Zadania maturalne z Geografii

Temat: Ziemia we Wszechświecie

Zadania pochodzą z oficjalnych arkuszy maturalnych CKE, które służyły przeprowadzaniu majowych egzaminów. Czteroznakowy kod zapisany przy każdym zadaniu wskazuje na jego pochodzenie: S/N – „stara”/”nowa” formuła; P/R – poziom podstawowy/rozszerzony; np. 08 – rok 2008.

Zbiór zadań maturalnych w formie arkuszy, możesz pobrać >> TUTAJ <<.

Zadanie 1. (SP08)
Rysunek przedstawia widomą wędrówkę Słońca w dniach równonocy i przesileń nad horyzontem obserwatora, znajdującego się w umiarkowanych szerokościach geograficznych.

Wymień dwie konsekwencje ruchu obiegowego Ziemi na szerokości geograficznej,  na której znajduje się obserwator.

Zadanie 2. (SP09)
Na rysunku przedstawiono długości trwania dnia i nocy w ciągu roku w wybranym miejscu kuli ziemskiej.

a)Podaj na podstawie rysunku, ile godzin trwa dzień w tym miejscu podczas przesilenia letniego.
b)Spośród podanych niżej miejsc wybierz to, dla którego przedstawiono na rysunku czas trwania dnia i nocy w ciągu roku.
biegun północny,   koło podbiegunowe północne,   równik,   zwrotnik Raka

Zadanie 3. (SP10)
W trzech miejscach spośród czterech zaznaczonych poniżej na rysunku literami A−D osadzono gnomony – pionowe słupy tej samej wysokości. Na rysunkach 1−3 pokazano cienie rzucane przez gnomony w momencie górowania Słońca 21 marca. 

a)Rozpoznaj zaznaczone na rysunku (na stronie nr 4) miejsca na południku 20°E, w których osadzono gnomony. Wpisz do tabeli litery, którymi je oznaczono.

b)Oblicz godzinę czasu słonecznego w miejscu oznaczonym na rysunku (na stronie nr 4) literą X w momencie, gdy w miejscach oznaczonych literami A−D było południe słoneczne. Zapisz obliczenia.

Zadanie 4. (SP11)
Na rysunku przedstawiono oświetlenie Ziemi w pierwszym dniu jednej z astronomicznych pór roku.

Do każdego zjawiska astronomicznego dobierz miejsce, w którym zjawisko to występuje podczas oświetlenia Ziemi przedstawionego na rysunku. Nazwy miejsc wybierz spośród podanych poniżej.
Miejsca:

1. obszar od koła podbiegunowego północnego do bieguna północnego
2. punkt podsłoneczny na zwrotniku Raka
3. punkt podsłoneczny na zwrotniku Koziorożca
4. obszar od koła podbiegunowego południowego do bieguna południowego

Zadanie 5. (SP14)
Na rysunku przedstawiono oświetlenie Ziemi w pierwszym dniu jednej z astronomicznych pór roku.

Zadanie wykonaj na podstawie rysunku i własnej wiedzy.

Wpisz obok każdego zdania literę P, jeśli zdanie jest prawdziwe, lub literę F, jeśli jest fałszywe.

Najdłuższy cień w południe rzucają oświetlone przez Słońce przedmioty znajdujące się na zwrotniku Koziorożca………..
W miarę przesuwania się od bieguna północnego w kierunku bieguna południowego wzrasta długość dnia na Ziemi………..
Z rysunku wynika, że w Polsce w kolejnych dniach tej astronomicznej pory roku długość dnia będzie się wydłużać ……….
Nad równikiem wysokość Słońca w momencie górowania jest większa niż nad zwrotnikiem Koziorożca. ……….

Zadanie 6. (SP15)   
Podaj dwa następstwa ruchu obrotowego Ziemi.

Zadanie 7. (SP15)
Na mapie Australii zaznaczono położenie punktu oznaczonego literą A oraz obszaru oznaczonego literą Y.

Oblicz, która godzina czasu słonecznego jest w punkcie A w momencie, w którym  w Warszawie (52ºN, 21ºE) jest godzina 12.00 czasu słonecznego. Zapisz obliczenia.

Zadanie 8. (SP17)
Na mapie oznaczono numerami od 1. do 5. wybrane miejsca na Ziemi.

Na podstawie: Atlas geograficzny dla szkół średnich, Warszawa 1998.
W punkcie oznaczonym numerem 4 jest godzina 2.20 czasu strefowego 15 maja.
W którym z punktów zaznaczonych na mapie jest wówczas godzina 20.20 czasu strefowego 14 maja? Zaznacz poprawną odpowiedź.

A. 1                                          B.2                                         C.3                                           D.5

Zadanie 9. (SP17)
W tabeli podano przykłady bezpośrednich i pośrednich następstw ruchu obrotowego i ruchu obiegowego Ziemi.

Uzupełnij tabelę. Wpisz znak X w odpowiednie komórki, tak aby wskazać, do którego  z ruchów Ziemi odnosi się podana informacja.

Zadanie 10. (SP18)
Na rysunku przedstawiającym oświetlenie Ziemi w dniu 23 września oznaczono numerami od 1. do 7. wybrane miejsca, dla których podano średnią roczną temperaturę powietrza.

a) Zaznacz poprawne dokończenie zdania.
W dniu 23 września noc polarna rozpoczyna się w miejscu oznaczonym numerem
A. 1.                         B. 2.                                        C. 6.                                          D. 7.

b) Sformułuj wniosek dotyczący związku między wysokością Słońca w momencie górowania a średnią roczną temperaturą powietrza w umiarkowanych szerokościach geograficznych półkuli północnej.

Zadanie 11. (SP18)
Na rysunku przedstawiono dzienne drogi widomej wędrówki Słońca nad horyzontem wybranego miejsca na Ziemi.

Podczas ruchu obiegowego oś Ziemi jest nachylona do płaszczyzny ekliptyki.
Na podstawie rysunku wymień trzy astronomiczne konsekwencje ruchu obiegowego Ziemi  i nachylenia jej osi.

Zadanie 12. (SR05)
Spośród podanych niżej miejscowości, wybierz i wpisz w odpowiednie miejsce tę, w której:

a) w lecie długość dnia jest większa niż w pozostałych ………………………………………………….
b) w zimie długość dnia jest większa niż w pozostałych …………………………………………………

1. Słubice 52°20`N             14°22`E
2. Brześć 52°07`N             23°40`E
3. Łeba. 54°40`N             17°30`E
4. Zakopane 49°20`N 19°50`E

Zadanie 13. (SR06)
Do podanych niżej miejscowości dobierz odpowiadającą im godzinę czasu słonecznego wiedząc, że w Warszawie (52°15′N, 21° E) jest godzina 10:00 czasu słonecznego.

Zadanie 14. (SR07)
Wybierasz się latem na wycieczkę samolotem do Grecji. Zamieszkasz w miejscowości Rodos (36°29’N, 28°13’E). Samolot startuje z lotniska w Warszawie (52°15’N, 21°00’E) o godzinie 13:20 czasu urzędowego, a lot trwa 2 godziny i 30 minut. W Grecji, w okresie lata, obowiązuje czas urzędowy równy czasowi uniwersalnemu plus 3 godziny (UT+3).

Zaznacz godzinę, o której według czasu urzędowego Gracji samolot wyląduje w Rodos.
A. 15:20
B. 15:50
C. 16:20
D. 16:50

Zadanie 15. (SR07)
Rysunek przedstawia oświetlenie Ziemi w jednym z dni przesileń w roku.

Skreśl w nawiasach w każdym z podanych zdań określenie błędne tak, aby zdania stały się prawdziwe.

1.Słońcew dniu góruje na wysokości 43o06’ na Zwrotniku (Raka / Koziorożca). 2. Najkrótszy cień w roku padający w południe można zauważyć tego dnia na półkuli (północnej / południowej).3. Na półkuli południowej jest to (najkrótszy / najdłuższy) dzień w roku.4. Na biegunie południowym panuje w tym dniu (dzień polarny / noc polarna).

 Zadanie 16. (SR08)
Oblicz wysokość górowania Słońca nad horyzontem Warszawy (52°N, 21°E) w dniach 22 czerwca i 22 grudnia. Zapisz obliczenia.

Zadanie 17. (SR08)

a) Wymień, w kolejności od Słońca, nazwy planet typu ziemskiego.
……………………………………………………………………………………………………………………………………

b) Podaj dwie różnice między planetami typu ziemskiego a pozostałymi planetami w Układzie Słonecznym.

1. ………………………………………………………………………………………………………………………………… …………………………………………………………………………………………………………………………………
2. ………………………………………………………………………………………………………………………………… …………………………………………………………………………………………………………………………………

Zadanie 18. (SR09)
Oblicz współrzędne geograficzne miejsca X położonego na półkuli północnej, w którym 21 marca górowanie Słońca następuje o 8 minut wcześniej niż w Tarnowie (50°N, 21°E), a wysokość Słońca w momencie górowania jest o 3° niższa niż w Tarnowie. Zapisz obliczenia.

Zadanie 19. (SR09)
Podkreśl poprawne zakończenie zdania. Położenie Ziemi w pozycjach peryhelium i aphelium wynika z:
A. niejednostajnego ruchu obiegowego Ziemi.
B. eliptycznego kształtu orbity ziemskiej.
C. spłaszczenia biegunowego Ziemi.
D. ruchów precesyjnych osi ziemskiej.

Zadanie 20. (SR10)
Oblicz długość geograficzną Nowego Orleanu, wiedząc, że podczas momentu górowania w Krakowie (50°N, 20°E) w Nowym Orleanie jest godzina 440 miejscowego czasu słonecznego. Zapisz obliczenia.

Zadania 21. (SR11)
a) Wpisz obok każdego zdania literę P, jeśli zdanie jest prawdziwe, lub literę F, gdy zdanie jest fałszywe.

Rysunek przedstawia oświetlenie Ziemi w dniu równonocy ……
W miejscu oznaczonym literą A jest dzień polarny. ……
W miejscu oznaczonym literą E Słońce przez całą dobę znajduje się na horyzoncie. ……
W miejscu oznaczonym literą C Słońce przez całą dobę znajduje się w zenicie. ……
Wysokość górowania Słońca w miejscu oznaczonym literą D jest niższa niż w miejscu oznaczonym literą B. ……

b) Podaj nazwę kontynentu, na którym znajdują się miejsca zaznaczone na rysunku literami X i Y.

Zadanie 22. (SR12)
Na mapie wskazano wybrane przylądki Afryki wraz z ich współrzędnymi geograficznymi oraz oznaczono literami A–G siedem punktów. Kolejne południki i równoleżniki narysowano co 10°, zaczynając od południka 0° i równika.

a) Uzupełnij zdania. Wpisz odpowiednie litery (A–G) z powyższej mapy.
Na równiku znajduje się punkt oznaczony literą  ……….
Na południku 0° znajduje się punkt oznaczony litera ̨ ……….
23 września – Słońce wschodzi najwcześniej w punkcie oznaczonym literą  ……….
22 grudnia – Słońce góruje najwyżej w punkcie oznaczonym literą ……….
22 czerwca – dzień jest najdłuższy w punkcie oznaczonym literą  ……….

b) Oblicz wysokość górowania Słońca w dniu 22 czerwca na Przylądku Igielnym. Zapisz obliczenia.
c) Oblicz godzinę czasu słonecznego w Warszawie (52°14′N, 21°00′E), gdy Słońce góruje na Przylądku Zielonym. Zapisz obliczenia. Obliczenia

 Zadanie 23. (SR15)
Na poniższym rysunku przedstawiono cztery planety typu ziemskiego w Układzie Słonecznym, oznaczone literami od A do D.

a) Rozpoznaj planety, które opisano poniżej. Wpisz do tabeli odpowiednie nazwy oraz litery, którymi oznaczono planety na rysunku.b) Uzupełnij poniższe zdania. Wpisz właściwe określenia dobrane spośród podanych w nawiasach.

1. Wartość jednej jednostki astronomicznej wynosi (149,6 / 264,8) ……………… mln km.
2. Wartość jednej jednostki astronomicznej odpowiada średniej odległości pomiędzy Słońce ma planetą oznaczoną na rysunku literą (A / C) ……… .

Zadanie 24. (SR15)
wykonaj, korzystając z poniższego rysunku, na którym przedstawiono widome drogi Słońca w pierwszych dniach wybranych astronomicznych pór roku, obserwowane z miejsca X znajdującego się na zwrotniku Raka.

Zadanie 25. (SR15)
a) Zaznacz poprawne dokończenie zdania. Na rysunku przedstawiono widome drogi Słońca nad horyzontem obserwowane z miejsca X znajdującego się na zwrotniku Raka w dniach
A. 21 marca i 22 czerwca.
B. 21 marca i 23 września.
C. 22 czerwca i 22 grudnia.
D. 23 września i 22 grudnia.

b) Oceń, czy poniższe informacje są prawdziwe. Zaznacz P, jeśli informacja jest prawdziwa, lub F ‒ jeśli jest fałszywa.

Zadanie 26. (SR16)
Na mapie Antarktyki oznaczono literami A–G wybrane punkty.

Uzupełnij tabelę. Wpisz litery, którymi oznaczono na mapie punkty opisane poniżej.

Zadanie 27. (SR17)

a) Oceń, czy poniższe informacje są prawdziwe. Zaznacz P, jeśli informacja jest prawdziwa, lub F ‒ jeśli jest fałszywa.

b) Podaj różnicę czasu strefowego pomiędzy miejscami oznaczonymi na mapie numerami 2 i 3.

Zadanie 28. (SR17)
W tabeli podano dane klimatyczne dla jednego z miejsc oznaczonych numerami na mapie.

Zaznacz poprawne dokończenie zdania.
W tabeli podano dane klimatyczne dla miejsca oznaczonego na mapie numerem:
A. 1.
B. 2.
C. 3.
D. 4.

Zadanie 29. (SR17)
Na rysunku przedstawiono przekrój poprzeczny przez misę jednego z jezior zaznaczonych na mapie, wykonany wzdłuż równoleżnika 5oS.

a) Zaznacz poprawne dokończenie zdania.
Na rysunku przedstawiono przekrój poprzeczny przez misę:
A. jeziora Czad
B. Jeziora Nasera
C. jeziora Tanganika
D. Jeziora Wiktorii

b) Podaj nazwę genetycznego typu jeziora, dla którego wykonano przekrój poprzeczny.

Zadanie 30. (SR17)
Na schematycznym rysunku przedstawiono Słońce, Ziemię i Księżyc w dwóch różnych położeniach wynikających z ruchu tych ciał niebieskich.

Oceń, czy poniższe informacje są prawdziwe. Zaznacz P, jeśli informacja jest prawdziwa, albo F – jeśli jest fałszywa.

Zadanie 31. (SR18)
Na rysunku przedstawiono położenie geograficzne dwóch wybranych punktów.

a) Który z punktów ‒ 1 czy 2 ‒ porusza się z większą prędkością liniową wynikającą z ruchu obrotowego Ziemi? Uzasadnij odpowiedź.
b) W którym punkcie ‒ 1 czy 2 ‒ wysokość, na której góruje Słońce 22 czerwca, jest większa? Uzasadnij odpowiedź.

Zadanie 32. (NR15)
Zadanie wykonaj na podstawie barwnych fotografii przedstawiających Boyardville – nadmorską miejscowość wypoczynkową położoną na zachodnim wybrzeżu Francji (strona II barwnego materiału źródłowego). Fotografie wykonano w tym samym dniu w odstępie około 12 godzin.

a) Podaj nazwę ruchu wody morskiej, którego konsekwencje przedstawiono na fotografiach, oraz jego przyrodniczą przyczynę.
b) Przedstaw jeden pozytywny i jeden negatywny dla działalności gospodarczej człowieka skutek wahań poziomu wody morskiej wywołanych przez powyższą przyczynę.
Skutek pozytywny: ……………………………………………………………………………………………………………………………………
Skutek negatywny: ……………………………………………………………………………………………………………………………………

Zadanie 33. (NR15)
Na rysunku siatki kartograficznej zaznaczono położenie Papeete (stolicy Polinezji Francuskiej) i pięciu innych miejsc na Oceanie Spokojnym oznaczonych literami od A do E.

a) Podaj literę oznaczającą miejsce, do którego dopłynąłby z Papeete statek utrzymujący stały kurs według azymutu 315o.
b) Oblicz odległość w kilometrach w linii prostej między Papeete a miejscem oznaczonym na rysunku literą A. Przyjmij średnią długość jednostopniowego łuku południka równą 111,1 km. Zapisz obliczenia.
c) Uzupełnij zdania. Wpisz odpowiednie litery z rysunku.
22 grudnia dzień jest najdłuższy w miejscu oznaczonym literą ……. .W dniu równonocy Słońce góruje najwcześniej w miejscu oznaczonym literą ……. .
d) Przyjmij, że Słońce góruje w zenicie w miejscu oznaczonym literą E.Oblicz wysokość górowania Słońca w tym samym momencie w miejscu oznaczonym na rysunku literą B oraz podaj stronę nieba, po której w tym dniu w miejscu B występuje górowanie Słońca. Zapisz obliczenia.
e) Przez obszar przedstawiony na siatce kartograficznej, w pewnym okresie roku, przebiega równoleżnikowo strefa zbieżności pasatów.Dokończ zdanie – wybierz i zaznacz odpowiedź A albo B oraz jej uzasadnienie spośród odpowiedzi 1–3.

Zjawiskiem charakterystycznym dla strefy zbieżności pasatów jest

Zadanie 34. (NR16)
Na fotografii wykonanej w jednym z dni równonocy przedstawiono pomnik równika atrakcję turystyczną Ekwadoru zbudowany w miejscu o współrzędnych geograficznych: 0°00′, 78°27′W.

a) Oceń, czy poniższe informacje są prawdziwe. Zaznacz P, jeśli informacja jest prawdziwa, albo F – jeśli jest fałszywa.

b) Podaj stronę nieba, po której 22 czerwca Słońce góruje w Guayaquil (2°S, 80°W) największym mieście Ekwadoru. Oblicz wysokość, na której góruje Słońce w Guayaquil w tym dniu. Zapisz obliczenia.

Zadanie 35. (NR16)
Na rysunku przedstawiono oświetlenie półkuli północnej promieniami światła z Gwiazdy Polarnej.

Przyjmuje się, że wysokość Gwiazdy Polarnej nad horyzontem jest miarą szerokości geograficznej.
Na podstawie rysunku sformułuj prawidłowość dotyczącą zależności wysokości Gwiazdy Polarnej nad horyzontem od szerokości geograficznej na półkuli północnej.

Zadanie 36. (NR16)
Tylko na jednym z czterech poniższych rysunków przedstawiono poprawnie zmianę kierunku wiatrów w okolicach równika pod wpływem siły Coriolisa.

Zaznacz poprawne dokończenie zdania.
Zmianę kierunku wiatrów pod wpływem siły Coriolisa przedstawiono poprawnie na rysunku oznaczonym numerem

1. 1.
2. 2.
3. 3.
4. 4.