Czym są skamieniałości przewodnie? Charakterystyka.
Skamieniałości przewodnie to skamieliny po niektórych gatunkach, lub większych grupach zwierząt i roślin z pewnego, konkretnego okresu dziejów naszej planety. Takie skamieliny wykorzystywane sa do dosyć precyzyjnego datwania wieku skał osadowych, w których się utrwaliły. Dzięki skamieniałościom przewodnim można określić wiek skały nie tylko do ery czy okresu, ale dużo dokładniej. Skamieliny przewodnie, umozliwiają także, odróżnienie skał pochodzenia lądowego i morskiego. Przykładem skamieniałości przewodnich są np. trylobity czy amonity.
Przykład skamieniałego amonitu
Aby skamielinę, można było uznać za przewodnią, muszą być spełnione określone warunki:
Zwierzęta i rośliny, z których powstały skamieliny, musiały żyć w określonym, stosunkowo krótkim okresie ewolucyjnym dziejów naszej planety. Takie organizmy żyły na przestrzeni od kilkuset tysięcy do kilku milionów lat i bardzo szybko ewoluowały.
Oprócz tego zajmowały duże obszary planety czyli były szeroko rozpowszechnione geograficznie, oraz żyły w zróżnicowanych środowiskach, do których szybko się dostosowywały i szybko je zaludniały ( np. zwierzęta morskie potrafiły dostosować się ewolucyjnie, do warunków (ciśnienie wody, temperatura, zasolenie wody) które panowały w wielu różnych miejscach oceanu. Gatunki żyły na wielu głębokościach i obszarach wody a nie tylko w jednym wąskim jego zakresie.
Wśród skamieniałości przewodnich dominują skamieniałości po zwierzętach morskich. W wodzie, organizmy miały największa szansę, na utrwalenie się w sposób w miarę kompletny, gdyż w morzach i oceanach procesy wietrzenia i erozji, powodujące niszczenia szczątków i skamielin, nie są tak intensywne jak na lądzie.
Sporo skamieniałości przewodnich powstało z ciał zwierząt, które posiadały twardy szkielet, ponieważ organizmy bezkręgowców, pomimo tego, ze dużo bardziej liczne, nie potrafiły się zachować w skale tak dobrze jak organizmy kręgowców. Takie skamieniałości po kręgowcach, są z reguły dobrze zachowane i łatwo je rozpoznać, nawet poczatkującym badaczom. Duże zwierzęta o szkieletach złożonych z wielu części (na przykład kręgowce) stosunkowo rzadko stawały się skamieniałościami przewodnimi.
Większą szansę na zachowanie się w całości i w dużych ilościach, i to w niewielkiej próbce skalnej, miały zwierzęta o prostym szkielecie, złożonym ze skorupki lub pancerzyka. Utrwalone w skale szczątki mikroskopijnych zwierząt nazywane są mikroskamieniałości. Takie formy, można rozpoznać jedynie przy użyciu lupy lub mikroskopu. Wiele z nich jest również skamieniałościami przewodnimi. Najbardziej przydatne mikroskamieniałości przewodnie to: otwornice, pyłki roślin, konodonty, kokolity.
Jeśli chodzi o skamieniałości roślin, to podczas ich powstawania duże znaczenie odgrywały warunki sedymentacji czyli powstawania osadu oraz fosylizacji czyli procesy fizyczno-chemiczne zamieniające osad roślinny w skamieniałość. W przypadku roślin, najlepsze warunki do tworzenia skamieniałości przewodnich występowały na terenach dolin rzecznych, terenach z mokradłami, torfowiskami.
