Stopa bezrobocia i współczynnik aktywności zawodowej
Zmaganie się z brakiem pracy osób w wieku produkcyjnym jest problemem, który odbija się negatywnie na sytuacji społeczno-ekonomicznej państwa i jest jednym z największych problemów współczesnego kapitalizmu. Wyłączenie człowieka z rynku pracy jest nieekonomiczne, z uwagi na niewykorzystanie jego umiejętności zawodowych oraz brak wpływów do budżetu państwa z tytułu podatku dochodowego.
Bezrobocie jest zjawiskiem społecznym, charakteryzującym się nadwyżką osób poszukujących i zdolnych do pracy, nad liczbą miejsc pracy. Bezpośrednią przyczyną bezrobocia jest niewystarczająca liczba miejsc pracy, która z kolei zależy od:
- Nieodpowiedniej organizacji rynku pracy;
- Niskich stawek płac oferowanych przez pracodawców;
- Braku mobilności i trudności mieszkaniowych osób, które celem poszukiwania pracy musza zmienić miejsce zamieszkania;
- Braku odpowiednich kwalifikacji i niechęci do ich rozszerzania.
W polskim prawie definiowane są osoby bezrobotne, jako osoby, które nie są zatrudnione i nie wykonują pracy zarobkowej, a jednocześnie są zdolne do pracy w pełnym wymiarze czasu pracy oraz są zarejestrowane we właściwym urzędzie pracy.
Jak zmierzyć poziom bezrobocia?
Poziom bezrobocia mierzony jest za pomocą stopy bezrobocia. Pojęcie osoby bezrobotnej zostało odróżnione od pojęcia osoby biernej zawodowo. Za bierną zawodowo jest uznawana osoba, która nie posiada pracy, ani nie wykazuje chęci do jej podjęcia.
Stopą bezrobocia jest wyrażony w procentach stosunek liczby bezrobotnych do liczby ludności aktywnej ekonomicznie.
Pomiar poziomu bezrobocia możliwy jest na dwa sposoby. Pierwszy z nich polega na wykorzystaniu wielkości bezrobocia rejestrowanego. Jest to zmienna, biorąca pod uwagę osob, które są aktualnie zarejestrowane zgodnie z przepisami, jako poszukujące pracy.
Międzynarodowa Organizacja Pracy zaś, proponuje liczenie stopy bezrobocia na podstawie definicji osoby bezrobotnej, jako osoby, która jest między 18 a 60 rokiem życia dla kobiet i 65 rokiem życia dla mężczyzn, nie pracuje w gospodarstwie rolnym lub specjalistycznym, nie pobiera zasiłku chorobowego ani renty, aktualnie nie posiada żadnego zatrudnienia ale poszukiwała aktywnie pracy w tygodniu badania albo w ciągu 6 tygodni poprzedzających badanie.
Współczynnik aktywności zawodowej ludności
Współczynnik aktywności zawodowej ludności jest podstawową miarą rynku pracy i jest definiowany jako stosunek osób aktywnych zawodowo w danej kategorii w ujęciu procentowym. Pośród kategorii wymienia się np. wiek czy poziom wykształcenia. Zgodnie z metodologią BAEL (Badanie Aktywności Ekonomicznej Ludności), badaniu objęte są wszystkie osoby, które ukończyły 15 lat.
Osoby aktywne zawodowo są definiowane jako osoby pracujące i niepracujące, ale gotowe do podjęcia pracy. Ludność aktywną zawodowo określa się również mianem siły roboczej.
