Jakie wyróżniamy rodzaje rolnictwa?

Najbardziej podstawowy podział rolnictwa opiera się na różnych modelach wykorzystania produktów rolnych.

1. rolnictwo samozaopatrzeniowe: zebrane plony z takich upraw przeznacza się na konsumpcję wewnątrz rodziny. Występuje głównie w Afryce, Azji i Ameryce Łacińskiej. Uprawy tego typu obejmują szereg roślin: ziemniaki, soja, bataty oraz wszelkiego rodzaju zboża. Plony pochodzące z tego typu rolnictwa są niższe, a sama przy samej uprawie nie wykorzystuje się zmechanizowanego sprzętu;
2. rolnictwo towarowe (rynkowe): obecne w państwach wysoko rozwiniętych. Wykorzystuje najnowsze zdobycze technologii rolniczych i sposoby gromadzenia upraw. Duża ilość plonów, którą w całości przeznacza się na sprzedaż. Minusem tego typu rolnictwa jest duży stopień eksploatacji ziemi i niszczenia naturalnych ekosystemów.
3. rolnictwo średnio-towarowe: hybryda dwóch powyższych typów rolnictwa. Mniej więcej połowa uprawy trafia na rynek, natomiast druga część zostaje wykorzystana przez rolniczą rodzinę na własny użytek.

Typy rolnictwa intensywnego, które rozróżnia się na podstawie nakładów pracy oraz kapitału.

– rolnictwo intensywne kapitałochłonne: charakterystyczny typ rolnictwa dla krajów wysoko rozwiniętych, które jednocześnie dysponują ograniczoną powierzchnią użytków rolnych. Wysokie płody uzyskuje się dzięki dużym inwestycją w technologie i środki wspomagające rozwój (nawożenie, mechanizacja zbiorów i nasadzeń, automatyzacja produkcji, wytworzony system dostaw). Zatrudnienie pracowników spada, gdyż produkcja odbywa się w sposób automatyczny. Natomiast efektywność uzyskiwana jest przez specjalizację. Dobrze obrazuje to przykład Belgi, Izraela lub Japonii, które uzyskują relatywnie wysoki plon, przy bardzo ograniczonej dostepności gruntów rolnych.

– rolnictwo intensywne pracochłonne: charakterystyczne dla mniej rozwiniętych regionów świata oraz wysokiej gęstości zaludnienie. Pierwszy czynnik przyczynia się do ograniczonej dostępności kapitału na inwestycje, zaś drugi sprawia, że praca ludzka jest tania i szeroko dostępna. Model pracochłonny rozpowszechniony jest w Azji Południowo-Wschodnie, czyli Laosie i Wietnamie, a także w delcie i dolinie Nilu w Egipcie. Skutkiem tego modelu upraw rolniczych jest wysoki plon, brak określonej specjalizacji oraz wyzysk i trudne warunki spotykające pracowników.

Typy rolnictwa ekstensywnego:

– ekstensywne kapitałochłonne: rolnictwo charakterystyczne dla regionów o wysokiej dostępności gruntów  m.in. Równina Centralnych prerii w Ameryce Północnej oraz Niziny La Platy w Ameryce Południowej. Na ekstensywność tego typu upraw wpływają doskonałe warunki klimatyczne oraz glebowe obecne w tych regionach, co przekłada się na ograniczoną potrzebę stosowania oprysków chemicznych, nawozów oraz mechanizacji. Jednak mimo wysokich zbiorów, plony (ze względu na powierzchnię upraw) są w tych regionach niewielki.

– ekstensywne pracochłonne: charakterystyczne dla regionów Azji Południowej (szczególnie Indie) oraz państw takich jak Filipiny i Indonezja. Podobny typ rolnictwa obecny jest w Ameryce Środkowej. Rolnictwo ekstensywne pracochłonne opiera się na wysokim poziomie zatrudnienia, niskich wypłatach za pracę rolników oraz dostępności do dużej ilości gruntów rolnych. Gospodarstwa tego typu ograniczają obecność nawozów sztucznych oraz ze względów na ograniczony kapitał, uprawiają rolę w sposób tradycyjny.

– skrajnie ekstensywne: nazywanie inaczej rolnictwem prymitywnym. Najczęściej stosowany wśród plemion żyjących w Afryce, Amazonii oraz Azji Południowo-Wschodniej. Typowe dla tego modelu jest całkowity brak mechanizacji oraz uprawa ukierunkowana na zaspokojenie potrzeb wioski lub rodziny.

Rolnictwo ekologiczne można nazwać już osobnym typem rolnictwa, który rozwija się wraz ze wzrostem świadomości społecznej dotyczącej zdrowia, cierpienia zwierząt oraz zagrożeń związanych ze zmianami klimatu. Rynkiem zbytu dla tego typu rolnictwa jest przede wszystkim bogata północ globu. W rolnictwie ekologicznym rezygnuje się całkowicie ze sztucznego nawożenia gleby, stawia się przede wszystkim na wysoką jakość towarów, nie zaś na wielkość plonu.