Witaminy rozpuszczalne w tłuszczach (endogenne i egzogenne)
Są związkami organicznymi, które charakteryzują się zróżnicowaną budową chemiczną. Aby zachować prawidłowe funkcjonowanie organizmu i przebieg procesów życiowych, witaminy muszą być dostarczane do organizmu z pokarmem lub w formie suplementów. Zapotrzebowanie na witaminy w ciągu doby jest różne, w zależności od regularnego ich dawkowania do organizmu.
Podział witamin rozpuszczalnych w tłuszczach
Witaminy są egzogenne i nie są związkami endogennymi – organizm samodzielnie ich nie wytwarza. Witamin egzogennych organizm nie syntetyzuje lub robi to niewystarczająco. Wpływa to na konieczność dostarczenia witamin z pokarmem, w formie prowitamin.
W skład witamin rozpuszczalnych w tłuszczach wchodzą witaminy A, D, E, K.
- Witamina A, czyli Akseroftol – występuje w tranie, wątrobie, mleku, maśle, korzeniu marchwi, szpinaku, owocach, pomidorach, papryce. Gromadzi się w tkance tłuszczowej i wątrobie. Witamina A wzmacnia odporność, poprawia jakość skóry, błon śluzowych i wzrok.
- Witamina D, czyli Kalcyferol – występuje w tranie ryb, jajkach, mleku, drożdżach i tkankach zwierzęcych. Jest wytwarzana w skórze, pod wpływem działania promieniowania słonecznego. Wpływa na prawidłowe wchłanianie wapnia. Stymuluje układ nerwowy i przeciwdziała osteoporozie.
- Witamina E, czyli Tokoferol – występuje w oleju lnianym, sałacie, kiełkach, pszenicy, wołowinie, wątrobie, jajach, mleku. Posiada silne właściwości antyoksydacyjne i redukuje wolne rodniki. Wpływa także na lepszy wygląd skóry, obniża cukier i cholesterol we krwi, przyspiesza gojenie ran.
- Witamina K, czyli Filochinon – występuje w szpinaku, lucernie, kapuście, mięsie i wątrobie. Jest dodatkowo wytwarzana przez bakterie znajdujące się w przewodzie pokarmowym. Jest ważnym składnikiem przemian związanych z krzepliwością krwi.
Rola i znaczenie w funkcjonowaniu organizmu
Witaminy regenerują błony komórkowe i wzmacniają błony śluzowe. Są istotne w zwiększeniu odporności organizmu i prawidłowego funkcjonowania układu nerwowego. Wpływają na prawidłowy stan psychofizyczny, poprawiając samopoczucie. Utrzymują prawidłowy metabolizm i katalizują reakcje biochemiczne. Ponadto, wpływają na wzmocnienie błon śluzowych i jakość krwi.
Niedobór witamin prowadzi do awitaminozy. Natomiast nadmiar witamin może mieć wpływ na hiperwitaminozę. Rośliny produkują witaminy samoistnie. Ludzie i zwierzęta muszą dostarczać witaminy w postaci gotowej lub jako prowitaminy. Witaminy nie podlegają trawieniu i są bezpośrednio wchłaniane do krwiobiegu przez ściany jelita. Warunkują prawidłowy rozwój kości, wpływają na lepsze samopoczucie, stan skóry, włosów i paznokci, wspomagają odporność, regulują prawidłowy wzrost, wpływają na prawidłowe krzepnięcie krwi oraz regulują procesy biologiczne.
Przebieg metabolizmu komórkowego i etapy trawienia w ciele człowieka
Witaminy rozpuszczalne w tłuszczach kumulują się najczęściej w tkance tłuszczowej i wątrobie. Aby dotrzeć do całego organizmu i wprowadzić funkcje regulujące, absorpcja witamin przebiega na różnych etapach układu pokarmowego. Witaminy A,D,E,K wchłaniane są do organizmu przez naczynia limfatyczne jelita cienkiego. Nie zawsze wchłanianie witamin przebiega sprawnie. Może być to spowodowane zaburzeniami flory bakteryjnej, stanami zapalnymi błony śluzowej jelit, zanikiem kosmków jelitowych (przez które witaminy wchłaniane są do organizmu), nietolerancje pokarmowe czy biegunki.
