Jak obliczyć przyrost naturalny ludności?
Pośród podstawowych zmiennych z zakresu demografii wymienia się przyrost naturalny ludności. Definiowany jest on przez Główny Urząd Statystyczny, jako różnica pomiędzy liczbą urodzeń żywych a liczbą zgonów. Z poniższych przykładów dowiesz się, jak obliczyć przyrost naturalny. Poznaj wzór!
Przyrost naturalny = Urodzenia – Zgony
Wskaźnik przyrostu naturalnego jest bardzo łatwy do zinterpretowania. Przyrost naturalny, przyjmujący wartości dodatnie, oznacza, że w danym regionie (np. województwo, kraj) liczba urodzeń przewyższa liczbę zgonów. Ujemna wartość przyrostu naturalnego wskazuje na przewyższającą liczbę zgonów nad urodzeniami.
Przyrost naturalny > 0 urodzenia > zgony
Przyrost naturalny < 0 urodzenia < zgony
Obliczanie przyrostu naturalnego przybliży Ci poniższy przykład.
Zadanie 1.
Główny Urząd statystyczny w 2018 roku odnotował w Polsce liczbę urodzeń żywych na 1 000 ludności oraz liczbę zgonów na 1 000 ludności. Wyniosły one odpowiednio 10,11 i 10,78. Jaka będzie wartość przyrostu naturalnego na 1 000 ludności? Zinterpretuj wynik.
Odpowiedź pokazująca jak obliczyć przyrost naturalny:
Przyrost naturalny = 10,11 – 10,78 = – 0,68
Przyrost naturalny na 1000 ludności wyniósł w Polsce w 2018 roku – 0,68. Oznacza to, że liczba zgonów przewyższyła liczbę urodzeń o prawie 7 osób na 1 000 ludności.
Co możemy obliczyć na podstawie przyrostu naturalnego?
Przyrost naturalny ludności to zmienna wykorzystywana także do obliczenia innych wskaźników.
Przyrost naturalny, stanowi, obok salda migracji wewnętrznej i zagranicznej, składnik w rachunku dodawania, w wyniku którego otrzymujemy informację o przyroście rzeczywistym ludności.
Zadanie 2.
Oblicz przyrost rzeczywisty ludności, jeżeli przyrost naturalny wynosi – 25,8 tys., a saldo migracji 3,6 tys, osób.
Odpowiedź pokazująca jak obliczyć przyrost rzeczywisty:
Przyrost rzeczywisty ludności = -25,8 tys. + 3,6 tys. = – 22,2 tys.
W podanym przykładzie przyrost rzeczywisty ludności wynosi – 22,2 tys. osób. Oznacza to, że w badanym roku liczba mieszkańców zmniejszyła się o 22,2 tys. osób.
Jest również wykorzystywany do obliczania Współczynnika przyrostu naturalnego. Definiowany jest on jako stosunek różnicy liczby urodzeń żywych i zgonów do liczby ludności w połowie badanego okresu albo do średniej stanu ludności w danym okresie. Podawany jest w ‰ na 1 000 osób.
Współczynnik przyrostu naturalnego = 
‰
Zadanie 3.
Jaka będzie wartość współczynnika przyrostu naturalnego dla Polski w 2019 roku, jeżeli liczba ludności wyniosła 37,97 mln osób, urodzeń żywych było 383,9 tys., a zgonów 409,3 tys.?
Odpowiedź:
W pierwszej kolejności liczymy przyrost naturalny:
Przyrost naturalny = 383,9 tys. – 409,3 tys. = – 24,4 tys.
Obliczoną wartość przyrostu naturalnego podstawiamy do wzoru na współczynnik przyrostu naturalnego:
Współczynnik przyrostu naturalnego = ‰ = 0,64‰
Do czego wykorzystywana jest informacja o wielkości przyrostu naturalnego?
Dzięki informacji o wielkości przyrostu naturalnego możemy dowiedzieć się, czy na danym terenie mamy społeczeństwo młode, czy starzejące się. W przypadku społeczeństwa młodego przyrost naturalny będzie przyjmował wyższe wartości dodatnie. Wraz ze starzeniem się społeczeństwa spada wskaźnik przyrostu naturalnego.
Zmiany wskaźnika mogą być moderowane przez zastosowanie odpowiedniej polityki demograficznej. To celowe działanie rządu mające na celu wprowadzenie zmian ludnościowych. Prowadzenie do wzrostu liczby urodzeń nosi nazwę polityki pronatalistycznej, zaś działania mające na celu zmniejszenie liczby urodzeń, to polityka antynatalistyczna.
Przypomnij sobie też, czym jest współczynnik aktywności zawodowej i opanuj obliczanie czasu strefowego!
Wykorzystaj kursy maturalne, aby uporządkować wiedzę i zdać egzaminy.
