Jakie surowce mineralne występują w Polsce?

Surowce mineralne w Polsce

Surowce mineralne pochodzą z eksploatacji złóż. Złoża kopalin stanowią podstawowe bogactwo naturalne państwa, a dostęp do nich oraz dystrybucja ma fundamentalne znaczenie dla rozwoju gospodarki oraz postępu technologicznego.

Surowce mineralne należą do nieodnawialnych bogactw naturalnych. Oznacza to, że zużywanie pokładów surowców mineralnych przez człowieka odbywa się szybciej, niż trwa proces ich odbudowy. W praktyce oznacza to, że ilość surowców jest ograniczona i bez wątpienia się wyczerpie w najbliższej przyszłości. Badania wskazują, że eksploatacja niektórych przewidywana jest na setki lat, innych na kilkadziesiąt.

Surowce mineralne to skały wydobywane spod ziemi lub na jej powierzchni. Najczęściej wykorzystuje się je w procesie produkcji paliwa lub materiałów budowlanych. Również przemysł w znacznej mierze uzależniony jest od surowców mineralnych: rudy metali oraz węgiel kamienny w hutnictwie, siarka w przemyśle chemicznym. Surowce mineralne dzielimy na kilka grup:
– surowce energetyczne (paliwa) – węgiel kamienny i brunatny, ropa naftowa, gaz ziemny;
– surowce metaliczne – rudy metali, np. żelaza, miedzi, cynku i ołowiu, cyny czy aluminium (boksyty);
– surowce chemiczne – sól kamienna, sole potasowe, fosforyty, siarka, węgle, ropa, gaz;
– surowce skalne (budowlane) – piaski, żwiry, wapienie, margle, dolomity, marmury, granity, gipsy.

W Polsce udokumentowano obecność około 14 tysięcy złóż różnych kopalin. Pozyskiwanie i eksploatacja złóż odbywa się wtedy, gdy ilość skupionego surowca oraz głębokość położenia są na odpowiednim poziomie. Polska należy do krajów bogatych w surowce mineralne. Każda z grup surowców mineralnych znajduje się na terenie kraju. Jednak wydobycie i eksploatacja bogactwa mineralnego w Polsce zmieniała się na przestrzeni dziejów. Poziom wydobycia węgla kamiennego spada od 40 lat. Jest to spowodowane między innymi przez przez rosnące koszty wydobycia. W wielu przypadkach rachunek ekonomiczny wymusza ograniczenie lub zupełne zaprzestanie wydobycia. Po koniec lat 90. wydobycie węgla kamiennego stało się zupełnie nieopłacalne na terenach Dolnego Śląska.

Współcześnie największe znaczenie dla gospodarki w Polsce odgrywa wydobycie trzech surowców:
– węgla kamiennego: główne złoża zlokalizowane są na Górnym Śląsku oraz Lubelszczyźnie. Surowiec wykorzystywany jako paliwo w elektrowniach cieplnych i gospodarstwach domowych. Dodatkowo jako ważny element w przemyśle chemicznym oraz hutnictwie przy produkcji stali;
– węgla brunatnego: złoża zlokalizowane są w rejonach Bełchatowa, Konina oraz Turoszowa. Główne przeznaczenie to spalanie w elektrowniach położonych blisko miejsca wydobycia;
– rud miedzi: złoża w okręgu legnicko-głogowskim (Lubin, Polkowice). Rudy miedzi przetapia się w hutach, aby uzyskać czystą miedź, która w głównej mierze przeznaczana jest na eksport. Przy obróbce rud miedzi uzyskuje się też inne metale, np. wanad, kobalt, molibden, nikiel, a także złoto oraz srebro.

Do innych ważnych bogactw mineralnych na terenie Polski zalicza się gaz ziemny, którego wydobycie prowadzone jest w Wielkopolsce oraz na Podkarpaciu i Pomorzu. Całość wydobycia zaspokaja ok. 40% krajowego zapotrzebowania na ten surowiec. Udokumentowane zasoby gazu ziemnego wynoszą ok. 7 mld m³. Ropa naftowa wydobywana jest na obszarach województw zachodniopomorskiego, lubuskiego oraz wielkopolskiego. Udokumentowane zasoby wydobywalne tego surowca wynoszą ok. 7,25 mln ton.

Rudy cynkowo-ołowiowe wydobywane są w okolicach Olkusza. Złoża soli kamiennej zlokalizowane są na Kujawach oraz w pasie nadmorskim. Szeroko rozpoznawalne kopalnie soli, takie jak kopalnie w Bochni oraz Wieliczce są już dziś wyłącznie atrakcjami turystycznymi. Złoża siarki eksploatowane są w okolicach Tarnobrzega.

Jeśli chodzi o surowce skalne, które powszechnie wykorzystuje się w budownictwie, ich złoża znajdują się niemal na terenie całej Polski; chodzi głównie o złoża żwiru, piasku, gliny oraz iły. Wapienie, dolomity, gips oraz inne chemiczne skały osadowe wydobywa się przeważnie na wyżynach. Kamienie granitowe, bazalt oraz marmur wydobywane są na terenie województwa dolnośląskiego.

 Rodzaje złóż dzielimy na dwa rodzaje: