Zasoby naturalne Ziemi – zagłębia i ośrodkami wydobycia

Zasoby naturalne to wszelkie elementy środowiska, które człowiek może pozyskiwać. Pod ziemią znajduje się wiele surowców mineralnych, które człowiek wydobywa od wieków. Zaś na powierzchni występują przede wszystkim zasoby organiczne, czyli pochodzenia roślinnego lub zwierzęcego. O zasobach naturalnych ziemi mówi również w kontekście wiatru lub promieni słonecznych. Należy zauważyć, że stały się one podstawą rozwoju cywilizacji do tego stopnia, że właściwie nie potrafimy wyobrazić życia bez ich przetwarzania.

Surowce mineralne zaliczamy do tzw. nieodnawialnych źródeł, czyli zasobów zużywanych przez człowieka szybciej, niż są one w stanie się zregenerować. Do odnawialnych źródeł energii zaliczamy te bogactwa przyrody, które znajdują się w nieustannym ruchu, a ich odnawianie obywa się w krótkich cyklach. Zaliczamy do nich wodę, cyrkulację deszczu, wodę lub odpowiednio pielęgnowana gleba.

Surowce mineralne to w zasadzie skały, który wydobywamy spod ziemi lub pozyskujemy na powierzchni. Ich zastosowanie jest szerokie: od przemysłu przetwórczego, przez energetykę aż do materiałów budowlanych. Dzielimy je na kilka podstawowych grup:
– surowce energetyczne: są to paliwa, czyli głównie węgiel kamienny i brunatny, ropa naftowa oraz gaz ziemny;
– surowce metaliczne: rudy wszelkiego typu: żelaza, miedzi, cynku oraz aluminium;
– surowce chemiczne: siarka, sól kamienna,sole potasowe;
– surowce skalne: piasek, żwir, granit, wapienie, gips.

Do najcenniejszych surowców mineralnych na planecie zaliczamy tzw. kamienie szlachetne. Występują one rzadko w naturze i maja często duże znaczenie polityczno-ekonomiczne. Zaliczamy do nich: złoto, srebro, platynę, diamenty, szmaragdy.

Człowiek wydobywa przemysłowo jedynie w tych miejscach, w których zagęszczenie pożądanego minerału jest duże, a dostępność możliwie prosta. W przypadku spełnienia wszystkich powyższych wymagania mamy do czynienia ze złożem mineralnym.

– Węgiel brunatny: wykazuje niższą kaloryczność od węgla kamiennego. Jest kruchy i zabrudzony siarką. Nieopłacalny w transporcie, dlatego spalany jest w miejscowych fabrykach i elektrociepłowniach.

Największe złoża znajdują się w Niemczech (zagłębie Dolnoreńskie i Łużyckie), Rosji (zagłębie Podmoskiewskie), Polsce (zagłębie Bełchatowskie) oraz USA (okolice Williston).

– Węgiel kamienny: jest głównym surowcem energetycznym od drugiej połowy XIX wieku i pozostawał nim do drugiej połowy XX wieku. Służy do wytwarzania ciepła, koksu niezbędnego w produkcji stali oraz przemyśle chemicznym.

Największe złoża znajdują się w Chinach (zagłębie Datong i Kailuang), USA (zagłębie Appalskie oraz stan Wyoming i Kolorado), Rosji (zagłębie Peczorskie) oraz Polsce (zagłębie Górnośląskie) i Niemczech (zagłębie Ruhry i Saary).

– Ropa naftowa: wysoko kaloryczny, tani w wydobyciu i transporcie surowiec. Odpowiedzialny za rozwój cywilizacji od lat 70. XX wieku. Transportuje się go rurociągami, które liczą nawet kilka tysięcy kilometrów. Ropa jest głównym składnikiem paliwa.

Największe złoża ropy znajdują się w Zagłębiu Wołżańsko-Uralskim w Rosji, w rejonie Zatoki Perskiej oraz w okolicach Bak. Ponadto złoża zlokalizowane są w szelfie Morza Północnego, w południowych stanach USA, w prowincji Alberta w Kanadzie oraz u wybrzeży Wenezueli.

– Gaz ziemny: jest wysoko kaloryczny, a dodatkowo wykazuje niskie koszty wydobycia oraz transportu (gazociągi). Gaz podczas spalania wytwarza znikome ilości substancji szkodliwych.

Największe złoża znajdują się w USA (ok. 23% światowego wydobycia) w basenie Zatoki Meksykańskiej i Morza Karaibskiego,  Rosji (ok. 17% światowego wydobycia) na półwyspie Jamał oraz okolicach Stawropola, Iran (ok. 6%)  i Katar (ok. 4,5%).

– Rudy żelaza: największe złoża znajdują się Chinach, Indiach oraz Rosji (południowy Ural)

– Rudy miedzi: złoża zlokalizowane w północnych Chinach, południowej części Peru oraz USA.

– Rudy aluminium (boksyty): aluminium nie występuje w naturze w stanie czystym, a otrzymuje się je z boksytów. Złoża położone są w Australii, basenie Morza Karaibskiego i Afryce Zachodniej.