniejsze reguły funkcjonowania państwa
– przepisy w konstytucji nie naruszają sfery moralności obywateli
– konstytucja jest obowiązującym prawem, nie zawiera wielu obietnic
– przepisy konstytucyjne zapobiegają nadużyciom władzy
Zadanie 19. (SP08)
Na podstawie tekstu źródłowego sformułuj pięć problemów, które należałoby, zdaniem autora, rozstrzygnąć przed zmianą Konstytucji Rzeczypospolitej Polskiej z 1997 r. Przedstaw je własnymi słowami.
W […] debacie konstytucyjnej […] najpierw należy przesądzić o tym, czy i co konkretnie w państwie wymaga zmiany, a dopiero w następnym etapie o tym, czy dla tych zmian potrzebna jest nowa Konstytucja i odmieniona aksjologia ustrojowa. Jest oczywiście o czym debatować. Wymieńmy dla przykładu te obszary: – kształt i rola samorządu terytorialnego: czy chcemy modelu konstytucyjnego opierającego się na szerokim władztwie samorządowym i domniemaniu kompetencji wspólnot terytorialnych, a więc modelu subsydiarności państwa […], czy […] koncepcji centralistycznej, a więc koncepcji mocnego państwa, a ściślej mocnej władzy centralnej; […] – zakres, intensywność, skala gwarancji socjalnych wobec obywateli: czy chcemy państwa silniej preferującego wartości solidaryzmu społecznego […], czy państwa – mniej opiekuńczego, ale bardziej efektywnego gospodarczo, akcentującego silniej wolność indywidualną, w tym wartość wolności gospodarczej; […] – w jaki sposób reformować system wymiaru sprawiedliwości: czy jesteśmy gotowi na to, by kosztem większej efektywności sądów ograniczyć dostępność drogi sądowej (na rzecz procedur administracyjnych) i instancyjność postępowań; – reforma systemu opieki zdrowotnej i zakres gwarancji świadczeń publicznej służby zdrowia: czy w imię konsekwentnego solidaryzmu społecznego chcemy […] fikcję „dostępności wszystkiego”, czy […] określimy w sposób realistyczny progi dostępności świadczeń, zdecydujemy się na ich częściową odpłatność i wyznaczymy granice możliwości publicznego systemu ubezpieczeń; – model edukacji na poziomie szkół wyższych: czy chcemy zasady nieodpłatności kształcenia w publicznych szkołach wyższych, czy […] zdecydujemy się na powszechną odpłatność z rozwiniętym powszechnym systemem stypendialnym dla osób mniej zamożnych. To oczywiście niektóre tylko z wielkich pytań, na jakie powinniśmy odpowiedzieć zanim zechcemy reformować konstytucję.
Źródło: Wykład prof. Marka Safjana Konstytucja, sprawiedliwość i prawo. Wygłoszony w Fundacji im. Stefana Batorego 16 maja 2006 roku.
Problemy wymagające rozstrzygnięcia:
– model ustroju państwa – państwo scentralizowane czy zdecentralizowane
– zakres świadczeń socjalnych – państwo bardziej lub mniej opiekuńcze
– dostępność drogi sądowej – rozszerzenie czy jej ograniczenie na rzecz postępowania administracyjnego
– bezpłatna czy częściowo odpłatna opieka zdrowotna
– płatne czy bezpłatne szkolnictwo wyższe
Zadanie 20. (SP08)
Zapoznaj się z zamieszczonymi poniżej wykresami i wykonaj polecenia. Wykres 1.
Wykres 2. Ostatnio sporo się dyskutuje o propozycjach, których wprowadzenie w życie zmieniłoby zasady funkcjonowania naszego systemu politycznego. O każdej z poniższych propozycji proszę powiedzieć, czy popiera Pan(i) wprowadzenie jej w życie, czy też nie. Czy popiera Pan(i):
a) Napisz, które wskazanie respondentów dotyczące zlikwidowania Senatu w Polsce uległo największej zmianie w roku 2004 w stosunku do roku 2002. W odpowiedzi uwzględnij dane liczbowe z wykresów.
b) Podaj nazwę konstytucyjnej zasady prawa wyborczego do polskiego Sejmu, która musiałaby ulec zmianie, gdyby wprowadzono proponowane w sondażu rozwiązanie.
c) Napisz, jaki model parlamentu obowiązywałby w Polsce oraz ilu posłów liczyłby parlament, gdyby zostały wprowadzone proponowane w sondażu zmiany.
a) Największej zmianie uległo wskazanie respondentów zdecydowanie twierdzących, że należy zlikwidować Senat (wskazanie „zdecydowanie tak”). Zwiększyło się ono z 21% do 33%.
b) Zasada wyborów proporcjonalnych
c) Model parlamentu: jednoizbowy; Liczba posłów: 230.
Zadanie 21. (SP08)
Napisz list do gazety, w którym wyjaśniasz, jaką rolę odgrywa konstytucja w państwie i społeczeństwie. Wskaż dwie mocne i dwie słabe strony obecnie obowiązującej w Polsce konstytucji. Uzasadnij swoje opinie. Podaj dwie propozycje zmian zasad ustrojowych w polskiej ustawie zasadniczej i argumenty, które przemawiają za ich wprowadzeniem. Wykorzystaj informacje zawarte w zadaniach 24 – 27.
Warszawa, 8.05.2008 r.
Redakcja „Gazety Naszej” w Warszawie
Szanowna Redakcjo,
Wprowadzenie zmian w polskiej Konstytucji obowiązującej od 1997 r. jest częstym tematem artykułów prasowych w Polsce. Chciałbym także zabrać głos w tej sprawie, przyczyniając się być może do podjęcia szerszej dyskusji na ten temat na łamach Waszej gazety.
Konstytucja stanowi podstawę całego systemu prawno – politycznego państwa. Jest najważniejszym źródłem powszechnie obowiązującego prawa. Reguluje stosunki polityczne, społeczne i gospodarcze w państwie. Definiuje strukturę i kompetencje władz, określa prawa przysługujące obywatelom. Wyznacza też cele, które chce realizować państwo. W ten sposób kształtuje otaczającą nas rzeczywistość i zapobiega chaosowi prawnemu i politycznemu w kraju. Pomaga w integrowaniu się społeczeństwa wokół zasad w niej zawartych. Stymuluje identyfikację obywateli z państwem. Prowadzi do zwiększenia zainteresowania obywateli życiem publicznym oraz udziału w kształtowaniu polityki państwa. Należy pamiętać, że dla urzeczywistnienia tego zadania duże znaczenie ma to, aby była ona wyrazem szerokiego porozumienia społecznego. Konstytucja powinna być trwała, dlatego jej zmiana jest znacznie trudniejsza niż uchwalenie ustawy zwykłej.
W obecnej sytuacji politycznej jest wreszcie możliwość i chęć polityczna do zmiany polskiej ustawy zasadniczej, które wynikają zapewne z troski o usprawnienie funkcjonowania państwa. Powołując się na badania przeprowadzone przez CBOS w 2002 r. (Polacy o konstytucji i likwidacji Senatu. Komunikat z badań.), z których jednoznacznie wynika, że większość badanych opowiada się za zmianami w konstytucji (52% uważa, że należy wprowadzić do niej zmiany). Również ja jestem tego samego zdania, że w obowiązującej obecnie w Polsce konstytucji należy wprowadzić istotne zmiany ustrojowe. Zgadzam się z niektórymi propozycjami profesora Marka Safiana zawartymi w wykładzie wygłoszonym w maju 2006 r. w Fundacji im. Stefana Batorego, szczególnie dotyczącymi wprowadzenia częściowej odpłatności za świadczenia medyczne i szkolnictwo wyższe.
Zasady funkcjonowania naszego państwa regulowane obecną konstytucją pozostawiają wiele do życzenia. Niewątpliwie słabą stroną polskiej ustawy zasadniczej jest niejednoznaczne określenie kompetencji Prezydenta Rzeczypospolitej Polskiej i Prezesa Rady Ministrów w dziedzinie polityki zagranicznej. Jasne rozgraniczenie kompetencji obydwu organów władzy wykonawczej poprawi wizerunek Polski na arenie międzynarodowej. Unikniemy chociażby sytuacji, w których od wielu miesięcy nieobsadzone pozostają stanowiska ambasadorów, czy też podwójnej reprezentacji państwa polskiego na spotkaniach międzynarodowych, do której doszło, np. na Szczycie Unii Europejskiej w Lizbonie. Spory kompetencyjne, których jesteśmy świadkami, szczególnie od momentu utworzenia, jesienią 2007 r., nowego rządu, prowadzą często do nieporozumień mających bardzo niekorzystny wpływ na międzynarodowy wizerunek Polski.
Kolejną słabą stroną polskiej Konstytucji są zasady organizacji władzy ustawodawczej, które w efekcie prowadzą do nadreprezentacji społeczeństwa. Uważam, że istnienie dwuizbowego parlamentu w obecnym kształcie jest niepotrzebną biurokratyzacją państwa. Podobnie jak badani przez CBOS w 2004 r., uważam, że skład niższej izby parlamentu, czyli Sejmu, należałoby zmniejszyć o połowę. Reprezentacja 230 posłów wystarczyłaby w zupełności do prac związanych z działalnością ustawodawczą. Ograniczyłoby to znacznie wydatki związane z funkcjonowaniem parlamentu, a także usprawniło jego działanie.
Istnienie drugiej izby parlamentu w obecnym kształcie wymaga również zastanowienia. Senatorowie nie mają realnej władzy. Ich praca tylko przedłuża proces ustawodawczy. Często nie wprowadzają znaczących poprawek do ustaw przekazywanych im do rozpatrzenia przez Sejm. Ponadto kandydaci, którzy startują w wyborach do Senatu, to często osoby „zesłane” na polityczną emeryturę przez własne partie polityczne. Aby uniknąć takiej sytuacji, można by przekształcić Senat w reprezentację organów samorządu terytorialnego (np. samorządów wojewódzkich), wzorowaną na niemieckim Bundesracie. Ograniczałoby to koszty związane z wyborami oraz usprawniłoby działanie Sejmu. Ponadto zmiana reprezentacji Senatu na reprezentację samorządu terytorialnego doprowadziłoby do wzrostu znaczenia środowisk lokalnych w polityce państwa.
Kolejna moja propozycja zmiany zasad ustrojowych w polskiej Konstytucji dotyczy ordynacji wyborczej do Sejmu, która według mnie, powinna być większościowa, a nie proporcjonalna. Wybieranie określonych kandydatów, a nie głosowanie na listy partyjne, prawdopodobnie bardziej związałoby kandydata ze swoimi wyborcami, ponadto mogłoby znacznie ograniczyć kandydowanie do Sejmu osób o niskiej reputacji moralnej, a także tych, wobec których toczą się postępowania karne lub został orzeczony wyrok sądowy.
Proponowane przeze mnie zmiany w obecnej konstytucji są niezbędne dla sprawnego funkcjonowania państwa. Są jednak także zasady, które nie wymagają zmian. Niewątpliwie mocną stroną obecnej konstytucji jest brak znaczących sporów kompetencyjnych między władzą ustawodawczą a wykonawczą, co wynika, moim zdaniem, z bardzo precyzyjnych zapisów konstytucyjnych, niebudzących wątpliwości, co do zakresu kompetencji poszczególnych rodzajów władzy. Uważam również, że zaletą obecnie obowiązującej konstytucji są także jasne reguły i zasady powoływania premiera i rządu. Konstytucja określa wszystkie możliwe warianty konstruowania Rady Ministrów, przyznając inicjatywę w tym zakresie zarówno Prezydentowi Rzeczypospolitej Polskiej, jak i Sejmowi. Umożliwia to szybkie i sprawne powoływanie nowego premiera i rządu. Istotna jest także możliwość zastosowania procedury konstruktywnego wotum nieufności , dzięki czemu zapobiega się paraliżowi władzy wykonawczej.
Podsumowując: uważam, że ze względu na niejasność oraz nieprecyzyjność wielu artykułów Konstytucji, które powodują częste spory polityczne, należy wprowadzić do obecnie obowiązującej w Polsce ustawy zasadniczej istotne zmiany zasad ustrojowych. Jak wiadomo uchwalona w 1997 roku Konstytucja była od początku wyrazem kompromisu zawartego przez różne opcje polityczne. Dlatego też w celu usprawnienia funkcjonowania państwa wymaga ona niezbędnych poprawek.
Z poważaniem,
XXXYYYY
Zadanie 22. (SP09)
Na podstawie fragmentu Konstytucji Rzeczypospolitej Polskiej i własnej wiedzy wykonaj polecenia.
W trosce o byt i przyszłość naszej Ojczyzny, odzyskawszy w 1989 roku możliwość suwerennego i demokratycznego stanowienia o Jej losie, my, Naród Polski – wszyscy obywatele Rzeczypospolitej, zarówno wierzący w Boga będącego źródłem prawdy, sprawiedliwości, dobra i piękna, jak i nie podzielający tej wiary […], ustanawiamy Konstytucję Rzeczypospolitej Polskiej jako prawa podstawowe dla państwa oparte na poszanowaniu wolności i sprawiedliwości, współdziałaniu władz, dialogu społecznym oraz na zasadzie pomocniczości umacniającej uprawnienia obywateli i ich wspólnot. […]
a) Podaj nazwę, jaką określa się zamieszczony powyżej fragment Konstytucji.
b) Zaznacz jedną prawidłową odpowiedź.
Użyte w Konstytucji Rzeczypospolitej Polskiej określenie my, Naród Polski – wszyscy obywatele Rzeczypospolitej nawiązuje do:
A. antropologicznej koncepcji narodu.
B. normatywnej koncepcji narodu.
C. politycznej koncepcji narodu.
a) Preambuła/ wstęp do konstytucji
b) C. politycznej koncepcji narodu.
Zadanie 23. (SP09)
Na podstawie fragmentu tekstu Konstytucji Rzeczypospolitej Polskiej i własnej wiedzy rozstrzygnij, które zdania są prawdziwe, a które fałszywe. Wpisz w tabeli Prawda (zdanie prawdziwe) lub Fałsz (zdanie fałszywe).
Art. 235. 1. Projekt ustawy o zmianie Konstytucji może przedłożyć co najmniej 1/5 ustawowej liczby posłów, Senat lub Prezydent Rzeczypospolitej. 2. Zmiana Konstytucji następuje w drodze ustawy uchwalonej w jednakowym brzmieniu przez Sejm i następnie w terminie nie dłuższym niż 60 dni przez Senat. […] 4. Ustawę o zmianie Konstytucji uchwala Sejm większością co najmniej 2/3 głosów w obecności co najmniej połowy ustawowej liczby posłów oraz Senat bezwzględną większością głosów w obecności co najmniej połowy ustawowej liczby senatorów. […] 6. Jeżeli ustawa o zmianie Konstytucji dotyczy przepisów rozdziału I, II lub XII, podmioty określone w ust. 1 mogą zażądać, w terminie 45 dni od dnia uchwalenia ustawy przez Senat, przeprowadzenia referendum zatwierdzającego.
A. Projekt ustawy o zmianie Konstytucji może przedłożyć co najmniej 92 posłów.
B. Każda zmiana Konstytucji musi być zatwierdzona w referendum konstytucyjnym.
C. Senat może zażądać przeprowadzenia referendum zatwierdzającego, jeżeli ustawa o zmianie Konstytucji dotyczy przepisów rozdziału II Konstytucji.
D. Rada Ministrów nie posiada inicjatywy ustawodawczej w sprawie zmiany Konstytucji.
E. Sejm uchwala ustawę o zmianie Konstytucji bezwzględną większością głosów w obecności co najmniej połowy ustawowej liczby posłów.
A. Prawda
B. Fałsz
C. Prawda
D. Prawda
E. Fałsz
Zadanie 24. (SP09)
Przeczytaj fragment Konstytucji Rzeczypospolitej Polskiej i wykonaj polecenia.
Art. 154. 1. Prezydent Rzeczypospolitej desygnuje Prezesa Rady Ministrów, który proponuje skład Rady Ministrów. Prezydent Rzeczypospolitej powołuje Prezesa Rady Ministrów wraz z pozostałymi członkami Rady Ministrów […] i odbiera przysięgę od członków nowo powołanej Rady Ministrów. […] […] 3. W razie niepowołania Rady Ministrów w trybie ust. 1 lub nieudzielenia jej wotum zaufania w trybie ust. 2 Sejm […] wybiera Prezesa Rady Ministrów oraz proponowanych przez niego członków Rady Ministrów bezwzględną większością głosów w obecności co najmniej połowy ustawowej liczby posłów. Prezydent Rzeczypospolitej powołuje tak wybraną Radę Ministrów i odbiera przysięgę od jej członków. Art. 155. 1. W razie niepowołania Rady Ministrów w trybie art. 154 ust. 3 Prezydent Rzeczypospolitej w ciągu 14 dni powołuje Prezesa Rady Ministrów i na jego wniosek pozostałych członków Rady Ministrów oraz odbiera od nich przysięgę. […] 2. W razie nieudzielenia Radzie Ministrów wotum zaufania w trybie określonym w ust. 1 Prezydent Rzeczypospolitej skraca kadencję Sejmu i zarządza wybory.
a) Powyższe przepisy Konstytucji Rzeczypospolitej Polskiej przedstawiają procedurę tzw. „trzech kroków” powoływania rządu. Napisz, w którym kroku Prezydent Rzeczypospolitej desygnuje Prezesa Rady Ministrów.
b) Wymień dwa uprawnienia przysługujące Prezydentowi Rzeczypospolitej Polskiej w kroku drugim i trzecim.
a) Krok pierwszy
b) Możliwe odpowiedzi:
1. Powołanie Prezesa Rady Ministrów.
2. Odebranie przysięgi od nowo powołanej Rady Ministrów.
lub
1. Powołanie Prezesa Rady Ministrów i pozostałych członków Rady Ministrów.
2. Odebranie przysięgi od nowo powołanej Rady Ministrów.
Zadanie 25. (SP09)
W poniższych przepisach Konstytucji Rzeczypospolitej Polskiej określone są trzy funkcje sejmu. Dopasuj, do podanych artykułów właściwą funkcję sejmu.
Art. 120. Sejm uchwala ustawy zwykłą większością g łosów w obecności co najmniej połowy ustawowej liczby posłów, chyba że Konstytucja przewiduje inną większość. W tym samym trybie Sejm podejmuje uchwały, jeżeli ustawa lub uchwała Sejmu nie stanowi inaczej.
Art. 209. 1. Rzecznik Praw Obywatelskich jest powoływany przez Sejm za zgodą Senatu, na 5 lat. […]
Art. 226. 1. Rada Ministrów w ciągu 5 miesięcy od zakończenia roku budżetowego przedkłada Sejmowi sprawozdanie z wykonania ustawy budżetowej wraz z informacją o stanie zadłużenia państwa. 2. Sejm rozpatruje przedłożone sprawozdanie i po zapoznaniu się z opinią Najwyższej Izby Kontroli podejmuje, w ciągu 90 dni od dnia przedłożenia Sejmowi sprawozdania, uchwałę o udzieleniu lub odmowie udzielenia Radzie Ministrów absolutorium.
Art. 120. – ustawodawcza lub prawodawcza
Art. 209. – kreacyjna
Art. 226. – kontrolna
Zadanie 26. (SP10)
Do podanych organów władzy Rzeczypospolitej Polskiej dopisz czas trwania ich kadencji. Odpowiedzi wybierz spośród: 9 lat, 5 lat, 4 lata, 6 lat.
Organy władzy:
A. Prezes Najwyższej Izby Kontroli ………………………………
B. Sejm ……………………………..
C. Prezydent Rzeczypospolitej Polskiej ………………………………
A. 6 lat B. 4 lata C. 5 lat
Zadanie 27. (SP10)
W każdym z podanych podpunktów podkreśl cechę właściwą dla Konstytucji RP.
A. Konstytucja: materialna / formalna.
B. Procedura powstawania: oktrojowana / uchwalona i przyjęta w referendum.
C. Okres obowiązywania: stała / czasowa.
A. formalna.
B. uchwalona i przyjęta w referendum.
C. stała.
Zadanie 28. (SP10)
Podaj nazwy zasad ustrojowych, do których odnoszą się zacytowane fragmenty Konstytucji RP.
A. Art.4.1. Władza zwierzchnia w Rzeczypospolitej Polskiej należy do Narodu.
………………………………………………………………………………………………………………………….
B. Art.7. Organy władzy publicznej działają na podstawie i w granicach prawa.
………………………………………………………………………………………………………………………….
A. suwerenności narodu [suwerenności ludu, zwierzchnictwa narodu, zwierzchniej władzy narodu] B. [demokratycznego] państwa prawa [państwa prawnego, praworządności, legalizmu, rządów prawa]
Zadanie 29. (SP10)
Podaj pełne nazwy konstytucyjnych organów państwa, do których uprawnień odnoszą się zacytowane fragmenty Konstytucji RP.
A. Art. 129.1. Ważność wyboru Prezydenta Rzeczypospolitej stwierdza
…………………………………………………………………………………………………………………………………….
B. Art. 133.1.1) ratyfikuje i wypowiada umowy międzynarodowe […]
…………………………………………………………………………………………………………………………………….
C. Art. 203.1. […] kontroluje działalność organów administracji rządowej […] z punktu widzenia legalności, gospodarności, celowości i rzetelności.
……………………………………………………………………………………………………………………………………
D. Art. 208.1. […] stoi na straży wolności i praw człowieka i obywatela określonych w Konstytucji oraz w innych aktach normatywnych.
…………………………………………………………………………………………………………………………………….
A. Sąd Najwyższy
B. Prezydent Rzeczypospolitej [Prezydent RP; Prezydent Polski]
C. Najwyższa Izba Kontroli
D. Rzecznik Praw Obywatelskich
Zadanie 30. (SP10)
Do podanych opisów zadań realizowanych przez jednostki samorządu terytorialnego dopisz sposoby ich finansowania. Odpowiedzi wybierz spośród: dochody własne, subwencje ogólne, dotacje celowe z budżetu państwa.
Opis zadania:
A. Przed radą gminy stanęło zadanie znalezienia środków na sfinansowanie przebudowy skrzyżowania. Droga należała do kategorii dróg gminnych. Potrzebne fundusze uzyskano ze sprzedaży działki będącej własnością gminy.
……………………………………………………………………………………..
B. Planowana przez gminę inwestycja była ważna, więc rząd przekazał dodatkowe środki na jej sfinansowanie. Gmina otrzymała 50% środków przeznaczonych na realizację inwestycji.
……………………………………………………………………………………..
A. dochody własne
B. dotacje celowe [z budżetu państwa]
Zadanie 31. (SP11)
Uzupełnij tekst, wpisując w odpowiednie miejsca określenia rodzajów demokracji.
Jeśli decyzje podejmują przedstawiciele społeczeństwa wybrani w wolnych wyborach, to mówimy o demokracji (A) ………………………………………… .
Referendum, inicjatywa ludowa i weto ludowe to formy demokracji (B)
…………………………………………………………………………. .
A. przedstawicielskiej (pośredniej / reprezentacyjnej)
B. bezpośredniej (partycypacyjnej)
Zadanie 32. (SP11)
Na podstawie artykułu 34 Konstytucji Rzeczypospolitej Polskiej i własnej wiedzy wykonaj polecenia.
Obywatelstwo polskie nabywa się przez urodzenie z rodziców będących obywatelami polskimi.
Zadanie 32. (SP11)
A. Nazwij zasadę nabywania obywatelstwa określoną w powyższym przepisie prawnym.
B. Podaj konstytucyjną nazwę organu uprawnionego do nadawania polskiego obywatelstwa.
A. zasada prawa krwi (prawo krwi / zasada krwi / ius sanguinis)
B. Prezydent Rzeczypospolitej Polskiej (Prezydent Rzeczypospolitej / Prezydent RP)
Zadanie 33. (SP11)
Określ, do której funkcji Sejmu Rzeczypospolitej Polskiej należą podane kompetencje. Odpowiedzi wybierz spośród: prawodawcza, ustrojodawcza, kreacyjna, kontrolna.
A. powoływanie Rzecznika Praw Obywatelskich (za zgodą Senatu) ……………………………………………………………………………………………………
B. składanie interpelacji i zapytań poselskich ……………………………………………………………………………………………………
C. uchwalanie ustawy budżetowej
……………………………………………………………………………………………………
A. kreacyjna
B. kontrolna
C. prawodawcza
Zadanie 34. (SP11)
Do każdego rodzaju wyborów dopisz stosowane w nich zasady wyborcze. Odpowiedzi wybierz spośród: powszechność, równość, bezpośredniość, proporcjonalność, tajność głosowania. W punkcie A i B niektóre zasady wyborcze mogą się powtarzać.
A. wybory do Senatu RP: …………………………………………………………………………………………….. ……………………………………………………………………………………………………………………………………
B. wybory Prezydenta RP: …………………………………………………………………………………………… ……………………………………………………………………………………………………………………………………
A. powszechność, bezpośredniość, tajność głosowania
B. powszechność, równość, bezpośredniość, tajność głosowania
Zadanie 35. (SP11)
Na podstawie fragmentów Konstytucji Rzeczypospolitej Polskiej wykonaj polecenia.
Art. 229. W razie zewnętrznego zagrożenia państwa, zbrojnej napaści na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej lub gdy z umowy międzynarodowej wynika zobowiązanie do wspólnej obrony przeciwko agresji, Prezydent Rzeczypospolitej na wniosek Rady Ministrów może wprowadzić stan wojenny na części albo na całym terytorium państwa.
Art. 230.1. W razie zagrożenia konstytucyjnego ustroju państwa, bezpieczeństwa obywateli lub porządku publicznego, Prezydent Rzeczypospolitej na wniosek Rady Ministrów może wprowadzić, na czas oznaczony, nie dłuższy niż 90 dni, stan wyjątkowy na części albo na całym terytorium państwa.
Art. 232. W celu zapobieżenia skutkom katastrof naturalnych lub awarii technicznych noszących znamiona klęski żywiołowej oraz w celu ich usunięcia Rada Ministrów może wprowadzić na czas oznaczony, nie dłuższy niż 30 dni, stan klęski żywiołowej na części albo na całym terytorium państwa. Przedłużenie tego stanu może nastąpić za zgodą Sejmu.
A. Wymień rodzaje stanów nadzwyczajnych w Rzeczypospolitej Polskiej i do każdego z nich dopisz organ lub organy państwa uczestniczące w podejmowaniu decyzji o jego wprowadzeniu.
B. Określ, jaki rodzaj stanu nadzwyczajnego mógłby być wprowadzony na terenie województwa, w którym wylały rzeki, zostały zniszczone drogi, mosty oraz wiele budynków prywatnych i obiektów użyteczności publicznej.
A. 
B. Stan klęski żywiołowej
Zadanie 36. (SP11)
Na podstawie artykułu 25 Konstytucji Rzeczypospolitej Polskiej i własnej wiedzy rozstrzygnij, które zdania są prawdziwe, a które fałszywe. Wpisz w odpowiednie miejsca tabeli prawda lub fałsz.
Artykuł 25 Konstytucji RP:
1. Kościoły i inne związki wyznaniowe są równouprawnione.
2. Władze publiczne w Rzeczypospolitej Polskiej zachowują bezstronność w sprawach przekonań religijnych, światopoglądowych i filozoficznych, zapewniając swobodę ich wyrażania w życiu publicznym.
3. Stosunki między państwem a kościołami i innymi związkami wyznaniowymi są kształtowane na zasadach poszanowania ich autonomii oraz wzajemnej niezależności każdego w swoim zakresie, jak również współdziałania dla dobra człowieka i dobra wspólnego.
4. Stosunki między Rzecząpospolitą Polską a Kościołem katolickim określają umowa międzynarodowa zawarta ze Stolicą Apostolską i ustawy.
5. Stosunki między Rzecząpospolitą Polską a innymi kościołami oraz związkami wyznaniowymi określają ustawy uchwalone na podstawie umów zawartych przez Radę Ministrów z ich właściwymi przedstawicielami.
Pytania:
A. Stosunki między Rzecząpospolitą Polską a Polskim Autokefalicznym Kościołem Prawosławnym regulowane są ustawowo.
B. Umowę międzynarodową określającą stosunki między Rzecząpospolitą Polską a Kościołem katolickim nazywamy konkordatem.
C. Rzeczpospolita Polska uznaje nadrzędność Kościoła katolickiego nad innymi kościołami i związkami wyznaniowymi.
A. Prawda
B. Prawda
C. Fałsz
Zadanie 37. (SP12)
Do każdego podanego fragmentu Konstytucji Rzeczypospolitej Polskiej dopisz odpowiadającą mu nazwę zasady demokracji.
A. Art. 4.1. Władza zwierzchnia w Rzeczypospolitej Polskiej należy do Narodu.
B. Art. 7. Organy władzy publicznej działają na podstawie i w granicach prawa.
C. Art. 10.1. Ustrój Rzeczypospolitej Polskiej opiera się na podziale i równowadze władzy ustawodawczej, władzy wykonawczej i władzy sądowniczej.
D. Art. 11.1. Rzeczpospolita Polska zapewnia wolność tworzenia i działania partii politycznych. Partie polityczne zrzeszają na zasadach dobrowolności i równości obywateli polskich w celu wpływania metodami demokratycznymi na kształtowanie polityki państwa.
A. suwerenności (zwierzchnictwa / zwierzchności) narodu (ludu)
B. praworządności (państwa prawa / legalizmu)
C. podziału (trójpodziału) władz
D. pluralizmu politycznego
Zadanie 38. (SP12)
Na podstawie tabeli dotyczącej wyborów powszechnych w Polsce i własnej wiedzy wykonaj polecenia.
A. Wskaż rodzaj wyborów, w których występuje najwyższa frekwencja.
B. Wyjaśnij, w jakiej sytuacji wybory prezydenckie przeprowadza się w dwóch turach.
C. Wyjaśnij, dlaczego byłoby błędem zamieszczenie w tabeli wyborów, w wyniku których urząd Prezydenta PRL objął Wojciech Jaruzelski.
D. Zdefiniuj pojęcie frekwencja wyborcza.
A. wybory prezydenckie
B. W przypadku, gdy żaden z kandydatów nie otrzymał bezwzględnej większości (więcej niż połowy / ponad 50%) głosów, przeprowadza się II turę.
C. Wybory prezydenckie w 1989 roku nie miały charakteru powszechnego (Gen. Jaruzelski został wybrany na urząd Prezydenta PRL przez Zgromadzenie Narodowe / parlament).
D. Odsetek (procent) tych spośród uprawnionych do głosowania (elektoratu / wyborców), którzy uczestniczyli w głosowaniu.
Zadanie 39. (SP12)
Do każdej podanej informacji dopisz właściwą nazwę związaną z samorządem terytorialnym w Rzeczypospolitej Polskiej.
A. Jednostka pomocnicza gminy obejmująca jedną lub kilka wsi; na jej czele stoi osoba wybierana w głosowaniu powszechnym na zebraniu wiejskim.
B. Członek kolegialnego organu stanowiącego w jednostkach samorządu terytorialnego wszystkich szczebli.
C. Jednoosobowy organ wykonawczy wybierany bezpośrednio przez mieszkańców gminy miejskiej.
D. Szef kolegialnego organu wykonawczego w powiecie wybierany przez radę powiatu.
E. Organ kolegialny wybierany przez sejmik województwa; na jego czele stoi marszałek województwa.
A. sołectwo
B. radny
C. burmistrz (prezydent miasta)
D. starosta
E. zarząd województwa
Zadanie 40. (SP12)
Do każdej podanej w tabeli czynności w polskim procesie legislacyjnym dopisz nazwę organu państwa, który może ją podjąć.
Zadanie 41. (SP13)
Wymień trzy konstytucyjne zasady prawa wyborczego wspólne w Rzeczypospolitej Polskiej dla wyborów: do Sejmu RP, do Senatu RP oraz na urząd Prezydenta RP.
– powszechność (powszechne)
– bezpośredniość (bezpośrednie)
– tajność głosowania (w głosowaniu tajnym)
Zadanie 42. (SP13)
Do każdej informacji o Marszałku Sejmu Rzeczypospolitej Polskiej dopisz jego imię i nazwisko. Odpowiedzi wybierz spośród: Ludwik Dorn, Józef Oleksy, Grzegorz Schetyna, Józef Zych.
A. Marszałek Sejmu RP II i IV kadencji (1993–1995, 2004–2005); prezes Rady Ministrów RP (1995–1996); wiceprezes Rady Ministrów RP oraz minister spraw wewnętrznych i administracji (2004); poseł na Sejm (1989–2005); pełnił funkcje kierownicze w strukturach PZPR, był wiceprzewodniczącym oraz przewodniczącym SdRP i SLD.
B. Marszałek Sejmu RP V kadencji (2007); wiceprezes Rady Ministrów RP oraz minister spraw wewnętrznych i administracji (2005–2007); poseł na Sejm (od 1997 r.); był wiceprezesem PC i PiS.
C. Marszałek Sejmu RP VI kadencji (2010–2011); wiceprezes Rady Ministrów RP oraz minister spraw wewnętrznych i administracji (2007–2009); poseł na Sejm (od 1997 r.); pełnił funkcje kierownicze w KLD i PO.
A. Józef Oleksy
B. Ludwik Dorn
C. Grzegorz Schetyna
Zadanie 43. (SP13)
Do każdego fragmentu Konstytucji Rzeczypospolitej Polskiej dopisz nazwę właściwej funkcji Sejmu RP.
A. Art. 120. Sejm uchwala ustawy zwykłą większością głosów w obecności co najmniej połowy ustawowej liczby posłów, chyba że Konstytucja przewiduje inną większość.
Funkcja …………………………………………………………
B. Art. 157. Członkowie Rady Ministrów ponoszą przed Sejmem solidarną odpowiedzialność za działalność Rady Ministrów.
Funkcja …………………………………………………………
C. Art. 205.1. Prezes Najwyższej Izby Kontroli jest powoływany przez Sejm za zgodą Senatu, na 6 lat i może być ponownie powołany tylko raz.
Funkcja …………………………………………………………
A. ustawodawcza (prawodawcza / legislacyjna)
B. kontrolna
C. kreacyjna
Zadanie 44. (SP13)
Wyjaśnij pojęcie immunitetu parlamentarnego oraz podaj po jednym argumencie „za” i „przeciw” tej instytucji.
– pojęcie – Immunitet parlamentarny to instytucja polegająca na tym, że deputowani nie mogą być pociągnięci do odpowiedzialności karnej, aresztowani ani zatrzymani bez zgody parlamentu, a także nie odpowiadają za czyny dokonane w związku z wykonywaniem mandatu.
– argument „za” – Parlamentarzyści mogą krytykować inne organy władzy.
– argument „przeciw” – Możemy obserwować nadużywanie immunitetu do unikania odpowiedzialności karnej.
Zadanie 45. (SP13)
Podkreśl dwa konstytucyjne uprawnienia Prezydenta Rzeczypospolitej Polskiej.
A. desygnowanie Prezesa Rady Ministrów RP
B. kierowanie obradami Rady Gabinetowej RP
C. wnoszenie poprawek do ustaw
D. wprowadzanie stanu klęski żywiołowej
E. wybieranie członków Trybunału Stanu
A. desygnowanie Prezesa Rady Ministrów RP
B. kierowanie obradami Rady Gabinetowej RP
Zadanie 46. (SP13)
Uzupełnij tekst dotyczący organów samorządu województwa, wpisując w wyznaczone miejsca nazwy właściwych instytucji samorządowych (A., C., D.) oraz liczbę lat (B.).
Organem stanowiącym i kontrolnym samorządu województwa jest (A.) …………………………….. …………………………………………. . Jego kadencja trwa (B.) ………………… . Kolegialnym organem wykonawczym jest (C.) ………………………………………………………….. . Jego pracami kieruje (D.) ………………………………………………………….. .
A. sejmik województwa
B. cztery lata
C. zarząd województwa
D. marszałek województwa
Zadanie 47. (SP13)
Podkreśl dwie nazwy aktów prawnych publikowanych w Dzienniku Ustaw Rzeczypospolitej Polskiej.
A. ratyfikowana umowa międzynarodowa
B. rozporządzenie porządkowe wojewody
C. konstytucja
D. zarządzenie Prezydenta RP
E. uchwała rady gminy
A. ratyfikowana umowa międzynarodowa
C. konstytucja
Zadanie 48. (SP13)
Uzupełnij tekst dotyczący inicjatywy ustawodawczej, wpisując w wyznaczone miejsca nazwę organu władzy Rzeczypospolitej Polskiej (A.) oraz liczbę (B.).
Inicjatywa ustawodawcza w Polsce przysługuje posłom, Senatowi, (A.) …………………………….. …………………………………. i Radzie Ministrów. Prawo to ma również grupa co najmniej (B.) …………………………………………….. obywateli mających czynne prawo wyborcze do Sejmu.
A. Prezydentowi Rzeczypospolitej (Prezydentowi RP)
B. 100 tysięcy
Zadanie 49. (SP14)
Na podstawie fragmentów Konstytucji Rzeczypospolitej Polskiej do każdej podanej zasady przyporządkuj numer artykułu, w którym została ona zawarta.
Art. 3. Rzeczpospolita Polska jest państwem jednolitym.
Art. 4.1. Władza zwierzchnia w Rzeczypospolitej Polskiej należy do Narodu.
Art. 7. Organy władzy publicznej działają na podstawie i w granicach prawa.
Art. 10.1. Ustrój Rzeczypospolitej Polskiej opiera się na podziale i równowadze władzy ustawodawczej, władzy wykonawczej i władzy sądowniczej.
Zadanie 50. (SP14)
Podkreśl nazwę organu władzy, który nie może uczestniczyć w procedurze odwołania ministra w Rzeczypospolitej Polskiej.
A. Sejm RP
B. Senat RP
C. Prezydent RP
D. Prezes Rady Ministrów
B. Senat RP
Zadanie 51. (SP14)
Do każdego naczelnego organu państwa przyporządkuj dwa numery, którymi oznaczono jego kompetencje konstytucyjne. Odpowiedzi wybierz spośród podanych:
- nadawanie orderów i odznaczeń;
2. koordynacja i kontrola pracy organów administracji rządowej;
3. uchwalanie ustaw;
4. ochrona interesów Skarbu Państwa;
5. nadzór nad działalnością sądów powszechnych;
6. stosowanie prawa łaski;
7. powoływanie komisji śledczej.
A. 3, 7
B. 1, 6
C. 2, 4
Zadanie 52. (SP14)
Uzupełnij schemat – wpisz w odpowiedniej kolejności działania podejmowane w pierwszym kroku procedury powołania Rady Ministrów RP. Odpowiedzi wybierz spośród podanych: wygłoszenie exposé przez Prezesa Rady Ministrów; wybór Prezesa Rady Ministrów przez Sejm; desygnowanie Prezesa Rady Ministrów przez Prezydenta RP; udzielenie przez Sejm wotum zaufania Radzie Ministrów bezwzględną większością głosów.
- desygnowanie Prezesa Rady Ministrów przez Prezydenta RP
4. wygłoszenie expose przez Prezesa Rady Ministrów
5. udzielenie przez Sejm wotum zaufania Radzie Ministrów bezwzględną większością głosów
Zadanie 53. (SP14)
Na podstawie mapy administracyjnej Rzeczypospolitej Polskiej oraz własnej wiedzy uzupełnij tabelę. Do każdego podanego opisu dopisz nazwę właściwego województwa oraz numer, którym oznaczono je na mapie.
A. podlaskie, 2
B. dolnośląskie, 4
C. podkarpackie, 5
Zadanie 54. (SP14)
Uzupełnij tabelę – wpisz w odpowiednie miejsca właściwe nazwy organów stanowiących i kolegialnych organów wykonawczych samorządu terytorialnego w Rzeczypospolitej Polskiej.
A. rada powiatu, zarząd powiatu
B. sejmik województwa, zarząd województwa
Zadanie 55. (SP14)
Do każdej nazwy aktu prawnego przyporządkuj nazwę organu władzy, który go stanowi. Odpowiedzi wybierz spośród podanych: rada gminy, wojewoda, Rada Ministrów RP, Sejm RP.
A. Ustawa […] o samorządzie gminnym.
B. Rozporządzenie […] w sprawie wysokości minimalnego wynagrodzenia za pracę w 2013 r.
C. Uchwała […] w sprawie określenia wysokości stawek podatku od nieruchomości.
A. Sejm
B. Rada Ministrów
C. rada gminy
Zadanie 56. (SP14)
Uzupełnij brakujące informacje dotyczące procesu ustawodawczego w Polsce.
Dwie spośród:
– Sejm
– Prezydent Rzeczypospolitej Polskiej (Rzeczypospolitej / RP)
– Senat
Zadanie 57. (SP15)
Oceń, czy poniższe informacje dotyczące Sejmu i Senatu Rzeczypospolitej Polskiej są prawdziwe. Zaznacz P, jeśli informacja jest prawdziwa, lub F – jeśli jest fałszywa.
A. Parlamentarzyści są przedstawicielami narodu, więc wiążą ich instrukcje wyborców.
B. Ważność wyborów do Sejmu i Senatu stwierdza Naczelny Sąd Administracyjny.
C. Sejm decyduje w imieniu Rzeczypospolitej Polskiej o stanie wojny i o zawarciu pokoju.
A. F
B. F
C. P
Zadanie 58. (SP15)
Na podstawie rysunku satyrycznego uzupełnij zdania – wpisz nazwy komisji sejmowej (A.) i funkcji Sejmu RP (B.).
Sejmowa komisja przedstawiona na ilustracji, powołana do zbadania określonej sprawy, nosi nazwę komisji (A.) …………………………………….. . Powołanie tej komisji jest jednym ze sposobów pełnienia przez Sejm RP funkcji (B.) …………………………………………………………. .
A. śledczej
B. kontrolnej
Zadanie 59. (SP15)
Uzupełnij tekst – wpisz nazwy organów państwowych uczestniczących w procesie legislacyjnym w Rzeczypospolitej Polskiej.
Prezydent Bronisław Komorowski podpisał ustawę budżetową na 2013 rok. Budżet przewiduje, że w tym roku deficyt nie przekroczy 35 mld 565 mln 500 tys. zł, a dochody wyniosą 299 mld 385 mln 300 tys. zł. Projekt ustawy budżetowej został uchwalony przez (A.) ………………………………………… we wrześniu 2012 roku. Ustawa budżetowa na rok 2013 została uchwalona przez (B.) ………………………………… 12 grudnia 2012 roku. Następnie ustawa trafiła do (C.) …………………………………, gdzie zaproponowano do niej 12 poprawek. Po ich przyjęciu przez (D.) ………………………………… ustawa trafiła do podpisu Prezydenta RP.
A. Rada Ministrów
B. Sejm
C. Senat
D. Sejm
Zadanie 60. (SP15)
Odwołując się do danych przedstawionych na wykresach, podaj zależność między liczbą mieszkańców jednostki samorządu terytorialnego a stopniem upartyjnienia jego organów stanowiących.
Im większa liczba mieszkańców jednostki samorządu terytorialnego, tym większe upartyjnienie wybranych tam radnych. W gminach do 20 tys. radni z komitetów niezależnych stanowili blisko 77%, w gminach powyżej 20 tysięcy – blisko 56%, a w miastach na prawach powiatu – 30%.
Zadanie 61. (SP16)
Uzupełnij zdania – wpisz nazwy właściwych organów władzy w Rzeczypospolitej Polskiej.
W czasie pokoju Prezydent Rzeczypospolitej sprawuje zwierzchnictwo nad Siłami Zbrojnymi za pośrednictwem (A.) ………………………………………………………………………………………………… . W razie zrzeczenia się urzędu przez Prezydenta Rzeczypospolitej tymczasowo jego obowiązki wykonuje (B.) …………………………………………………………………………………………….. .
A. Ministra Obrony Narodowej
B. Marszałek Sejmu
Zadanie 62. (SP16)
O aktach urzędowych Prezydenta Rzeczypospolitej Akty urzędowe Prezydenta Rzeczypospolitej wymagają dla swojej ważności podpisu Prezesa Rady Ministrów, który przez podpisanie aktu ponosi odpowiedzialność przed Sejmem.
Konstytucja Rzeczypospolitej Polskiej, Dz. U. 1997, nr 78, poz. 483, z późn. zm. (stan prawny na 25 lutego 2016 r.).
Zaznacz prawidłowe dokończenie każdego ze zdań (1–2).
- Podany przepis prawny dotyczy:
A. absolutorium.
B. interpelacji.
C. kontrasygnaty.
D. promulgacji. - Podany przepis prawny jest związany z tym, że Prezydent RP nie ponosi odpowiedzialności:
A. politycznej, chociaż ponosi odpowiedzialność prawną.
B. konstytucyjnej, chociaż ponosi odpowiedzialność prawną.
C. prawnej, chociaż ponosi odpowiedzialność konstytucyjną.
D. parlamentarnej, chociaż ponosi odpowiedzialność polityczną.
- C.
2. A
Zadanie 63. (SP16)
Uzupełnij tekst – wpisz nazwy właściwych organów samorządu terytorialnego w Rzeczypospolitej Polskiej.
Na czele zarządu województwa stoi (A.) ……………………………………………………. Organem wykonawczym, którego pracami kieruje starosta, jest (B.) ………………………..
W gminie wiejskiej organ wykonawczy to (C.) ……….….…………………, natomiast w mieście liczącym ponad 100 tysięcy mieszkańców – (D.) …………….………….
A. marszałek województwa
B. zarząd powiatu
C. wójt
D. prezydent miasta
Zadanie 64. (SP16)
Do każdego opisu kompetencji wobec samorządu terytorialnego przyporządkuj nazwę właściwego organu władzy w Rzeczypospolitej Polskiej. Odpowiedzi wybierz spośród: Najwyższa Izba Kontroli, Prezes Rady Ministrów, Trybunał Konstytucyjny.
Opis kompetencji:
A. Wnioskuje do Sejmu o rozwiązanie organu stanowiącego samorządu terytorialnego, jeśli ten rażąco narusza Konstytucję Rzeczypospolitej Polskiej lub ustawy.
B. Ma obowiązek kontroli pod względem legalności, gospodarności i rzetelności wykonywania przez organy samorządu terytorialnego zadań z zakresu administracji rządowej.
Nazwa organu władzy:
– Prezes Rady Ministrów
– Najwyższa Izba Kontroli
A. Prezes Rady Ministrów
B. Najwyższa Izba Kontroli
Zadanie 65. (SP16)
Schemat. Proces legislacyjny w Rzeczpospolitej Polskiej [fragment].
Uzupełnij schemat procesu legislacyjnego w Rzeczypospolitej Polskiej – wpisz nazwy właściwych organów.
Organ A. – ……………………………………….
Organ B. – ……………………………………….
A. Sejm
B. Trybunał Konstytucyjny
Zadanie 66. (SP16)
Do każdego opisu kompetencji dopisz nazwę właściwego organu w Rzeczypospolitej Polskiej.
Sąd okręgowy, Krajowa Rada Sądownictwa, Sąd Najwyższy, Trybunał Stanu
Opis kompetencji:
A. Rozpatruje apelacje od wyroku sądów rejonowych.
B. Stoi na straży niezależności sądów i niezawisłości sędziów.
C. Rozpatruje nadzwyczajne środki zaskarżenia od prawomocnego wyroku sądu odwoławczego w sprawie karnej.
D. Orzeka o odpowiedzialności konstytucyjnej osób w związku z zajmowanym stanowiskiem we władzy publicznej.
A. sąd okręgowy
B. Krajowa Rada Sądownictwa
C. Sąd Najwyższy
D. Trybunał Stanu
Zadanie 67. (SP17)
Schemat sali posiedzeń
Uzupełnij zdania – podaj nazwę organu władzy (A.), liczby (B., C.) oraz nazwę funkcji (D.).
Na ilustracji przedstawiono salę posiedzeń (A.) ……………………………… . W skład tego organu wchodzi (B.) ………… parlamentarzystów. Wybierani są oni na (C.) …-letnią kadencję. Obradom przedstawionego organu władzy przewodniczy (D.) ………… .
A. Senatu RP
B. 100
C. 4
D. Marszałek Senatu RP lub upoważniony Wicemarszałek Senatu RP
Zadanie 68. (SP18)
Wydarzenie chronologicznie pierwsze zaznacz w literą P, a wydarzenie chronologicznie ostatnie – literą O.
Wydarzenie:
A. Referendum na temat przyjęcia Konstytucji RP.
B. Referendum na temat powszechnego uwłaszczenia.
C. Referendum w sprawie wprowadzenia jednomandatowych okręgów wyborczych w wyborach do Sejmu RP.
D. Referendum w sprawie akcesji Polski do Unii Europejskiej.
B. P
C. O
Zadanie 69. (SP18)
a) Podaj nazwy województw, na których terytorium zaznaczono dwa miasta.
b) Odnosząc się do rządowo-samorządowego charakteru województwa, uzupełnij tabelę – dopisz informację do każdego oznaczenia na mapie.
A. Miasto będące siedzibą ………………………………………………………………. i ……………………………………………………………………………………………..
B. Miasto będące siedzibą ……………………………………………………………….
C. Miasto będące siedzibą ………………………………………………………………..
a) kujawsko-pomorskie; lubuskie
b) A. władz samorządowych i wojewody; B. wojewody; C. władz samorządowych
Zadanie 70. (SP18)
Wykres. Ocena wpływu na rozwój miejscowości.
Przytaczając dane, przedstaw zależność między postrzeganym przez respondentów wpływem jednostek samorządu terytorialnego na rozwój ich miejscowości a miejscem tych jednostek w strukturze podziału administracyjnego.
Im niższy szczebel samorządu, tym wyższy – według respondentów – wpływ na rozwój miejscowości. Ilustrują to dane z 2010 i 2015 roku, w myśl których duży stopień wpływu samorządu gminnego deklarowało 64 i 58%, powiatowego – odpowiednio 50 i 45%, natomiast wojewódzkiego – odpowiednio 40 i 37%.
Zadanie 71. (SP18)
Fragment Ustawy z dnia 15 września 2000 r. o referendum lokalnym
Art. 55.2. Referendum w sprawie odwołania organu jednostki samorządu terytorialnego pochodzącego z wyborów bezpośrednich jest ważne w przypadku, gdy udział w nim wzięło nie mniej niż 3/5 liczby biorących udział w wyborze odwoływanego organu.
Dz.U. 2000, nr 88, poz. 985, z późn. zm. (stan prawny na 5 marca 2018 r.).
Rozstrzygnij, czy w Rzeczypospolitej Polskiej na drodze referendum można odwołać starostę powiatu. Odpowiedź uzasadnij, odwołując się do przytoczonego przepisu prawnego.
Rozstrzygnięcie – nie
Uzasadnienie – Zgodnie z art. 55 ust. 2. Ustawy o referendum lokalnym referendum w sprawie odwołania organu jednostki samorządu terytorialnego dotyczy tylko organu pochodzącego z powszechnych wyborów bezpośrednich, a starosta jest wybierany przez radę powiatu.
Zadanie 72. (SP18)
O sytuacji w Polsce
Ewakuacja mieszkańców, zamknięte szkoły, stan alarmowy przekroczony w 50 miejscowościach, stan ostrzegawczy w kolejnych 49 miejscowościach, głównie w zlewni górnej Wisły i Sanu. W woj. śląskim poważna sytuacja występuje w 8 miejscowościach. www.dziennikzachodni.pl
a) Podaj nazwę stanu nadzwyczajnego, który mógł zostać wprowadzony w sytuacji przedstawionej w tekście.
b) Zaznacz nazwę organu władzy uprawnionego do wprowadzenia stanu nadzwyczajnego w sytuacji przedstawionej w tekście.
A. rada gminy
B. Rada Ministrów RP
C. sejmik województwa
D. Prezydent Rzeczypospolitej
a) stan klęski żywiołowej
b) B. Rada Ministrów RP
Zadanie 73. (SP18)
Fragment Konstytucji Rzeczypospolitej Polskiej
Art. 235.1. Projekt ustawy o zmianie Konstytucji może przedłożyć co najmniej 1/5 ustawowej liczby posłów, Senat lub Prezydent Rzeczypospolitej.
Dz.U. 1997, Nr 78, poz. 483, z późn. zm. (stan prawny na 5 marca 2018 r.).
Oceń, czy poniższe informacje są prawdziwe. Zaznacz P, jeśli informacja jest prawdziwa, albo F – jeśli jest fałszywa.
1. Minimalna liczba posłów, która dysponuje inicjatywą ustawodawczą w podanym trybie legislacyjnym, to 92.
2. Inaczej niż w zaprezentowanym przepisie, prawo inicjatywy ustawodawczej w procedurze ustawy zwykłej ma Rada Ministrów RP.
3. Prezydent RP w przypadku ustawy, której dotyczy przytoczony przepis prawny, dysponuje prawem weta zawieszającego.
- P
2. P
3. F
Zadanie 74. (SP19)
Formy demokracji bezpośredniej.
Opis 1. Polega na udzieleniu na urzędowej karcie do głosowania pozytywnej lub negatywnej odpowiedzi na postawione pytanie lub pytania albo na dokonaniu wyboru między zaproponowanymi wariantami odpowiedzi.
Opis 2. Umożliwia określonej liczbie obywateli wniesienie projektu ustawy do parlamentu.
Opis 3. Umożliwia określonej liczbie obywateli uchylenie – poprzez głosowanie – obowiązującego aktu prawnego.
Uzupełnij tabelę – do każdego opisu dopisz nazwę właściwej formy demokracji bezpośredniej i rozstrzygnij, czy forma ta jest stosowana w Rzeczypospolitej Polskiej.
- referendum, tak
2. inicjatywa ludowa / obywatelska inicjatywa ustawodawcza, tak
3. weto ludowe, nie
Zadanie 75. (SP19)
Przepisy prawne z jednej z polskich konstytucji.
Art. 45.2. Posłowie mogą zwracać się do Prezesa Rady Ministrów i Ministrów z interpelacjami w sprawach dotyczących ich zakresu działania […].
Art. 53.
1. Każdy projekt ustawy, przez Sejm uchwalony, będzie przekazany Senatowi do rozpatrzenia.
2. Uchwałę Senatu, odrzucającą projekt lub wprowadzającą w nim zmiany, uważa się za przyjętą, jeżeli Sejm nie odrzuci jej większością 3/5 głosów.
Art. 54.2. Prezydent Rzeczypospolitej może w ciągu trzydziestu dni od otrzymania projektu ustawy zwrócić go Sejmowi z żądaniem ponownego rozpatrzenia, które może nastąpić nie wcześniej niż na najbliższej sesji zwyczajnej.
1. Jeżeli Izby Ustawodawcze większością ustawowej liczby posłów i senatorów uchwalą ponownie projekt bez zmian, Prezydent Rzeczypospolitej, stwierdziwszy podpisem moc ustawy, zarządzi jej ogłoszenie.
Art. 57.2. Ilekroć Konstytucja lub ustawy dla unormowania poszczególnej dziedziny z zakresu ustawodawstwa wymagają ustawy, dziedzina ta może być unormowana również dekretem Prezydenta Rzeczypospolitej […].
Dz.U. […], nr 30, poz. 227.
a) Podaj różnice w udziale Prezydenta Rzeczypospolitej w stanowieniu prawa między rozwiązaniami z przytoczonych przepisów prawnych a przyjętymi w obecnie obowiązującej Konstytucji RP.
b) Podaj nazwę funkcji Sejmu RP, w ramach której organ ten mógł realizować kompetencje przedstawione w art. 45.2.
a) – Prezydent RP miał wówczas możliwość wydawania dekretów (mających moc ustawy, art. 57.2), teraz takiej możliwości nie ma (rozporządzenia z mocą ustawy są warunkowe i podlegają zatwierdzeniu).
– Tzw. weto Prezydenta RP wobec ustawy mogło być odrzucone większością ustawowej liczby posłów i senatorów (art. 54.3), obecnie weto może być odrzucone przez Sejm RP większością 3/5 głosów.
b) Kontrolna
Zadanie 76. (SP19)
O PGR-ach:
1. Dwadzieścia lat temu, po 44 latach funkcjonowania przestały istnieć Państwowe Gospodarstwa Rolne.
2. Pozostała po nich bieda, beznadzieja i bezradność.
3. Ostatni PGR przeszedł do historii 31 grudnia 1993 r. na mocy ustawy uchwalonej w październiku 1991 r. przez demokratycznie wybrany parlament.
4. Choć równie charakterystyczne dla czasów PRL-u jak wielkie budowy socjalizmu, nie doczekały się romantycznej legendy.
5. Najwięcej było ich na Ziemiach Odzyskanych.
Na podstawie: www.gloswielkopolski.pl
a) Wybierz zdania, w których zawarte są opinie. Wpisz w wyznaczone miejsca numery, którymi oznaczono te zdania.
b) Uzasadnij, że rozwiązanie gospodarstw, których dotyczy tekst, nie było jednym z czynników prowadzących do biedy klasy chłopstwa.
a) 2,4.
b) Rozwiązanie PGR-ów spowodowało biedę klasy robotników rolnych, a chłopstwo jest klasą wyodrębnioną na zasadzie posiadania własnego gospodarstwa rolnego.