Co to alkohole polihydroksylowe?

Alkohole polihydroksylowe to związki organiczne, które posiadają w cząsteczce dwie lub trzy grupy hydroksylowe.

Nazewnictwo alkoholi polihydroksylowych

Alkohole o dwóch grupach hydroksylowych to diole. Jeśli grupy hydroksylowe są przyłączone do dwóch sąsiednich atomów węgla, alkohol nosi wtedy nazwę glikolu lub diolu wicynalnego. Alkohole, które posiadają w cząsteczce trzy grupy hydroksylowe to triole.

Tworząc nazwę systematyczną alkoholu polihydroksylowego, najpierw podajemy nazwę węglowodoru, od którego pochodzi alkohol (np. etan, butan; można tez mówić „etano-”, „butano-”), następnie po myślniku i rozdzielając przecinkami, zapisujemy liczbami, przy których atomach węgla przyłączone są grupy hydroksylowe. Na koniec dopisujemy nazwę „diol” lub „triol” w zależności, ile grup hydroksylowych posiada alkohol.

Przykład

CH3-CH(OH)-CH(OH)-CH3

  1. nazwa węglowodoru – butan
  2. grupy hydroksylowe przy 2 i 3 atomie węgla – butan-2,3-
  3. dwie grupy hydroksylowe – butan-2,3-diol

Przedstawiciele alkoholi polihydroksylowych

Glikol etylenowy – etan-1,2-diol Glicerol (gliceryna) – propan-1,2,3-triol
Właściwości:

•        ciecz

•        bezbarwna

•        lepka

•        słodkawy smak

•        brak zapachu

•        bardzo silna trucizna

•        miesza się z wodą w każdym stosunku

 Właściwości:

•        ciecz

•        bezbarwna

•        bez zapachu

•        gęsta

•        nietoksyczna

•        słodka w smaku

•        higroskopijna

•        rozpuszcza się w wodzie bez ograniczeń

•        ma odczyn obojętny

•        nie przewodzi prądu
Zastosowanie:

•        jako „zimowy” niezamarzający płyn do chłodnic silników samochodowych (roztwór 40-62% w wodzie)

•        jako czynnik pośredni w instalacjach chłodniczych

•        do produkcji żywic poliestrowych, włókien syntetycznych, rozpuszczalników, plastyfikatorów, materiałów wybuchowych

 Zastosowanie:

•        do produkcji nitrogliceryny

•        do produkcji kremów do rąk, balsamów do ciała; ze względu na zdolność zatrzymywania wody działa nawilżająco na skórę

•        substancja słodząca w syropach przeciwkaszlowych

•        dodatek do pasz dla zwierząt hodowlanych

•        utrzymywanie wilgoci w słodyczach i suszonych owocach

•        do produkcji leków

•        do garbowania skór

•        do produkcji barwników

•        do produkcji mydeł
Otrzymywanie:

•        utlenianie etenu do eten-1,2-diolu za pomocą manganianu (VII) potasu

•        reakcja 1,2-dichloroetanu z wodnym roztworem KOH

 Otrzymywanie na drodze syntezy z propenu
Spalanie:

•        ulega spalaniu całkowitemu i niecałkowitemu

2 C2H4(OH)2 + 5 O2 → 4 CO2 + 6 H2O

2 C2H4(OH)2 + O2 → 4 C + 6 H2O

 Spalanie:

•        ulega spalaniu całkowitemu i niecałkowitemu

2 C3H5(OH)3 + 7 O2 → 6 CO2 + 8 H2O

2 C3H5(OH)3 + O2 → 6 C + 8 H2O