10 piosenek, które warto znać przed maturą
Teksty piosenek stanowią świetne odniesienie, gdy analizujemy wybrane dzieło kultury podczas matury z języka polskiego. Są to teksty krótkie, łatwe do zapamiętania (szczególnie, jeśli lubimy słuchać danego twórcy) i często bogate w wątki. Niekiedy wprost odwołują się one do pewnych nurtów w kulturze, czasem w sposób bardziej zawoalowany eksplorują trudne tematy.
Poniżej prezentujemy 10 polskich piosenek, które warto znać przed maturą.
Obywatel G. C. – Nie pytaj o Polskę
Piosenka wykonywana przez Grzegorza Ciechowskiego, nagrana w 1988 roku, jest specyficznym utworem patriotycznym. Autor nie idealizuje swojego kraju, śpiewa o „brudnych dworcach” i „tłumach, które cicho klną”. Z drugiej strony jednak pokazuje swoje olbrzymie przywiązanie do ojczyzny, którego sam do końca nie rozumie (dlatego prosi, by „nie pytać go o Polskę”). Jest to przywiązanie emocjonalne – głęboko zakorzeniona, nieracjonalna miłość do ojczyzny.
Maanam – Szare Miraże
W tym trudnym do interpretacji utworze, napisanym i zaśpiewanym przez Korę Jackowską, zadane zostało pytanie o rolę jednostki w społeczeństwie. Kora śpiewa o „tysiącu twarzy, setkach miraży”, mając na myśli to, że ludzie mijani na ulicy tylko pozornie tworzą szary tłum („szarość” jest tu użyta jako metafora codzienności). Każdy z nas ma bogate życie wewnętrzne i towarzyskie.
Maryla Rodowicz – Małgośka
W tym napisanym przez Agnieszkę Osiecką utworze autorka opisuje doświadczenie młodej dziewczyny (tytułowej Małgośki), która przeżywa zawód miłosny. Jej emocje odbite są w porach roku: słynne „to był maj” opisuje fazę zakochania – wówczas „pachniała Saska Kępa szalonym zielonym bzem”. Jesienią zaś dziewczyna zostaje sama: „już palą chwasty w sadach i pachnie zielony dym”. Jest to utwór bardzo plastyczny, opisujący emocje przez pryzmat zmysłów (zapachu czy wzroku).
Czesław Niemen – Dziwny jest ten świat
Jest to jeden z najbardziej znanych polskich utworów muzycznych, silnie obecny w kulturze masowej. Podmiot liryczny dziwi się światu, jednak nie w sposób, w jaki dziwi się mu podróżnik, poznający nowe lądy. Utwór opisuje złą naturę człowieka, przede wszystkim zaś nienawiść i pogardę wobec bliźniego. Ostatecznie jednak ma on pozytywny wydźwięk: Niemen wierzy, że „ludzi dobrej woli jest więcej” i „że ten świat nie zginie nigdy dzięki nim”.
Paktofonika – Jestem Bogiem
Klasyczny utwór hip-hopowy stworzony u zarania istnienia tego nurtu w Polsce. Podmiot liryczny dokonuje świadomego bluźnierstwa, przedstawiając się w boskich kategoriach. Jest to metafora duszy artysty, męczonej niepokojem i różnego rodzaju zaburzeniami. Jego wymowę potęguje fakt, że jeden z autorów tekstu – raper Magik – popełnił samobójstwo w wieku 22 lat.
T.Love – Bóg
Piosenka z motywem religijnym. Podmiot liryczny opowiada o swoim życiu religijnym, o wątpliwościach, które go trapią. W refrenie wyraża on swoją tęsknotę za bliskim kontaktem z Bogiem: „tak bardzo chciałbym zostać kumplem twym”. Przedstawia swoją samotność i poczucie, że jest opuszczony przez Boga; dowiadujemy się jednak, że w pewnych sytuacjach czuje on Jego bliskość.
Kult – Arahja
Utwór napisany w 1988 roku, w ostatnich podrygach cenzury PRL-u. Kazik Staszewski tworzy w nim subtelną metaforę, która opisuje świat podzielony murem; jest to oczywiście odniesienie do ówczesnych czasów, w szczególności do Muru Berlińskiego i istniejącej jeszcze Żelaznej Kurtyny. Staszewski pokazuje tragiczne skutki dla społeczeństwa, jakie wywołują podziały polityczne i wojny.
Strachy na lachy – Czarny chleb i czarna kawa
Ten utwór został wydany w 2005 roku, ale jego tekst sięga historią czasów PRL-u i dotyczy więziennego życia. Tytułowy czarny chleb i czarna kawa odnoszą się do typowego więziennego posiłku i są metaforą samotności i odosobnienia, a także nadziei na wolność. Metaforę tę możną rozciągnąć także na życie codzienne.
Dawid Podsiadło – Nieznajomy
Autor śpiewa w tym utworze o samotności i nieszczerości. Możemy wywnioskować, że podmiot liryczny czuje się samotny właśnie z powodu swojej nieszczerości. Jest to utwór, który nawiązuje do tradycji romantycznej, przedstawiając naturę jako lustro swoich przeżyć wewnętrznych: bohaterem targają negatywne emocje, co daje się odczuć w zjawiskach pogodowych („Za oknem cisza najcichsza, jaką znam/ Taka przed burzą, co zrywa dach”).
Fisz Emade Tworzywo – Nie za miłe wiadomości
Jest to nowy utwór grupy Fisz Emade. „Nie za miłe wiadomości” to poruszający utwór, który opowiada o nierównościach społecznych. Stworzony jest w formie apostrofy (bezpośredniego zwrotu) do „luksusowego pana”, który reprezentuje wszystkich bogatych tego świata, nie przejmujących się problemami społecznymi czy ekologicznymi. Szczególnie poruszający jest teledysk nakręcony w stolicy Ghany Akrze, na wielkim wysypisku śmieci.
