Najważniejsze organizacje międzynarodowe i ich cele

Wyróżniamy kilka kategorii organizacji międzynarodowych, które różnią się pod względem statutu, rodzaju członków oraz celów. Najczęściej występującymi organizacjami są organizacje międzypaństwowe, których członkami są państwa oraz organizacje pozarządowe, w skład których wchodzą organizacje pozarządowe, instytucje, osoby prawne i fizyczne.

Organizacje międzynarodowe międzyrządowe

 Tworzone w oparciu o umowy międzynarodowe (statuty lub konstytucje), które zobowiązują członków do określonych działań. Początek datuje się na XIX wiek, okres rozkwitu dla tego typu organizacji to czas po II wojnie światowej. Mogą to być organizacje uniwersalne i zmierzające do objęcia wszystkich państw (ONZ) lub regionalne (Unia Afrykańska).

 Organizacje międzynarodowe o charakterze ogólnym/specjalnym

Organizacje skupiają się na konkretnych specjalizacjach w określonych dziedzinach, między innymi: obronności, zdrowia publicznego, edukacji, transportu, rolnictwa. Przykładami organizacji tego typu są: Międzynarodowa Organizacja Pracy (ILO), Organizacja Narodów Zjednoczonych ds. Wyżywienia i Rolnictwa (FAO), Organizacja Narodów Zjednoczonych ds. Oświaty, Nauki i Kultury (UNESCO), Światowa Organizacja Zdrowia (WHO), Międzynarodowy Fundusz Walutowy (IMF), Międzynarodowa Organizacja Morska (IMO)

Organizacje międzynarodowe, których celem jest integracja konkretnej wspólnoty

Organizacje tego typu dysponują większą siłą ingerowania w wewnętrzne sprawy suwerennych państw. Działalność wynika i opiera się ze wspólnie przyjętych umów i traktatów międzynarodowych; decyzje zapadają podczas zgromadzeń. Celem jest prowadzenie wspólnej polityki na rzecz integracji i rozwoju. Przykładami organizacji jest: Unia Europejska, Europejska Wspólnota Energii Atomowej (EURATOM), Międzynarodowa Helsińska Federacja Praw Człowieka.  Polska w 2018 roku była aktywnym członkiem 350 organizacji międzynarodowych, na poczet których opłacała składki w wysokości 600 mln zł rocznie.

Przykłady ważnych organizacji międzynarodowych:

Unia Europejska: powstała w 1952 roku jako organizacja skupiająca się wokół problemów gospodarczych. Pierwotna nazwa to „Europejska Wspólnota Węgla i Stali”, nawiązywała do celów organizacji, które dotyczyły stworzenia wspólnego i jednolitego rynku surowców i produktów węglowych oraz stalowych. Wspólna współpraca dużych gospodarek europejskich przyczyniła się do późniejszych sukcesów ekonomicznych całego kontynentu.

W 1967 roku na mocy traktatu Rzymskiego powstała Europejska Wspólnota Gospodarcza (EWG, którą tworzyło 6 państw: Belgia, Holandia, Francja, Luksemburg RFN (Republika Federalna Niemiec) oraz Włochy. W następnych latach wspólnota otwierała się na nowe kraje, a sam projekt coraz bardziej wykraczał poza ramy gospodarki i stawał się podmiotem politycznym:
1973 rok – Dania, Irlandia, Wielka Brytania
1981 rok – Gracja
1986 rok – Hiszpania, Portugalia
1995 rok – Austria, Szwecja, Finlandia
2004 rok – Polska, Czechy, Słowacja, Litwa, Łotwa, Estonia, Cypr, Malta, Słowenia, Węgry
2007 rok – Bułgaria, Rumunia
2013 rok – Chorwacja
2020 rok – Wielka Brytania opuściła szeregi Unii Europejskie decyzją obywateli w referendum

 Unia Europejska to jedna z najważniejszych organizacji międzypaństwowych na świecie. Wśród najważniejszych celów organizacji wymienia się:
– budowę wspólnego rynku wewnętrznego,
– rozwój infrastruktury, rolnictwa oraz przemysłu,
– wzajemna pomoc w czasie konfliktu zbrojnego,
– swobodny przepływ kapitału,
– wspólną politykę gospodarczą i finansową,
– przyjęcie wspólnej waluty (euro),
– prowadzenie wspólnej polityki zagranicznej oraz obronnej.

Organizacja Narodów Zjednoczonych (ONZ): największa organizacja międzynarodowa. Powstała w 1945 roku, zrzesza niemal wszystkie kraje świata (193 państwa), państwa obserwatorskie (Watykan, Palestyna) oraz tzw. „niepaństwa” (Zakon Maltański, Międzynarodowy Komitet Czerwonego Krzyża). Do zadań ONZ należy:
– utrzymanie pokoju i bezpieczeństwa na świecie,
– działanie na rzecz przestrzegania praw człowieka,
– zwalczanie problemu głodu na świecie,
– organizowanie pomocy dla krajów dotkniętych klęskami żywiołowymi,
– pomoc przy zwalczaniu chorób,
– działania na rzecz ochrony środowiska,
– działania na rzecz walki z nierównościami w skali globalnej.

Pakt Północnoatlantycki (NATO): organizacja z siedzibą w Brukseli (Belgia). Polska przystąpiła do organizacji 12 marca 1999 r. Głównymi celami i zadaniami NATO są: zapewnienie pokoju, wolności i bezpieczeństwa wszystkim państwom członkowskim

Światowa Organizacja Handlu (WTO): siedziba ulokowana w Genewie. Do celów statutowych należy: liberalizacja międzynarodowego handlu, wspomaganie inwestycji w dziedzinie handlu, rozstrzyganie sporów oraz dbałość o przestrzeganie praw własności.