Charakterystyka skał magmowych
Skały tworzą się w wielu różnych miejscach naszej planety. Głęboko pod powierzchnią ziemi, w wulkanach, w lasach w gorących i zimnych morzach, na pustyniach.
Skały magmowe tworzą się w wyniku zastygania gorącego stopu skalnego.
Skały tego typu powstają wtedy, gdy pod ziemią gromadzi się magma czyli płynny stop skalny o bardzo dużej temperaturze. Nowe skały i minerały powstają w trakcie procesu ochładzania takiej magmy, Takich skał magmowych jest sporo, wyróżnia się ponad 700 różnych odmian.
Wszystkie skały zbudowane są z minerałów. Każda skała jest tak jakby sumą, zbiorem wszystkich tworzących ją minerałów.
Jeśli skała zbudowana jest w całości z tego samego minerału nazywamy ją wtedy skałą monomineralną. Wiele rodzajów skał, w tym omawiane magmowe, skłądają się jednak z dwóch lub więcej minerałów
Skład takiej nowopowstałej skały magmowej zależny jest od składu samego stopu skalnego, oraz miejsca i sposobu jego stygnięcia
Taki gorący stop skalny może zastygnąć:
natychmiast np. wtedy gdy wydobywa się z ziemi na zewnątrz ( z wulkanów) lub stygnie przez miliony lat, w przypadku gdy stygnąca magma, znajduje się ciągle pod powierzchnią Ziemi.
Gdy magma wydostanie się na powierzchnię i zastygnie szybko, tworzą się wtedy tzw. skały wylewne(wulkaniczne). Powstaje wtedy tzw szkliwo wulkaniczne . Przykładem skały które zastygają wyniku szybkiego zastygania są np. Bazalty.
Gdy magma zastyga powoli pod powierzchnią ziemi tworzą się tzw. skały głębinowe(plutoniczne). Skały tego typu powstają w obrębie od 5-30 km pod ziemią i stygną nawet miliony lat. Taka magma powstaje m.in z powodu kolizji pomiędzy wędrującymi kontynentami, które z powodu tarć pomiędzy wędrującymi płytami, przetapiają skały na magmę. która zbiera się pod ziemią w komorach. Wszystkie składniki skały, która powstała w taki sposób, wykształcają się w postaci kryształków. Skały które powstają w wyniku takiego powolnego zastygania nazywają się granitoidami
Wielkość kryształów w skale, zależy głównie od tempa krzepnięcia magmy: wolno krzepnące skały głębinowe mają strukturę nanokrystaliczną z kryształami o rozmiarach powyżej 5 mm, natomiast szybko krzepnące skały wulkaniczne wykazują strukturę skrytokrystaliczną (poniżej 1 mm)
Oprócz tych dwóch głównych typów skał magmowych tj skał wylewnych i głębinowych, możemy wyróżnić także skały pośrednie.
Przykładowo stop skalny zastygł początkowo we wnętrzu Ziemi ale później znalazł się w jakiś sposób na powierzchni, lub blisko niej. Taka skała zbudowana jest z widocznych kryształów tkwiących w tle zbudowanym z drobnych kryształów widocznych tylko pod mikroskopem. Takie skały potocznie nazywają się porfirami
Granitoidy i porfiry występują często na terenie Polski
Skały magmowe często określane, są nazwą skał krystalicznych
Są jeszcze inne kryteria podział skał magmowych. Jednym z nich jest podział skała magmowych ze względu na zwartość krzemionki w ich składzie.
- Jeśli zawartość krzemionki przekracza 66%, takie skały nazywamy kwaśnymi(np. granit).
- Jeśli jest mniejsza od 45% nazywa się je skałami zasadowymi (np. tefryt)
- Jeśli zawartość krzemionki w skale waha się w przedziale od 52-65% zawartości, są to wtedy skały obojętne (dioryt, sjenit, bazalt);
