Jak zbudowane są wirusy
Wirusy to bezkomórkowe struktury, składające się z kwasu nukleinowego i białka. Pod względem biologicznym nie są organizmami, ponieważ nie przeprowadzają samodzielnie żadnych procesów metabolicznych. Pasożytują w żywych komórkach eukariotycznych i prokariotycznych, gdzie namnażają się. Poza nimi nie przejawiają żadnych funkcji życiowych.
Budowa wirusów
Wirion to kompletna cząstka wirusa, składająca się z otoczki białkowej i materiału genetycznego. Materiałem genetycznym może być jedno- lub dwuniciowy RNA lub DNA. Kapsyd, czyli otoczka białkowa, zbudowany jest z powtarzających się jednostek białkowych – kapsomerów. Może przybierać różne formy, głównie wielościenne lub pałeczkowate. U niektórych wirusów, np. u wirusa grypy lub HIV, dodatkowo występuje osłonka białkowo-lipidowa, zbudowana z elementów błony komórkowej komórek gospodarza.
Systematyka wirusów
Wirusy można podzielić ze względu na rodzaj materiału genetycznego, kształt i wymiar wirionów, sposób namnażania, a także typ komórek, w których pasożytują. Pod tym ostatnim względem wirusy dzieli się na bakteriofagi, wirusy roślinne i zwierzęce.
>> Chcesz dobrze zdać maturę z biologii? Zobacz ebook Mikrobiologia
Bakteriofagi to wirusy atakujące komórki bakteryjne, a ich ścianę komórkową potrafią uszkodzić samodzielnie. Zwykle są one wyspecjalizowane, co oznacza, że dany rodzaj faga atakuje jeden gatunek bakterii. Przykładem jest wirus T4, atakujący Escherichia coli. Materiałem genetycznym bakteriofagów jest zwykle DNA. Do komórki bakteryjnej dostaje się jedynie materiał genetyczny faga.
Wirusy roślinne infekują komórki roślinne jedynie, gdy ich ściana została uszkodzona mechanicznie. Ich materiałem genetycznym zwykle jest RNA. W odróżnieniu od bakteriofagów, do komórki roślinnej dostaje się cały wirion. Wirusy roślinne mogą powodować przebarwienia na liściach, nieprawidłowy wzrost, zwijanie liści, usychanie pędów. Przykładami wirusów roślinnych są wirus mozaiki tytoniu i wirus ospowatości śliwki.
Wirusy zwierzęce są bardzo zróżnicowane. Przykładami wirusów zawierających RNA są wirus HIV, SARS, czy grypy, a wirusów, których materiałem genetycznym jest DNA – wirus różyczki czy ospy wietrznej. Wirusy zwierzęce mogą się przenosić bezpośrednio między organizmami lub pośrednio m.in. za pomocą wektorów, np. kleszczy. Do komórki zwierzęcej dostaje się cały wirion.
