Strefa spredingu i subdukcji
Pojęcia spreadingu i subdukcji związane są z tzw. teorią tektoniki płyt ziemskich. Według tej teorii wszystkie płyty przemieszczają się względem siebie z powodu prądów konwekcyjnych, czyli ruchu magmy w płaszczu ziemskim.
Strefy spreadingu (inaczej ryftowe) i strefa subdukcji występują na granicach takich poruszających się płyt.
Spreading lub inaczej ekspansja dna oceanicznego to proces rozrastania się dna oceanicznego w rejonie grzbietu śródoceanicznego, Grzbiet oceaniczny to silnie wydłużona forma dna oceanicznego o stromych stokach położona pośrodku oceanów Oddziela od siebie dwa baseny oceaniczne.
Spreading występuje na granicy pomiędzy płytami litosfery w miejscach, w których następuje rozsuwanie się płyt litosfery spowodowane napływaniem magmy do ryftów. Ryft to podłużne obniżenie terenu, długości setek, lub tysięcy kilometrów, leżące wzdłuż szczeliny wytworzonej na skutek spreadingu. Zachodzi tam stałe napływanie, krzepnięcie, pękanie i rozsuwanie magmy. Powoduje to powstawanie nowej skorupy oceanicznej, poszerzanie się dna oceanicznego, powstawanie rowów tektonicznych, oddalenie się płyt od siebie, a także powstawanie grzbietów oceanicznych.
Takie grzbiety oceaniczne tworzą sieć na całej planecie. W strefach gdzie występuje rozrost dna(rozrost skorupy oceanicznej) czyli w strefach spreadingu, występuje bardzo duża aktywność wulkaniczna i trzęsienia ziemi.
Strefa subdukcji jest natomiast strefą, w której płyty wchodzą w kolizje i nasuwają się na siebie. W spreadingu oddalały się od siebie, a w strefie subdukcji zbliżają się do siebie i nasuwają się na siebie. W wyniku tego, w miejscach gdzie płyty oceaniczne nasuwają się na płyty kontynentalne, powstają rowy oceaniczne. Takie zjawisko nasunięcia się płyty oceanicznej na płytę kontynentalną nazywane jest obdukcją.
Ponieważ w strefach spreadingu ciągle powstaje nowa skorupa ziemska, to z powodu stałego, niezmiennego promienia Ziemi, musiano przyjąć, że gdzieś muszą by strefy, gdzie takie płyty są niszczone(ulegają subdukcji). Ustalono, że dzieje się to w tzw. Strefach Benioffa, wzdłuż, których koncentrują się hipocentra trzęsień Ziemi. Takie strefy znajdują się m.in wzdłuż zachodnich wybrzeży Ameryki Południowej, a także wzdłuż wschodnich wybrzeży Azji.
Przyczyna spreadingu nie jest dokładnie znana. Najbardziej prawdopodobnym mechanizmem kształtującym spreading jest występowanie pod strefami spreadingu, wznoszącego prądu konwekcyjnego w płaszczu ziemskim.
W strefach subdukcji płyty tektoniczne ciągnięte są przez gęsty, wychłodzony zapadający się płat ziemi . Przyczynia się to to powstawania naprężeń i prowokuje to ruch materii w płaszczu. W innym miejscu wznosi się wtedy strumień konwekcyjny, który wypycha w górę gorętsze lżejsze skały i magmę w kierunku powierzchni. Powoduje to osłabienie skorupy w tym miejscu i powstaniem obszaru, w którym płyty oceaniczne się rozsuwają.
Obecnie przyjmuje się, że długość stref subdukcji stanowi 1/3 stref spreadingu, w których powstaje nowa skorupa oceaniczna. Powierzchnia oceanu światowego jest niezmienna oznacza więc to, że prędkość pochłaniania skorupy oceanicznej w strefach subdukcji, musi być trzy razy większa od prędkości ich tworzenia w strefach spreadingu.
