Co to są wodorotlenki?

Wodorotlenki to związki nieorganiczne zawierające w swojej cząsteczce kation metalu oraz anion wodorotlenkowy. Liczba grup -OH jest równa wartościowości metalu tworzącego wodorotlenek.

Wzór wodorotlenków, można przedstawić następująco:

Mn+(OH–)n

gdzie:
Mn+ – kation metalu,
OH- – anion wodorotlenkowy,
n – liczba grup wodorotlenowych

Wodorotlenki – nazewnictwo

Do nazwy pierwiastka tworzącego dany związek dodajemy słowo „wodorotlenek”, które zapisujemy przed nazwą pierwiastka.

Przykład:
NaOH – wodorotlenek sodu

W przypadku metali, które tworzą związki o różnych wartościowościach, po nazwie pierwiastka, podajemy jego wartościowość w danym wodorotlenku.

Przykład:
CuOH – wodorotlenek miedzi (I)
Cu(OH)2 – wodorotlenek miedzi (II)

>> Chcesz dobrze zdać maturę z chemii? Zobacz ebook Chemia część 3.

Sposoby otrzymywania wodorotlenków

Sposoby otrzymywania wodorotlenków zależą od rozpuszczalności danych związków. Wodorotlenki rozpuszczalne w wodzie otrzymuje się poprzez reakcję metalu aktywnego chemicznie (a) lub tlenku takiego metalu (b) z wodą.

  1. Ca + 2 H2O → Ca(OH)2 + H2↑
  2. CaO + H2O → Ca(OH)2

Reakcje strącania natomiast umożliwiają powstanie wodorotlenków nierozpuszczalnych w wodzie:

FeCl3 + 3 NaOH → Fe(OH)3↓ + 3 NaCl

Reakcje charakterystyczne dla wodorotlenków

  • Reakcja zobojętniania (neutralizacja) – przebiega według schematu:

kwas + wodorotlenek → sól + woda

HCl + NaOH → NaCl + H2O

  • Wodorotlenek + tlenek kwasowy

Ca(OH)2 + N2O5 → Ca(NO3)2 + H2O

  • Reakcje z solami metali ciężkich (takich jak ołów, miedź czy żelazo)

Przykład: 2 NaOH + Pb(NO3)2 → 2 NaNO3 + Pb(OH)2↓

  • Metal + wodorotlenek

2 Al + 2 NaOH + 6H2O → 2Na[Al(OH)4] + 3 H2↑

Wodorotlenki amfoteryczne

Szczególną grupę stanowią wodorotlenki amfoteryczne, które mają zdolność reagowania zarówno z kwasami (a), jak i z zasadami (b). Do tej grupy związków należy wodorotlenek glinu, wodorotlenek cynku, wodorotlenek chromu (III), wodorotlenek miedzi (II), wodorotlenek żelaza (II) oraz wodorotlenek żelaza (III).

  1. Al(OH)3 + 3 HCl → AlCl3 + 3 H2O
  2. Al(OH)3 + NaOH → Na[Al(OH)4]