Zadania maturalne z WOSu

Temat: Ustrój Rzeczpospolitej Polskiej (część 2.)

Zadania pochodzą z oficjalnych arkuszy maturalnych CKE, które służyły przeprowadzaniu majowych egzaminów. Czteroznakowy kod zapisany przy każdym zadaniu wskazuje na jego pochodzenie: S/N – „stara”/”nowa” formuła; P/R – poziom podstawowy/rozszerzony; np. 08 – rok 2008.

Zbiór zadań maturalnych w formie arkuszy, możesz pobrać >> TUTAJ <<.

Zadanie 77. (SR06)
Na podstawie fragmentów Konstytucji Rzeczypospolitej Polskiej oraz własnej wiedzy wykonaj polecenie.

Konstytucja Rzeczypospolitej Polskiej z dnia 2 kwietnia 1997 roku.

Artykuł 11.
1. Rzeczpospolita Polska zapewnia wolność tworzenia i działania partii politycznych. Partie polityczne zrzeszają na zasadach dobrowolności i równości obywateli polskich w celu wpływania metodami demokratycznymi na kształtowanie polityki państwa. […]

Artykuł 13.
Zakazane jest istnienie partii politycznych i innych organizacji odwołujących się w swoich programach do totalitarnych metod i praktyk działania nazizmu, faszyzmu i komunizmu, a także tych, których program lub działalność zakłada lub dopuszcza nienawiść rasową i narodowościową, stosowanie przemocy w celu zdobycia władzy lub wpływu na politykę państwa albo przewiduje utajnienie struktur lub członkostwa.
Źródło: Dz. U. z 1997 roku, nr 78, poz. 483

Napisz, w jakich wypadkach można zakazać działalności partii politycznej.

Zadanie 78. (SR07)
Prezydent Rzeczypospolitej Polskiej może wydać:
A) rozporządzenie z mocą ustawy.
B) uchwałę uchylającą ustawę.
C) ustawę o zmianie ustawy.
D) zarządzenie nowelizujące ustawę.

Zadanie 79. (SR07)
Podaj cztery sytuacje, w których Marszałek Sejmu do czasu wyboru nowego  Prezydenta Rzeczypospolitej Polskiej wykonuje jego obowiązki.

Zadanie 80. (SR08)
Zakreśl tę definicję, która odnosi się do narodu w rozumieniu polityczno-prawnym.
A. Historycznie wytworzona, trwała wspólnota ludzi, ukształtowana na gruncie wspólnych dziejów, kultury, języka, terytorium i życia gospodarczego, przejawiająca się w świadomości narodowej jej członków.

B. Kategoria społeczna ujmowana jako wspólnota, dla której charakterystyczne jest dążenie do niezależnego bytu politycznego we własnej organizacji państwowej.

C. Grupa społeczna składająca się z osób należących do różnych klas społecznych, aspirująca do przywództwa w państwie.

D. Duża, niesformalizowana grupa społeczna, którą łączy tradycja, kultura, historia i która samą siebie postrzega jako wspólnotę o jednej tożsamości, posługująca się jednym językiem.

Zadanie 81. (SR08)
Ustrój Rzeczypospolitej Polskiej. Zaznacz, czy podane zdanie jest fałszywe, czy prawdziwe.

A. Ustawę o zmianie Konstytucji Rzeczypospolitej Polskiej uchwala Senat większością kwalifikowaną 2/3 głosów, po uchwaleniu jej przez Sejm bezwzględną większością głosów przy odpowiednim quorum.

B. Ustawa wyrażająca zgodę na ratyfikację umowy międzynarodowej jest uchwalana przez sejm większością 2/3 głosów w obecności co najmniej połowy ustawowej liczby posłów oraz przez Senat większością 2/3 głosów w obecności co najmniej połowy ustawowej liczby senatorów.

C. W Polsce Senat ma prawo do kontroli działalności Rady Ministrów.

Zadanie 82. (SR09)
Komu i co nakazuje Konstytucja Rzeczypospolitej Polskiej, gdy sejm nie udzieli wotum zaufania Radzie Ministrów powołanej przez Prezesa Rady Ministrów, którego desygnował Prezydent RP?
A. Nakazuje Prezydentowi RP skrócić kadencję sejmu.
B. Nakazuje Prezydentowi RP powołać rząd mniejszościowy.
C. Nakazuje Prezesowi Rady Ministrów powołać nową Radę Ministrów.
D. Nakazuje sejmowi wybrać Prezesa Rady Ministrów.

Zadanie 83. (SR09)
Wymień trzy konstytucyjne przypadki, kiedy wspólne obrady Sejmu i Senatu Rzeczypospolitej Polskiej uznaje się za posiedzenie Zgromadzenia Narodowego.

Zadanie 84. (SR10)
Jedną z funkcji polskiego Sejmu jest powoływanie konstytucyjnych organów państwa oraz osób, które wchodzą w skład tych organów.

a) Podaj nazwę opisanej funkcji.
Funkcja …………………………………………………

b) Kogo powołuje Sejm za zgodą Senatu?
A. Prezesa Trybunału Konstytucyjnego
B. Prezesa Najwyższej Izby Kontroli
C. Pierwszego Prezesa Sądu Najwyższego
D. Prezesa Naczelnego Sądu Administracyjnego

Zadanie 85. (SR10)
Kto wchodzi w skład Rady Gabinetowej w Polsce? Odpowiedzi wybierz spośród: Minister Finansów, Pierwszy Prezes Sądu Najwyższego, Rzecznik Praw Obywatelskich, Prezes Rady Ministrów.

Zadanie 86. (SR10)
Do wymienionych organów władzy w Polsce dobierz zgodne z ich kompetencjami akty prawne. We wskazane miejsca wpisz właściwe numery.

Organy władzy:
A. Minister Edukacji Narodowej    ……….
B. Minister Pracy i Polityki Społecznej   ……….
C. Minister Sprawiedliwości    ……….
D. Minister Spraw Wewnętrznych i Administracji  ……….

Akty prawne:
1. Rozporządzenie w sprawie warunków i sposobu oceniania, klasyfikowania i promowania uczniów (…) w szkołach publicznych.
2. Rozporządzenie w sprawie legitymacji służbowych policjantów.
3. Rozporządzenie w sprawie składek na ubezpieczenia społeczne.
4. Rozporządzenie w sprawie przeniesienia części poborowych do rezerwy.
5. Rozporządzenie w sprawie utworzenia sądów pracy i sądów ubezpieczeń społecznych.

Zadanie 87. (SR10)
Do podanych rodzajów terenowej administracji rządowej w Polsce dobierz odpowiadające im organy władzy. We wskazane miejsca wpisz właściwe numery.

Terenowa administracja rządowa:
A. niezespolona ……………
B. zespolona ………………..

Organy władzy:
1. Komendant Wojewódzki Policji
2. Prezydent Miasta
3. Dyrektor Izby Celnej

Zadanie 88. (SP10)
Na podstawie tekstu źródłowego i własnej wiedzy wykonaj polecenie.

15 lat odrodzonego samorządu Zaczęło się w roku 1990. To była ta wielka, wtedy niemalże niezauważona w powodzi innych fundamentalnych zmian gospodarczych, reforma, w wyniku której powstał samorząd gminny, chyba najbardziej udana ze wszystkich reform, jakie dotychczas przeprowadziliśmy – stwierdził premier Marek Belka podczas XVIII Ogólnopolskiej Konferencji Wójtów, Burmistrzów, Prezydentów, Starostów i Marszałków, zorganizowanej w 15. rocznicę wprowadzenia reformy samorządu terytorialnego. […] Przed 1990 rokiem gmina była tylko jednostką podziału administracyjnego państwa. W mentalności przedstawicieli PRL-owskiej administracji w żaden sposób nie mieściło się pojęcie samorządności, która oznaczałaby przecież oddanie części władzy mieszkańcom wspólnot samorządowych. Centralne kierowanie krajem tak dużym i różnorodnym nie mogło przynosić dobrych rezultatów, zbyt wiele decyzji podejmowanych było „na górze” w sposób biurokratyczny przez bezimiennych urzędników. Przeprowadzona zaraz po demokratycznym przełomie reforma sprawiła, że gmina stała się wyposażoną w osobowość prawną wspólnotą ludzi zamieszkujących ten wyodrębniony obszar.

Marcin Pijaczyński

Na podstawie: samorzady.polska.pl/goracytemat/article,15_lat_odrodzonego_samorzadu 2005-05-30

Napisz, jak zmieniła się funkcja gminy w wyniku transformacji ustrojowej w Polsce po 1989 roku.

Zadanie 89. (SR10)
Napisz wypracowanie na jeden z podanych tematów.

Temat 1.
20 lat przemian ustrojowych w Polsce. Rozważ, czy Polska i Polacy odnieśli sukces. W wypracowaniu wykorzystaj dwa materiały źródłowe zawarte w II części arkusza egzaminacyjnego.

Temat 2.
Omów polską drogę transformacji ustrojowej na tle wybranych krajów postkomunistycznych. W wypracowaniu uwzględnij czynniki ułatwiające i utrudniające proces transformacji w tych krajach.

Zadanie 90. (SR11)
Uporządkuj chronologicznie wydarzenia dotyczące polskiej transformacji ustrojowej przełomu lat 80. i 90. XX wieku. We właściwe rubryki w tabeli wpisz numery od 1 do 4. Wydarzenie, które miało miejsce najwcześniej, oznacz jako 1.

Zadanie 91. (SR11)
Nazwij zasadę ustrojową przedstawioną w artykule 15 Konstytucji Polskiej Rzeczypospolitej Ludowej z 22 lipca 1952 roku. Wyjaśnij, na czym polegał jej niedemokratyczny charakter.

A. Najwyższym organem władzy państwowej jest Sejm Polskiej Rzeczypospolitej Ludowej.

B. Sejm uchwala ustawy oraz sprawuje kontrolę nad działalnością innych organów władzy i administracji państwowej.

Zadanie 92. (SR11)
Na podstawie zamieszczonych materiałów źródłowych oraz własnej wiedzy wykonaj polecenia.

Mija właśnie 12 lat od dnia, w którym przyjęta została w głosowaniu powszechnym obowiązująca Konstytucja Rzeczypospolitej Polskiej. Te 12 lat to stosunkowo niewiele jak na przeciętny czas funkcjonowania najwyższego aktu normatywnego w państwie. Jest to jednak okres wystarczająco długi, by móc ocenić zalety i wady Konstytucji, a także ustalić, czy wymaga zmian, a jeśli tak, to jak daleko sięgających. […] Gdyby zapytano mnie, jak oceniam funkcjonowanie obowiązujących rozwiązań konstytucyjnych, powiedziałbym, że na ogół dobrze. Moim zdaniem żadne z nich nie stało się samoistnym źródłem zła i nieprawości w życiu publicznym. Dotyczy to także tych, które regulują stosunki między prezydentem a rządem i premierem. Jeśli, na co zwraca się niekiedy uwagę, umocowanie ustrojowe prezydenta wynikające z wyboru dokonywanego w głosowaniu powszechnym jest silniejsze, niż to wynika z zakresu jego zadań i kompetencji, to harmonii między tymi czynnikami szukałbym nie w powiększaniu uprawnień g łowy państwa, lecz w zmianie formuły jej powoływania. Być może należałoby się zastanowić nad powrotem do wyborów dokonywanych nie w głosowaniu powszechnym, lecz przez Zgromadzenie Narodowe (połączone Sejm i Senat), lub nad przeprowadzaniem wyboru przez inne ciało zbiorowe (np. wspólne zebranie posłów, senatorów i członków sejmików wojewódzkich). Zdaję sobie sprawę, że taka zmiana byłaby niezmiernie trudna do przyjęcia, zwłaszcza wobec ukształtowanych już oczekiwań obywatelskich i wobec interesów, jakie w wyborach powszechnych mają do załatwienia politycy i ich stronnictwa. W poszukiwaniu równowagi między prezydentem a rządem na pewno nie należy ograniczać konstytucyjnych uprawnień prezydenta czy tworzyć tzw. ustaw kompetencyjnych […]. Być może dobrym pomysłem jest zmniejszenie liczby posłów i senatorów (jakie, to sprawa dalsza), ale nie szukałbym oszczędności budżetowych kosztem zniesienia Senatu. Można byłoby się zastanowić, przykładowo: czy rzecznik praw dziecka nie powinien stać się zastępcą rzecznika praw obywatelskich, czy kandydatów na sędziów Trybunału Konstytucyjnego nie powinny wysuwać gremia prawnicze i naukowe (przy zachowaniu wyborczych uprawnień Sejmu), czy nie należałoby zmodyfikować instytucji referendum ogólnonarodowego w taki sposób, aby parlament mógł przekazać na drogę g łosowania powszechnego uchwalanie niektórych ustaw ważnych dla mieszkańców kraju. […] Jest rzeczą oczywistą, że przedstawione tu przeze mnie, raczej skromne niż ambitne, propozycje zmian konstytucyjnych mogą budzić w ątpliwości i zastrzeżenia. Lecz na tym właśnie polega debata, by mogły się w niej pojawiać sugestie i projekty dyskusyjne.
Źródło: P. Winczorek, Sprawy zbyt ważne, aby zostawić je tylko politykom, „Rzeczpospolita”, 28.05.2009.

A. Rozstrzygnij, które z proponowanych przez autora tekstu rozwiązań ustrojowych nie jest akceptowane społecznie. W odpowiedzi wykorzystaj dane z badania opinii publicznej.

B. Wymień propozycje przedstawionych przez autora tekstu zmian ustrojowych dotyczących: 1) referendum,
2) Trybunału Konstytucyjnego.

Obok każdej z nich wpisz aktualne unormowania zawarte w Konstytucji Rzeczypospolitej Polskiej.

Zadanie 93. (SR11)
Na podstawie tekstu wykonaj polecenia.

Przez ostatnie 20 lat bardzo dużo zostało zrobione. W dziedzinie ochrony praw człowieka Polska wypełnia podstawowe standardy demokratycznego państwa prawnego. Mamy wiele pretensji do działania sądów, ale jest to bardziej sprawa osób, które pełnią urząd sędziowski. Nikt rozsądny nie może powiedzieć, że sądy w Polsce są zależne i że jest jakiś polityczny nacisk na sądy, któremu one muszą ulegać.  Do jednego z największych sukcesów polskiej transformacji zaliczyć można zbudowanie prawa wyborczego. W okresie PRL-u nie mieliśmy właściwie prawa wyborczego w ścisłym tego słowa znaczeniu, bowiem istniała pewna fikcja, która odbywała się co cztery lata. Wówczas wybory były potwierdzeniem tego, co zostało już wcześniej dawno ustalone. […] Największym niepowodzeniem ostatnich 20 lat jest złe funkcjonowanie aparatu państwowego. Jedno prawo obywatelskie nie zostało zrealizowane w Polsce, czyli prawo obywatela do dobrze funkcjonującego państwa. Prawo jest źle tworzone, gdyż s ą pewne mechanizmy, które powodują, że w czasie prac parlamentarnych nawet dobre projekty są psute i z tym nie możemy sobie dać rady. Ten sam problem pojawia się w odniesieniu do egzekutywy i administracji. Daleko nam do poziomu, na którym urzędnik byłby przewodnikiem obywatela. Cały czas spotykamy się z sytuacją, w której urzędnik pokazuje swoją w ładzę w stosunku do obywatela. Człowiek nie bardzo jest świadomy swoich uprawnień czy obowiązków, w związku z czym musi się zdać na wiedzę urzędnika.
Źródło: A. Zoll, Nadal dzielimy się na „my” i „oni”, za: wiadomosci.wp.pl, 4.06.2009.

A. Wypisz argumenty użyte przez autora tekstu, uzasadniające jego negatywną ocenę funkcjonowania w Polsce

B. Wymień, za autorem tekstu, trzy sukcesy polskiej transformacji ustrojowej.

Zadanie 94. (SR11)
Napisz wypracowanie na jeden z podanych tematów, wykorzystując materiały źródłowe zawarte w zadaniach 15-17.

Temat nr 1.
Scharakteryzuj tryb wyboru i kompetencje Prezydenta Rzeczypospolitej Polskiej oraz oceń jego pozycję ustrojową, odnosząc się do modeli prezydentury we współczesnych państwach demokratycznych o systemie prezydenckim, parlamentarno-prezydenckim i parlamentarno-gabinetowym.

Temat nr 2.
Scharakteryzuj zasady demokratycznego państwa prawnego i oceń ich funkcjonowanie w Rzeczypospolitej Polskiej.

Zadanie 95. (SR12)
Rozstrzygnij, które zdania dotyczące ustroju Rzeczypospolitej Polskiej są prawdziwe, a które fałszywe. W tabeli obok każdego zdania wpisz odpowiednio prawda lub fałsz.

A. Zgromadzenie Narodowe jest zwoływane przez Prezesa Rady Ministrów Rzeczypospolitej Polskiej.
B. Rada Ministrów ma w Rzeczypospolitej Polskiej prawo inicjatywy ustawodawczej.
C. Ważność wyborów parlamentarnych w Rzeczypospolitej Polskiej stwierdza Państwowa Komisja Wyborcza.

Zadanie 96. (SR12)
Podaj nazwę stanowiska osoby, która w podanej w tekście sytuacji przejęła, zgodnie z Konstytucją Rzeczypospolitej Polskiej, obowiązki głowy państwa.

Po II turze wyborów prezydenckich w Polsce w lipcu 2010 roku prezydent elekt Bronisław Komorowski, pełniący jako Marszałek Sejmu obowiązki głowy państwa, złożył mandat poselski.

Zadanie 97. (SR12)
Do każdego podanego w tabeli opisu kompetencji dopisz pełną nazwę właściwego organu Rzeczypospolitej Polskiej.

Zadanie 98. (SR13)
Podkreśl nazwę organu Rzeczypospolitej Polskiej, który dysponuje prawem inicjatywy legislacyjnej w zakresie ustawy budżetowej.
A. Sejm RP
B. Senat RP
C. Prezydent RP
D. Rada Ministrów RP

Zadanie 99. (SR13)
Na podstawie fragmentów Ustawy z 5 lipca 1990 roku Prawo o zgromadzeniach wymień cztery cechy charakteryzujące zgromadzenie publiczne.

Art. 1.1. Każdy może korzystać z wolności pokojowego zgromadzania się.

2. Zgromadzeniem jest zgrupowanie co najmniej 15 osób, zwołane w celu wspólnych obrad lub w celu wspólnego wyrażenia stanowiska.

Art. 2. Wolność zgromadzania się podlega ograniczeniom przewidzianym jedynie przez ustawy, niezbędnym do ochrony bezpieczeństwa państwowego lub porządku publicznego oraz ochrony zdrowia lub moralności publicznej albo praw i wolności innych osób, a także ochrony Pomników Zagłady […].

Art. 6.1. Zgromadzenia organizowane na otwartej przestrzeni dostępnej dla nieokreślonych imiennie osób, zwane dalej „zgromadzeniami publicznymi”, wymagają uprzedniego zawiadomienia organu gminy właściwego ze względu na miejsce zgromadzenia.

Art. 7.1. Organizator zgromadzenia publicznego zawiadamia organ gminy w taki sposób, aby wiadomość o zgromadzeniu dotarła nie później niż na 3 dni robocze, a najwcześniej 30 dni przed datą zgromadzenia.

Art. 8. Organ gminy zakazuje zgromadzenia publicznego, jeżeli:

1) jego cel lub odbycie sprzeciwiają się niniejszej ustawie lub naruszają przepisy ustaw karnych,

2) odbycie zgromadzenia może zagrażać życiu lub zdrowiu ludzi albo mieniu w znacznych rozmiarach.

Zadanie 100. (SR13)
Scharakteryzuj problem praw i wolności politycznych w Polsce po 1989 roku.

Zadanie 101. (SR14)
Podkreśl poprawne dokończenie zdania.

O decentralizacji władzy w Polsce świadczy:
A. podział na jednostki administracyjne, zwane województwami.
B. podział władzy na ustawodawczą, wykonawczą i sądowniczą.
C. określenie kompetencji przysługujących Prezydentowi RP i Radzie Ministrów.
D. przekazanie kompetencji władzy państwowej organom jednostek samorządu terytorialnego.

Zadanie 102. (SR14)
Do każdego uprawnienia konstytucyjnego przyporządkuj nazwę właściwego organu Rzeczypospolitej Polskiej. W odpowiednie miejsca tabeli wpisz znak „X”.

Zadanie 103. (SR14)
Uzupełnij brakujące informacje dotyczące procesu ustawodawczego w Polsce.

Zadanie 104. (SR14)
Do każdego podanego opisu dopisz nazwę właściwego organu władzy sądowniczej w Rzeczypospolitej Polskiej.

A. Naczelny organ sądowy sprawujący nadzór w zakresie orzekania nad sądami powszechnymi i wojskowymi.
B. Organ władzy sądowniczej kontrolujący zgodność norm prawa niższego rzędu z normami prawa wyższego rzędu, zwłaszcza z ustawą zasadniczą.
C. Organ władzy sądowniczej orzekający o odpowiedzialności prawnej osób sprawujących funkcje państwowe określone w Konstytucji Rzeczypospolitej Polskiej.

Zadanie 105. (SR14)
Na podstawie fragmentów aktów prawnych i własnej wiedzy wybierz dwa zdania prawdziwe – wpisz w tabeli obok każdego z nich znak „X”.

Konstytucja Rzeczypospolitej Polskiej  Art. 11.1. Rzeczpospolita Polska zapewnia wolność tworzenia i działania partii politycznych. Partie polityczne zrzeszają na zasadach dobrowolności i równości obywateli polskich w celu wpływania metodami demokratycznymi na kształtowanie polityki państwa.

Ustawa o partiach politycznych z 27 czerwca 1997 r. Art. 1.1. Partia polityczna jest dobrowolną organizacją, występującą pod określoną nazwą, stawiającą sobie za cel udział w życiu publicznym poprzez wywieranie metodami demokratycznymi wpływu na kształtowanie polityki państwa lub sprawowanie władzy publicznej. Art. 11.3. Do zgłoszenia należy załączyć: 1) statut partii politycznej, 2) wykaz zawierający imiona, nazwiska, adresy zamieszkania, numery ewidencyjne PESEL i własnoręczne podpisy popierających zgłoszenie co najmniej 1000 obywateli polskich, którzy ukończyli 18 lat i mają pełną zdolność do czynności prawnych […].

A. W art. 11 Konstytucji Rzeczypospolitej Polskiej zapisano zasadę pluralizmu politycznego.
B. Utajnianie przez partię polityczną struktur i członkostwa jest dozwolone tylko za zgodą Sądu Najwyższego.
C. Członkiem partii politycznej może być każda pełnoletnia osoba mieszkająca w Polsce.
D. Posiadanie statutu jest jednym z warunków wpisania partii do ewidencji, prowadzonej przez Sąd Okręgowy w Warszawie.

Zadanie 106. (SR15)
Na podstawie mapy i własnej wiedzy uzupełnij tabelę – wpisz właściwe numery, nazwy województw i grup etnicznych oraz określ status prawny tych grup (wstaw we właściwe pole znak „X”).
Mapa polityczna Polski z gminami, w których można posługiwać się językiem pomocniczym

Zadanie 107. (SR15)
Do każdej zasady demokracji dopisz numer artykułu Konstytucji Rzeczypospolitej Polskiej ją normującego.

Art. 4.2. Naród sprawuje władzę przez swoich przedstawicieli lub bezpośrednio.

Art. 7. Organy władzy publicznej działają na podstawie i w granicach prawa.

Art. 8.1. Konstytucja jest najwyższym prawem Rzeczypospolitej Polskiej.

Art. 10.1. Ustrój Rzeczypospolitej Polskiej opiera się na podziale i równowadze władzy ustawodawczej, władzy wykonawczej i władzy sądowniczej.

Art. 11.1. Rzeczpospolita Polska zapewnia wolność tworzenia i działania partii politycznych […].

Zadanie 108. (SR15)
Uzupełnij tekst – wpisz nazwy organów państwowych uczestniczących w procesie legislacyjnym w Rzeczypospolitej Polskiej.

Prezydent Bronisław Komorowski podpisał ustawę budżetową na 2013 rok. Budżet przewiduje, że w tym roku deficyt nie przekroczy 35 mld 565 mln 500 tys. zł, a dochody wyniosą 299 mld 385 mln 300 tys. zł. Projekt ustawy budżetowej został uchwalony przez (A.) ………………………………………… we wrześniu 2012 roku. Ustawa budżetowa na rok 2013 została uchwalona przez (B.) ………………………………… 12 grudnia 2012 roku. Następnie ustawa trafiła do (C.) …………………………………, gdzie zaproponowano do niej 12 poprawek. Po ich przyjęciu przez (D.) ………………………………… ustawa trafiła do podpisu Prezydenta RP.

Zadanie 109. (SR15)
Zaznacz uprawnienie Trybunału Konstytucyjnego w Rzeczypospolitej Polskiej.

A. Orzekanie o odpowiedzialności konstytucyjnej posłów i senatorów.
B. Orzekanie o zgodności z ustawami uchwał organów samorządu terytorialnego.
C. Sprawowanie nadzoru nad sądami powszechnymi w zakresie orzekania.
D. Rozstrzyganie sporów kompetencyjnych między centralnymi konstytucyjnymi organami państwa.

Zadanie 110. (SR15)
Na podstawie tekstu źródłowego wykonaj polecenia.

Obywatelska inicjatywa ustawodawcza to mechanizm demokracji partycypacyjnej, który został uregulowany w ustawie z dnia 24 czerwca 1999 roku. Aby skorzystać z tego prawa, trzeba utworzyć komitet obywatelskiej inicjatywy ustawodawczej. Następnie należy zebrać 1000 podpisów popierających tę inicjatywę. Dane członków komitetu wraz z wymaganymi podpisami składa się na ręce Marszałka Sejmu, który rejestruje zgłoszony komitet. Od tego momentu komitet ma 3 miesiące na zebranie pod projektem ustawy 100 tysięcy podpisów i złożenie go w Sejmie. W latach 1999–2011 do marszałka Sejmu wpłynęło aż 105 zawiadomień o utworzeniu komitetu obywatelskiej inicjatywy ustawodawczej. 35 komitetom udało się zebrać 100 tys. podpisów i wnieść przygotowane projekty ustaw pod obrady Sejmu. Spośród nich 8 zostało uchwalonych, przy tym 3 z nich w formie, która była zbliżona do pierwotnego projektu (uczynienie święta Trzech Króli dniem wolnym od pracy, zahamowanie prywatyzacji lasów oraz zgoda na działalność sklepów z używaną odzieżą). W Sejmie przepadły m.in. tak głośne projekty, jak ten o gminnym funduszu alimentacyjnym czy w sprawie przywrócenia preferencyjnej 7-proc. stawki VAT na wyroby dla dzieci. Praktyka pokazuje, że na każdym etapie – od rejestracji komitetu aż po prace parlamentarne nad projektem – pojawiają się przeszkody utrudniające obywatelom skuteczne korzystanie z prawa inicjatywy ustawodawczej. Największy problem to zbyt krótki czas na zebranie 100 tys. wymaganych podpisów pod przygotowanym projektem ustawy. Ich zebranie w trzy miesiące jest dla wielu komitetów niewykonalne, gdyż wiąże się z koniecznością zaangażowania ogromnych zasobów ludzkich i technicznych. Dla komitetów, którym udało się złożyć w Sejmie swój projekt ustawy, największą barierą okazuje się zasada dyskontynuacji, która zamiast zostać całkowicie wyłączona w stosunku do projektów obywatelskich, została jedynie ograniczona do następnej kadencji Sejmu.
Na podstawie: http://obywateledecyduja.pl

A. Odwołując się do danych, rozstrzygnij, czy w Polsce mechanizm obywatelskiej inicjatywy ustawodawczej jest skuteczny.

B. Wyjaśnij, na czym polega stosowanie zasady dyskontynuacji w przypadku projektów zgłoszonych w trybie obywatelskiej inicjatywy ustawodawczej.

Zadanie 111. (SR15)
Wyjaśnij, co oznacza sformułowanie podkreślone w przytoczonym fragmencie Konstytucji Rzeczypospolitej Polskiej.

Art. 125.3. Jeżeli w referendum ogólnokrajowym wzięło udział więcej niż połowa uprawnionych do głosowania, wynik referendum jest wiążący.

Zadanie 112. (NR15)
Podaj nazwy organów władzy Rzeczypospolitej Polskiej, które w przedstawionych przepisach prawnych zostały zastąpione literami A.–C.

Art. 159.1. ( A. ) może wyrazić ministrowi wotum nieufności.

Art. 161. Prezydent Rzeczypospolitej, na wniosek ( B. ), dokonuje zmian w składzie Rady Ministrów.

Art. 162.3. ( C. ), przyjmując dymisję Rady Ministrów, powierza jej dalsze sprawowanie obowiązków do czasu powołania nowej Rady Ministrów.
Źródło: Konstytucja Rzeczypospolitej Polskiej, Dz. U. z 1997 r. Nr 78, poz. 483, ze zm.

Zadanie 113. (NR15)
Zaznacz minimalną liczbę głosów „za” potrzebną do wykonania czynności wskazanej w przytoczonym przepisie prawnym w sytuacji, gdy 100 posłów głosowałoby przeciw, a 99 wstrzymałoby się od głosu.

Art. 113. […] Sejm może bezwzględną większością głosów w obecności co najmniej połowy ustawowej liczby posłów uchwalić tajność obrad.
Źródło: Konstytucja Rzeczypospolitej Polskiej, Dz. U. z 1997 r. Nr 78, poz. 483, ze zm.

A. 231.
B. 200.
C. 130.
D. 101.

Zadanie 114. (NR15)
Do każdej kompetencji dopisz nazwę właściwego organu władzy sądowniczej w Rzeczypospolitej Polskiej.

Opis A. Rozstrzyga spory kompetencyjne pomiędzy centralnymi organami państwa.

Opis B. Orzeka w drugiej instancji o zgodności uchwał organów samorządu terytorialnego z ustawami.

Opis C. Stwierdza ważność wyborów parlamentarnych i prezydenckich.
Na podstawie: Konstytucja Rzeczypospolitej Polskiej, Dz. U. z 1997 r. Nr 78, poz. 483, ze zm.

Zadanie 115. (NR15)
Scharakteryzuj – odwołując się do typowych rozwiązań prawnych klasycznego systemu parlamentarno-gabinetowego, semiprezydencjalizmu i modelu kanclerskiego – relacje między organami ustawodawczymi a wykonawczymi w Rzeczypospolitej Polskiej.

Zadanie 116. (SR16)
Uzupełnij tabelę – wpisz nazwy właściwych organów samorządu terytorialnego w Rzeczypospolitej Polskiej.

Zadanie 117. (SR16)
Do każdego opisu kompetencji dopisz nazwę właściwego organu w Rzeczypospolitej Polskiej.

Zadanie 118. (SR16)
O jednej z kompetencji Sejmu Rzeczypospolitej Polskiej

Art. 159.1. Sejm może wyrazić ministrowi wotum nieufności. Wniosek o wyrażenie wotum nieufności może być zgłoszony przez co najmniej 69 posłów. […]

Konstytucja Rzeczypospolitej Polskiej, Dz.U. 1997, nr 78, poz. 483 (stan prawny na 25 lutego 2016 r.).

Uzupełnij tekst – wpisz właściwe: nazwę rodzaju odpowiedzialności (A.), nazwę organu władzy (B.) i liczbę (C.)

Zamieszczony przepis prawny dotyczy indywidualnej odpowiedzialności (A.) …………….…………… członków Rady Ministrów. Konstytucja Rzeczypospolitej Polskiej przewiduje także odpowiedzialność solidarną tego organu, ale właściwy wniosek musi wskazywać imiennie kandydata na (B.) ………………………………….……..……… . By wnioski takie zakończyły się powodzeniem, powinno głosować za ich przyjęciem minimum (C.) ………….….. posłów.

Zadanie 119. (NR16)
Polskie konstytucje Fragment A. W imię Boga Wszechmogącego! My, Naród Polski, dziękując Opatrzności za wyzwolenie nas z półtorawiekowej niewoli, wspominając z wdzięcznością męstwo i wytrwałość ofiarnej walki pokoleń, które najlepsze wysiłki swoje sprawie niepodległości bez przerwy poświęcały, […] tę oto Ustawę Konstytucyjną na Sejmie Ustawodawczym Rzeczypospolitej Polskiej uchwalamy i stanowimy. Fragment B. W imię Boga w Trójcy Świętej Jedynego. Stanisław August z Bożej Łaski i Woli Narodu Król Polski, Wielki Książę Litewski, Ruski, Pruski, Mazowiecki, Żmudzki, Kijowski, Wołyński, Podolski, Podlaski, Inflancki, Smoleński, Siewierski i Czernichowski, wraz ze Stanami Skonfederowanymi w liczbie podwójnej Naród Polski reprezentującymi.  Fragment C. W trosce o byt i przyszłość naszej Ojczyzny, odzyskawszy […] możliwość suwerennego i demokratycznego stanowienia o Jej losie, my, Naród Polski – wszyscy obywatele Rzeczypospolitej […].  Fragment D. Polska Rzeczpospolita Ludowa jest republiką ludu pracującego. Polska Rzeczpospolita Ludowa nawiązuje do najszczytniejszych postępowych tradycji Narodu Polskiego i urzeczywistnia idee wyzwoleńcze polskich mas pracujących.  www.isap.sejm.gov.pl; www.infor.pl

a) Uporządkuj chronologicznie fragmenty polskich konstytucji – wpisz do grafu właściwe litery, którymi oznaczono te fragmenty.

b) Podaj nazwę stosowaną wobec części konstytucji, których fragmenty podano powyżej.

Zadanie 120. (NR16)
O jednej z kompetencji Sejmu Rzeczypospolitej Polskiej.

Art. 159.1. Sejm może wyrazić ministrowi wotum nieufności. Wniosek o wyrażenie wotum nieufności może być zgłoszony przez co najmniej 69 posłów. […]

Konstytucja Rzeczypospolitej Polskiej, Dz.U. 1997, nr 78, poz. 483 z późn. zm. (stan prawny na 25 lutego 2016 r.).

a) Podaj nazwę funkcji Sejmu RP realizowanej poprzez korzystanie z uprawnienia wynikającego z zamieszczonego przepisu prawnego.

b) Uzupełnij tekst – wpisz właściwe: nazwę rodzaju odpowiedzialności (A.), nazwę organu władzy (B.) i liczbę (C.)

Zamieszczony przepis prawny dotyczy indywidualnej odpowiedzialności (A.) …………….…………… członków Rady Ministrów. Konstytucja Rzeczypospolitej Polskiej przewiduje także odpowiedzialność solidarną tego organu, ale właściwy wniosek musi wskazywać imiennie kandydata na (B.) ………………………………….……..……… . By wnioski takie zakończyły się powodzeniem, powinno głosować za ich przyjęciem minimum (C.) ………….….. posłów.

Zadanie 121. (NR16)
Kompetencje organów władzy Rzeczypospolitej Polskiej w polityce zagranicznej i bezpieczeństwa

Opis A. Ratyfikuje i wypowiada umowy międzynarodowe.
Opis B. Decyduje w imieniu Rzeczypospolitej Polskiej o stanie wojny i o zawarciu pokoju.
Opis C. Zapewnia bezpieczeństwo zewnętrzne państwa.
Opis D. Sprawuje ogólne kierownictwo w dziedzinie stosunków z innymi państwami i organizacjami międzynarodowymi.
Opis E. Mianuje i odwołuje pełnomocnych przedstawicieli Rzeczypospolitej Polskiej w innych państwach i przy organizacjach międzynarodowych.

Na podstawie: Konstytucja Rzeczypospolitej Polskiej, Dz.U. 1997, nr 78, poz. 483 z późn. zm.  (stan prawny na 25 lutego 2016 r.).

Uzupełnij tabelę – do każdej nazwy organu władzy w Rzeczypospolitej Polskiej przyporządkuj po dwie litery, którymi oznaczono jego kompetencje.

Zadanie 122. (NR16)
O terenowych organach władzy publicznej w Rzeczypospolitej Polskiej.

Opis A. Jest organem stanowiącym i kontrolnym gminy. Członkowie tego organu wybierani są w powszechnych wyborach bezpośrednich.
Opis B. Jego pracami kieruje starosta. Jest wybierany przez organ stanowiący powiatu.
Opis C. W celu realizacji powierzonych mu zadań wydaje zarządzenia. Może wydawać polecenia obowiązujące wszystkie organy administracji rządowej działające w województwie.

Na podstawie: Ustawa […], Dz.U. […], nr 16, poz. 95 z późn. zm.; Ustawa […], Dz.U. […], nr 91,  poz. 578 z późn. zm.; Ustawa […], Dz.U. […], nr 31, poz. 206 z późn. zm. (stan prawny na 25 lutego 2016 r.).

Do każdego opisu dopisz nazwę właściwego terenowego organu władzy w Rzeczypospolitej Polskiej.

Zadanie 123. (SR17)
Przepisy prawne jednej z polskich konstytucji.

Art. 2.  Władza zwierzchnia w Rzeczypospolitej Polskiej należy do Narodu. Organami Narodu w zakresie ustawodawstwa są Sejm i Senat, w zakresie władzy wykonawczej – Prezydent Rzeczypospolitej łącznie z odpowiedzialnymi ministrami, w zakresie wymiaru sprawiedliwości – niezawisłe Sądy.

Art. 10.  Prawo inicjatywy ustawodawczej przysługuje Rządowi i Sejmowi. […]

Art. 35.  Każdy projekt ustawy, przez Sejm uchwalony, będzie przekazany Senatowi do rozpatrzenia. Jeżeli Senat nie podniesie w ciągu 30 dni od dnia doręczenia mu uchwalonego projektu ustawy żadnych przeciwko niemu zarzutów – Prezydent Rzeczypospolitej zarządzi ogłoszenie ustawy. […] Jeżeli Sejm zmiany, przez Senat proponowane, uchwali zwykłą większością, albo odrzuci większością 11/20 g łosujących – Prezydent Rzeczypospolitej zarządzi ogłoszenie ustawy w brzmieniu, ustalonem ponowną uchwałą Sejmu.

Art. 39.  Prezydenta Rzeczypospolitej wybierają na lat sied[e]m bezwzględną większością głosów Sejm i Senat, połączone w Zgromadzenie Narodowe. […]

Art. 58.  Do odpowiedzialności parlamentarnej pociąga ministrów Sejm zwyczajną większością. Rada Ministrów i każdy minister z osobna ustępują na żądanie Sejmu.

Dz.U. […], nr 44, poz. 267 [pisownia oryginału].

Rozstrzygnij, czy pozycja ustrojowa głowy państwa wynikająca z przedstawionych fragmentów aktu prawnego była bardziej znacząca niż w obecnie obowiązującej Konstytucji RP. Odpowiedź uzasadnij, odnosząc się do trzech przytoczonych przepisów prawnych i obecnych uregulowań w tym zakresie.

Zadanie 124. (SR17)
Do każdego przepisu prawnego z Konstytucji RP dopisz nazwę organu państwowego realizującego wskazane w nim zadanie.

Zadanie 125. (SR17)
Przepisy prawne dotyczące organów władzy publicznej w województwie

Przepis 1. […] jest organem stanowiącym i kontrolnym województwa.
Przepis 2. Za prawidłowe wykonanie budżetu województwa odpowiada […].
Przepis 3. […] kontroluje pod względem legalności, gospodarności i rzetelności wykonywanie przez organy samorządu terytorialnego zadań z zakresu administracji rządowej […].
Przepis 4. […] na wniosek Prezesa Rady Ministrów, może rozwiązać organ stanowiący samorządu terytorialnego, jeżeli organ ten rażąco narusza Konstytucję lub ustawy.

Dz.U.1997, nr 78, poz. 483, z późn. zm.; Dz.U. 1998, nr 91, poz. 576, z późn. zm.; Dz.U. 2009, nr 31, poz. 206, z późn. zm. (stan prawny na 7 marca 2017 r.).

Do każdej nazwy organu władzy publicznej dopisz numer, którym oznaczono przepis prawny dotyczący kompetencji tego organu.

Zadanie 126. (NR17)
Głosowanie Sejmu RP z 18 listopada 2015 r.

Rozstrzygnij, czy w przedstawionym głosowaniu osiągnięto większość bezwzględną. Odpowiedź uzasadnij, wyliczając dane na podstawie zamieszczonego materiału.

Zadanie 127. (SR18)
Kompetencje organów władzy w Rzeczypospolitej Polskiej

Opis A. Decyduje w imieniu Rzeczypospolitej o stanie wojny i o zawarciu pokoju.
Opis B. Zapewnia bezpieczeństwo wewnętrzne państwa.
Opis C. Nadaje obywatelstwo polskie.
Opis D. Zawiera umowy międzynarodowe wymagające ratyfikacji.
Opis E. Ratyfikuje i wypowiada umowy międzynarodowe.

Na podstawie: Konstytucja Rzeczypospolitej Polskiej, Dz.U. 1997, nr 78, poz. 483, z późn. zm.  (stan prawny na 5 marca 2018 r.).

Uzupełnij tabelę – do każdej nazwy organu władzy w Rzeczypospolitej Polskiej przyporządkuj po dwie litery, którymi oznaczono jego kompetencje.

Zadanie 128. (SR18)
Wykres. Frekwencja wyborcza w Rzeczypospolitej Polskiej w latach 2014–2015

Odnosząc się do specyfiki wyborów oznaczonych na wykresie literą C, wyjaśnij, dlaczego przyporządkowano tym wyborom dwie daty.

Zadanie 129. (SR18)
Przepisy prawne dotyczące referendów w Rzeczypospolitej Polskiej

Art. 35. Sąd Najwyższy […] rozstrzyga o ważności referendum […]. Uchwałę o ważności referendum […] ogłasza się w Dzienniku Ustaw Rzeczypospolitej Polskiej oraz przesyła Państwowej Komisji Wyborczej. Art. 66.1. Wynik referendum jest wiążący, jeżeli wzięła w nim udział więcej niż połowa uprawnionych do głosowania.

Dz.U. 2003, nr 57, poz. 507, z późn. zm. (stan prawny na 5 marca 2018 r.).

Art. 55.1. Referendum jest ważne, jeżeli wzięło w nim udział co najmniej 30% uprawnionych do głosowania, z zastrzeżeniem ust. 2. 2. Referendum w sprawie odwołania organu jednostki samorządu terytorialnego pochodzącego z wyborów bezpośrednich jest ważne w przypadku, gdy udział w nim wzięło nie mniej niż 3/5 liczby biorących udział w wyborze odwoływanego organu. Art. 56.1. Wynik referendum jest rozstrzygający, jeżeli za jednym z rozwiązań w sprawie poddanej pod referendum oddano więcej niż połowę ważnych głosów.

Dz.U. 2000, nr 88, poz. 985, z późn. zm. (stan prawny na 5 marca 2018 r.).

a) Rozstrzygnij, czy w Rzeczypospolitej Polskiej na drodze referendum można odwołać marszałka województwa. Odpowiedź uzasadnij, odwołując się do przytoczonych przepisów prawnych.

b) Oceń, czy poniższe informacje są prawdziwe. Zaznacz P, jeśli informacja jest prawdziwa, albo F – jeśli jest fałszywa.

Zadanie 130. (SR18)
Mapa administracyjna Polski.

Odnosząc się do rządowo-samorządowego charakteru województwa, wyjaśnij, dlaczego w województwie lubuskim i kujawsko-pomorskim – inaczej niż w pozostałych województwach – wskazano na mapie dwa miasta.

Zadanie 131. (SR18)
Z Europejskiej karty samorządu terytorialnego.

Artykuł 3.1. Samorząd terytorialny oznacza prawo i zdolność społeczności lokalnych, w granicach określonych prawem, do kierowania i zarządzania zasadniczą częścią spraw publicznych na ich własną odpowiedzialność i w interesie ich mieszkańców.

Dz.U. 1994, nr 124, poz. 607.

Rozstrzygnij, czy przedstawiony przepis prawny jest sprzeczny z zasadą decentralizacji. Odpowiedź uzasadnij.

Zadanie 132. (SR18)
Wybierz jeden z podanych tematów i napisz wypracowanie. Wykorzystaj materiały źródłowe zamieszczone w zadaniach z SR18.

Temat nr 1.
Scharakteryzuj możliwości wpływu obywateli na kreowanie organów samorządu gminnego w Rzeczypospolitej Polskiej oraz na decyzje dotyczące tej wspólnoty lokalnej.

Temat nr 2.
Wykaż rządowo-samorządowy charakter województwa w Rzeczypospolitej Polskiej, charakteryzując kompetencje, tryb powołania lub wyboru i odpowiedzialność wojewody oraz organów władzy samorządowej na tym poziomie podziału administracyjnego.

Zadanie 133. (NR18)
Wykres. Opinie na temat systemu podatkowego w zależności od deklarowanych poglądów politycznych (w procentach)

O postawach wobec kwestii społeczno-gospodarczych.
Wyniki analizy […] poglądów w sferze gospodarczej wskazują na dominację […] [przekonań] lewicowych w społeczeństwie polskim. Dwie trzecie badanych utożsamia się z lewicowymi poglądami w kwestiach polityki podatkowej […]. Analiza porównawcza pokazuje systematyczny wzrost akceptacji modelu opodatkowania progresywnego […].
T. Godlewski, Identyfikacje ideologiczne społeczeństwa polskiego, „Preferencje Polityczne” 2012, nr 3, s. 52.

a) Wyjaśnij, na czym polega paradoks wynikający z opinii przedstawionych na wykresie.

b) Rozstrzygnij, czy w Rzeczypospolitej Polskiej regulacje dotyczące podatku dochodowego od osób fizycznych nieprowadzących działalności gospodarczej są zgodne z opinią większości respondentów. Odpowiedź uzasadnij, odwołując się do obowiązujących uregulowań prawnych.

Zadanie 134. (NR18)
O skutkach nawałnicy.

80 zniszczonych budynków i kilkanaście domów bez dachów. To bilans piątkowej nawałnicy w gminie Kosów Lacki […] [powiat sokołowski, województwo mazowieckie]. – Całą sobotę spisywaliśmy uszkodzenia, jest makabrycznie. Nie wiemy jeszcze, co dzieje się w lasach – martwi się burmistrz […]. Samorząd [gminny] będzie zabiegał o ogłoszenie stanu klęski żywiołowej.
www.rdc.pl

Zaznacz poprawne dokończenie zdania.
W zaistniałej sytuacji – zgodnie z Konstytucją Rzeczypospolitej Polskiej – postulat samorządu gminnego mógł być spełniony przez:
A. Prezydenta RP.
B. Radę Ministrów RP.
C. Starostę Powiatu Sokołowskiego.
D. Marszałka Województwa Mazowieckiego

Zadanie 135. (NR19)
Schemat. System władzy w Rzeczypospolitej Polskiej.

Do każdego podanego działania przyporządkuj właściwą literę ze schematu.
Przedstawienie exposé – ……………………
Wyrażenie wotum nieufności – …………..

Zadanie 136 (NR19)
Porównując tryb wyboru i kompetencje Sejmu RP i Senatu RP, uzasadnij, że obowiązujące w Rzeczypospolitej Polskiej rozwiązania prawne są zgodne z przedstawioną analizą.

O bikameralizmie w Rzeczypospolitej Polskiej.

Pozycję ustrojową każdego organu państwa zawsze w poważnym stopniu określa zakres jego uprawnień. W przypadku Senatu RP nie są może one zbyt wielkie, ale z pewnością s ą specyficzne, czy swoiste w porównaniu z uprawnieniami Sejmu RP. Ich analiza dowodzi, że […] [obowiązująca] konstytucja nie optuje […] za modelem parlamentu, którego izby są funkcjonalnie równoprawne. Mamy więc do czynienia z modelem dwuizbowości zróżnicowanej, w każdym razie nierównorzędnej.
Prawo konstytucyjne, red. Z. Witkowski, Toruń 2002, s. 271.