Różnice między krajami północy i południa
Jednym z największych problemów XXI wieku są globalne nierówności. Wskaźniki rozwoju podzieliły świat na bogatą północ oraz biedne południe. Umowna linia podziału przebiega wzdłuż równika, jednak nie jest to sztywna granica, gdyż niektóre państwa rozwinięte znajdują się poniżej linii równika (Australia, Nowa Zelandia), natomiast na północy znajdziemy również państwa ubogie.
Należy pamiętać, że w krajach bogatej północy dostatek i życie na wysokim poziomie socjalno-ekonomicznym nie dotyczy wszystkich mieszkańców. Dla przykładu w 2018 roku w Stanach Zjednoczonych 38 milionów Amerykanów żyło poniżej progu ubóstwa, co przekłada się na blisko 12% całej populacji kraju. Ten sam współczynnik dla Polski oscylował w 2020 roku w granicach 5%. Duży postęp w wyrównywaniu poziomu życia obserwujemy obecnie w krajach azjatyckich: od 1950 roku PKB Japonii wzrosło o 1100%, Indii o 500%, a Chin aż o 2000%. Najbliższe dekady mogą przynieść zmiany w światowym podziale bogactwa, jednak różnice gospodarcze i polityczne wciąż są gigantyczne, szczególnie podczas zestawiania państw europejskich z krajami Afryki Saharyjskiej.
Jakie są podstawowe różnice między krajami globalnej Północy i Południa?
Kraje Północy Kraje Południa
– wysoki poziom życia – niski poziom życia
– łatwy dostęp do żywności – problemy z zaspokojeniem popytu na żywność
– wysokim poziom publicznej służby – problem z opieką zdrowotną oraz edukacja publiczną
zdrowa i darmowy dostęp do edukacji
– społeczeństwo starzejące się – wysoki poziom młodych obywateli
– wysoki wskaźnik urbanizacji – niski wskaźnik urbanizacji
– gospodarka opierająca się na usługach – gospodarka oparta na rolnictwie lub przemyśle
– kontrola zadłużenia zewnętrznego – wysoki poziom zadłużenia zewnętrznego
– gospodarka eksportuje towary – eksport surowców nieprzetworzonych, owoców
wymagające technologii
– dobrze wykwalifikowana siła robocza – siła robocza o niskich kwalifikacjach
– silny rynek wewnętrzny – słaby rynek wewnętrzny
– wysoki poziom konsumpcji – niski poziom konsumpcji.
Poziom ubóstwa absolutnego definiowane jest przez Bank Światowy jako życie poniżej 1,9 dolara dziennie. W 1950 r. tylko nieco ponad 1/4 ludzi na świecie żyło powyżej poziomu skrajnego ubóstwa. Dane Banku Światowego z 1981 r. pokazują, że skrajnie ubogich było wtedy tylko 44% ludzi, w 2013 r. – poniżej 11%, a w 2015 r. – mniej niż 10%. Pomiędzy rokiem 1990 a 2015 na świecie przybyło ponad 2 miliardy ludzi (głównie w krajach Południa), natomiast liczba osób żyjących w skrajnej biedzie spadła o ponad 1,25 miliarda. Ostatnie dekady napawają optymizmem jeśli chodzi o niwelowanie globalnych nierówności, mimo tego ok. 700 milionów osób wciąż egzystuje w skrajnym ubóstwie.
Kwestiami globalnych nierówności zajmują się międzynarodowe organizacje, takie jak Bank Światowy, oddział ONZ ds. Ekonomicznych i Społecznych (UN DESA) czy OECD (Organizacja Współpracy Gospodarczej i Rozwoju). Dla lepszego zrozumienia problemu, OECD stworzyło klasyfikacje gospodarek narodowych, która ma pomóc w szybszym wyrównywaniu szans krajów słabiej rozwiniętych. OECD bierze pod uwagę PKB per capita. Według tej organizacji państwa dzielą się na:
– państwa najsłabiej rozwinięte i o niskich dochodach (PKB per capita poniżej 1005 USD);
– kraje o średnio‐niskich dochodach (PKB per capita między 1006 a 3955 USD);
– kraje o średnio‐wysokich dochodach (PKB per capita między 3956 a 12235 USD);
– kraje rozwinięte (PKB per capita powyżej 12235 USD)
