Biwalent – co to jest i kiedy się pojawia?
Mamy tylko dwa rodzaje podziałów komórkowych w całej biologii: mitozę i mejozę, a mimo to są one przedmiotem tak wielu pytań ze strony uczniów! Ich przebieg jest tyleż fascynujący, co liczba nowych dla nas nazw i zjawisk oszałamiająca. Zapamiętanie kolejności wydarzeń podczas podziału to niełatwe zadanie. Ten artykuł pomoże ci uporządkować kilka związanych z tym spraw.
Biwalentny słownik
Biwalent to struktura, która powstaje wyłącznie podczas I podziału mejotycznego. Zaczyna się on od uformowania chromosomów. Następnie układają się one w pary, i nie są to pary zupełnie przypadkowe. Dobierają się ze sobą chromosomy homologiczne, czyli o takiej samej budowie i identycznych genach w tych samych miejscach, jednak różnią się pochodzeniem; jeden pochodzi od matki, drugi od ojca, co za tym idzie, geny te mają różne allele.
Połączone ze sobą chromosomy homologiczne nazywamy właśnie biwalentem, inaczej tetradą chromatyd. W obrębie biwalentu bardzo często zachodzi zjawisko crossing-over, które opisaliśmy szczegółowo tutaj (link). Dość, że polega ono na wymianie na krzyż odcinków niesiostrzanych chromatyd pomiędzy tymi chromosomami. Pomiędzy chromosomami powstają wtedy specjalne połączenia – chiazmy. To jedna z istotnych przyczyn zmienności organizmów. W międzyczasie powstaje wrzeciono kariokinetyczne i zanika błona jądrowa.
Unicestwienie biwalentów
W fazie drugiej, metafazie, biwalenty układają się liniowo w centrum komórki. Do każdego z chromosomów homologicznych przyłączane jest włókno wrzeciona, każde biegnące w przeciwnym kierunku. Skurcz tych włókien powoduje, że w kolejnym stadium podziału, czyli anafazie, chromosomy oddzielają się od siebie i wędrują do przeciwnych biegunów komórki.
Pierwszy podział mejotyczny kończy się telofazą, w której chromosomy czekają na swoich miejscach i rozpoczyna się cytokineza. Przed nami jeszcze drugi podział! Koniecznie sprawdź naszą ofertę kursów maturalnych z biologii, gdzie otrzymasz najbardziej kompleksowe przygotowanie do egzaminu dojrzałości.
