Przebieg metamorfozy płazów

Płazy rozmnażają się w większości w środowisku wodnym. Mają parzyste gonady – u samic jajniki, u samców jądra, uchodzące odpowiednio jajowodami i nasieniowodami do kloaki. U płazów bezogonowych zapłodnienie jest zewnętrzne. Samiec w miarę składania przez samicę jaj do wody zapładnia je. U płazów ogoniastych i większości beznogich zapłodnienie natomiast jest wewnętrzne.

Źródło: Wikipedia Commons

>> Chcesz dobrze zdać maturę z biologii? Zobacz ebook Zoologia

Jeszcze w jajowodzie jaja zyskują otoczkę cukrowo-białkową. Pęcznieje ona po złożeniu jaj do wody, powodując ich zlepianie i formowanie skrzeku. Z zapłodnionych jaj wylęgają się larwy – kijanki. Płazy zanim osiągną formę dorosłą, przechodzą metamorfozę – przeobrażenie. Polega ona na licznych zmianach morfologicznych, zachodzących po wykluciu się kijanek.

Kijanki, czyli larwy płazów

Larwy żyją w wodzie i przystosowane są do tego środowiska, przypominając pod wieloma względami ryby. Posiadają zewnętrzne skrzela, umożliwiające wymianę gazową w środowisku wodnym.

Wśród przystosowań do środowiska wodnego u kijanek można wymienić także ogon, umożliwiający poruszanie się. Kijanki posiadają również linię boczną – narząd zmysłu podobny do tego występującego u ryb. Z czasem wymianę gazową zaczynają wspierać wykształcające się płuca, a skrzela zewnętrzne u bezogonowych ulegają osłonięciu pokrywami. Wykształcają się łapy, u ogoniastych najpierw przednie, a u bezogonowych najpierw tylne. Skrzela ulegają resorpcji, a ogon bezogonowych z czasem zanika. Zanika także linia boczna. Komórki niepotrzebnych narządów ulegają apoptozie. Kijanka w trakcie metamorfozy przystosowuje się do życia w środowisku lądowym, ostatecznie osiągając postać dorosłą.

Neotenia u płazów

Ciekawym zjawiskiem, występującym również u płazów, jest neotenia. Jest to możliwość rozmnażania płciowego larw. Wynika ona z szybszego w stosunku do reszty ciała rozwoju narządów rozrodczych. Dzieje się tak w następstwie hamowania metamorfozy larw przez warunki środowiskowe czy poziom hormonów.

Partenogeneza

U płazów możliwa jest także partenogeneza, inaczej nazywana dzieworództwem. Jest to sposób rozmnażania, w którym nie dochodzi do zapłodnienia komórki jajowej. Osobniki potomne rozwijają się z niezapłodnionego jaja. Umożliwia to szybkie zwiększenie liczebności populacji, jednak minusem jest mniejsza różnorodność genetyczna potomstwa.