Przyrost łodygi na grubość u roślin jednoliściennych oraz dwuliściennych
Jak wygląda budowa łodygi i jakie różnice zachodzą w poszczególnych roślinach? Pęd, czyli nadziemna część rośliny, stanowi łodyga z osadzonymi na niej liśćmi i kwiatami. Łodyga odpowiada za przewodzenie wody, soli mineralnych i substancji organicznych między korzeniami, a liśćmi, owocami i kwiatami. Tworzy dla nich podporę, a także pełni funkcję magazynu substancji pokarmowych i produktów ubocznych. Niezdrewniała łodyga uczestniczy także w fotosyntezie. Budowa łodygi różni się między roślinami jednoliściennymi i dwuliściennymi.
Przyrost łodygi na grubość u dwuliściennych
Budowa łodygi roślin dwuliściennych może mieć być pierwotna lub wtórna. Układ tkanek odpowiadający łodydze pierwotnej jest wynikiem działania merystemu wierzchołkowego pędu, natomiast wynikiem działania merystemów bocznych – kambium i fellogenu – jest przyrost na grubość i budowa wtórna łodygi.
Budowa łodygi pierwotnej obejmuje pokrycie epidermą, pod którą znajduje się kora pierwotna. Wnętrze łodygi zajmuje walec osiowy, którego podstawowym elementem są tkanki przewodzące, tworzące wiązki przewodzące. Wiązki przewodzące, o różnym ułożeniu tkanek przewodzących względem siebie, dzieli się na otwarte i zamknięte. Wiązki otwarte składają się z łyka, drewna oraz kambium, natomiast wiązki zamknięte nie posiadają kambium. Łyko, inaczej floem, odpowiada za transport produktów fotosyntezy i jest zbudowane z komórek żywych. Drewno, inaczej ksylem, służy do transportu wody i jest zbudowane z komórek martwych. Kambium natomiast jest jednym z rodzajów merystemów bocznych i odpowiada za tworzenie nowych komórek łyka i drewna.
U roślin dwuliściennych tkanki przewodzące układają się koncentrycznie w ciągły lub przerywany pierścień. Przyrost łodygi tych roślin na grubość odbywa się dzięki działalności merystemów bocznych – kambium i fellogenu. Nowo powstające komórki kambium, występującego w otwartych wiązkach przewodzących, różnicują się w elementy łyka wtórnego i drewna wtórnego. Fellogen natomiast występuje pod skórką łodygi i odpowiada za produkcję komórek korka na zewnątrz oraz cienkiej warstwy fellodermy do środka. Tak powstaje wtórna tkanka okrywająca, zwana korkowicą (korą). Na skutek działalności merystemów bocznych i utworzenia łyka wtórnego, drewna wtórnego oraz korkowicy, powstaje łodyga wtórna.
>> Chcesz dobrze zdać maturę z biologii? Zobacz ebook Botanika
Przyrost łodygi na grubość u jednoliściennych
U roślin jednoliściennych nie wyróżniamy łodygi pierwotnej i wtórnej. Budowa łodygi roślin jednoliściennych przypomina budową łodygę pierwotną roślin dwuliściennych. Podstawowa różnica wynika przede wszystkim z ułożenia wiązek przewodzących. Wiązki przewodzące w łodydze roślin jednoliściennych są rozrzucone w miękiszu nieregularnie i nie układają się w centralny pierścień. Dodatkowo w wiązkach przewodzących roślin jednoliściennych nie występuje kambium – są to wiązki przewodzące zamknięte. Z tego powodu w większości przypadków łodygi roślin jednoliściennych nie przyrastają na grubość. Zdarzają się jednak wyjątki, wśród których można wymienić palmy, draceny czy juki. Kambium w ich wypadku pojawia się nie w tkankach przewodzących, a w peryferyjnych częściach łodygi, w postaci cylindra. Kambium może powstać na skutek odróżnicowania się części komórek kory pierwotnej. W wyniku działania kambium w roślinach jednoliściennych do środka odkładane są nowe komórki, różnicujące się w zamknięte wiązki przewodzące, a na zewnątrz odkładane są niewielkie ilości miękiszu.
Zapraszamy do zapoznania się z naszą ofertą – sprawdź dostępne kursy maturalne i utrwalaj wiedzę na temat tego jak wygląda pierwotna i wtórna budowa łodygi. Opanuj do perfekcji wiadomości nie tylko z biologii, ale także z chemii i matematyki. Zobacz Fiszki z Biologii i perfekcyjne przygotuj się do sprawdzianu.
