Zadania maturalne z Historii

Temat: XX wiek (część 1.)

Zadania pochodzą z oficjalnych arkuszy maturalnych CKE, które służyły przeprowadzaniu majowych egzaminów. Czteroznakowy kod zapisany przy każdym zadaniu wskazuje na jego pochodzenie: S/N – „stara”/”nowa” formuła; P/R – poziom podstawowy/rozszerzony; np. 08 – rok 2008.

Zbiór zadań maturalnych w formie arkuszy, możesz pobrać >> TUTAJ <<.

Zadanie 1.(SP05)
A. Podkreśl dobrą odpowiedź.

Przed wybuchem I wojny światowej trójprzymierze tworzyły:
1. Francja, Niemcy, Włochy.
2. Rosja, Francja, Wielka Brytania.
3. Francja, Włochy, Turcja.
4. Włochy, Niemcy, Austro-Węgry.

B. Wymień państwa, które przed wybuchem I wojny światowej tworzyły
trójporozumienie (trójporozumienie . Ententa).
C. Na mapie Europy wpisz nazwy państw, które przed wybuchem I wojny światowej
tworzyły trójprzymierze.

Zadanie 2.(SP05)
Pomyśl, czy podane informacje są prawdziwe.
W tabeli obok zdania dopisz: prawda lub fałsz.

Zadanie 3.(SP05)
Z pokazanych na ilustracjach pomników:

A. Wybierz dwa, które stoją w Warszawie.
W Warszawie stoją pomniki nr ..

B. Wybierz dwa, które związane są z wydarzeniami XX wieku.
Z wydarzeniami XX wieku związane są pomniki nr ..

C. Wybierz dwa, które tematyką lub formą nawiązują do starożytności.
Do starożytności nawiązują tematyką lub formą pomniki nr ..

Zadanie 4.(SP05)
Wybierz wydarzenie chronologicznie pierwsze i oznacz je literą A oraz wydarzenie
chronologicznie ostatnie i oznacz je literą B.

Zadanie 5.(SP05)
Przeczytaj fragmenty dwóch konstytucji. Wskaż tę, która mówi o trójpodziale władzy.

Fragment A
Art.2.
1. Na czele Państwa stoi Prezydent Rzeczypospolitej.
Art. 3.
1. Organami Państwa, pozostającymi pod zwierzchnictwem Prezydenta Rzeczypospolitej,
są: Rząd, Sejm, Senat, Siły Zbrojne, Sądy, Kontrola Państwa.

Fragment B
Art. 1. Państwo Polskie jest Rzecząpospolitą.
Art. 2. Władza zwierzchnia w Rzeczypospolitej Polskiej należy do narodu. Organami narodu
w zakresie ustawodawstwa są Sejm i Senat, w zakresie władzy wykonawczej .
Prezydent Rzeczypospolitej łącznie z odpowiedzialnymi ministrami, w zakresie
wymiaru sprawiedliwości . niezawisłe Sądy.

Źródło: Konstytucja Rzeczypospolitej Polskiej, wprowadzenie L. Falandysz, Warszawa 1997

O trójpodziale władzy mówi konstytucja oznaczona literą …

Zadanie 6.(SP05)
A. Napisz nazwiska osób widocznych na karykaturze.
Nazwiska osób widocznych na karykaturze:..

B. Podkreśl dobrą odpowiedź.

Karykatura ta jest satyrą na
1. traktat wersalski.
2. konferencję w Monachium.
3. pakt Ribbentrop . Mołotow.
4. konferencję w Jałcie.

C. Uzasadnij swój wybór.

Zadanie 7.(SP05)
Uporządkuj chronologicznie podane fakty historyczne, wpisując liczby od 1 do 5.

Zadanie 8.(SP05)
Podkreśl osobę, która nie była komendantem głównym AK.

1. Leopold Okulicki .Niedźwiadek.
2. Władysław Anders
3. Stefan Rowecki .Grot.
4. Tadeusz Komorowski .Bór.

Zadanie 9.(SP05)
Podkreśl dobrą odpowiedź.

Zadanie 10.(SP05)
Wybierz trzech Polaków, którzy otrzymali Nagrodę Nobla po drugiej wojnie światowej.
Wpisz te osoby do tabeli. Obok dopisz dziedzinę z jakiej otrzymały one Nagrodę Nobla.

Wisława Szymborska, Władysław Reymont, Maria Skłodowska . Curie, Lech Wałęsa,
Czesław Miłosz, Henryk Sienkiewicz

Zadanie 11.(SP05)
Porównaj trzy kartki żywnościowe z lutego 1983 roku i odpowiedz na pytanie.

Nie patrz na pola zaznaczone: R-0, RP-I, RP .II.
1. Kartka – typu .zero..

2. Kartka – typu P-1.

3. Kartka – typu P-2.

Która z kartek była dla małych dzieci? Podkreśl dobrą odpowiedź.

Uzasadnij odpowiedź.

A. Dla małych dzieci była
1. kartka typu zero.
2. kartka typu P-1.
3. kartka typu P-2.

Zadanie 13.(SP06)
Rozstrzygnij, czy podane informacje są prawdziwe, czy fałszywe.

W tabeli w odpowiednich rubrykach dopisz obok podanej informacji prawda lub fałsz.

Zadanie 14.(SP06)
Przeczytaj fragment wspomnień Stefana Żeromskiego i uzupełnij zdanie A oraz
wykonaj polecenie B.

Wkrótce ukazał się Radzymin ze zgliszczami w środku rynku jeszcze dymiącymi,
z domami poprzewracanymi od pocisków i cmentarną pustką […]. Z Radzymina posunęliśmy
już żywiej do Wyszkowa. Zbliżając się do tego miasteczka, spostrzegliśmy most na Bugu
w stanie opłakanego zniszczenia. Trzeba było przeprawić się za rzekę przez most kolejowy[…] gdy wreszcie dotarliśmy do środka miasta, objaśniono nas w wojskowej komendzie,
iż generał Józef Haller bawi właśnie na probostwie. […] (Na probostwie) zastaliśmy […] generała Hallera i ambasadora francuskiego. Trafiliśmy właśnie na sam środek relacji
kanonika o pobycie w jego domu w ciągu ubiegłego tygodnia „rządu polskiego” […] złożonego z rodaków naszych – dra Juliana Marchlewskiego, Feliksa Dzierżyńskiego
i Feliksa Kohna.

S. Żeromski, Na probostwie w Wyszkowie, [w:] Pisma polityczne, Londyn 1988, s. 45-46

A. Tekst opisuje wydarzenia, które rozegrały się w roku ………………… .

B. Wyjaśnij, o jakim „rządzie polskim” jest mowa w tym tekście.

Zadanie 15.(SP06)
Poniższe zdania odnoszą się do danych z tabeli. Rozstrzygnij, czy są to informacje
prawdziwe, czy fałszywe. W tabeli w odpowiednich rubrykach dopisz obok podanej
informacji prawda lub fałsz.

Tabela. Struktura wielkościowa gospodarstw w Polsce w 1921 r.

Zadanie 16.(SP06)
Uzupełnij komentarz do poniższej satyry politycznej.

Be, be uczy się pływać.
Źródło: A. Garlicki, J. Kochanowski, Józef Piłsudski w karykaturze, Warszawa 1991, s. 107 (rys. A. Wasilewskiego)

Satyra polityczna pochodzi z 1928 r. Postaci stojące to Józef Piłsudski i Walery
Sławek. Umieszczony w tle most Poniatowskiego w Warszawie jest aluzją do przewrotu
majowego (na tym moście w dniach przewrotu Piłsudski spotkał się z prezydentem
Wojciechowskim). Pływające dziecko i podpis pod tym rysunkiem to aluzja do…

Zadanie 17.(SP06)
Poniżej zamieszczono mapę przedstawiającą podział ziem II Rzeczypospolitej w okresie
od września 1939 do czerwca 1941 r.
Uzupełnij legendę (objaśnienia) do powyższej mapy;
A.
B.
C.
D. w okresie od X 1939 do VI 1940 ..

Zadanie 18.(SP06)
Poniższe zdania odnoszą się do danych z tabeli. Rozstrzygnij, czy są to informacje
prawdziwe, czy fałszywe. W tabeli w odpowiednich rubrykach dopisz obok podanej
informacji prawda lub fałsz.

Tabela. Szacunek salda i składników migracji zewnętrznych ludności
ziem polskich w latach 1870-1958 (w tys. osób)

Zadanie 19.(SP06)
Przyjrzyj się poniższej mapie i wykonaj polecenia A i B.

A. Podkreśl właściwą odpowiedź.

Mapa przedstawia terytorium podległe III Rzeszy i jej europejskim sojusznikom:
1. w maju 1940 r.
2. w czerwcu 1941 r.
3. w lutym 1943 r.
4. w czerwcu 1944 r.

B. Uzasadnij swoją odpowiedź, podając jeden argument.

Zadanie 20.(SP06)
Poniżej zamieszczono plakat propagandowy z 1953 r.
Wyjaśnij treść tego przekazu propagandowego, uwzględniając wszystkie jego elementy.
Odpowiedz, w kogo był on wymierzony.
Źródło: Karta, nr 38, 2003, s. 104

Zadanie 21.(SP06)
Przeczytaj fragmenty polskich pieśni pochodzących z XX stulecia, a następnie przy
kolejnych zdaniach (A, B, C, D, E) podaj właściwy numer tekstu.

A. O czynie legionowym mówi tekst oznaczony ..
B. Z pieśni okresu socrealizmu pochodzi tekst oznaczony ..
C. Z tradycji bojowej Drugiego Korpusu Polskiego (pod dowództwem gen. W. Andersa)
wywodzi się tekst oznaczony .. .
D. Z tradycji dywizji kościuszkowskiej (w ZSRR) wywodzi się tekst oznaczony ..
E. Z pieśni powstańczej Warszawy (1944) pochodzi tekst oznaczony ..

Zadanie 22.(SR06)
Źródło A

Vratislavia- Breslau-Wrocław
N. Davies, R. Moorhouse, Vratislavia. Breslau.Wrocław. Mikrokosmos. Portret miasta środkowoeuropejskiego, Kraków 2002,
s. 27 i 533[…] Dzieje stolicy Śląska [zawierają] – esencję rozmaitych doświadczeń, które
ukształtowały Europę Środkową: bogatą mieszankę narodowości i kultur; niemiecki Drang
nach Osten i powrót Słowian; szczególnie ważną rolę Żydów; burzliwe losy władców
imperialnych; a wreszcie w czasach nam bliższych – złowieszczą obecność zarówno
hitlerowców, jak i stalinistów.[…] Raport przygotowany w listopadzie 1998 roku przez młodą Amerykankę
z University of Virginia był wyraźnie optymistyczny. W sferze gospodarczej Wrocław skutecznie przyciągał kapitał zagraniczny. W mieście powstało ponad tysiąc spółek
z udziałem zagranicznych inwestorów, z tego dwie trzecie w przemyśle wytwórczym.[…] Dolnośląska Izba Handlowa nawiązała specjalne kontakty z Wiesbaden i Dreznem
(Niemcy), Bredą (Holandia), Poitiers (Francja) i Charlotte (Stany Zjednoczone). Na podobną
skalę prowadzono wymianę kulturalną. […] Różnorodne imprezy w ramach „Dni Saksonii”
we Wrocławiu [czerwiec 1998] stanowiły kontynuację wymiany między Wrocławiem
a Dreznem […]. Celem deklarowanym przez organizatorów była „budowa naszej części
wspólnego Europejskiego Domu”. […] na podstawie źródła A oraz wiedzy pozaźródłowej

A. Podaj czynnik decydujący o rozwoju Wrocławia w przeszłości.
B. Podaj czynnik decydujący o rozwoju współczesnego Wrocławia.

Zadanie 23.(SR06)
na podstawie źródeł oraz wiedzy pozaźródłowej

Podaj trzy uniwersalne cechy miast w czasach nowożytnych:

Zadanie 24.(SR06)
na podstawie źródeł oraz wiedzy pozaźródłowej

Wyjaśnij, czym jest miasto, uwzględniając jego trzy podstawowe funkcje:
A. polityczną
B. ekonomiczną
C. kulturową

Zadanie 25.(SPP07)

Poniżej zamieszczono cztery fotografie pomników upamiętniających wybitne postacie
historyczne. Przyporządkuj tym postaciom właściwe podpisy, umieszczając liczby
pod fotografiami.

Źródło: fotografie własne
1. Józef Sowiński
2. Janusz Korczak
3. Tadeusz Rejtan
4. Józef Piłsudski
5. Tadeusz Kościuszko

Zadanie 26.(SP07)
Poniższy rysunek przedstawia urządzenie zastosowane w medycynie, w którym
wykorzystano odkrycie z 1895 roku dokonane przez niemieckiego fizyka. Podaj nazwę
tego odkrycia i wpisz ją w wykropkowanym miejscu pod ilustracją.
Źródło: The Illustrated History of the World, Florencja 2001, s. 175

Zadanie 27.( SPP r.2007)
W tabeli zamieszczono hasła programowe polskich partii politycznych z przełomu XIX i XX w. Przyporządkuj im przedstawione niżej nazwy partii. W kolejnych rubrykach tabeli (A, B, C) wpisz odpowiadające im liczby.

1. Polska Partia Socjalistyczna
2. Polskie Stronnictwo Ludowe
3. Socjaldemokracja Królestwa Polskiego i Litwy
4. Stronnictwo Narodowo-Demokratyczne

Zadanie 28.(SP07)
Przeczytaj fragment przemówienia wygłoszonego przez króla Anglii Edwarda VII
w Paryżu w maju 1903 roku i odwołując się do wiedzy pozaźródłowej, wykonaj
polecenia A i B.

Nie potrzebuję opowiadać wam, z jaką szczerą przyjemnością po raz kolejny przybyłem
do Paryża, […] z którym czuję się związany przez tak wiele szczęśliwych i niezapomnianych
wspomnień. Jestem pewien, że dni wrogości między naszymi krajami szczęśliwie się
zakończyły. Nie znam dwóch innych krajów, których pomyślność jest tak współzależna.
W przeszłości występowały nieporozumienia i źródła waśni, ale to wszystko jest szczęśliwie
za nami i zapomnieliśmy już o tym. Przyjaźń między nami jest mym stałym dążeniem i liczę
na wszystkich was, którzy cieszą się francuską gościnnością w ich wspaniałym mieście,
że pomogą mi osiągnąć ten cel […].

Źródło: P. Szlanta, Narodziny … [w:] Mówią wieki, nr 08/04 (536), s. 24

A. W tekście przemówienia zostało użyte sformułowanie: w przeszłości występowały
nieporozumienia i źródła waśni. Wyjaśnij, jak je rozumiesz. Podaj przykład
z XIX wieku popierający Twoją opinię.
A. W tekście przemówienia zostało użyte sformułowanie: w przeszłości występowały
nieporozumienia i źródła waśni. Wyjaśnij, jak je rozumiesz. Podaj przykład
z XIX wieku popierający Twoją opinię.
B. Wyjaśnij, jakie były konsekwencje polityczne wizyty króla Anglii Edwarda VII
w Paryżu w 1903 roku.

Zadanie 29.(SP07)
Poniższy rysunek jest fragmentem plakatu z 1920 roku. Wyjaśnij treść tego przekazu
propagandowego. W argumentacji uwzględnij wszystkie elementy rysunku.
Źródło: J. Krawczyk, O Polsce i Polakach, Warszawa 2004, s. 279

Zadanie 30.(SP07)
Poniższa tabela przedstawia wskaźniki produkcji przemysłowej w II Rzeczypospolitej
w latach 1929-1935. Dokonaj analizy danych z tabeli i wykonaj polecenia A i B.

Tabela. Wskaźniki produkcji przemysłowej w latach 1929-1935 (1928 = 100)

Na podstawie: J. Skodlarski, Zarys historii gospodarczej Polski, Warszawa 2005, s. 272

A. Podaj miesiąc i rok, w którym produkcja przemysłowa była najniższa.
B. Odwołując się do wiedzy pozaźródłowej, wyjaśnij przyczynę spadku produkcji
przemysłowej w Polsce w tym okresie.

Zadanie 31.(SP07)
Przeczytaj fragment listu, w którym Ignacy Jan Paderewski 5 grudnia 1939 r. udziela
odpowiedzi na propozycję objęcia funkcji przewodniczącego Rady Narodowej. Wykonaj
polecenie.

Z całym zaufaniem i głęboką wiarą, jaką pokładam w Panu, Generale, w zrozumieniu wagi,
jaką naród przywiązuje do współpracy Pana Generała z Panem Prezydentem
Rzeczypospolitej, oddaję siebie do Ich dyspozycji.

Źródło: M.M. Drozdowski, Ignacy Jan Paderewski. Zarys biografii politycznej, Warszawa 1981, s. 240

Podaj nazwisko adresata tego listu.

Zadanie 32.(SP07)
Na podstawie fragmentu wspomnień Karoliny Lanckorońskiej1 oraz wiedzy
pozaźródłowej wykonaj polecenia A i B.

Fizycznie […] czuliśmy się bezbronni w ręku […] General-Gubernatora, który czynami swymi
potrafił prześcignąć wszystkich, którzy przed nim ten straszny tytuł na ziemiach polskich
nosili. […] Kradł dzieła sztuki (Leonardo Czartoryskich wisiał u niego) […], a przede
wszystkim wygłaszał przemówienia, które pozostaną po nim na zawsze. […] Otwierając
wybudowany bezpośrednio przed wybuchem wojny nowy gmach Biblioteki Jagiellońskiej,
stwierdził, że ta biblioteka jest niemiecka, skoro tylko narody tworzące historię mają prawo
do bibliotek.
Źródło: K. Lanckorońska, Wspomnienia wojenne, Kraków 2002, s. 85-86
1 Karolina Lanckorońska (1898-2002), historyk sztuki, działaczka konspiracji (AK), po wojnie przebywała
na emigracji.

A. Podaj nazwisko General-Gubernatora, o którym mowa w tekście.

B. Podaj tytuł dzieła sztuki, które wskazano w tekście przez podkreślenie.

Zadanie 33.(SP07)
Przeanalizuj tekst dotyczący powstania warszawskiego i wykonaj polecenie.

Polskie klasy posiadające, obszarnicy i kapitaliści, którzy przez cały czas wojny
przygotowywali się do objęcia władzy w Polsce dla restauracji reżimu przedwrześniowego
w oparciu o pomoc interwencyjnych wojsk anglo-amerykańskich – odpowiedzieli
na powstanie PKWN wybuchem nienawiści klasowej […]. Nie zamierzali oni zrezygnować
z władzy. Postanowili za podszeptem swoich anglo-amerykańskich imperialistycznych
protektorów za wszelką cenę nie dopuścić PKWN do stolicy […]. Wykorzystując ofiarny
patriotyzm ludu warszawskiego […] uknuli plan zbrodniczej dywersji, plan powstania
w Warszawie.

Źródło: Historia Polski 1864-1945. Materiały do nauczania w klasie XI, [w:] A.L. Sowa, Wielka historia Polski,
t. 10, Kraków 2001, s. 153

Podaj dwa argumenty, które świadczą o tym, że powyższy tekst pochodzi z okresu
stalinowskiego.

Zadanie 34.(SP07)
Poniżej zamieszczono fotografię przedstawiającą wiec zorganizowany przez władze
PRL. Odpowiedz na pytanie, w którym roku wykonano fotografię. Wybrany rok
podkreśl, a następnie, odwołując się do wiedzy pozaźródłowej, uzasadnij swój wybór.

Źródło: Mówią wieki, nr 03/03 (519), s. 26

A. Fotografia została wykonana w roku

1. 1956.
2. 1968.
3. 1970.
4. 1976.

B. Argumentacja….

Zadanie 35.(SP07)
Wśród wymienionych sześciu wydarzeń wskaż to, które chronologicznie jest pierwsze
i to, które jest ostatnie. W tabeli obok wydarzenia chronologicznie pierwszego umieść
liczbę 1, obok ostatniego liczbę 6.

Zadanie 36.(SP07)
W poniższej tabeli zostały przedstawione fragmenty tekstów źródłowych. Wybierz tytuł
tekstu i wpisz odpowiednią liczbę do tabeli.
1. 21 postulatów Międzyzakładowego Komitetu Strajkowego w Gdańsku,
17 sierpnia 1980 r.
2. Orędzie biskupów polskich do biskupów niemieckich, 18 listopada 1965 r.
3. List 34 intelektualistów w sprawie polityki kulturalnej władz, 14 marca 1964 r.
4. Apel wystosowany w związku z ukonstytuowaniem się Komitetu Obrony
Robotników, 23 września 1976 r.

Zadanie 37.(SP07)
Poniżej zamieszczono fotografie samochodów produkowanych w Polsce Ludowej. Który
z nich stał się symbolem okresu nazywanego „dekadą Gierka”?
W wykropkowanym miejscu wpisz literę odpowiadającą właściwej fotografii.
Samochód będący symbolem „dekady Gierka” jest przedstawiony na fotografii ..

Zadanie 38.(SP07)
Poniższe zdania odnoszą się do rysunku satyrycznego będącego komentarzem
do spotkania Jana Pawła II z Lechem Wałęsą w czasie II pielgrzymki papieża do Polski
w 1983 r. Rozstrzygnij, czy są to informacje prawdziwe, czy fałszywe. W tabeli,
w kolejnych rubrykach (A, B, C), dopisz obok podanych informacji: prawda, fałsz.
Źródło: J. Żaryn, Kościół w PRL, Warszawa 2004, s. 163

Zadanie 39.( SR07)
Rozstrzygnij, czy podane informacje są prawdziwe, czy fałszywe. W tabeli,
w odpowiednich rubrykach, dopisz obok podanej informacji: prawda, fałsz.

Zadanie 40.(SR7)
Poniżej zamieszczono rysunek satyryczny z 1944 r.
Wyjaśnij jego treść, pamiętając o identyfikacji głównych postaci rysunku.
Wyciągnij wniosek dotyczący celów propagandowych, jakie chciano osiągnąć
zamieszczając ten rysunek w niemieckim czasopiśmie.
Źródło: Kladderadatsch, 9 kwietnia 1944 r., s. 5 [w:] E.C. Król, Polska i Polacy w propagandzie narodowego
socjalizmu w Niemczech 1919-1945, Warszawa 2006, s. 835

Zadanie 41.(SR07)
W tabeli wpisz nazwiska prezydentów Stanów Zjednoczonych Ameryki Północnej,
którzy sprawowali ten urząd w czasie, kiedy miały miejsce podane wydarzenia.

Zadanie 42.(SR07)
Poniżej zamieszczono fragment pracy historyka Jerzego Eislera. Przeanalizuj ten tekst
i odwołując się do wiedzy pozaźródłowej, wykonaj polecenie.

[…] na Plac Defilad przybyły nieprzebrane tłumy na spotkanie z nowym kierownictwem […].
Śpiewano „Sto lat” i hymn narodowy […]. Dla wielu Październik był początkiem przemian[…]. W tej gorącej atmosferze przypomniano sobie o przebywającym w Komańczy Prymasie,
na wielu wiecach upominając się o jego uwolnienie. Niekiedy czynili to, zresztą w sposób
zabawny, członkowie partii. Zdarzało się, że w zapamiętaniu padało pytanie: „A gdzie jest
towarzysz Prymas?”

Źródło: J. Eisler, Zarys dziejów politycznych Polski 1944-1989, Warszawa 1992, s. 71

Podaj imię i nazwisko Prymasa, o którym mowa w tekście oraz datę roczną opisywanych
wydarzeń.

Zadanie 43.(SP08)
Wśród wymienionych wydarzeń z historii Rosji wskaż to, które chronologicznie jest
pierwsze i to, które jest ostatnie. W tabeli obok wydarzenia chronologicznie pierwszego
wpisz literę A, obok ostatniego – B.

Zadanie 44.(SP08)
Przeanalizuj treść rysunku i wykonaj polecenie.

Źródło: Kronika ludzkości, Warszawa 1990, s. 860

Podaj dwa argumenty uzasadniające tezę, że karykatura ta powstała w jednym z państw
ententy, najwcześniej w 1916 roku.

Zadanie 45.SP08)
Przeanalizuj wykres i wykonaj polecenia A i B.
Wykres. Stopa urodzeń i zgonów w Wielkiej Brytanii w latach 1870-1910 (w ‰)

A. Prawo Bertillone’a mówi, że w miarę rozwoju cywilizacyjnego i wzrostu dochodu
ekonomicznego społeczeństwa zmniejsza się stopa urodzeń. Odpowiedz, czy dane
z wykresu potwierdzają tę prawidłowość.

B. Na podstawie wykresu i wiedzy pozaźródłowej wyjaśnij, w jaki sposób na stopę
zgonów w Wielkiej Brytanii w latach 1870-1910 miał wpływ postęp cywilizacyjny.

Zadanie 46.(SP08)
Poniżej zamieszczono mapy ukazujące trasy wypraw dwóch polskich podróżników
i odkrywców żyjących w XIX wieku. Przeanalizuj treść map i w wykropkowanych
miejscach wpisz nazwiska podróżników.
A. Mapa ta przedstawia trasę podróży (nazwisko podróżnika)…..

Źródło: T. Słabczyński, Wielcy odkrywcy i podróżnicy. Słownik, Warszawa 1995, s. 49, 145

B. Mapa ta przedstawia trasę podróży (nazwisko podróżnika)….

Zadanie 47.(SP08)
Przeczytaj fragment wypowiedzi francuskiego generała Maxime’a Weyganda i wykonaj
polecenia (A, B, C).

Wspaniałe zwycięstwo polskie pociągnie za sobą konsekwencje o nieobliczalnej ważności
dla sytuacji międzynarodowej. […] Niemcy, które już miały nadzieję wejść w stosunki
bezpośrednie z Sowietami, aby rzucić czerwone armie przeciw wrogowi zza Renu, będą
zmuszone wyrzec się osiągnięcia tymi środkami przekreślenia traktatu wersalskiego. […] Przewidujące operacje wojskowe zostały wykonane przez generałów polskich na podstawie
polskiego planu operacyjnego. […] Bohaterski naród polski sam siebie uratował.

Źródło: Kurier Warszawski, nr 232, s. 3[w:] M. M. Drozdowski, A. Zahorski, Historia (…), Warszawa 2004, s. 286
A. Podaj nazwę bitwy, o której mowa w tekście.

B. Podaj datę roczną tej bitwy.

C. Na podstawie tekstu wyjaśnij znaczenie rezultatu tej bitwy dla sytuacji
międzynarodowej.

Zadanie 48.(SP08)
Rozstrzygnij, czy podane zdania są prawdziwe, czy fałszywe. W tabeli w odpowiednich
rubrykach napisz słowo prawda lub fałsz.
A prawda
B fałsz
C prawda 

Zadanie 49.(SP08)
Poniżej przedstawiono satyrę z okresu dwudziestolecia międzywojennego.
Wytłumacz jej treść propagandową, interpretując graficzne elementy rysunku.
Wincenty Witos i Józef Piłsudski (rysunek Z. Skwirczyńskiego z 1927 r.)
Źródło: A. Zakrzewski, Prosto z Wiejskiej. Sejm i Senat II Rzeczypospolitej w karykaturze, Wrocław 1990, s. 104

Zadanie 50.(SP08)
Przeczytaj trzy fragmenty wiersza Kazimierza Wierzyńskiego i wykonaj
polecenia (A, B, C, D).

Fragment 1.
Generale, coś przezwał się dla innych Borem,
A dla nas – o Lwim Sercu pozostał legendą […]

Fragment 2.
Twój żołnierz wciąż pamięta i jak ma zapomnieć
O tych lasach katyńskich, gdzie z gliny i pyłu
Straszny kopiec przed nami nie przestał ogromnieć,
Góra z czaszek przebitych kulami od tyłu […]

Fragment 3.
Twój żołnierz stąd, od sierpnia do września, śród nocy
Patrzy na ten brzeg Wisły, co niezbyt daleko
Leżał wtedy, by podać wam broń do pomocy,
Jak brzeg innego świata, choć tylko za rzeką;
Tam czekano, jak w loży, aż wyjdą z podziemi
Potomkowie Okrzei i spalą swe kości,
By Polak zdobył wolność nie dłońmi swojemi,
Lecz by padł, bo Kreml takiej zakazał wolności.

Źródło: K. Wierzyński, Na zajęcie Warszawy przez Rosjan,[w:] M. M. Drozdowski, A. Zahorski, Historia Warszawy, Warszawa 2004, s. 373, 374

A. Podaj nazwisko postaci , o której mowa w pierwszym wersie fragmentu 1. wiersza.

B. Nazwij wydarzenie, którego dotyczy drugi fragment wiersza.

C. Podaj najważniejszą konsekwencję ujawnienia tego wydarzenia (odpowiedź
na polecenie B) dla stosunków polsko-radzieckich.

D. Nazwij wydarzenie, którego dotyczy trzeci fragment wiersza i podaj jego datę
roczną.

Zadanie 51.(SP08)
Przyporządkuj przedstawionym poniżej plakatom daty wydarzeń (na następnej stronie),
do których odnoszą się ich treści propagandowe. W wykropkowane miejsca wpisz liczby
odpowiadające właściwym datom.

Źródła: M. Kallas, Historia ustroju Polski, Warszawa 2005, il. IX, XVIII; Wielka historia Polski, t. 10, Kraków
2001, s. 51, 66

1. 1945 r.
2. 1946 r.
3. 1947 r.
4. 1948 r.
5. 1952 r.

Zadanie 52. (SP08)
Rozpoznaj postaci, których fragmenty biografii przedstawiono w poniższej tabeli.
Uzupełnij tabelę.

Zadanie 53.(SR08)
Przeanalizuj dane statystyczne zamieszczone w tabeli i wykonaj polecenie.
Tabela. Liczba mieszkańców wybranych miast w latach 1800-1910.

Podaj termin używany dla określenia przemian w gospodarce, które miały największy
wpływ na zmianę liczby mieszkańców wszystkich miast wymienionych w tabeli.

Zadanie 54.(SR08)
Poniżej przedstawiono rysunek satyryczny odnoszący się do deklaracji
polsko-niemieckiej z 1934 roku. Interpretując jego graficzne elementy oraz podpis,
wytłumacz, w jaki sposób rysunek informuje nas o treści deklaracji i reakcji na nią
jednego z państw europejskich.

Przezwyciężone uprzedzenia

„Widzisz Marinko (Marysiu), im nie przeszkadza nawet pianie koguta!”*

* tekst przetłumaczony z języka niemieckiego

Źródło: „Kladderadatsch”, 28 lipca 1935 r., [w:] E. C. Król, Polska i Polacy w propagandzie narodowego
socjalizmu w Niemczech 1919-1945, Warszawa 2006, s. 722

Zadanie 55.(SPR r.2008)
Przeanalizuj poniższy wykres i wykonaj polecenie.

Wykres. Działania U-Bootów w latach 1940-1945

Odczytaj z wykresu, w jakim okresie (kwartale) efektywność działań* niemieckich
okrętów podwodnych była największa.
Okres (kwartał) ten to: od (miesiąc, rok) ……………………… do (miesiąc, rok) ………………… .
* efektywność działań okrętów podwodnych była tym większa im większy tonaż jednostek przeciwnika zatopiła
mniejsza liczba U-bootów.

Zadanie 56.(SR08)
Podaj imię i nazwisko I sekretarza KC PZPR sprawującego tę funkcję w okresie,
w którym realizowano inwestycje gospodarcze wymienione we fragmencie Dzienników
Stefana Kisielewskiego1.

1 Stefan Kisielewski (1911-1991) – publicysta, pisarz, poseł na sejm.

[…] wyłazi ze skóry, żeby zrobić z Warszawy „drugie Katowice”. […] Oni to robią niezwykle
szybko, za Gomułki ani się o czymś podobnym nie śniło. Koło nas też praca wre, […] zarys
Trasy Łazienkowskiej […] już wyraźny. Jutro też oddają do użytku podziemne przejście
pod Krakowskim Przedmieściem […]. A do tego ogromne roboty przy budowie Dworca
Centralnego, […] hotel szwedzki się wykańcza […]. Robi wszystko, żeby przekonać i zjednać
ludzi.

Źródło: S. Kisielewski, Dzienniki, Warszawa 1997, s. 758

Zadanie 57.(SP09)
Na podstawie wykresu wykonaj polecenia A, B i C.
Struktura zatrudnienia w wybranych krajach w 1913 r. (w %)

Źródło: J. Skodlarski, F. Matera, Gospodarka światowa. Geneza i rozwój, Warszawa 2005, s. 145.

A. Podaj kraj, w którym udział przemysłu i usług w strukturze zatrudnienia był
największy.

B. Podaj kraj, który miał największy procent zatrudnionych w rolnictwie.

C. Podaj kraj, w którym najmniejszy procent zatrudnionych pracował
w przemyśle.

Zadanie 58.(SP09)
Poniższe zdania odnoszą się do danych statystycznych. Rozstrzygnij, czy są to zdania
prawdziwe, czy fałszywe, wpisując słowo prawda lub fałsz.

Roczna wartość produkcji przypadająca na jednego mieszkańca w wybranych krajach
europejskich w 1929 r.

Zadanie 59.(SP09)
Na podstawie tekstu wykonaj polecenia A i B.

[…] cesarz stał na mównicy. […] zaczął spokojnie czytać swój tekst: „Ja, Hajle
Sellasje I, cesarz Etiopii, jestem dziś tutaj, aby żądać tej sprawiedliwości, która należy się
mojemu narodowi, oraz pomocy obiecanej mu osiem miesięcy temu, kiedy pięćdziesiąt
narodów orzekło, że została popełniona agresja. Jest moim obowiązkiem poinformować rządy
zgromadzone w Genewie o śmiertelnym niebezpieczeństwie, jakie im zagraża, opisując los,
jaki stał się udziałem Etiopii”. [Następnie] Odmalował skutki [działania] gazu
musztardowego […]: „Śmiertelny deszcz, który spadał z samolotów, sprawiał, że wszyscy,
których dotknął, biegli krzycząc z bólu”.

Źródło: E. Bendiner, Czas Aniołów. […], Warszawa 1981, s. 515-516.

A. Podaj nazwę organizacji, na forum której zostało wygłoszone to przemówienie.

B. Podaj nazwę państwa (agresora), o którego działaniach jest mowa w tekście.

Zadanie 60.(SP09)
Przeczytaj fragment wiersza Mariana Hemara z 1940 r. i wykonaj polecenia A i B.
Do ostatniego mężczyzny,
do ostatniej kobiety
miałeś bronić ojczyzny –
miałeś bronić Warszawy,[…] Jak koguty piały ci gazety,
że do ostatniej kobiety,
do ostatniego mężczyzny –
o, spadkobierco buławy!!![…] Niech pan uszy i oczy zasłoni,
niech pan w oknach zaciągnie firanki!
bo tam stoją żołnierze bez broni,
tak jak wyszli na niemieckie tanki,
bo tam stoją warszawscy cywile,
którzy z szarej, warszawskiej ulicy
uczynili polskie Termopile –
gdy pan uniósł głowę ze stolicy! …[…] Kiedy pan przejeżdżał granicę,
po raz wtóry tej nocy
kulawy Staruszek,
Jenerał Sowiński,
padł na Woli – broniąc Warszawy!
Gdy przed panem
na rumuńskim moście
strażnik szlaban szeroko otworzył,
po raz wtóry w tę noc,
siwą głowę pod Cecorą
Żółkiewski położył!
Źródło: C. Leżeński, Kwatera 139, t. 2, Lublin 1989, s. 125-126.

A. Zidentyfikuj postać, do której zwraca się autor wiersza.

B. Wyjaśnij, jaka decyzja podjęta przez tę postać została poddana osądowi w wierszu.

Zadanie 61.(SP09)
Wyjaśnij treści propagandowe radzieckich znaczków pocztowych zamieszczonych
na następnej stronie. Dokonując interpretacji rysunków, zwróć uwagę
na zaprezentowane na nich sytuacje, zamieszczone napisy i daty.

Tłumaczenie z języka rosyjskiego tekstu zamieszczonego na znaczkach pocztowych:

Wyzwolenie bratnich narodów Zachodniej Ukrainy i Zachodniej Białorusi

Źródło: Wielka historia Polski, t. 9, Kraków 2003, s. 296.

Zadanie 62.(SP09)
Na podstawie tekstu wykonaj polecenia A i B.

[…] Gen. Alexander mówi: „W imieniu Jego Królewskiej Mości, Króla Wielkiej
Brytanii Jerzego VI, dekoruję Pana Generała Orderem Łaźni. […] Mój Król […] nadał
go dowódcy 2. Korpusu [Polskiego] za Jego wspaniałe dowodzenie i jako wyraz uznania dla
niezwykłego męstwa, ofiarności i poświęcenia żołnierza polskiego […].
Był to wielki dzień sławy dla Polski, kiedyście zdobyli tę warowną fortecę, którą sami
Niemcy uważali za niemożliwą do zdobycia.

Źródło: […], Bez ostatniego rozdziału. Wspomnienia z lat 1939-1946, Warszawa 2007, s. 244.

A. Podaj nazwisko dowódcy odznaczonego Orderem Łaźni.

B. Podaj nazwę miejsca, które zdobyła polska jednostka.

Zadanie 63.(SP09)
Na podstawie tekstu wykonaj polecenia A i B.
Rozkaz „Bora” [Komorowskiego] wydany dowódcom oddziałów […] ustalał, że AK
walczyć będzie tylko z Niemcami, zabraniał wystąpień przeciwko wojskom sowieckim […].
Rozkaz przewidywał albo powstanie powszechne na terenie całego kraju, w razie całkowitego
załamania się Niemiec, albo wzmożone działania dywersyjne na tyłach cofających się
oddziałów niemieckich. […] Instrukcja [wydana] oddziałom AK […] zalecała […] ujawnianie
się wobec Rosjan w roli uprawnionych gospodarzy – przedstawicieli legalnych władz
polskich. […] Sosnkowski nie potrafił wytłumaczyć sobie jednego: zamiaru ujawnienia się wobec
Rosjan. Dla Naczelnego Wodza było jasne, że NKWD dowódców wyaresztuje
i prawdopodobnie zgładzi, a żołnierzy wcieli siłą do armii Berlinga. […] Podczas gdy stosunek Sosnkowskiego do rozkazu „Bora” był sceptyczny, jeśli nie
krytyczny, Mikołajczyk powitał go z radością, jako ważny atut w rozgrywce z Anglikami
i Rosją.

Źródło: J. Nowak-Jeziorański, Kurier z Warszawy, Kraków 2002, s. 211-213.

A. Podaj kryptonim akcji, której cel został określony w rozkazie generała Tadeusza
Bora-Komorowskiego.

B. Podaj nazwisko postaci wymienionej w tekście, której opinia o konsekwencjach
realizacji tej akcji okazała się słuszna.

Zadanie 64.(SP09)
Przeanalizuj plan miasta i wykonaj polecenie.

Na podstawie: Wielka historia Polski, t . 10, Kraków 2001, s. 134.

Podaj nazwę miasta, w którym miały miejsce wydarzenia pokazane na planie, oraz ich datę roczną.

Zadanie 65.(SP09)
Wśród wymienionych wydarzeń z historii Niemiec XX w. wskaż to, które
chronologicznie jest pierwsze, i to, które jest ostatnie. W tabeli obok wydarzenia
chronologicznie pierwszego wpisz literę A, obok chronologicznie ostatniego – B.

Zadanie 66.(SP09)
Przyporządkuj wymienionym wydarzeniom i procesom z XX wieku państwa, w których
miały one miejsce. Wpisz do tabeli odpowiadające im liczby.