Co to jest odruch bezwarunkowy?
Odruch bezwarunkowy to odruch wrodzony, automatyczny. Oznacza to, że nasz organizm nie musi się go uczyć, jego przebieg rozgrywa się poza świadomością. Odruchy bezwarunkowe są odruchami pierwotnymi, które kształtowały się w czasie zmian ewolucyjnych i miały początkowo duże znaczenie obronne. Odruchami bezwarunkowymi są odruchy: wymiotne, wykrztuśne, wydzielania śliny, kolanowy, źrenicowy, odruchy obronne jak cofnięcie części ciała pod wpływem zdania bólu.
Odpowiednikiem na odruchy bezwarunkowe u człowieka jest instynkt samozachowawczy u zwierząt. U homo sapiens instynkt ma szczątkowe znaczenie w toku ewolucji, poza silnie rozwiniętym instynktem macierzyńskim. Odruchy wrodzone z okresu życia płodowego u noworodków z czasem wygasają. Należą do nich odruch ssania, płaczu, chwytny, pełzania, podparcia i stąpania. Należy do nich również odruch Moro (gdy w pomieszczeniu, w którym jest noworodek, rozlegnie się nagły hałas lub ostry dźwięk, dziecko zareaguje energicznym wyprostowaniem rąk i nóg. Plecy wygnie w łuk, a głowę odchyli do tyłu; następnie zaciśnie pięści, a odrzuconymi wcześniej na boki rękami wykona powolny ruch objęcia klatki piersiowej).
>> Chcesz dobrze zdać maturę z biologii? Zobacz ebook Anatomia
W jaki sposób powstają odruchy bezwarunkowe?
Odruchy bezwarunkowe charakteryzuje bardzo szybki czas reakcji, a więc odpowiedzi na bodziec. Dzieje się tak, ponieważ droga od bodźca do odruchu nie wymaga udziału mózgowia i w układzie nerwowym nie dochodzi do analizy bodźca. Reakcja na bodziec pojawia się przed dotarciem informacji do mózgu o ich wystąpieniu. Odruchy bezwarunkowe funkcjonują opierając się na łuku odruchowym. Łuk odruchowy jest ścieżką impulsu nerwowego od receptora do efektora. Jego schemat wygląda tak:
receptor → neuron czuciowy → ośrodkowy układ nerwowy (tu mogą występować neurony pośredniczące) → neuron ruchowy → efektor (narząd wykonawczy – mięsień lub gruczoł)
