Typy wybrzeży
Wybrzeże to pas graniczny morza i lądu. Jest on poddany działaniu rzeźbotwórczemu wód morskich, które oddziałują na niego w postaci: fal, prądów morskich, pływów o dużych amplitudach oraz rzek wpadających do większych zbiorników wodnych. Wybrzeża mogą być kształtowane również przez porastającą roślinność oraz ruchy izostatyczne i epejrogeniczne. Typy wybrzeży morskich:
– fiordowe: jest to wybrzeże wysokie, powstałe przez zalanie dolin polodowcowych. Charakterystyczne dla tego typu są długie, wąskie i głębokie zatoki. Występowanie tego typu wybrzeża: Norwegia, Szkocja, Islandia, Patagonia oraz Grenlandia;
– szkierowe: powstałe poprzez częściowe zatopienie pagórkowatego terenu. Składa się z dużej ilości zatopionych wysepek (szkierów), które wystają ponad powierzchnię wody. Wybrzeża występują nad Morzem Bałtyckim oraz w Skandynawii;
– dalmatyńskie: wybrzeże powstałe wskutek zatopienia dolin górskich położonych równolegle do wybrzeża. Występowanie: Chorwacja, Kalifornia;
– riasowe: wysokie, strome wybrzeże o różnorodnej linii brzegowej. Powstałe na granicy morza oraz pasma górskiego. Wybrzeże riasowe charakteryzuje się długimi i krętymi zatokami od strony morza oraz długimi i krętymi półwyspami od strony lądu. Występowanie w Irlandii, Zachodniej Francji oraz Portugalii;
– klifowe: powstałe poprzez długie i trwałe niszczenie wysokiego brzegu przez fale morskie (proces abrazji). Klify charakteryzują się wysokim oraz stromym brzegiem. Występowanie: wyspa Wolin, Gdynia Orłowo, południowa Anglia;
– jarowe: tworzone poprzez zalewanie ujściowego odcinka jarów. Występowanie: Morze Czarne, Zatoka Gwinejska;
– mierzejowe: ten typ wybrzeża budują prądy morskie oraz przybrzeżne fale. Są to wąskie piaszczyste półwyspy, które odcinają dawne zatoki od morza i stopniowo zmieniają ją w zalew bądź jezioro przybrzeżne. Występowanie: Półwysep Helski, Mierzeja Wiślana;
– lagunowe: przypomina wybrzeże mierzejowe. Powstaje na obszarach o dużych wahaniach poziomu morza podczas pływów. Laguna to płytka zatoka, lido to półwysep. Występowanie: Zatoka Meksykańska, Wenecja, Floryda;
– deltowe: wybrzeże niskie, w dolnym biegu rzek, które wpływają do zbiorników wodnych. Występowanie: Delta Wisły, Dunaju, Nilu oraz Missisipi;
– namorzynowe: wybrzeże powstałe wskutek rozrostu lasu namorzynowego. Jest to roślina wodolubna, występująca w strefie dużych pływów morskich. Występowanie: Kuba, Sumatra, Nowa Gwinea.
