Chcesz wiedzieć, jak napisać streszczenie, żeby zdać maturę? Zacznijmy w ogóle od tego, czym jest streszczenie tekstu. To gatunek, który charakteryzuje się brakiem szczegółowości, uwypukleniem konkretnych, najistotniejszych informacji, skróceniem i uogólnieniem treści początkowej. Streszczenie zawsze powstaje w odniesieniu do innego, dłuższego tekstu. Cechuje się niewielką objętością – z ogółu stanowi 10% długości tekstu wyjściowego. Napisanie streszczenia jest jednym z częściej pojawiających się zadań maturalnych – warto dowiedzieć się, jak zrobić to poprawnie. To pozornie proste zadanie pozwala sprawdzić umiejętność czytania ze zrozumieniem, wyciągania wniosków, pracy na tekście oraz tworzenia krótkich wypowiedzi pisemnych.

Temat i remat

Tematem nazywany to, o czym jest tekst. Rematem zaś to, co się mówi o temacie tekstu. Temat jest informacją wyjściową, podstawową – remat niesie informację nową. Podczas streszczania tekstu rozczłonkowuje się go na części tematyczne i rematyczne.

Streszczenie – jak napisać? Przejdź przez to krok po kroku

Te wskazówki pomogą Ci napisać doskonałe streszczenie maturalne:

  1. Przeczytaj tekst, na podstawie którego należy sporządzić streszczenie. Jeśli jest podzielony na akapity, postaraj się z każdego akapitu wyciągnąć najważniejszą myśl. Możesz wypisać kluczowe informacje.
  2. Zastanów się, co jest tematem przewodnim przeczytanego tekstu. Na początku streszczenia powinna pojawić się informacja o najbardziej ogólnym i najistotniejszym temacie.
  3. Spróbuj określić, jaki jest remat (czyli, co autor tekstu mówi o wyróżnionym już temacie). Co chce przekazać, w jaki sposób komentuje podstawowy problem? Do czego prowadzą jego rozważania? Czy przedstawia jakieś wnioski?
  4. Być może w tekście można wyróżnić intencję autora, powód, z jakiego powstał tekst lub jego założenia. Spróbuj je ukazać.
  5. Jeśli chcesz uporządkować sobie informacje, możesz stworzyć krótki plan, konspekt streszczenia przed przystąpieniem do pisania.
  6. Upewnij się, że tekst został zrozumiany – nawet najlepsze streszczenie nie zostanie dobrze ocenione, jeśli będzie odbiegać przesłaniem od tekstu bazowego.
  7. Pisz proste zdania, pozbawione szczegółów.
  8. Korzystaj z takich stwierdzeń, jak: autor/ka porusza problem…, autor/ka stara się przekazać…, w kolejnej części tekstu autor/ka dowodzi…, na podstawie licznych przykładów autor/ka udowadnia…, rozważania autora/ki prowadzą do konkluzji…
  9. Aby spójnie przejść do następnej części opisywanego tekstu, warto używać zwrotów: na początku swoich rozważań…, w dalszej części tekstu…, następnie…, w podsumowaniu…
  10. Sprawdź, czy nie przekroczyłeś limitu słów.

Mowa niezależna i zależna

Mowa niezależna to dosłowne przytoczenie czyjś słów. Mowa zależna to przekazanie wypowiedzi niedosłownie, sparafrazowanie jej. Na przykład: Anna powiedziała: „Nie rób tego!” (mowa niezależna). Anna mi powiedziała, żebym tego nie robił (mowa zależna). W streszczeniu nie powinna występować mowa niezależna, należy jej się wystrzegać i zawsze przetransformowywać na mowę zależną.

Streszczenie tekstu – czego nie robić?

W streszczeniu nie mogą wystąpić dialogi ani cytaty. Spróbuj je sparafrazować, jeśli są istotne dla przesłania tekstu. Nie przytaczaj szczegółowych opisów, np. wyglądu postaci – unikaj stosowania zbyt wielu dookreślających przymiotników, przysłówków. Pomijaj dygresje, anegdoty, komentarze odautorskie. Nie pisz długich, złożonych, skomplikowanych zdań – do przekazania najprostszych informacji najlepiej sprawdzą się krótkie zdania. Są bardziej precyzyjne. Unikaj stosowania literackich ozdobników, środków stylistycznych, metafor. Streszczenie to gatunek użytkowy, który cechuje się prostym stylem. Nie powtarzaj innymi słowami informacji, które już przekazałeś. Nie opisuj wszystkiego, co pojawia się w tekście, po kolei, akapit po akapicie – to jeden z najczęściej pojawiających się błędów. Wówczas stworzysz plan, szkic tekstu, nie zaś jego streszczenie. Zamiast tego spróbuj zacząć od najważniejszej myśli, która wyłania się z całości.

Jak napisać streszczenie książki (lektury)?

Oprócz streszczenia załączonego tekstu, który można przeczytać i przeanalizować, możesz zostać poproszony o stworzenie streszczenia lektury. Wówczas tekst powinien wyglądać podobnie, istotne jest jednak przypomnienie sobie najważniejszego motywu i fabuły. Wydarzenia powinny być przedstawione chronologicznie. Imiona i nazwiska bohaterów (zwłaszcza drugoplanowych), nazwy miejsc geograficznych, w których dzieje się akcja czy mniej istotne wydarzenia fabularne nie powinny znaleźć w streszczeniu. Podobnie jak ocena oraz emocje towarzyszące czytaniu. W streszczeniu należy uniknąć wartościowania streszczanego dzieła – to gatunek cechujący się obiektywizmem.

 

Jak napisać streszczenie książki (lektury)?

Oprócz streszczenia załączonego tekstu, który można przeczytać i przeanalizować, możesz zostać poproszony o stworzenie streszczenia lektury. Wówczas tekst powinien wyglądać podobnie, istotne jest jednak przypomnienie sobie najważniejszego motywu i fabuły. Wydarzenia powinny być przedstawione chronologicznie. Imiona i nazwiska bohaterów (zwłaszcza drugoplanowych), nazwy miejsc geograficznych, w których dzieje się akcja czy mniej istotne wydarzenia fabularne nie powinny znaleźć w streszczeniu. Podobnie jak ocena oraz emocje towarzyszące czytaniu. W streszczeniu należy uniknąć wartościowania streszczanego dzieła – to gatunek cechujący się obiektywizmem.

Jak oceniane jest streszczenie?

Aby otrzymać maksymalną liczbę punktów w zadaniu maturalnym, sprawdzającym umiejętność pisania streszczenia, trzeba zwrócić szczególną uwagę na prawidłowe określenie tematu i rematu. To, o czym jest tekst oraz to, co autor mówi o temacie, jest najistotniejsze. Oceniany jest również stopień rozwinięcia tekstu – streszczenie nie może posiadać zbyt wielu detali, nie może być jednak zbyt ogólne. Musi przekazywać najważniejsze, konkretne informacje. Tak jak każda wypowiedź pisemna powinna cechować się poprawnością językową oraz logiczną kompozycją i spójnością. Wymagane jest również nieprzekraczanie określonej w poleceniu liczby słów.

Jak napisać streszczenie – przykład

Znajdź przykładowe streszczenie maturalne i przeanalizuj je. W ten sposób dużo łatwiej będzie Ci zrozumieć jak napisać streszczenie i zastosować powyższe wskazówki na maturze. Przykładowe streszczenie tekstu umieszczamy też poniżej:

W artykule pt. „Najważniejsze zjawiska współczesnej polszczyzny” Jan Miodek porusza problem stosowania zbyt wielu wyrazów modnych w codziennej komunikacji. Na podstawie licznych przykładów ukazuje, czym są wyrazy modne. Przedstawia zagrożenia, na jakie narażony jest współczesny język. W podsumowaniu apeluje do odbiorców, aby z uwagą dobierali słownictwo.

Jak napisać streszczenie tekstu? – podsumowanie

W streszczeniu najważniejsza jest rzeczowość, zwięzłość i konkretność. Nie ma miejsca na rozległe opisy i detale. Trzeba pamiętać, że streszczenie powinno być tekstem obiektywnym, pozbawionym komentarzy i ocen. Język powinien być precyzyjny i prosty, aby jak najściślej przekazać myśli autora tekstu, na którym streszczenie bazuje. Konieczne jest trzymanie się limitu słów, określonego w poleceniu. Pamiętaj też o tym, że dobre streszczenie to streszczenie logiczne.

Dowiedz się też, czym jest teza w rozprawce i jak napisać dobre zakończenie rozprawki!

Wykorzystaj dostępne kursy maturalne, aby przygotować się kompleksowo.