Zadania maturalne z WOSu

Temat: Europa i globalizacja

Zadania pochodzą z oficjalnych arkuszy maturalnych CKE, które służyły przeprowadzaniu majowych egzaminów. Czteroznakowy kod zapisany przy każdym zadaniu wskazuje na jego pochodzenie: S/N – „stara”/”nowa” formuła; P/R – poziom podstawowy/rozszerzony; np. 08 – rok 2008.

Zbiór zadań maturalnych w formie arkuszy, możesz pobrać >> TUTAJ <<.

Zadanie 1. (SP05)
Niżej zamieszczone zostały wykresy zawierające dane dotyczące podziału liczby głosów (w procentach) w Radzie Unii Europejskiej według traktatu nicejskiego (2002 r.) oraz według projektu Konstytucji UE (2003 r.). Wykorzystując zamieszczone poniżej dane, wykonaj polecenia.

Kto ile może: Nicea kontra Konstytucja

a) Wymień nazwy czterech państw Unii Europejskiej, które zyskałyby najwięcej punktów procentowych głosów w Radzie UE w przypadku wejścia w życie Konstytucji UE, w porównaniu do ustaleń przyjętych w Nicei.

b) Napisz, jak zmieniłaby się siła głosu Polski według traktatu nicejskiego i Konstytucji UE oraz wyjaśnij, dlaczego rząd tak stanowczo bronił ustaleń z Nicei.

Zmiana siły głosu Polski: Przyjęcie postanowień Konstytucji UE oznaczałoby wzrost siły głosu Polski o [0,24 punktu procentowego] [w porównaniu do ustaleń traktatu nicejskiego]

Zadanie 2. (SP06)
Do podanych zadań lub uprawnień instytucji Unii Europejskiej (A – D) przyporządkuj ich nazwy (1 – 5).

A) Wypracowuje i koordynuje politykę wewnętrzną i zagraniczną UE, zawiera umowy międzynarodowe.

B) Jest głównym organem zarządzającym i wykonawczym Wspólnot Europejskich, reprezentuje ich interesy oraz koordynuje działania Wspólnot, realizuje postanowienia zawarte w traktatach i aktach prawnych.

C) Ma prawo uchwalania budżetu, ma prawo przyjmowania nowych członków oraz zatwierdzania układów stowarzyszeniowych, kontroluje pracę Komisji Europejskiej.

D) Zapewnia przestrzeganie prawa wspólnotowego, orzeka o zgodności aktów prawnych wydawanych przez instytucje Wspólnot z traktatami Wspólnot, rozpoznaje spory między państwami lub między Komisją Europejską i państwami założycielskimi. Jego orzeczenia są bezpośrednio wykonywane w państwach członkowskich.

1) Komisja Europejska
2) Europejski Trybunał Sprawiedliwości
3) Parlament Europejski
4) Trybunał Rewidentów Księgowych (Obrachunkowy)
5) Rada Unii Europejskiej

Zadanie 3. (SP06)
Podaj pełną nazwę dwóch organizacji pozarządowych działających w Polsce.

Zadanie 4. (SP06)
Nazwij problemy współczesnego świata, które zostały przedstawione na rysunkach Szymona Kobylińskiego i Plantu.

Zadanie 5. (SP07)
Przyporządkuj organizacjom A-D właściwe im opisy 1-5.

A) Organizacja Bezpieczeństwa i Współpracy w Europie
B) Organizacja Paktu Północnoatlantyckiego
C) Rada Europy
D) Organizacja Narodów Zjednoczonych

1. Organizacja powołana 5 maja 1949 roku w Londynie dla realizacji idei wolności Europy przez rozwój współpracy państw w dziedzinie politycznej, gospodarczej i kulturalnej oraz ochrony praw człowieka i obywatela.

2. Organizacja międzynarodowa działająca na rzecz bezpieczeństwa zbiorowego w Europie oraz pokojowej współpracy w dziedzinie ekonomii, kultury, techniki i nauki między państwami członkowskimi. Jej poprzedniczka – w Dokumencie Kopenhaskim z 1990 roku – określiła standard ochrony praw członków mniejszości narodowych i etnicznych w Europie.

3. Organizacja polityczno-wojskowa powstała jako sojusz zbiorowej obrony, gwarantujący swoim członkom wzajemną pomoc w przypadku agresji wroga. Sojusz został podpisany w Waszyngtonie.

4. Organizacja zrzeszająca szefów rządów państw członkowskich Unii Europejskiej. Głównym jej celem jest prowadzenie nieoficjalnych rozmów, w trakcie których podejmowane są decyzje najwyższej wagi w sprawach politycznych i gospodarczych.

5. Organizacja powołana w 1945 r. na konferencji w San Francisco w celu utrzymania bezpieczeństwa na świecie oraz rozwijania międzynarodowej współpracy politycznej, społecznej i kulturalnej.

Zadanie 6. (SP07)
Wśród wymienionych pięciu wydarzeń wskaż to, które chronologicznie było pierwsze i to, które było ostatnie. W tabeli obok wydarzenia pierwszego (chronologicznie) umieść liczbę 1, obok ostatniego – liczbę 5.

A) Przeprowadzenie referendum w sprawie przystąpienia Polski do Unii Europejskiej.
B) Przystąpienie Polski do NATO.
C) Złożenie przez Polskę wniosku o przystąpienie do Unii Europejskiej.
D) Przystąpienie Polski do Unii Europejskiej.
E) Uroczyste podpisanie traktatu akcesyjnego w Atenach.

Zadanie 7. (SP07)
Zapoznaj się z zamieszczonym poniżej plakatem i wykonaj polecenia.

A) Jednym z problemów, który podejmują twórcy plakatu, jest prawo do życia. Napisz, do której generacji praw jest ono zaliczane.

B) Nazwij problem ekonomiczny występujący we współczesnym świecie przedstawiony na plakacie.

C) Podaj propozycje trzech działań, które rządy państw rozwiniętych mogą podejmować, by rozwiązać problemy przedstawione na plakacie.

Zadanie 8. (SP07)
Na podstawie analizy tabeli i własnej wiedzy wykonaj zamieszczone poniżej polecenia.

A) Wpisz nazwy dwóch wymienionych w tabeli państw niezaliczanych do krajów postkomunistycznych.

B) Podaj nazwę kraju postkomunistycznego, który miał w 2003 r. najwyższy dochód na głowę mieszkańca oraz podaj wysokość tego dochodu.

C) Podaj nazwę kraju postkomunistycznego, który miał w 2003 r. najniższy dochód na głowę mieszkańca oraz podaj wysokość tego dochodu.

D) Wymień dwie przyczyny, które wpłynęły na lepsze wyniki gospodarcze Malty i Cypru w 2003 r.

E) Wymień dwie przyczyny, które wpłynęły na to, że Litwa, Łotwa i Estonia były w 2003 r. jednymi z najbiedniejszych krajów kandydujących do Unii.

F) Wymień nazwy dwóch państw, w których odsetek bezrobotnych w 2003 r. był najwyższy.

Zadanie 9. (SP09)
Wśród wymienionych w tabeli wydarzeń wskaż to, które chronologicznie jest pierwsze, i to, które jest ostatnie. Obok wydarzenia chronologicznie pierwszego wpisz 1, obok ostatniego wpisz 5.

Powstanie Konferencji Bezpieczeństwa i Współpracy Europejskiej.
B. Przystąpienie Polski do Organizacji Paktu Północnoatlantyckiego.
C. Rozpoczęcie polskiej misji stabilizacyjnej w Iraku.
D. Zamach terrorystyczny na Światowe Centrum Handlu (WTC) w Nowym Jorku.
E. Wkroczenie wojsk ZSRR do Afganistanu.

Zadanie 10. (SP09)
W którym roku państwa oznaczone na mapie cyframi 1, 2, 3, 4 przystąpiły do Wspólnot Europejskich/Unii Europejskiej?.

Zadanie 11. (SP10)
Organizacje międzynarodowe – Organizacja Narodów Zjednoczonych. Rozstrzygnij, które zdania zawierają informacje prawdziwe, a które fałszywe. W tabelę obok każdego zdania wpisz odpowiednio: Prawda lub Fałsz.

A. Zgromadzenie Ogólne składa się z przedstawicieli wszystkich państw członkowskich ONZ, z których każde ma jeden głos.

B. Status stałych członków Rady Bezpieczeństwa ma sześć państw: Chiny, Francja, Niemcy, Rosja, USA i Wielka Brytania.

C. Organizacje wyspecjalizowane Narodów Zjednoczonych to międzyrządowe organizacje połączone z ONZ oddzielnymi porozumieniami.

D. UNICEF to organizacja koordynująca działania ONZ służące rozwojowi międzynarodowej współpracy kulturalnej, oświatowej i naukowej.

Zadanie 12. (SP10)
Do podanych fragmentów traktatów międzynarodowych dopisz rok ich podpisania oraz nazwy organizacji, które powstały na ich mocy. Nie używaj skrótów.

Fragmenty traktatów:
A. Jego Królewska Mość Król Belgów, Prezydent Republiki Federalnej Niemiec, Prezydent Republiki Francuskiej, Prezydent Republiki Włoskiej, Jej Królewska Wysokość Wielka Księżna Luksemburga, Jej Królewska Mość Królowa Niderlandów, uznając, że energia atomowa stanowi zasadnicze źródło rozwoju i ożywienia przemysłu, które umożliwi rozprzestrzenienie idei pokoju, […] zdecydowani stworzyć warunki niezbędne do rozwoju silnego przemysłu jądrowego […]

B. Strony zgadzają się, że zbrojna napaść na jedną lub więcej z nich w Europie lub Ameryce Północnej będzie uznana za napaść przeciwko nim wszystkim i dlatego zgadzają się, że jeżeli taka zbrojna napaść nastąpi, to każda z nich, w ramach wykonywania prawa do indywidualnej lub zbiorowej samoobrony, uznanego na mocy artykułu 51 Karty Narodów Zjednoczonych, udzieli pomocy Stronie lub Stronom napadniętym […]

Zadanie 13. (SP11)
Podaj pełne polskie nazwy wymienionych organizacji międzynarodowych oraz nazwę państwa sąsiadującego z Polską, które należy do obu tych organizacji.

A.OBWE – …………………………………………………………………………………………………………………

B. WNP – ……………………………………………………………………………………………………………………

C. państwo należące do powyższych organizacji: …………………………………………………………….

Zadanie 14. (SP11)
Uzupełnij tytuł mapy, wybierając właściwy rok spośród: 1990, 1991, 1992, 1993. Uzasadnij dokonany wybór.

A. Tytuł mapy: Polska i jej sąsiedzi w ……………….. roku
B. Uzasadnienie.

Zadanie 15. (SP11)
Na podstawie tekstu i własnej wiedzy wykonaj polecenia.

9 maja 1950 roku minister spraw zagranicznych Francji przedstawił plan wspólnej z RFN koordynacji w zakresie produkcji węgla i stali oraz poddania przemysłu węglowego i stalowego tych państw ponadnarodowej kontroli. Współpraca miała być otwarta także dla innych państw.
Na podstawie: J. Ruszkowski, E. Górnicz, M. Żurek, Leksykon integracji europejskiej, Warszawa 2004.

A. Podaj imię i nazwisko polityka, którego dotyczy powyższy tekst.

B. Podaj pełną polską nazwę organizacji, która powstała w efekcie realizacji przedstawionego w tekście planu, oraz nazwy niewymienionych w tekście dwóch państw założycielskich tej organizacji.

Zadanie 16. (SP11)
Do każdego wydarzenia z zakresu integracji Polski ze strukturami Unii Europejskiej dopisz imię i nazwisko Prezydenta Rzeczypospolitej Polskiej, za którego kadencji miało ono miejsce.

Wydarzenie:
A. ratyfikacja Traktatu Lizbońskiego
B. referendum ogólnokrajowe w sprawie ratyfikacji traktatu dotyczącego przystąpienia Polski do Unii Europejskiej
C. złożenie wniosku o członkostwo Polski w Unii Europejskiej

Zadanie 17. (SP12)
Zaznacz w tabeli literą P wydarzenie chronologicznie pierwsze, a literą O – wydarzenie chronologicznie ostatnie.

Wydarzenie:
A. wstąpienie Polski do Rady Europy
B. wstąpienie Polski do Unii Europejskiej
C. wstąpienie Polski do Organizacji Narodów Zjednoczonych
D. wstąpienie Polski do Organizacji Paktu Północnoatlantyckiego

Zadanie 18. (SP12)
Uzupełnij tabelę, wpisując informacje dotyczące umów międzynarodowych stanowiących podstawę integracji europejskiej.

Zadanie 19. (SP12)
Na podstawie fotografii i podanych informacji oraz własnej wiedzy uzupełnij tabelę, wpisując nazwiska polityków oraz nazwy instytucji Unii Europejskiej, którymi kierowali w 2011 roku.

Zadanie 20. (SP12)
Do każdego podanego opisu kompetencji dopisz nazwę właściwej instytucji Unii Europejskiej.

A. Jego głównym zadaniem jest kontrola właściwego wykonania budżetu Unii Europejskiej. Zapewnia prawidłowość i zgodność z prawem wszystkich wydatków Unii oraz należyte zarządzanie finansami.

B. Zapewnia jednolitą interpretację i stosowanie prawa europejskiego we wszystkich krajach Unii – tak, aby prawo było jednakowe dla wszystkich. Czuwa również nad tym, by wszystkie państwa członkowskie i instytucje unijne wypełniały nałożone na nie zobowiązania prawne.

Zadanie 21. (SP12)
Na podstawie mapy i własnej wiedzy uzupełnij tabelę dotyczącą państw europejskich. Do każdego podanego opisu dopisz nazwę właściwego państwa oraz numer, którym oznaczono je na mapie.

Zadanie 22. (SP12)
Na podstawie tekstu źródłowego wykonaj polecenia.

Czy Polonia nie tylko w USA, ale i w innych bogatych krajach Zachodu może postawić przed sobą kolejny wielki i jednoczący wszystkich cel narodowy? Pięćdziesiąt pięć lat temu był nim protest przeciw jałtańskiej zmowie. Potem była nim walka z komunizmem, a przynajmniej jego bojkot. Na pewien czas takim jednoczącym celem stało się poszerzenie NATO […].

Ku Polonii na Wschodzie zwraca się jedynie w sposób systematyczny i zorganizowany krajowa Wspólnota Polska […]. Ta decyzja o dominacji wschodniego kierunku działalności i skierowaniu tam praktycznie wszystkich sił i środków, jakimi Wspólnota Polska dysponuje, jest wyborem dramatycznym. Oznacza bowiem zaniedbanie kierunku zachodniego […]. Co gorsza, po wielkim zrywie na rzecz poszerzenia NATO polonijne struktury na Zachodzie zdają się na powrót pogrążać w marazmie […].

To od nas w Polsce w dużym stopniu zależy, czy Polonia odrodzi się poprzez młodsze, lepiej wykształcone pokolenia. Tymczasem wolimy przeszkadzać. Przyjęta ostatnio interpretacja ustawy o obywatelstwie zmusza konsulaty RP do odmawiania wiz wjazdowych osobom posiadającym prócz obywatelstwa obcego również polskie. Powinni jeździć do kraju z polskim paszportem. Ale nie zawsze jest im to na rękę, na przykład wówczas, gdy udają się z delegacją dużej firmy na rozmowy handlowe […]. Inny przykład: po upadku komunizmu wielu dwujęzycznych studentów i absolwentów chętnie odbywało wakacyjne bezpłatne staże w polskich placówkach konsularnych i handlowych […]. Tymczasem od kilku lat przyjmowanie przez placówki takich bezpłatnych stażystów jest zakazane, co umotywowano względami bezpieczeństwa i koniecznością zachowania tajemnicy służbowej.
Źródło: J. Surdykowski, Marsz, marsz Polonia…, „Wprost”, nr 39/2007.

A. Wymień działania Polaków mieszkających na stałe za granicą na rzecz Polski po II wojnie światowej.

B. Przedstaw – za autorem tekstu – bariery w podtrzymywaniu polskości przez Polaków mieszkających na stałe za granicą.

Zadanie 23. (SP12)
Na podstawie tekstu źródłowego wykonaj polecenia.

Kryteria [polskości], które w świadomości Polaków z Polski okazują się najważniejszymi wyznacznikami tożsamości narodowej […], to: poczucie, że jest się Polakiem, znajomość języka, kultury i historii Polski, posiadanie co najmniej jednego z rodziców narodowości polskiej, posiadanie polskiego obywatelstwa, przestrzeganie polskich obyczajów, a także zamieszkanie i urodzenie się w Polsce, zasługi dla Polski, a wreszcie wiara katolicka. Spośród tych kryteriów polskości pierwsze jest zawsze spełnione ex definitione – wszyscy ci, których jesteśmy skłonni uznać za Polaków uznają siebie za Polaków. Tych, którzy mają […] przodków Polaków, a którzy się za Polaków nie uważają, raczej nie nazwiemy Polakami, co najwyżej potomkami Polaków […].

Najogólniej można wyodrębnić cztery sytuacje społeczne, w których znalazła się ludność polskiej narodowości lub polskiego pochodzenia za wschodnimi granicami Polski. Prowadzi to do ukształtowania się czterech typów polskości […].

Wydaje się, że sytuacja Polaków na Litwie wyraziście ukazuje typ stosunku do własnej narodowości, który określiłam jako polskość zagrożoną. Jest to stosunek emfatycznie i nieomal obsesyjnie akcentujący polskość wraz ze wszystkimi kryteriami, które wystąpiły w badaniach na terenie Polski. Polacy na Litwie czują się Polakami, znają dobrze język polski, wiedzą dużo o polskiej historii i kulturze, w której są wychowani i wykształceni (sądzę, że więcej niż Polacy zamieszkali w Polsce), są urodzeni na swojej ziemi i na niej mieszkają, znają polską obyczajowość, są także aktywnymi katolikami […].

[Z kolei] na Białorusi, gdzie w wyniku, z jednej strony, polityki narodowościowej ZSRR, a z drugiej „słabości” etnicznej elementu białoruskiego, polskość przeważającej części ludności polskiej jest rozmyta i niepewna […]. Polskość ma tu charakter elitarny i jest ograniczona wśród szerszych grup społecznych do świadomości związków rodzinnych z Polską, niepełnej znajomości języka i mglistych wyobrażeń o kulturze przodków.

Wśród polskiej ludności mieszkającej za wschodnią granicą mamy też do czynienia z sytuacją, gdy warunki nie pozwalały na zachowanie jakichkolwiek kryteriów polskości. Są to ludzie, którym zostało tylko poczucie, że jest się Polakiem […]. Ten przypadek [nazwany polskością rezydualną] reprezentują Polacy z Kazachstanu […].

Z sytuacją społeczną, która doprowadziła do istnienia polskości sentymentalnej, zetknęłam się w różnych częściach Syberii. Polacy znaleźli się tam w wyniku indywidualnych zsyłek i przymusowych osiedleń, […] nie tylko byli odcięci od „rdzenia” kultury polskiej, ale także nie mogli zachować odrębności kulturowej – języka, obyczajów, religii […]. Dziś są to ludzie, którzy nie roszczą sobie pretensji do przynależności do narodu polskiego; nie są Polakami w swoim odczuciu i w odczuciu innych, natomiast są świadomi swojego polskiego pochodzenia, podkreślają je, interesują się nim i są przedstawiani przez innych jako potomkowie Polaków […].
Źródło: E. Nowicka, Polacy czy cudzoziemcy? Polacy za wschodnią granicą, Kraków 2000.

A. Podaj nazwę, jaką autorka tekstu określiła typ polskości nieoznaczający polskiej tożsamości narodowej.

B. Podaj nazwy dwóch wyznaczników tożsamości polskiej funkcjonujących w świadomości Polaków z Polski, które nie są charakterystyczne dla reprezentantów polskości zagrożonej.

Zadanie 24. (SP13) 
Do każdej fotografii oraz nazwy funkcji polityka w 2012 roku dopisz jego nazwisko.

Zadanie 25. (SP13)
Na podstawie mapy politycznej oraz własnej wiedzy uzupełnij tabelę dotyczącą państw Europy. Do każdego opisu dopisz nazwę właściwego państwa oraz numer, którym oznaczono je na mapie.

Zadanie 26. (SP13)
Wydarzenie chronologicznie pierwsze zaznacz w tabeli literą P, a wydarzenie chronologicznie ostatnie – literą O.

A. pierwsze w Polsce wybory do Parlamentu Europejskiego
B. polska prezydencja w Radzie Unii Europejskiej
C. ratyfikacja przez Polskę traktatu lizbońskiego
D. przystąpienie Polski do Rady Europy

Zadanie 26. (SP13)
Do każdego opisu stosunków Polski i państwa z nią sąsiadującego dopisz nazwę tego państwa.

Opis stosunków Polski z państwem sąsiadującym:

A. Stosunki uregulowano w 1994 roku traktatem o przyjaznych stosunkach i dobrosąsiedzkiej współpracy. Polska skutecznie popierała starania tego państwa o członkostwo w UE i NATO. Ostatnio między obydwoma państwami nastąpiło ochłodzenie stosunków w związku z polityką narodowościową tego kraju.

B. Stosunki uregulowano w 1992 roku traktatem o przyjaznej i dobrosąsiedzkiej współpracy. Są one najczęściej dość chłodne i nieufne, a do problemów należały m.in. kwestia członkostwa Polski w NATO oraz wprowadzone przez ten kraj embargo na import polskiego mięsa. Niełatwe jest także rozliczenie wielu bolesnych wydarzeń z przeszłości, choćby kwestii katyńskiej.

Zadanie 27. (SP13)
Podkreśl nazwę aktu prawnego, w wyniku którego utworzono Unię Europejską.

A. traktat lizboński
B. traktat paryski
C. traktat z Maastricht
D. traktat z Schengen

Zadanie 28. (SP14)
Rozpoznaj osoby znane z działalności na rzecz rozwoju praw człowieka i nagrodzone za tę działalność Pokojową Nagrodą Nobla – podpisz fotografie.

Zadanie 29. (SP14)
Do każdego opisu kompetencji dopisz nazwę organu Organizacji Narodów Zjednoczonych.

Zadanie 30. (SP14)
Wydarzenie chronologicznie pierwsze zaznacz w tabeli literą P, a wydarzenie chronologicznie ostatnie – literą O.

A. Ratyfikacja traktatu lizbońskiego przez Polskę.
B. Podpisanie traktatu akcesyjnego przez Polskę.
C. Przystąpienie Polski do strefy Schengen.
D. Wstąpienie Polski do Unii Europejskiej.

Zadanie 31. (SP14)
Na podstawie wykresu i tekstu źródłowego wykonaj polecenia.

Polską wizję zjednoczonej Europy można scharakteryzować za pomocą trzech haseł: konkurencyjność, solidarność, otwartość.  Istotne jest dążenie do głębszej integracji europejskiej – zarówno gospodarczej, jak i politycznej. Należy także wzmocnić instytucje europejskie, aby mogły skutecznie realizować powierzane im zadania. W koncepcji docelowej pożądane jest, aby Unia Europejska przybrała postać unii politycznej. Nie należy tej wizji traktować jako superpaństwa eliminującego gospodarcze czy tożsamościowe interesy poszczególnych państw członkowskich. […] Istnieje konieczność poprawy funkcjonowania strefy euro. Ze względu na potencjalne szkody dla całego projektu integracji europejskiej kluczowe jest stworzenie takiej architektury współpracy, w tym zarządzania gospodarczego, aby nie nastąpiło pogłębienie podziału między państwami strefy euro oraz spoza niej. Akcesja Polski do strefy euro będzie mogła nastąpić dopiero wtedy, gdy warunki w niej panujące się ustabilizują, a Polska będzie na to przygotowana pod względem makroekonomicznym i prawnym.
Na podstawie: Priorytety polskiej polityki zagranicznej 2012–2016, www.msz.gov.pl

A. Rozstrzygnij, czy deklaracje większości respondentów są zgodne z kierunkiem rozwoju Unii Europejskiej przedstawionym w dokumencie. Odpowiedź uzasadnij.

B. Wymień warunki przystąpienia Polski do strefy euro przedstawione w dokumencie.

Zadanie 32. (SP14)
Na podstawie mapy i własnej wiedzy wykonaj polecenia.

1. Podkreśl odpowiedź zawierającą numery wskazujące na mapie państwa, które podpisały traktat powołujący do życia Europejską Wspólnotę Węgla i Stali.
   A. 1, 5
   B. 6, 9
   C. 3, 8
   D. 2, 10
2. Podkreśl odpowiedź zawierającą numery wskazujące na mapie państwa, które przystąpiły do Unii Europejskiej 1 maja 2004 roku.
   A. 6, 7
   B. 3, 9
   C. 4, 5
   D. 1, 8
3. Podkreśl odpowiedź zawierającą numery wskazujące na mapie państwa, na terenie których znajdują się siedziby Parlamentu Europejskiego.
   A. 2, 7
   B. 3, 7
   C. 1, 3
   D. 1, 10

Zadanie 33. (SP14)
Podkreśl poprawne dokończenie zdania.

Skrótowiec widoczny na ilustracji wskazuje na:
A. Fundusz Narodów Zjednoczonych na rzecz Dzieci.
B. Wysokiego Komisarza Narodów Zjednoczonych do spraw Uchodźców.
C. Komitet Ekspertów ds. Prawnych Aspektów Azylu Terytorialnego, Uchodźców i Bezpaństwowców.
D. Agencję Narodów Zjednoczonych do spraw Pomocy Uchodźcom Palestyńskim.

Zadanie 34. (SP14)
Scharakteryzuj problem uchodźstwa w aspekcie politycznym, społeczno-kulturowym i ekonomicznym. Zaproponuj działania instytucji krajowych i unijnych mogące przyczynić się do integracji uchodźców ze społeczeństwami europejskimi. Odwołaj się do materiałów źródłowych z zadań 30–32.

Zadanie 35. (SP15)
Na podstawie mapy i własnej wiedzy wykonaj polecenia.

A. Referenda i lokalne zgromadzenia ludowe to formy demokracji bezpośredniej najczęściej współcześnie stosowane w …………………………………… . Państwo to zostało oznaczone na mapie numerem ………………. .

B. Przedstaw zaletę i wadę form demokracji bezpośredniej zaprezentowanych w punkcie A.

Zadanie 36. (SP15)
Uzupełnij schemat – do każdej nazwy aktu prawnego dotyczącego ochrony praw i wolności człowieka dopisz nazwę właściwej organizacji. Odpowiedzi wybierz spośród: Organizacja Bezpieczeństwa i Współpracy w Europie, Organizacja Narodów Zjednoczonych, Rada Europy, Unia Europejska.

Zadanie 37. (SP15)
Uzupełnij zdania dotyczące polskiej polityki zagranicznej – wpisz nazwy: programu (A.), państwa (B.) i dokumentu (C.).

Polska jest inicjatorem programu Unii Europejskiej (A.) ……………………………………, którym objęto sześć państw wchodzących do 1991 roku w skład ZSRR. Spośród nich dwa graniczą z Polską – są to Białoruś i (B.) ……..………………………. . Program ten m.in. ułatwia obywatelom tych państw uzyskanie (C.) ……..…………………….., co warunkuje ich wjazd na obszar strefy Schengen.

Zadanie 38. (SP15)
Spośród zdań dotyczących Organizacji Narodów Zjednoczonych wybierz dwa zdania prawdziwe. Zaznacz P przy tych zdaniach.

A. Konferencja założycielska ONZ zakończyła się w 1946 roku podpisaniem Karty Narodów Zjednoczonych.
B. W Zgromadzeniu Ogólnym ONZ każde państwo członkowskie dysponuje jednym głosem. C. Rada Bezpieczeństwa ONZ składa się z 5 stałych i 15 niestałych członków.
D. Międzynarodowy Trybunał Sprawiedliwości to główny organ sądowy ONZ.
E. FAO to organ wyspecjalizowany ONZ zajmujący się rozwojem współpracy międzynarodowej w dziedzinie oświaty, nauki i kultury.

Zadanie 39. (SP15)
Uzupełnij tabelę – do każdego numeru dopisz polską nazwę państwa oraz zaznacz znakiem ,,X” każdą organizację międzynarodową, której jest ono członkiem.

Zadanie 29. (SP15)
Uporządkuj chronologicznie traktaty dotyczące integracji europejskiej. Traktat chronologicznie pierwszy zaznacz w tabeli literą P, a chronologicznie ostatni – literą O.

Traktat dotyczący integracji europejskiej:
A. traktat z Maastricht
B. traktat lizboński
C. traktat z Nicei
D. traktat paryski

Zadanie 40. (SP15)
Odwołując się do danych z wykresu, przedstaw, jak zmieniła się ocena respondentów dotycząca międzynarodowej sytuacji Polski w ciągu roku po jej wejściu do Unii Europejskiej.

Zadanie 41. (SP15)
Wybierz dwa zdania, w których zawarte są opinie. W wyznaczone miejsca wpisz litery, którymi oznaczono te zdania.

A. Kolejne miliony internautów z Afryki, Azji, Ameryki Południowej podłączają się do sieci.

B. Tylko w Indiach prawie pół miliarda mieszkańców nie skończyło jeszcze 25 lat, a niemal wszyscy korzystają już z telefonów komórkowych.

C. W sąsiednim Pakistanie z internetu korzysta już ok. 30% mieszkańców.

D. Nie inaczej jest w Afryce, gdzie nawet w Somalii konkuruje ze sobą kilku operatorów sieci komórkowych, choć do dziś w tym kraju praktycznie nie działa rząd.

E. Ekonomiści piszą, że obecne przebudzenie gospodarcze krajów afrykańskich było niemożliwe bez telekomunikacyjnej rewolucji – upowszechnieniu dostępu do telefonów i internetu przypisują oni połowę wzrostu PKB.

F. Symboliczny przełom nastąpił w 2005 roku, społeczność internautów na świecie osiągnęła wtedy 900 milionów: połowa z nich zamieszkiwała kraje rozwinięte, połowa – rozwijające się.
_{Na podstawie: E. Bendyk, Dzieci Wielkiego Brata, „Polityka” 2013, nr 25.}

Zadanie 42. (SP16)
Wydarzenie chronologicznie pierwsze zaznacz w tabeli literą P, a wydarzenie chronologicznie ostatnie – literą O.

Wydarzenie:
A. Przyjęcie Polski do Rady Europy.
B. Wstąpienie Polski do Unii Europejskiej.
C. Przyjęcie Polski do Paktu Północnoatlantyckiego.
D. Powołanie m.in. przez Polskę Organizacji Narodów Zjednoczonych.

Zadanie 43. (SP16)
O instytucji UE  […] nadaje Unii impulsy niezbędne do jej rozwoju i określa ogólne kierunki i priorytety polityczne […].
Traktat o Unii Europejskiej Dz.Urz. UE 2012, C 326 (tekst uwzględniający zmiany wprowadzone traktatem z Lizbony).

a) Zaznacz nazwę instytucji, której kompetencje określono w podanym przepisie prawnym.
Rada (Rada UE)
B. Rada Europejska
C. Komisja Europejska
D. Parlament Europejski

b) Podaj nazwisko polityka, który pełnił w 2015 roku funkcję przewodniczącego instytucji, której kompetencje określono w podanym przepisie prawnym.

Zadanie 44. (SP16)
Fragment mapy politycznej Europy

Na podstawie mapy i własnej wiedzy uzupełnij tabelę – do każdej informacji o państwie dopisz nazwę tego państwa i numer, którym oznaczono je na mapie.

Zadanie 45. (SP17)
Na podstawie podanych informacji oraz własnej wiedzy uzupełnij tabelę.

Zadanie 46. (SP17)
Fragment mapy politycznej Europy i Azji

a) Podaj numery, którymi oznaczono na mapie państwa tworzące Trójkąt Weimarski.

b) Zaznacz odpowiedź z numerami wszystkich państw tworzących Grupę Wyszehradzką.
A. 2, 3, 4, 5
B. 3, 4, 5, 6
C. 4, 5, 6, 7
D. 4, 6, 7, 8

c) Uzupełnij tabelę dotyczącą państw Europy – do każdej informacji dopisz nazwę właściwego państwa oraz numer, którym oznaczono je na mapie.

Zadanie 47. (SP17)
O instytucji UE:

[…] wspiera ogólny interes Unii i podejmuje w tym celu odpowiednie inicjatywy. Czuwa […] nad stosowaniem Traktatów i środków przyjmowanych przez instytucje na ich podstawie. […] Wykonuje budżet i zarządza programami. Pełni funkcje koordynacyjne, wykonawcze i zarządzające, zgodnie z warunkami przewidzianymi w Traktatach. […] Wersja skonsolidowana Traktatu o Unii Europejskiej, oide.sejm.gov.pl 

a) Zaznacz nazwę instytucji, której kompetencje określono w przytoczonym fragmencie traktatu.
Rada
B. Komisja Europejska
C. Parlament Europejski
D. Trybunał Sprawiedliwości

b) Podaj nazwisko przewodniczącego instytucji, której kompetencje określono w przytoczonym fragmencie traktatu.

Zadanie 48. (SP17)

a) Podaj pełną nazwę organizacji, której skrótowiec umieszczono na plakacie.

b) Podaj nazwę kontynentu i cel akcji, których dotyczy plakat.

Zadanie 49. (SP17)
Zaznacz dwa zdania, w których zawarte są tylko fakty.

A. Istotnym czynnikiem napędzającym ekologizm okazał się sprzeciw wobec broni jądrowej.

B. Z czasem pojawiały się kolejne postulaty – m.in. ochrony wielorybów, rozwiązania problemu chemicznych odpadów, kosztów środowiskowych wydobycia ropy naftowej.

C. Działacze ruchu zażarcie walczą z GMO.

D. Jeden z dawnych działaczy – S. Brand – stwierdził, że energetyka jądrowa i GMO niosą za sobą więcej korzyści niż zagrożeń.

E. W związku z tym również wielkie ruchy ekologiczne powinny zmodyfikować swoje poglądy w kierunku ekopragmatycznym.

F. Obecnie szanse na to są bardzo małe.
Na podstawie: M. Rotkiewicz, Ekologizm 2.0, polityka.pl.

Zadanie 50. (SP17)
Wykres. Szacunkowa liczba emigracji z Polski do państw UE na pobyt czasowy w latach 2004–2012 (w tys.) oraz stopa bezrobocia w Polsce (w %)

Przytaczając zaprezentowane dane, przedstaw zależność widoczną na wykresie w odniesieniu do lat 2004–2007.

Zadanie 51. (SP18)
O państwach sąsiadujących z Rzecząpospolitą Polską

Opis A. Państwo unitarne, które w 1991 roku stało się niepodległe. Jako republika radziecka było członkiem założycielem Organizacji Narodów Zjednoczonych. Od 2014 roku jest krajem stowarzyszonym z Unią Europejską.

Opis B. Państwo unitarne, które w 1991 roku stało się niepodległe. Jako republika radziecka było członkiem założycielem Organizacji Narodów Zjednoczonych. Jako jedyne państwo Europy Wschodniej nie jest członkiem Rady Europy.

Opis C. Państwo federalne, którego terytorium zostało powiększone w 1990 roku. Do Organizacji Narodów Zjednoczonych przystąpiło w 1973 roku. Było jednym z inicjatorów integracji europejskiej po II wojnie światowej.

Fragment mapy politycznej Europy:

Uzupełnij tabelę – do każdego opisu dopisz nazwę właściwego państwa i numer, którym oznaczono je na mapie.

Zadanie 52. (SP18)
Schemat. Państwa członkowskie organizacji międzynarodowych.

Informacje o organizacjach:

Uzupełnij tabelę – do każdego zestawu państw członkowskich organizacji międzynarodowej wymienionych na schemacie dopisz pełną nazwę tej organizacji i numer, którym oznaczono informacje jej dotyczące.

Zadanie 53. (SP19)
Schemat. Organy ONZ

Podaj nazwy organów oznaczonych na schemacie literami (A i B).

Zadanie 54. (SP19)
Fragment mapy politycznej Europy

Uzupełnij tabelę – do każdej informacji dopisz nazwę właściwego państwa i numer, którym oznaczono je na mapie.

Zadanie 55. (SP19)
Mapa. Migracje specjalistów w Unii Europejskiej w latach 2003–2014

a) Oceń, czy poniższe informacje są prawdziwe. Zaznacz P, jeśli informacja jest prawdziwa, albo F – jeśli jest fałszywa.

1. W większości państw Grupy Wyszehradzkiej w latach objętych badaniem odnotowano ujemne saldo migracji specjalistów.
2. W państwach bałtyckich imigracja specjalistów przekroczyła 1000 osób.
3. W państwach Beneluksu liczba emigrujących specjalistów przekroczyła liczbę imigrujących specjalistów.

b) Podaj przyczyny procesów przedstawionych na mapie (po jednej o charakterze politycznym i społeczno-ekonomicznym).

Zadanie 56. (SR06)
Na podstawie zamieszczonego tekstu wykonaj polecenie.

Traktat ustanawiający Konstytucję dla Europy

Tytuł I.    Definicja i cele Unii
Artykuł I-2. Wartości Unii
Unia opiera się na wartościach poszanowania godności osoby ludzkiej, wolności, demokracji, równości, państwa prawa, jak również poszanowania praw człowieka, w tym osób należących do mniejszości. Wartości te są wspólne Państwom Członkowskim w społeczeństwie opartym na pluralizmie, niedyskryminacji, tolerancji, sprawiedliwości, solidarności oraz na równości kobiet i mężczyzn.

Artykuł I-5. Stosunki między Unią a Państwami Członkowskimi
1. Unia szanuje równość Państw Członkowskich wobec Konstytucji, jak również ich tożsamość narodową, nierozerwalnie związaną z ich podstawowymi strukturami politycznymi i konstytucyjnymi, w tym w odniesieniu do samorządu lokalnego i regionalnego. Szanuje podstawowe funkcje państwa, w tym mające na celu zapewnienie jego integralności terytorialnej, utrzymanie porządku publicznego oraz ochronę bezpieczeństwa narodowego. […]

Tytuł III.  Kompetencje Unii
Art. I-11. Zasady podstawowe[…] 3. Zgodnie z zasadą pomocniczości, Unia w dziedzinach, które nie należą do jej wyłącznej kompetencji, podejmuje działania tylko wówczas i tylko w takim zakresie, w jakim cele zamierzonego działania nie mogą zostać osiągnięte w sposób wystarczający przez Państwa Członkowskie, zarówno na poziomie centralnym, jak i regionalnym oraz lokalnym, jeśli ze względu na rozmiary lub skutki proponowanego działania możliwe jest lepsze jego osiągnięcie na poziomie Unii. 4. Zgodnie z zasadą proporcjonalności, zakres i forma działania Unii nie wykracza poza to, co jest konieczne do osiągnięcia celów Konstytucji.[…]

Napisz, jakie założenia leżą u podstaw zasady pomocniczości i zasady proporcjonalności działania Unii Europejskiej w odniesieniu do Państw Członkowskich.

Zadanie 57. (SR06)
Na podstawie tekstu skonfrontuj koncepcję programową Unii Europejskiej (wartości i relacje między UE a Państwami Członkowskimi) i zasady jej pomocniczego działania z pojęciem ojczyzny, dobra wspólnego i patriotyzmu. Czy dostrzegasz w niej zagrożenie dla tożsamości narodu politycznego, czy szansę dla jego promocji? Omów dwa przykłady.

Rozpoznanie tożsamości narodowej i podmiotowości struktur politycznych i konstytucyjnych Państw Członkowskich. Pierwszeństwo struktur lokalnych i narodowych przed unijnymi w dziedzinach, które nie zostały przekazane do wyłącznej kompetencji UE. Ograniczenie działań UE tylko do tych, które są konieczne do osiągnięcia  celów Konstytucji.

„Analiza pojęcia ojczyzny i jej związku z ojcostwem i rodzeniem tłumaczy zasadniczo wartość moralną patriotyzmu. Jeśli pytamy o miejsce patriotyzmu w Dekalogu, to odpowiedź jest jednoznaczna: wchodzi on w zakres czwartego przykazania, które zobowiązuje nas, aby czcić ojca i matkę. […] Patriotyzm oznacza umiłowanie tego, co ojczyste: umiłowanie historii, tradycji, języka czy samego krajobrazu ojczystego. Jest to miłość, która obejmuje również dzieła rodaków i owoce ich geniuszu. Próbą dla tego umiłowania staje się każde zagrożenie tego dobra, jakim jest ojczyzna. […] Ojczyzna jest dobrem wspólnym wszystkich obywateli jako taka, jest też wielkim obowiązkiem. Analiza dziejów dawniejszych i współczesnych dowodzi, że Polacy mieli odwagę, nawet w stopniu heroicznym, dzięki której potrafili wywiązywać się z tego obowiązku, gdy chodziło o obronę ojczyzny jako naczelnego dobra. Nie oznacza to, że w niektórych okresach nie można było dostrzec osłabienia tej gotowości do ofiary, jakiej wymagało wprowadzanie w życie wartości i ideałów związanych z pojęciem ojczyzny. Były to te momenty, w których prywata i tradycyjny polski indywidualizm dawały o sobie znać jako przeszkody. […]  Tożsamość kulturalna i historyczna społeczeństw jest zabezpieczana i ożywiana przez to, co mieści się w pojęciu narodu. Oczywiście, trzeba bezwzględnie unikać pewnego ryzyka: tego, ażeby ta niezbywalna funkcja narodu nie wyrodziła się w nacjonalizm. XX stulecie dostarczyło nam pod tym względem doświadczeń skrajnie wymownych, również w świetle ich dramatycznych konsekwencji. W jaki sposób wyzwolić się od tego zagrożenia. Charakterystyczne dla nacjonalizmu jest bowiem to, że uznaje dobro własnego narodu i tylko do niego dąży, nie licząc się z prawami innych. Patriotyzm natomiast, jako miłość ojczyzny, przyznaje wszystkim innym narodom takie same prawo jak własnemu, a zatem jest drogą do uporządkowanej miłości społecznej”.
Źródło: Jan Paweł II, Pamięć i tożsamość, Kraków 2005, s. 71–73. 

Zadanie 58. (SR07)
Wpisz w odpowiednie miejsca tabeli nazwy opisanych regionalnych inicjatyw integracji  i współpracy międzynarodowej.

Zadanie 59. (SR08)
Wśród wymienionych czterech etapów rozszerzania wspólnot europejskich o nowe państwa wskaż ten, który chronologicznie był pierwszy i ten, który był ostatni.  W tabeli obok etapu chronologicznie pierwszego wpisz liczbę 1 oraz rok rozszerzenia, obok ostatniego liczbę 4 oraz rok rozszerzenia.

Zadanie 60. (SR08)
Do poszczególnych charakterystyk dopisz pełne polskie nazwy organizacji regionalnych działających w Azji i  Europie.

Zadanie 61. (SR09)
W poniższej tabeli przedstawiono wydarzenia składające się na proces integracji Polski z Unią Europejską. Ponumeruj je liczbami 1 – 5 według kolejności chronologicznej. Przy najwcześniejszym wydarzeniu wpisz 1.

Zadanie 62. (SR09)
Na mapie konturowej oznaczono wybrane państwa europejskie cyframi 1, 2, 3. Wpisz do tabeli nazwy tych państw. Postaw X przy państwach, które należą do:
– Unii Europejskiej,
– NATO.

Zadanie 63. (SR10)
Podaj nazwy organów (organizacji) upoważnionych przez ONZ do:

a) podejmowania działań na rzecz ochrony dzieci, przezwyciężania przeszkód w ich rozwoju, takich jak bieda, przemoc, choroby i dyskryminacja.

b) zapewniania międzynarodowej ochrony uchodźcom i poszukiwania trwałych rozwiązań problemu uchodźców na świecie.

Zadanie 64. (SR10)
Mapy przedstawiają proces rozwoju terytorialnego Unii (Wspólnot) Europejskiej. Do zamieszczonych map dobierz odpowiadające im tytuły. W wyznaczone miejsca wpisz właściwe numery.

Tytuły:
1. Wspólnoty Europejskie w styczniu 1973 r.
2. Wspólnoty Europejskie w styczniu 1981 r.
3. Unia Europejska w maju 2004 r.
4. Unia Europejska w styczniu 2007 r.

Zadanie 65. (SR10)
Podaj stałych członków Rady Bezpieczeństwa Organizacji Narodów Zjednoczonych. Odpowiedzi wybierz spośród: Niemcy, Francja, Japonia, Rosja, USA, Kanada.

Zadanie 66. (SR10)
Do których krajów oznaczonych na mapie Afryki numerami 1–4 odnoszą się informacje z raportów Amnesty International? W tabelę wpisz właściwe nazwy krajów i właściwe numery.

Zadanie 67. (SR11)
Uzupełnij tekst. W odpowiednie miejsca wpisz: A – nazwę organizacji międzynarodowej, B – nazwę miasta.

Europejska Konwencja o Ochronie Praw Człowieka i Podstawowych Wolności została przyjęta przez państwa członkowskie (A) ………………………………………………… w 1950 roku. Pozwala ona obywatelom państw sygnatariuszy na składanie skarg do Europejskiego Trybunału Praw Człowieka w (B) ……………………………………….. .

Zadanie 68. (SR11)
Na podstawie mapy i własnej wiedzy uzupełnij tabelę. Wpisz nazwy scharakteryzowanych państw oraz odpowiednie numery, którymi oznaczono je na mapie.

Zadanie 69. (SR11)
Rozstrzygnij, które zdania dotyczące organizacji międzynarodowych zawierają informacje prawdziwe, a które fałszywe. W tabeli obok każdego zdania wpisz odpowiednio prawda lub fałsz.

A. Kazachstan jest państwem członkowskim OBWE.
B. Kuwejt jest państwem członkowskim OPEC.
C. Szwajcaria jest państwem członkowskim NATO.

Zadanie 70. (SR11)
Spośród podanych kompetencji instytucji Unii Europejskiej podkreśl dwie przynależne Komisji Europejskiej.
A. prawo zawierania w imieniu Unii Europejskiej umów międzynarodowych, które wiążą wszystkie państwa członkowskie
B. nadzór nad zgodnością polityki gospodarczej poszczególnych państw z przyjętymi zaleceniami
C. przedstawianie Parlamentowi Europejskiemu i Radzie Unii Europejskiej projektów aktów prawnych
D. reprezentowanie Unii Europejskiej na arenie międzynarodowej, na przykład podczas negocjowania umów

Zadanie 71. (SR12)
Uzupełnij tabelę, wpisując miejsca podpisania umów międzynarodowych stanowiących podstawę integracji europejskiej.

Zadanie 72. (SR13)
Na podstawie mapy i własnej wiedzy uzupełnij tabelę dotyczącą państw członkowskich Unii Europejskiej. Do każdego opisu elementów ustroju dopisz nazwę właściwego państwa oraz numer, którym oznaczono je na mapie.

Zadanie 73. (SR13)
Do każdego opisu dopisz nazwę właściwego zjawiska. Odpowiedzi wybierz spośród: afrykanizacja, apartheid, bałkanizacja, globalizacja.

Zadanie 74. (SR13)
Do każdego logo oraz informacji o działalności organizacji wyspecjalizowanej ONZ dopisz jej pełną polską nazwę.

Zadanie 75. (SR13)
Na podstawie mapy politycznej oraz własnej wiedzy uzupełnij tabelę dotyczącą państw Afryki. Do każdego opisu dopisz nazwę właściwego państwa oraz numer, którym oznaczono je na mapie.

Zadanie 76. (SR13)
Wydarzenie chronologicznie pierwsze zaznacz w tabeli literą P, a wydarzenie chronologicznie ostatnie – literą O.

A. przyjęcie Polski do Rady Europy
B. przystąpienie Polski do Organizacji Paktu Północnoatlantyckiego
C. początek formalnego członkostwa Polski, Słowacji, Czech i Węgier w Grupie Wyszehradzkiej
D. podpisanie przez Polskę Aktu Końcowego Konferencji Bezpieczeństwa i Współpracy w Europie

Zadanie 77. (SR13)
Na podstawie tekstów źródłowych wykonaj polecenia.
Tekst 1 Grecy protestują nie dlatego, że są leniwi, nie chce im się reform wymaganych przez Unię, tylko dlatego, że mają już dość. Coraz wyższych cen i podatków, klientelizmu, korupcji i niespełnionych obietnic kolejnych rządów. Większość Greków jest przekonana, że pieniądze z MFW i Unii Europejskiej nie wyszły Grecji na dobre – nawet jeśli chwilowo uchroniły ją przed bankructwem. Pieniądze, które w ostatnim roku zasiliły grecką kasę, okupione bolesnym reformami, nie zatrzymały kryzysu. W Grecji w ostatnim roku wzrosły VAT oraz akcyza na alkohol, papierosy i benzynę. Wynagrodzenia zmniejszyły się średnio o 20%. Zamrożono renty i emerytury, zlikwidowano 400 tys. miejsc pracy. Czy to naprawdę takie dziwne, że ludzie wychodzą na ulicę? – przekonuje Christos, Grek mieszkający od kilku lat w Polsce.  Na podstawie: D. Sturis, Współczesny Zorba, „Polityka”, nr 29/2011.

Tekst 2 Grzegorz Miecugow (G.M.): Czy czuje Pan groźbę rozpadu UE? Jerzy Buzek (J.B.): Nie, takiej groźby nie widzę. Unia zawsze przechodziła przez kryzysy. Unia żyła ostatnio wielkim rozszerzeniem i zasypywaniem podziału na Zachód i Wschód. To Jan Paweł II powiedział w 1988 roku w Strasburgu, że „Europa powinna oddychać dwojgiem płuc” i tak się stało. W porównaniu z takimi krajami jak Chiny, Indie czy Stany Zjednoczone każdy kraj europejski jest malutki.  G.M.: Ale jako Europa jesteśmy wielcy. J.B.: Jako Europa jesteśmy potęgą i największą gospodarką świata, ale z jednością i siłą polityczną ciągle jeszcze nie nadążamy.  G.M.: I ta największa gospodarka świata co chwilę ma kłopoty. Chwieje się wspólna waluta. J.B.: To nie jest choroba euro, to jest problem poszczególnych krajów, członków grupy euro, które mają wewnętrzne napięcia budżetowe i wielkie problemy z finansami publicznymi. Samo euro ma się nieźle i zadłużenie strefy euro jako całości jest na przykład mniejsze w relacji do PKB niż zadłużenie Stanów Zjednoczonych. Tylko na szeroko rozumianej polityce wspólnotowej można budować silną pozycję Unii Europejskiej. Tę naszą siłę gospodarczą powinniśmy zamienić w siłę polityczną, co nie jest łatwe, bo wymaga między innymi wspólnej polityki zagranicznej, bezpieczeństwa i obrony, polityki regionalnej i rolnej. Na podstawie: Nic bez Europy, „Przekrój”, nr 28/2011.

A. Wymień zjawiska uznawane za patologie władzy, które wskazano w tekście 1. jako przyczyny niezadowolenia Greków.

B. Podaj działania rządu greckiego potwierdzające pogląd z tekstu 2. na temat przyczyn kryzysu ekonomicznego w niektórych państwach strefy euro.

Zadanie 78. (SR13)
Na podstawie danych zamieszczonych w tabeli wybierz dwa zdania prawdziwe. Wpisz w wyznaczone miejsca litery, którymi oznaczono te zdania.

A. Pomiędzy lutym i wrześniem 2010 roku odsetek Europejczyków twierdzących, że celem polityki Parlamentu Europejskiego powinna być walka ze zmianami klimatycznymi, spadł o ponad 8%.

B. Co piąty Europejczyk wyraził w 2010 roku poparcie na rzecz tego, że celem polityki Parlamentu Europejskiego powinna być emigracja obywateli UE, realizowana w porozumieniu z innymi krajami.

C. Pomiędzy lutym a wrześniem 2010 roku odsetek Europejczyków twierdzących, że celem polityki Parlamentu Europejskiego powinna stać się walka z ubóstwem i wykluczeniem społecznym, wzrósł o ponad 1/5.

D. Większość postulowanych celów polityki Parlamentu Europejskiego, wskazywanych przez Europejczyków, dotyczyło problematyki gospodarczej, społecznej i politycznej.

Zadanie 79. (SR13)
Na podstawie tekstu źródłowego i własnej wiedzy rozstrzygnij, która z koncepcji podkreślonych w tekście była realizowana w ramach Wspólnot Europejskich przed traktatem z Maastricht. Uzasadnij swój wybór, odwołując się do dwóch wydarzeń z lat 50. XX wieku.

Początek integracji europejskiej ma swoje podłoże w sytuacji politycznej, która ukształtowała się po zakończeniu II wojny światowej. Rosnące zagrożenie przed ekspansją ideologii komunistycznej na kraje Europy Zachodniej oraz problem Niemiec stały się głównymi przesłankami integracji europejskiej. Wówczas szczególnym powodzeniem cieszyła się koncepcja stworzenia Stanów Zjednoczonych Europy, lansowana przez zwolenników federalizmu, których głównym założeniem było zjednoczenie polityczne Europy Zachodniej, a dopiero później scalanie gospodarcze. Takie podejście do kwestii integracji łączyło się z koniecznością przekazania uprawnień państw narodowych na rzecz organów ponadnarodowych w najważniejszych dziedzinach.  Niechęć państw do rezygnacji z niedawno odzyskanej po wojnie suwerenności powodowała, że […] coraz większe zrozumienie zyskiwała teoria funkcjonalizmu. Jej zwolennicy stali na stanowisku, iż wiele jest dziedzin politycznie niekontrowersyjnych, w których można rozpocząć działania integracyjne w celu osiągnięcia korzyści gospodarczych.  Źródło: K.A. Wojtaszczyk, W. Jakubowski (red.), Społeczeństwo i polityka. Podstawy nauk politycznych, Warszawa 2007.

Koncepcja – …………………………………………….

Uzasadnienie – …………………………………………

Zadanie 80. (SR13)
Na podstawie tekstu źródłowego wyjaśnij, na czym polega niebezpieczeństwo postkolonialnego hegemona w Unii Europejskiej.

Pomimo formalnej równości Unia coraz wyraźniej dzieli się na państwa słabe, źle rządzone, wymagające pomocy i te, które w imię odpowiedzialności za Europę gotowe są tę pomoc nieść. Podział ten pokrywa się geograficznie z podziałem na Północ i Południe, który historycznie rzecz biorąc, był zawsze ważniejszy dla Europy niż podział na Zachód i Wschód ukształtowany przez wydarzenia XX wieku. Pomoc Północy dla Południa nie jest jednak bezinteresowna. Może przynieść postępującą polityczną degradację krajów południowych, wywołując coraz gwałtowniejsze niezadowolenie ich obywateli. Z kolei Północ, szczególnie Berlin i Paryż, pod pretekstem wzięcia odpowiedzialności za przyszłość pogrążonej w kryzysie Europy mogą w swej polityce przejawiać cechy charakterystyczne dla postkolonialnego hegemona. Będzie to tym bardziej kusząca perspektywa, że w rękach francuskich i niemieckich polityków znajdą się potężne instrumenty nacisku – fundusz pomocowy oraz rząd ekonomiczny. Czy będą umieli oprzeć się tej pokusie w imię poszanowania równego statusu państw członkowskich?
Na podstawie: M.A. Cichocki, Europa pod specjalnym nadzorem, www.newsweek.pl

Zadanie 81. (SR13)
Temat 1: Scharakteryzuj problem praw i wolności politycznych w Polsce po 1989 roku.

Temat 2: Od traktatu paryskiego do traktatu z Lizbony – scharakteryzuj etapy integracji europejskiej w aspekcie gospodarczym i terytorialnym oraz strukturę instytucjonalną Unii Europejskiej.

Zadanie 82. (SR14)
Wydarzenie chronologicznie pierwsze zaznacz w tabeli literą P, a wydarzenie chronologicznie ostatnie – literą O.

Zadanie 83. (SR14)
Rozstrzygnij, które zdania dotyczące Parlamentu Europejskiego są prawdziwe, a które – fałszywe. W tabeli obok każdego zdania wpisz odpowiednio prawda lub fałsz.

A. Posłowie do Parlamentu Europejskiego mają obowiązek przynależności do jednej z grup politycznych.
B. Posłowie do Parlamentu Europejskiego wykonują swój mandat w sposób niezależny.
C. Grupę polityczną w Parlamencie Europejskim tworzy minimum 25 deputowanych, reprezentujących co najmniej 7 państw członkowskich.

Zadanie 84. (SR15)
Wydarzenie chronologicznie pierwsze zaznacz w tabeli literą P, a wydarzenie chronologicznie ostatnie – literą O.

Zadanie 85. (SR15)
Oceń, czy poniższe informacje dotyczące form współpracy międzynarodowej są prawdziwe. Zaznacz P, jeśli informacja jest prawdziwa, lub F – jeśli jest fałszywa.

Zadanie 86. (SR15)
Na podstawie mapy i własnej wiedzy uzupełnij tabelę dotyczącą państw bałkańskich. Do każdego opisu dopisz nazwę właściwego państwa oraz numer, którym oznaczono je na mapie.

Fragment mapy politycznej Europy:

Zadanie 87. (SR15)
Na podstawie wskaźników dotyczących tych państw, których nazwy na mapach uwzględniono tylko raz, określ kierunek zmian w gospodarce światowej w latach 2010–2050.

Zadanie 88. (NR15)
Podaj nazwę organizacji, której dotyczą materiały źródłowe.  Organizacja powstała w latach 60. XX wieku. Podstawową formą jej działalności jest prowadzenie kampanii na rzecz praw człowieka. Środkami służącymi do realizacji tych założeń są m.in.: organizowanie pisania listów do rządów krajów łamiących prawa człowieka, publiczne rozgłaszanie informacji o takich naruszeniach, realna pomoc finansowa i prawna dla osób poszkodowanych. Organizacja otrzymała Pokojową Nagrodę Nobla w 1977 roku za „wkład w umacnianie podstaw wolności, sprawiedliwości, a tym samym pokoju na całym świecie”.

Zadanie 89. (NR15)
Do każdego przepisu Karty Narodów Zjednoczonych dopisz nazwę właściwego organu ONZ.  Przepis A. […] jest głównym organem sądowym Organizacji Narodów Zjednoczonych. Przepis B. […] wybiera [ten organ] Zgromadzenie Ogólne na zalecenie Rady Bezpieczeństwa. Jest on najwyższym funkcjonariuszem administracyjnym Organizacji.  Przepis C. […] stwierdza istnienie zagrożenia lub naruszenia pokoju bądź aktu agresji oraz udziela zaleceń lub decyduje, jakie środki należy zastosować […] w celu utrzymania lub przywrócenia międzynarodowego pokoju lub bezpieczeństwa. Źródło: Karta Narodów Zjednoczonych, http://libr.sejm.gov.pl

Zadanie 90. (NR15)
O projekcie polsko-szwedzkim  […] Polska, przy wsparciu Szwecji, zainicjowała prace nad koncepcją spójnej inicjatywy politycznej skierowanej do Armenii, Azerbejdżanu, Białorusi, Gruzji, Mołdawii i Ukrainy. Miał to być wyraźny sygnał, że niezależnie od toczącej się w Unii debaty na temat dalszego rozszerzania na wschód, kraje członkowskie chcą pomagać swym sąsiadom w przeprowadzaniu reform […]. Konstruując swój projekt, Polska i Szwecja wykorzystały funkcjonującą już Europejską Politykę Sąsiedztwa, postanowiły jednak stworzyć inicjatywę bardziej ambitną […]. Aby uzyskać poparcie pozostałych członków Unii, w maju 2008 roku ministrowie spraw zagranicznych Polski i Szwecji […] zaprezentowali swój projekt na spotkaniu szefów unijnej dyplomacji. Dało to początek dynamicznemu rozwojowi inicjatywy, którą już w czerwcu tego samego roku jednomyślnie zaakceptowała Rada Europejska, wzywając Komisję Europejską do opracowania szczegółów polsko-szwedzkiego projektu. Źródło: www.rpo.gov.pl

Opinia publiczna o stosunkach z państwami poradzieckimi

a) Podaj nazwę programu przedstawionego w tekście.

b) Rozstrzygnij, czy poglądy większości respondentów są zgodne z przedstawionym w tekście kierunkiem działań wobec państw byłego ZSRR. Uzasadnij swój wybór, odwołując się do danych.

Zadanie 91. (NR15)
Uzupełnij zdania odnoszące się do przedstawionych materiałów źródłowych – wpisz brakujące nazwy instytucji (A.) i miasta (B.) oraz imię i nazwisko polityka (C.).

O instytucji UE:
Została utworzona jako nieformalne forum dyskusji między szefami państw lub rządów w 1974 roku. Formalny status uzyskała w wyniku traktatu z Maastricht, a od 2009 roku stała się jedną z instytucji Unii Europejskiej. Zbiera się przynajmniej dwa razy w ciągu półrocza. Jest organem ustalającym ogólne kierunki i priorytety Unii Europejskiej. Na podstawie: www.[…].europa.eu

O polityku UE:

Tekst „O instytucji UE” dotyczy (A.) …………………………………………………………. . Formalnie instytucją Unii Europejskiej stała się ona w wyniku traktatu z (B.) ………………………. . Traktat ten wprowadził także stanowisko przewodniczącego tej instytucji, które jako pierwszy zajmował (C.) ………………………………………………………………, przedstawiony w materiale „O polityku UE”.

Zadanie 92. (NR15)
Polityka Chin w Afryce
1. Chiny nie tylko stają się coraz bogatsze, lecz także przyczyniają się do wzrostu zamożności innych i jednocześnie rozbudowują swoje wpływy, stając się stopniowo mocarstwem o imperialnych ambicjach.
2. Chiny prowadzą też intensywną politykę promowania swojego kraju i kultury, co ma pomóc w wykreowaniu obrazu państwa pokojowego i nastawionego na współpracę.
3. Działania te są realizowane poprzez instytuty Konfucjusza oraz inne ośrodki kulturalne.
4. Chiny wiedzą, jak ważne jest promowanie własnej kultury jako środek dominacji ekonomicznej.
5. W 2000 roku zapoczątkowano działalność Forum Współpracy Chin i Afryki – skupiającego przedstawicieli przedsiębiorców i biznesmenów.
6. Inicjatywę tę podjęto ponownie między innymi w Addis Abebie i znowu po trzech latach w Pekinie.
7. Uniezależnienie się od państw „zachodnich” oraz osłabienie pozycji USA i mocarstw europejskich dają większe pole manewru rozwijającym się państwom afrykańskim.
8. W relacjach wzajemnych to gospodarka jest najważniejsza, a polityka międzynarodowa jest dla Chin narzędziem do realizacji celów ekonomicznych.
9. W 2006 roku 30% ropy w Chinach pochodziło z Afryki: przede wszystkim z Nigerii, Sudanu i Algierii. Ponadto Chiny kupują miedź i żelazo w RPA oraz Zambii, drewno – w Kamerunie i Gabonie, a węgiel i chrom – w Zambii.
10.Za realizację celów gospodarczych i politycznych Chiny umorzyły ponad 150 pożyczek najsłabiej rozwiniętym krajom afrykańskim na blisko 1,3 miliarda dolarów, wprowadziły też ulgi podatkowe na 1900 rodzajów towarów eksportowanych przez kraje afrykańskie do Chin.
Na podstawie: M. Pitala, Mocarstwowe ambicje Państwa Środka, http://wgospodarce.pl

a) Wybierz zdania, w których zawarte są wyłącznie fakty. Wpisz w wyznaczone miejsca numery, którymi oznaczono te zdania.

b) Odnosząc się do tekstu, wyjaśnij, na czym polega wieloaspektowy charakter współczesnych stosunków między państwami.

Zadanie 93. (SR16)
Podaj nazwę instytucji, która w myśl Traktatu o Unii Europejskiej „nadaje Unii impulsy niezbędne do jej rozwoju i określa ogólne kierunki i priorytety polityczne”.

Zadanie 94. (SR16)
Wykres. Stopa bezrobocia w wybranych państwach UE (w %).

Na podstawie wykresu oceń, czy poniższe informacje są prawdziwe. Zaznacz P, jeśli informacja jest prawdziwa, albo F – jeśli jest fałszywa.

Zadanie 95. (SR16)
Fragment mapy politycznej Europy i Azji.

Na podstawie mapy oceń, czy poniższe informacje są prawdziwe. Zaznacz P, jeśli informacja jest prawdziwa, albo F – jeśli jest fałszywa.

1. Państwa, które podpisały traktat powołujący do życia EWWiS, oznaczono na mapie numerami 3, 6, 10.
2. Państwa, które podpisały traktat powołujący do życia EWG, oznaczono na mapie numerami 1, 4, 8.
3. Państwa, które przystąpiły do UE w 2004 roku, oznaczono na mapie numerami 2, 5, 7.

Zadanie 96. (SR16)
O wyborach w USA:
Choć wyborcy będą zakreślać krzyżyki obok nazwisk, a nawet zdjęć konkretnych kandydatów, tak naprawdę wcale nie będą na nich głosować. Wszystko przez dosyć zapomnianą instytucję, która jednak decyduje o odmienności wyborów w USA od rozwiązań przyjętych w innych krajach. Chodzi o Kolegium Elektorów – mało widoczne gremium, które jednak podejmuje jedną z najważniejszych decyzji na świecie.
M. Józefowicz, System prezydencki USA, „Wprost”, 29.10.2008.

Podaj nazwę zasady prawa wyborczego, której zastosowanie zostało opisane w tekście.

Zadanie 97. (SR16)
Źródło 1. Fragmenty umowy międzynarodowej  Artykuł 5. Strony zgadzają się, że zbrojna napaść na jedną lub więcej z nich w Europie lub Ameryce Północnej będzie uznana za napaść przeciwko nim wszystkim i dlatego zgadzają się, że jeżeli taka zbrojna napaść nastąpi, to każda z nich, w ramach wykonywania prawa do indywidualnej lub zbiorowej samoobrony, uznanego na mocy artykułu 51 Karty Narodów Zjednoczonych, udzieli pomocy Stronie lub Stronom napadniętym, podejmując niezwłocznie, samodzielnie jak i w porozumieniu z innymi Stronami, działania, jakie uzna za konieczne, łącznie z użyciem siły zbrojnej, w celu przywrócenia i utrzymania bezpieczeństwa obszaru północnoatlantyckiego. O każdej takiej zbrojnej napaści i o wszystkich podjętych w jej wyniku środkach zostanie bezzwłocznie powiadomiona Rada Bezpieczeństwa. Środki takie zostaną zaniechane, gdy tylko Rada Bezpieczeństwa podejmie działania konieczne do przywrócenia i utrzymania międzynarodowego pokoju i bezpieczeństwa.  Artykuł 9. Niniejszym strony ustanawiają Radę, w której każda z nich będzie reprezentowana w celu rozpatrywania spraw dotyczących realizacji niniejszego traktatu. Rada będzie zorganizowana w taki sposób, żeby mogła zbierać się szybko w każdym czasie. […] Dz.U. 2000, nr 87, poz. 970.

Źródło 2. Fotografia: Szef MSZ RP podpisujący dokumenty podczas uroczystości przystąpienia Polski, Węgier i Czech do organizacji międzynarodowej funkcjonującej na podstawie powyższej umowy międzynarodowej

a) Rozstrzygnij, czy głównym organem decyzyjnym organizacji międzynarodowej, której dotyczą przedstawione materiały źródłowe, jest Rada Bezpiecze ństwa. Odpowiedź uzasadnij.

b) Podaj imię i nazwisko polskiego ministra spraw zagranicznych przedstawionego na fotografii.

Zadanie 98. (SR16)
O sytuacji Europy  Tekst A. Europa zmęczona historią marzy w istocie o wypisaniu się z niej, marzy o statusie wielkiej Szwajcarii. Chce być kontynentem zamożnym, stabilnym, demokratycznym, ale zwróconym do wewnątrz, niezainteresowanym losami i niepoczuwającym się za stan świata. Czy jednak Europa może sobie na to pozwolić? Szwajcaria, otoczona blokiem państw pokojowych i stabilnych, swoim bezpieczeństwem zajmować się nie musi. Gwarantują je bowiem sąsiedzi. Czy to samo można powiedzieć o Unii Europejskiej? Czy Europa może zrezygnować z ambicji, które nakładają na nią historia i geografia? Nie może przecież uciec od tego, by aktywnie wpływać na świat i tworzyć tym samym warunki własnego bezpieczeństwa. A. Smolar, Zmęczona Europa bardzo łatwo wyrzekła się silnego przywództwa,  „Dziennik. Gazeta Prawna”, 26.11.2009.

Tekst B. Niepewność i utrata zaufania rządzonych do rządzących sprawiły, że w wielu krajach Europy narasta nostalgia za renacjonalizacją bezpieczeństwa, powrotem do narodowych nisz. Do głosu i do władzy doszło pokolenie, dla którego doświadczenia II wojny światowej i powojennego rozwoju są odległą historią […]. Decyzje USA o stopniowej redukcji wojsk w Europie, zmniejszeniu wydatków na armię i większym zaangażowaniu w regionie Pacyfiku wymagają zapewnienia Europie bezpieczeństwa w nowych warunkach. Zadania nie ułatwiają kryzys fiskalny i radykalna redukcja wydatków wojskowych przez Francję i Wielką Brytanię.
A.D. Rotfeld, Pomimo rakiet i bomb, ,,Gazeta Wyborcza”, Magazyn, 4–5.02.2012.

Odnosząc się do obu tekstów, wyjaśnij, dlaczego w debacie publicznej uznawano, że Unia Europejska powinna wzmocnić własny system bezpieczeństwa.

Zadanie 99. (SR16)
Napisz wypracowanie na temat:
Scharakteryzuj działania organizacji międzynarodowych na rzecz bezpieczeństwa w Europie oraz oceń, odwołując się do wydarzeń z XXI wieku, ich skuteczność.

Zadanie 100. (NR16)
Z raportu rocznego Amnesty International z 2013 r. Setki osób, indywidualnie i w grupach, skazywano na wiele lat więzienia lub wysyłano ich do obozów reedukacji przez pracę […], aby […] ograniczać ich wolność słowa i wyznania. […] Władze dalej prowadziły kampanię „mocnego uderzenia”, skazując za czyny, które określano jako przejaw „nielegalnych religijnych i separatystycznych działań” […] 9 Ujgurów zostało skazanych na wyroki od 6 do 15 lat więzienia za rzekome uczestnictwo w „nielegalnych działaniach religijnych”.  amnesty.org.pl Zaznacz nazwę państwa, w którym doszło do wydarzeń opisanych w tekście.

A. Kuba
B. Białoruś
C. Chiny
D. Libia

Zadanie 101. (NR16)
Wykres. Mechanizm równowagi rynkowej – przypadek dóbr typowych.

a) Podaj nazwę krzywej, na której umieszczono punkty A, C i D.

b) Odnosząc się do danych na wykresie, wyjaśnij działanie ceny jako regulatora rynku.

Zadanie 102. (NR16)
Tabela. Struktura dochodów budżetu państwa w Rzeczypospolitej Polskiej w 2012 r.

Na podstawie danych z tabeli uzupełnij tekst – wpisz właściwe dane procentowe.  W 2012 roku wpływy państwa z tytułu podatku od towarów i usług, zwanego też podatkiem od wartości dodanej, wyniosły (A.) …………% dochodów budżetowych, a wpływy z tytułu podatków dochodowych stanowiły (B.) …………% tych dochodów.

Zadanie 103. (NR16)
Z rezolucji organu ONZ nr 1973 z 2011 r. […] Działając na mocy rozdziału VII Karty Narodów Zjednoczonych, 1. Domaga się natychmiastowego zaprzestania ognia i wszelkiej przemocy oraz ataków i znęcania się nad ludnością cywilną […].  www.bbn.gov.pl

Uzupełnij tekst – wpisz właściwe nazwy organu ONZ (A.) oraz państwa (B.).

Organem ONZ, który wydał powyższą rezolucję, jest (A.) ………….…………..………..…… …………………….… . Członkami stałymi tego organu są Stany Zjednoczone Ameryki, Wielka Brytania, Rosja, Francja i (B.) ………………………………………………………………..…. .

Zadanie 104. (NR16)
O powstaniu organizacji międzynarodowej na obszarze poradzieckim  W 1991 roku prezydent ZSRR Michaił Gorbaczow dążył do reintegracji państwa związkowego. W grudniu tego roku za sprawą przywódców trzech republik związkowych – Rosji, Białorusi i Ukrainy – doszło w białowieskich Wiskulach do innego rozwiązania. Potwierdzono je następnie w Kazachstanie, gdzie podpisano Deklarację A łmatyńską. Na gruzach ZSRR powstała nowa organizacja międzynarodowa.
Na podstawie: Społeczeństwo i polityka. Podstawy nauk politycznych,  red. K.A. Wojtaszczyk, W. Jakubowski, Warszawa 2007, s. 595.

Podaj pełną nazwę organizacji międzynarodowej, której genezę opisano w tekście.

Zadanie 105. (NR16)
Fragment mapy politycznej Europy i Azji

a) Na podstawie mapy oceń, czy poniższe informacje są prawdziwe. Zaznacz P, jeśli informacja jest prawdziwa, albo F – jeśli jest fałszywa.

b) Uzupełnij tabelę – do każdej informacji dopisz nazwę właściwego państwa i numer, którym oznaczono je na mapie.

Zadanie 106. (NR16)
Szef parlamentu Turcji o UE: Bruksela potrzebuje Ankary

– Turcja chce w tej chwili wchodzić do Unii Europejskiej? […] – Tak, natomiast problemem jest stanowisko niektórych wiodących państw członkowskich. Są kraje, jak Francja czy Południowy Cypr […], które cały czas to uniemożliwiają i stawiają różne przeszkody na naszej drodze do Unii Europejskiej. […] Rok 2014 został w Turcji ogłoszony rokiem Unii Europejskiej, zostało powołane odrębne ministerstwo ds. Unii Europejskiej, więc to najlepiej odzwierciedla, że nasze aspiracje są cały czas aktualne. Unia Europejska też nie powinna lekceważyć znaczenia, jakie będzie miało przyjęcie Turcji w jej szeregi. […] Jesteśmy dużym i silnym narodem, dobrze wykształconym, młodym społeczeństwem. Mimo że jesteśmy krajem muzułmańskim, opieramy się na wartościach demokratycznych. Wejście Turcji do Unii Europejskiej mogłoby także trochę zmienić jej charakter z bloku polityczno-gospodarczego na globalną potęgę także strategiczną […].
www.gazetaprawna.pl

a) Odnosząc się do faktografii, wyjaśnij, dlaczego polityk turecki użył wobec Republiki Cypryjskiej sformułowania podkreślonego w tekście.

b) Wypisz z tekstu korzyści, jakie – zdaniem polityka tureckiego – uzyska Unia Europejska po akcesji Turcji.

Zadanie 106. (NR16)
O jednym z funduszy UE  [W]spiera finansowo realizację przedsięwzięć w dziedzinach ochrony środowiska oraz sieci transeuropejskich. Od 2007 r. z funduszu można także wspierać przedsięwzięcia związane ze zrównoważonym rozwojem […]. Od 2014 r. […] wspierane są (do dyspozycji jest [dodatkowa] kwota w wysokości 10 mld EUR) projekty w dziedzinie infrastruktury transportowej […] [P]rzeznaczony jest dla państw członkowskich, których dochód narodowy brutto (DNB) na mieszkańca nie przekracza 90% średniej unijnej. W obecnym okresie programowania przypadającym na lata 2014–2020 korzysta [z niego] 15 państw członkowskich: [przyjęte w XXI wieku oraz Grecja i Portugalia. Przeznaczono na niego w tym okresie blisko 63,4 mld EUR, z czego dla Polski – 23,2 mld EUR]. www.europarl.europa.eu Zaznacz nazwę funduszu opisanego w tekście.

A. Europejski Fundusz Rozwoju Regionalnego
B. Europejski Fundusz Społeczny
C. Europejski Fundusz Rybacki
D. Fundusz Spójności

Zadanie 107. (NR16)
Wybierz jeden z podanych tematów i napisz wypracowanie.
Temat 1. Scharakteryzuj dualizm władzy wykonawczej w europejskich systemach politycznych.
Temat 2. Scharakteryzuj źródła prawa i ich hierarchię w Rzeczypospolitej Polskiej.
Temat 3. Stosunki międzynarodowe w Europie w XXI wieku – stabilność czy zmiana? Rozważ powyższy problem, odwołując się do materiałów źródłowych.

Materiały źródłowe:
A. Orędzie Prezydenta Federacji Rosyjskiej przed Zgromadzeniem Federalnym w 2008 roku [fragment] Reakcja na wydarzenia z 8 sierpnia i na uznanie przez Rosję niepodległości Osetii Południowej i Abchazji po raz kolejny pokazały, że żyjemy w świecie podwójnych standardów. Działaliśmy w sposób odpowiedzialny, w celu przywrócenia międzynarodowego prawa i sprawiedliwości, zdając sobie sprawę, że wszelkie wahania lub próby odłożenia decyzji spowodowałyby jeszcze bardziej poważną katastrofę humanitarną. Na tym tle wyjątkowo stronniczo wygląda postawa naszych partnerów, jeszcze niedawno wkładających maksimum sił, aby – obchodząc prawo międzynarodowe – osiągnąć rozdzielenie Kosowa od Serbii i uznać ten samozwańczy region za podmiot prawa międzynarodowego, a teraz – jak gdyby nic się nie stało – krytykujących Rosję. Na podstawie: K. Psujek, Odbudowa znaczenia Rosji na arenie międzynarodowej w dyskursie Władimira Putina i Dmitrija Miedwiediewa, „Społeczeństwo i Polityka” 2015, nr 1 (42), s. 48.

B. O redefiniowaniu bezpieczeństwa w Europie Niepewność i utrata zaufania rządzonych do rządzących sprawiły, że w wielu krajach Europy narasta nostalgia za renacjonalizacją bezpieczeństwa, powrotem do narodowych nisz. Do głosu i do władzy doszło pokolenie, dla którego doświadczenia II wojny światowej i powojennego rozwoju są odległą historią […]. Decyzje USA o stopniowej redukcji wojsk w Europie, zmniejszeniu wydatków na armię i większym zaangażowaniu w regionie Pacyfiku wymagają zapewnienia Europie bezpieczeństwa w nowych warunkach. Zadania nie ułatwiają kryzys fiskalny i radykalna redukcja wydatków wojskowych przez Francję i Wielką Brytanię.
A.D. Rotfeld, Pomimo rakiet i bomb, ,,Gazeta Wyborcza”, Magazyn, 4–5.02.2012.

C. Rozmowa z Andriejem Iłłarionowem, byłym doradcą prezydenta Putina Władimir Putin wytrwale i konsekwentnie realizuje plan odbudowy tzw. Rosyjskiego Świata […]. Krok po kroku realizuje strategię stosowaną wcześniej przez Rosję […]. To tzw. wojna hybrydowa […]. Polska też jest na celowniku Kremla, „Do Rzeczy” 2014, nr 35 (83), s. 69.

Zadanie 108. (SR17)
Wydarzenie chronologicznie pierwsze zaznacz w tabeli literą P, a wydarzenie chronologicznie ostatnie – literą O.

Zadanie 109. (SR17)
O jednej z instytucji UE […] wspiera ogólny interes Unii i podejmuje w tym celu odpowiednie inicjatywy. Czuwa […] nad stosowaniem Traktatów i środków przyjmowanych przez instytucje na ich podstawie. Nadzoruje stosowanie prawa Unii pod kontrolą Trybunału Sprawiedliwości Unii Europejskiej. Wykonuje budżet i zarządza programami. Pełni funkcje koordynacyjne, wykonawcze i zarządzające, zgodnie z warunkami przewidzianymi w Traktatach. […]  Wersja skonsolidowana Traktatu o Unii Europejskiej, oide.sejm.gov.pl  O polityku UE

Uzupełnij zdania – wpisz nazwę instytucji (A.), nazwisko (B.) oraz dokończenie nazwy funkcji (C.).

Przytoczony fragment traktatu dotyczy (A.) …………………………..……..……………… . Przewodniczącym tego organu jest przedstawiony w materiale „O polityku UE” (B.) ……………………..……………………………….. . Na mocy traktatu lizbońskiego jeden z jego zastępców pełni funkcję Wysokiego Przedstawiciela Unii do Spraw (C.) ……………………………………………….…………………………………………… .

Zadanie 110. (SR17)
Wybierz jeden z podanych tematów i napisz wypracowanie.

Temat nr 1  Scharakteryzuj – odwołując się do przykładów z XXI wieku – rodzaje systemów partyjnych w państwach demokratycznych i niedemokratycznych.

Temat nr 2  Scharakteryzuj procesy dezintegracji państw i innych zmian terytorialnych w postkomunistycznej Europie.

Zadanie 111. (NR17)
Fragment mapy politycznej Europy i Azji

Uzupełnij tabelę – do każdego roku dopisz nazwę państwa, które wstąpiło wówczas do Unii Europejskiej, oraz numer, którym oznaczono je na mapie.

Zadanie 112. (NR17)
O jednej ze stref w Europie

Strefa […] stanowi terytorium, na którym gwarantowany jest swobodny przepływ osób. Państwa sygnatariusze układu postanowiły znieść granice wewnętrzne na rzecz jednej granicy zewnętrznej. W tej sytuacji, w kwestii wiz krótkoterminowych, wniosków azylowych i kontroli granicznych zastosowanie mają wspólne zasady i procedury. […] 1 maja 1999 r., po podpisaniu traktatu z Amsterdamu, tę współpracę międzyrządową włączono w ramy UE.
www.eur-lex.europa.eu

Oceń, czy poniższe informacje są prawdziwe. Zaznacz P, jeśli informacja jest prawdziwa, lub F – jeśli jest fałszywa.
1. W tekście opisano strefę Schengen.
2. Opisana strefa obejmuje także państwa niebędące członkami UE.
3. Polska przystąpiła do opisanej strefy wraz z uzyskaniem członkostwa w UE.

Zadanie 113. (NR17)
O jednej z instytucji UE Art. 17.1. […] wspiera ogólny interes Unii i podejmuje w tym celu odpowiednie inicjatywy. Czuwa […] nad stosowaniem Traktatów i środków przyjmowanych przez instytucje na ich podstawie. Nadzoruje stosowanie prawa Unii pod kontrolą Trybunału Sprawiedliwości Unii Europejskiej. Wykonuje budżet i zarządza programami. Pełni funkcje koordynacyjne, wykonawcze i zarządzające, zgodnie z warunkami przewidzianymi w Traktatach. […] Wersja skonsolidowana Traktatu o Unii Europejskiej, oide.sejm.gov.pl

O polityku UE:

Uzupełnij zdania – wpisz nazwę instytucji (A.), cyfrę (B.) oraz nazwisko (C.).

Przytoczony fragment traktatu dotyczy (A.) …………………………..……..……………… . Kadencja tego organu wynosi (B.) …. lat, a jego przewodniczącym jest – przedstawiony w materiale „O polityku UE” – (C.) ……………………..………. .

Zadanie 114. (NR17)
O formach współpracy międzynarodowej:

Opis A. Jest nieformalną regionalną formą współpracy czterech państw […], które łączy nie tylko sąsiedztwo i podobne uwarunkowania geopolityczne, ale przede wszystkim wspólna historia, tradycja, kultura oraz wartości. […] Od 2004 r. wszystkie kraje […] są członkami Unii Europejskiej […]. Od 1 lipca 2015 r. do 30 czerwca 2016 r. prezydencję […] sprawowały Czechy.

Od 1984 roku był członkiem rządu Luksemburga, a w latach 1995–2013 premierem tego kraju.
W 2014 roku – z ramienia Europejskiej Partii Ludowej – został przewodniczącym instytucji opisanej w powyższym fragmencie traktatu.

Opis B. Nadrzędnym celem współpracy […] było przezwyciężenie podziału Europy i wprowadzenie młodych demokracji państw Europy Środkowowschodniej […] do wspólnoty państw europejskich, a tym samym kontynuowanie dzieła budowy silnej, pozbawionej podziałów Europy. […] [Uznano], że „Polacy, Francuzi i Niemcy są w sposób szczególny odpowiedzialni za sprawę wypracowania w Europie takich form dobrego sąsiedztwa, które sprawdzą się w przyszłości”.  www.msz.gov.pl

Do każdego opisu dopisz nazwę właściwej formy współpracy międzynarodowej, którą współtworzy Polska.

Zadanie 115. (NR17)
O cenach ropy i ich konsekwencjach:
1. Kilka lat temu wzrost popularności Putina w Rosji zbiegł się ze wzrostami cen ropy.
2. Odnotowano rosnący PKB, wyższe dochody państwa i większe subsydia dla obywateli.
3. Obecnie indeks cen surowców spadł do najniższego poziomu od 15 lat.
4. Popyt na ropę i inne surowce wciąż spada.
5. Kraje-producentów ropy czeka sądny dzień, jakiego nie pamiętają od dekad.
6. Nastąpi dłuższy i bardziej trwały spadek cen ropy niż pod koniec lat osiemdziesiątych.
Na podstawie: M. Michałowski, Tania ropa podmywa Rosję, „Gazeta Polska Codziennie”, 25.08.2015.

Wybierz zdania, w których zawarte są opinie. Wpisz w wyznaczone miejsca numery, którymi oznaczono te zdania.

Zadanie 116. (SR18)
O budżecie UE:
Artykuł 314. […] [Instytucja A.] i Rada, stanowiąc zgodnie ze specjalną procedurą ustawodawczą, ustanawiają roczny budżet Unii zgodnie z poniższymi postanowieniami.

1. Każda instytucja, z wyjątkiem Europejskiego Banku Centralnego, sporządza przed 1 lipca swój preliminarz wydatków na następny rok budżetowy. […] [Instytucja B.] łączy te preliminarze w projekt budżetu, który może zawierać różne warianty preliminarzy. Projekt budżetu obejmuje prognozę dochodów i wydatków.
2. […] [Instytucja B.] przedkłada wniosek zawierający projekt budżetu […] [Instytucji A.] i Radzie nie później niż 1 września roku poprzedzającego rok budżetowy, w którym budżet ma być wykonywany.

Wersja skonsolidowana Traktatu o funkcjonowaniu Unii Europejskiej, oide.sejm.gov.pl

Podaj nazwy instytucji Unii Europejskiej, które w przedstawionych przepisach prawnych zostały zastąpione literami A. i B.

Zadanie 117. (NR18)
O organizacjach międzynarodowych:

Do każdej informacji o organizacji międzynarodowej, której członkiem jest Rzeczpospolita Polska, dopisz nazwę tej organizacji.

Zadanie 118. (NR18)
O organizacji międzynarodowej:
Została utworzona na mocy dokumentu podpisanego w San Francisco, do powstania którego znacznie przyczyniły się postanowienia tzw. deklaracji waszyngtońskiej. Biura organizacji mieszczą się w Nowym Jorku, Genewie, Wiedniu i Nairobi. Zajmuje się przede wszystkim problematyką bezpieczeństwa międzynarodowego, rozwojem współpracy między narodami oraz popieraniem przestrzegania praw człowieka. Na podstawie: www.msz.gov.pl

O polityku:

Uzupełnij zdania – wpisz nazwę organizacji (A.), rok wydarzenia (B.) oraz nazwę stanowiska (C.).

Tekst „O organizacji międzynarodowej” dotyczy (A.) ………………………………………………. ……………………………………………………………………………………. . Polska należy do tej organizacji od (B.) ……………… roku – jest jednym z państw określanych jako członkowie pierwotni. W  materiale „O polityku” został przedstawiony António Manuel de Oliveira Gutteres, który w 2017 roku – po okresie urzędowania Ban Ki-Moona – został (C.) ……………………………….. ……………………………. tej organizacji.

Zadanie 119. (NR18)
Współpraca państw 1. Podczas spotkania Putin i premier Indii Narendra Modi parafowali opiewający na 5 miliardów dolarów kontrakt na dostarczenie rosyjskich systemów przeciwlotniczych do Indii. 2. Innymi kwestiami poruszanymi podczas spotkania przywódców Rosji i Indii były wspólne inwestycje w energetykę atomową oraz wzajemne dostawy surowców naturalnych. 3. Ogółem podczas szczytu BRICS podpisano 16 umów o niewątpliwie strategicznym znaczeniu w stosunkach rosyjsko-indyjskich.  4. Tym samym rząd w New Delhi zostanie jednym z kluczowych partnerów Kremla na płaszczyźnie gospodarczej i militarnej. 5. Podczas trzydniowego szczytu w mieście Goa władze Indii negocjowały nie tylko z Rosją, lecz także z pozostałymi członkami grupy BRICS.  6. Do tej grupy, której pierwotna nazwa BRIC została utworzona od pierwszych liter anglojęzycznych nazw państw członkowskich, należały początkowo Rosja, Indie oraz […] i […], a w 2011 r. dołączyła do nich Republika Południowej Afryki.
Na podstawie: Putin tworzy oś zbrojeniową z Indiami, „Gazeta Polska Codziennie” 2016 , nr 243, s. 6.

a) Wybierz zdania, w których zawarte są opinie. Wpisz w wyznaczone miejsca numery, którymi oznaczono te zdania.

b) Podaj nazwę jednego z niewymienionych państw współtworzących wskazaną w tekście formę współpracy międzynarodowej.

Zadanie 120. (NR19)
Tabela. Współczynnik Giniego* i PKB per capita w wybranych państwach.

Rozstrzygnij, czy w przypadku państw przedstawionych w tabeli występuje zależność między PKB per capita a rozwarstwieniem społecznym. Swój wybór uzasadnij, przytaczając dane.

Zadanie 121. (NR19)
O systemie ochrony zdrowia w USA w końcu pierwszej dekady XXI wieku.

1. W Stanach Zjednoczonych całkowite wydatki na ochronę zdrowia, publiczne i prywatne łącznie, są najwyższe na świecie.
2. Jednocześnie – w porównaniu z innymi krajami rozwiniętymi – państwo przeznacza mniej środków na finansowanie ochrony zdrowia.
3. W debacie publicznej mówi się o większej roli instytucji sektora prywatnego i o finansowej odpowiedzialności jednostki.
4. Źródłem finansowania opieki zdrowotnej osób w wieku do 65 lat są prywatne, sponsorowane przez pracodawców, grupowe ubezpieczenia zdrowotne.
5. Zaletą tych rozwiązań jest duża elastyczność dostosowania usług opieki zdrowotnej do preferencji konsumentów.
6. W 2006 roku ponad 15,8% ludności pozostawało poza systemem ubezpieczeń zdrowotnych, zarówno państwowych, jak i prywatnych.
Na podstawie: W. Rutkowski, Współczesne państwo dobrobytu, Warszawa 2009, s. 179.

a) Uzupełnij zdanie – wpisz właściwy numer.
Zdanie zawierające opinię oznaczono numerem ……… .

b) Rozstrzygnij, czy przedstawiony w tekście system opieki i ubezpieczeń zdrowotnych jest charakterystyczny dla klasycznego państwa dobrobytu (państwa socjalnego). Swój wybór uzasadnij.

Zadanie 122. (NR19)
Fotografia. Obrady jednej z instytucji Unii Europejskiej.

O jednej z instytucji Unii Europejskiej:[…] [J]est pojedynczym podmiotem prawnym, ale zbiera się w 10 różnych składach – zależnie od tematu, który ma omawiać. […] W posiedzeniach […] uczestniczą przedstawiciele każdego z państw członkowskich […]. Mają oni prawo podejmować zobowiązania w imieniu swojego rządu i brać udział w głosowaniu. Na posiedzenia […] są też zapraszani komisarze odpowiedzialni za omawiane dziedziny. Zapraszani są także przedstawiciele Europejskiego Banku Centralnego, jeżeli to oni wszczęli procedurę ustawodawczą. www.[…].europa.eu

Rozstrzygnij, czy materiały źródłowe dotyczą tej samej instytucji Unii Europejskiej. Swój wybór uzasadnij, odnosząc się do tych materiałów.

Zadanie 123. (NR19)
O polityce zagranicznej Chińskiej Republiki Ludowej (ChRL) w XXI wieku:

[Jak współczesne soft power (miękka siła), tak i] stabilność dawnego systemu trybutarnego opierała się w łaśnie na dobrym wizerunku Chin i przekonaniu o ich kulturowym i cywilizacyjnym potencjale, czerpanie z którego, mimo zagrożeń związanych z asymetrią potencjałów, przynosi innym niebagatelne korzyści. […] Asymetryczność relacji, w przeciwieństwie do modelu historycznego, jest [współcześnie] nieformalna, można ją jednak zauważyć na przykładzie umów o współpracy lub pomocy gospodarczej, podpisywanych przez Chiny ze słabszymi państwami sąsiednimi. Choć utrzymana jest […] równość i suwerenność obu stron tych porozumień, ich konkretne zapisy wyraźnie wskazują na przyjmowane role: państw sąsiednich jako korzystających z chińskiej przyjaźni i pomocy oraz Chin jako dobrego mocarstwa regionalnego, które szanuje inne państwa i dba o nie. […] To Chiny udzielają pożyczek, inwestują czy jednostronnie zmniejszają c ła w handlu dwustronnym, stając się jednym z najważniejszych zewnętrznych źródeł finansowania dla takich państw jak Nepal, Sri Lanka czy Mjanma. […] Za trybut, czyli mający znaczenie przede wszystkim symboliczne jednostronnie narzucony warunek utrzymywania dwustronnych relacji z Pekinem, może natomiast być dziś uważany wymóg uznawania zasady jednych Chin […].

Region Azji i Pacyfiku w latach 1985–2015. Ciągłość i zmiana w regionalnym systemie międzynarodowym,  red. A. Jarczewska, J. Zajączkowski, Warszawa 2016, s. 86–88.

a) Odnosząc się do faktografii, wyjaśnij kwestię – podkreślonego w tekście – warunku utrzymywania stosunków dyplomatycznych z ChRL.
b) Podaj dwa argumenty świadczące o tym, że wskazane w tekście umowy przynoszą korzyści także ChRL.