Miłość to jeden z najpopularniejszych tematów w literaturze. Różne realizacje tego motywu znajdziemy w utworach niemal każdej epoki. W dzisiejszym artykule podpowiadamy, jakie utwory warto przywołać, jeśli motyw miłości pojawi się na maturze.

Mitologia

W mitologii greckiej Eros, bóg miłości i namiętności, jest przedstawiany jako piękny młodzieniec z łukiem i strzałą. Kiedy strzała dosięgała dwojga ludzi, zakochiwali się w sobie bez pamięci. Według jednej z licznych wersji mitu, bóg ten miał wyłonić się z Chaosu i stać się potężną siłą, dzięki której świat może istnieć. Warto pamiętać, że odpowiednikiem Erosa w mitologii rzymskiej jest Amor. Jakie jeszcze mity warto przywołać na maturze? Na pewno ten o Orfeuszu i Eurydyce. Mamy tu do czynienia z motywem miłości, która jest silniejsza od śmierci. Orfeusz to uzdolniony muzyk i poeta. Kiedy jego ukochana umiera, śpiewak schodzi do krainy Hadesa, aby uwolnić ukochaną. Bóg zmarłych jest oczarowany muzyką Orfeusza do tego stopnia, że pozwala mężczyźnie zabrać ukochaną, ale stawia warunek. Orfeusz nie może spojrzeć na Eurydykę aż do chwili opuszczenia krainy zmarłych. Niestety, śpiewak nie dotrzymuje danego słowa, spogląda na ukochaną i tym samym traci ją na zawsze. W mitologii znajdziemy również inne realizacje motywu miłości. Jak choćby — miłość Prometeusza do ludzi. Bóg ten stworzył człowieka z gliny i łez, a następnie podarował im ogień. Za to spotkała go straszliwa kara. Na rozkaz Zeusa został przywiązany do skały, a jego wątroba była przez całą wieczność wyjadana przez sępa.

Biblia

Pieśń nad pieśniami to poemat liryczny o miłości Oblubieńca i Oblubienicy. Utwór ten można odczytywać dosłownie, jako wyznanie miłosne kobiety i mężczyzny. Biorąc pod uwagę, że utwór pojawia się w Biblii, ważniejsza wydaje sięjednak interpretacja metaforyczna, w której Oblubieniec to Bóg, a Oblubienica to ludzkość lub Kościół. Przychylając się do takiej interpretacji, należy uznać, że Pieśń nad pieśniami to alegoryczna opowieść o miłości Boga do człowieka i wspólnoty, jaką jest Kościół.

Dzieje Tristana i Izoldy

Tristan i Izolda to celtycka legenda, spisana w pełnej wersji przez Josepha Bédiera. Tristan, siostrzeniec i wasyl króla Kornwalii, ma za zadanie odnaleźć Izoldę Jasnowłosą, aby król Marek mógł ją poślubić. Niestety, podczas podróży powrotnej, Izolda i Tristan wypijają napój miłosny, który matka przygotowała dla króla i jego przyszłej małżonki. Rycerz i dziewczyna zakochują się w sobie. Jest to jednak miłość fatalna i niszcząca, ponieważ oznacza złamanie ślubów rycerskich (Tristan) i małżeńskich (Izolda). Kochankowie spotykają się potajemnie, o czym dowiaduje się król Marek. Kiedy jednak odnajduje parę rozdzieloną nagim mieczem, pozwala im wrócić. Tristan poślubia Izoldę o Białych Dłoniach, a Izolda Jasnowłosa wraca do króla Marka. Rozdzielenie nieszczęśliwych kochanków nie pomaga. Kiedy rycerz w bitwie zostaje zraniony zatrutą lancą, prosi przyjaciela o to, by mógł jeszcze raz zobaczyć ukochaną. Niestety, w wyniku kłamstwa zazdrosnej żony, rycerz umiera, myśląc, że Izoldy nie ma na statku, którym wracał jego przyjaciel. Zrozpaczona Izolda również umiera. Na grobie Tristana wyrasta krzak głogu, który łączy się z grobem Izoldy. Krzew ten staje się symbolem wiecznej miłości.

Cykl Sonety do Laury

Zbiór utworów Francesco Petrarki dzieli się na dwie części. Pierwsza to liryki na cześć Madonny Laury żywej, druga — na cześć Madonny Laury umarłej. W pierwszych sonetach podmiot liryczny opisuje wygląd ukochanej, moment, kiedy po raz pierwszy ją spotkał. Podmiot liryczny sakralizuje ukochaną. Jest to jednak miłość niespełniona, która ma przeciwko sobie “los i ludzi” Podmiot liryczny skupia się więc na analizie własnych uczuć. Każdy sonet ma podobną budowę. Początek utworu ma charakter opisowy, natomiast w dalszej części pojawiają się refleksje na temat istoty samej miłości. Warto wiedzieć, że tytułową Laurę poeta spotkał naprawdę. Było to jednak przelotne spotkanie, a adresatka sonetów była kobietą zamężną. Nie zmienia to jednak faktu, że Petrarkę uważa się twórcę języka miłości w poezji. Co więcej — dzięki jego utworom sonet stał się bardzo popularnym gatunkiem literackim. Warto więc do matury przypomnieć sobie budowę sonetu oraz jego najważniejsze cechy.

Cierpienia młodego Wertera

Miłość jest dla Wertera sensem życia, bohater nie potrafi myśleć o niczym innym. Gloryfikuje swoją ukochaną. W liście do przyjaciela pisze nawet:

Nie znam już innej modlitwy jak do niej […] wszystko dookoła widzę tylko w związku z nią.

Choć bohater przeżywa krótkie chwile szczęścia, miłość jest dla niego głównie źródłem cierpienia. Lotta jest bowiem zaręczona i wkrótce wychodzi za mąż. Warto pamiętać, że motyw nieszczęśliwej miłości jest charakterystyczny dla romantyzmu. Odnajdziemy go również w wierszu Adama Mickiewicza Do M. W innym utworze tego poety — Konrad Wallenrod pojawia się natomiast inny rodzaj miłości, a mianowicie miłość do ojczyzny.

Lalka

Stanisław Wokulski to człowiek, który posiada zarówno cechy romantyka (niespełniona miłość), jak i pozytywisty (kult rozumu, praca u podstaw). Wokulski zakochuje się w próżnej pannie z wyższych sfer, która gardzi jego uczuciem. Mężczyzna jednak podporządkuje wszystkie swoje działania miłości do Izabeli Łęckiej. Nieodwzajemniona miłość stopniowo go niszczy i prowadzi do zguby.

Lubię, kiedy kobieta

Wiersz Kazimierza Przerwy-Tetmajera, przedstawiciela Młodej Polski to jeden z najbardziej śmiałych erotyków tamtej epoki. Podmiot liryczny pozornie skupia się na doznaniach kobiety w czasie aktu miłosnego. Podmiot liryczny opisuje go jednak z własnej perspektywy. Nie ma tu miejsca na miłość duchową i jej sakralizację. W grę wchodzą tylko zmysłowe doznania i czerpana z nich przyjemność:

 Lubię, kiedy ją rozkosz i żądza oniemi,

Gdy wpija się w ramiona palcami drżącemi,

Gdy krótkim, urywanym oddycha oddechem,

I oddaje się cała z mdlejącym uśmiechem.

Motyw miłości w literaturze — co jeszcze warto powtórzyć

  • Pieśń o Rolandzie —motyw bezgranicznej miłość do Boga,
  • Kwiatki świętego Franciszka — motywbezinteresownej miłość do bliźnich i “braci mniejszych”,
  • Romeo i Julia — motyw nieszczęśliwej miłości,
  • Twórczość Franciszka Karpińskiego, m.in. sielanka Laura i Filon, w której bohater wystawia swoją ukochaną na próbę,
  • Giaur — wierność religii a miłość do ukochanej,
  • Nad Niemnem — miłość w obliczu różnic klasowych (Jan i Cecylia), miłość do ojczyzny,
  • Zbrodnia i kara — miłość, która ma moc odkupienia (Raskolnikow i Sonia),
  • Potop — miłość spełniona (Kmicic i Oleńka), przemiana głównego bohatera,
  • W malinowym chruśniaku — erotyka, związek aktu miłosnego z naturą i ludowością.