Zadania maturalne z Geografii

Temat: Geografia fizyczna Polski

Zadania pochodzą z oficjalnych arkuszy maturalnych CKE, które służyły przeprowadzaniu majowych egzaminów. Czteroznakowy kod zapisany przy każdym zadaniu wskazuje na jego pochodzenie: S/N – „stara”/”nowa” formuła; P/R – poziom podstawowy/rozszerzony; np. 08 – rok 2008.

Zbiór zadań maturalnych w formie arkuszy, możesz pobrać >> TUTAJ <<.

Zadanie 1. (SP05)

Zakreśl dwa zdania charakteryzujące cechy wód podziemnych Żuław Wiślanych.

a) Zalegają bardzo płytko.

b) Zalegają bardzo głęboko.

c) Są zanieczyszczone, ponieważ rozkładające się w wodzie cząstki organiczne zawierają metan i związki żelaza.

d) Nie są zanieczyszczone, ponieważ zalegają w aluwiach.

Zadanie 2. (SP06)

W 1997 r. w dorzeczu Odry wystąpiła wielka powódź o niespotykanej dotychczas skali. Uzupełnij schemat, wpisując w odpowiednie pola litery (B–H), którymi oznaczono różne przyczyny powodzi i ich skutki:
A. Zmniejszenie retencji dorzecza.

B. Zmniejszenie powierzchni lasów.

C.Intensywne opady deszczu.

D. Regulacja doliny Odry.

E. Duża ilość dopływów Odry biorących początek w Sudetach.

F. Rozwój budownictwa na obszarze terasy zalewowej, brak konserwacji wałów przeciwpowodziowych.

G. Wezbranie wody w rzekach i przerwanie wałów przeciwpowodziowych.

H. Mała pojemność zbiorników wodnych na Odrze i jej dopływach.

Zadanie 3. (SP08)

Mapa przedstawia rozmieszczenie wybranych miejscowości w Polsce.

Zaznacz zestawienie miejscowości, których dane klimatyczne potwierdziłyby przejściowość klimatu Polski.

A. Zielona Góra, Nowy Targ, Łódź

B. Biała Podlaska, Białystok, Nowy Targ

C. Białystok, Łódź, Biała Podlaska D. Zielona Góra, Łódź, Biała Podlaska

Zadanie 4. (SP08)

Tabela przedstawia dane klimatyczne wybranych stacji meteorologicznych w Polsce.

T – średnia temperatura powietrza w ºC
O – opady atmosferyczne w mm

Z podanych poniżej pięciu cech klimatu wybierz po dwie cechy, którymi Świnoujście i Nowy Targ odróżniają się od pozostałych stacji wymienionych w tabeli.

Cechy klimatu:

1. łagodna zima i chłodne lato
2. najwyższa roczna suma opadów
3. chłodne lato i mroźna zima
4. najmniejsza roczna amplituda temperatury
5. najniższa roczna suma opadów

Cechy klimatu Świnoujścia:  …………..,            …………..
Cechy klimatu Nowego Targu:          …………..,            …………..

Zadanie 5. (SP08)

Na mapie Polski zaznaczono główne rejony występowania typu gleby, która wytworzyła się na obszarach zarastających bagien i zanikających jezior.

Zaznacz nazwę typu gleby, której występowanie przedstawiono na mapie.

A. czarne ziemie

B. czarnoziemy

C. brunatne

D. bielice

Zadanie 6. (SP09)

Na rysunku przedstawiono wybrane pasma górskie w Górach Świętokrzyskich.

Na podstawie rysunku i własnej wiedzy wpisz obok każdego zdania literę P, jeśli zdanie jest prawdziwe, lub literę F, gdy zdanie jest fałszywe.

Pasma: Chęcińskie i Masłowskie są wyrzeźbione z tego samego rodzaju skał.             ……..
Pasma: Chęcińskie i Zelejowskie są wyrzeźbione ze skał osadowych.        ……..
Pasma: Zgórskie i Dymińskie są wyrzeźbione ze skał magmowych. ……..

Zadanie 7. (SP09)

Na mapie zaznaczono wybrane krainy geograficzne.

a) Przyporządkuj do numerów w tabeli nazwy krain geograficznych wybrane z poniższych.

Bieszczady,   Pieniny,   Nizina Śląska,   Wyżyna Śląska,   Wyżyna Lubelska,

Żuławy Wiślane,   Pojezierze Suwalskie

b) Podaj numery trzech obszarów, które spośród zaznaczonych na mapie numerami 1 – 7 mają najkorzystniejsze warunki naturalne dla rolnictwa.

Zadanie 8. (SP09)

Zaznacz dwie przyczyny, które mogłyby spowodować wzrost zasolenia wody w Morzu Bałtyckim.
A. Wzrost rocznej sumy opadów na obszarze zlewiska Bałtyku.
B. Spadek rocznej sumy opadów na obszarze zlewiska Bałtyku.
C. Wzrost średniej rocznej temperatury powietrza na obszarze zlewiska Bałtyku.
D. Obniżenie średniej rocznej temperatury powietrza na obszarze zlewiska Bałtyku.

Zadanie 9. (SP10)

Przyporządkuj każdemu z podanych obszarów Polski charakterystyczny dla niego typ genetyczny jezior. Nazwy typów jezior wybierz spośród podanych poniżej.

Typy jezior: cyrkowe, deltowe, krasowe, przybrzeżne, rynnowe.

Zadanie 10. (SP10)

Na mapie poziomicowej przedstawiono fragment pradoliny Redy i Łeby.

Na podstawie przedstawionego na mapie przykładu pradoliny podkreśl dwie cechy tej formy rzeźby.

A. Pradolina jest szeroką doliną o płaskim dnie.
B. Jest to U-kształtna dolina utworzona przez lodowiec górski.
C. Dnem pradoliny płyną rzeki o dużych spadkach wody.
D. Dno pradoliny jest często zabagnione.
E. Profil poprzeczny pradoliny ma kształt litery V.

Zadanie 11. (SP10)

W tabeli przedstawiono średnie miesięczne temperatury powietrza i miesięczne sumy opadów w Krakowie i Zakopanem.

a) Na podstawie danych w tabeli podkreśl cechę klimatu Zakopanego.

A. Występowanie średniej temperatury rocznej o wartości poniżej 0 °C.
B. Występowanie rocznej amplitudy temperatury o wartości poniżej 20 °C.
C. Przewaga opadów w półroczu chłodnym.
D. Występowanie sumy opadów rocznych o wartości poniżej 1000 mm.

b) Podaj przyczynę różnicy między sumą opadów rocznych w Krakowie i w Zakopanem.

Zadanie 12. (SP11)
Uzupełnij zdanie, wpisując nazwy mórz.

 Obszar Polski należy do zlewisk trzech mórz: Morza Bałtyckiego oraz Morza ………………………

i Morza ………………………. .

Zadanie 13. (SP11)

Na podstawie opisów rozpoznaj trzy kraje graniczące z Polską. Wpisz do tabeli nazwę każdego z krajów obok jego opisu.

Zadanie 14. (SP12) 

Na klimatogramach przedstawiono średnie miesięczne temperatury powietrza i sumy opadów atmosferycznych w Warszawie i we Wrocławiu oraz w dwóch miejscach w Karkonoszach – na Śnieżce i w Karpaczu.

a) Podaj litery, którymi oznaczono klimatogramy narysowane dla Śnieżki i Karpacza.

Śnieżka …………..      Karpacz …………..

b) Uzupełnij zdanie, wpisując odpowiednią literę.

Najwyższa roczna amplituda temperatury powietrza jest w miejscu, dla którego klimatogram oznaczono literą ………….. .

Zadanie 15. (SP12) 

Przyporządkuj krainom geograficznym Polski charakterystyczne dla nich formy rzeźby.

Zadanie 16. (SP12) 

Na mapie przedstawiono rozkład średniej rocznej sumy opadów atmosferycznych (mm)  w Polsce w latach 1971–2000.

a) Uporządkuj miasta według rosnącej rocznej sumy opadów atmosferycznych.

Miasta:
A. Bielsko-Biała,
B. Lesko,
C. Olsztyn,
D. Poznań,
E. Zamość

b) Na podstawie analizy sumy opadów atmosferycznych wzdłuż linii A–B sformułuj prawidłowość dotyczącą zróżnicowania wartości rocznej sumy opadów w zależności od wysokości n.p.m.

Zadanie 17. (SP13)

Na rysunkach przedstawiono wybrane struktury geologiczne.

Przyporządkuj każdej z wymienionych krain geograficznych numer rysunku, który przedstawia charakterystyczną dla niej strukturę geologiczną.

Pojezierze Suwalskie ………….

Sudety ………….

Zadanie 18. (SP13)

Wpisz pod każdym z opisów nazwę masy powietrza atmosferycznego kształtującą opisaną pogodę w Polsce. Nazwy mas powietrza dobierz z wymienionych.

zwrotnikowa kontynentalna,     arktyczna,    polarna kontynentalna,     polarna morska

Masa powietrza, która napływa nad Polskę głównie wiosną – w kwietniu i w maju. Sprowadza pogodę na ogół bezchmurną oraz krótkotrwałe, ale silne jak na tę porę roku, spadki temperatury powietrza (tzw. „zimni ogrodnicy”).

…………………………………………………………………………

Masa powietrza najczęściej napływająca nad Polskę. Jej napływ powoduje latem znaczne zachmurzenie, ochłodzenie i wzrost wilgotności, natomiast zimą odwilż i częste mgły.

…………………………………………………………………………

Masa powietrza napływająca znad Europy Wschodniej i Azji, przynosi słoneczną pogodę, latem powoduje wzrost temperatury powietrza, a zimą jej spadek.

…………………………………………………………………………

Zadanie 19. (SP13)   

Na mapie Polski zaznaczono wybrane obszary o różnych typach rzeźby.

W tabeli opisano typy rzeźby charakterystyczne dla obszarów zaznaczonych na mapie  i oznaczonych numerami od 1 do 3.

Dobierz do każdego z opisów nazwę typu rzeźby oraz numer, którym oznaczono  na mapie obszar jego występowania.

Typ rzeźby:    młodoglacjalna,      staroglacjalna,      krasowa,      lessowa.

Zadanie 20. (SP15)

Wpisz do tabeli:

‒ nazwy największego i najgłębszego jeziora w Polsce

‒ typy genetyczne tych jezior, wybrane z podanych poniżej.

cyrkowe                     morenowe                      rynnowe                       krasowe

Zadanie 21. (SP15)

Zaznacz poprawne dokończenie zdania.

Rzeźba młodoglacjalna jest charakterystyczna dla:
A. Beskidu Niskiego.
B. Niziny Śląskiej.
C. Wyżyny Lubelskiej.
D. Pojezierza Mazurskiego.

Zadanie 22. (SP15)

Na rysunku przedstawiono rozkład zasolenia wód powierzchniowych w Morzu Bałtyckim.

a) Na podstawie rysunku sformułuj wniosek dotyczący przestrzennego rozkładu zasolenia wód powierzchniowych w Morzu Bałtyckim.

b) Podaj dwie przyczyny niskiego wskaźnika zasolenia wody w Morzu Bałtyckim.

Zadanie 23. (SP16)
Na mapie literami od A do E oznaczono wybrane obszary Polski.

Oceń, czy poniższe informacje są prawdziwe. Zaznacz P, jeśli informacja jest prawdziwa, albo F ‒ jeśli jest fałszywa.

Zadania 24. (SP16)
Zaznacz dwie skały, których występowanie na obszarze Polski jest związane z działalnością lądolodu i wód lodowcowych.
A. łupek
B. piaskowiec
C. glina
D. żwir
E. marmur

Zadanie 25. (SP16)

Na mapie numerami od 1 do 4 oznaczono wybrane obszary Polski należące do zlewisk różnych mórz.

Przyporządkuj do obszarów podanych w tabeli nazwy mórz, do których zlewisk te obszary należą. Wpisz obok numerów obszarów nazwy mórz, dobrane z podanych poniżej.

Morze Bałtyckie               Morze Białe                Morze Czarne                Morze Północne

Zadanie 27. (SP17)

Na rysunku przedstawiono zróżnicowanie średniej temperatury powietrza w styczniu w Polsce.

a) Na podstawie mapy sformułuj wniosek dotyczący przestrzennego zróżnicowania średniej temperatury powietrza w styczniu w pasie nizin środkowopolskich.

b) Średnia temperatura powietrza w styczniu na części obszaru gór w Polsce oraz w północno-wschodniej części naszego kraju jest niższa niż −5ºC.

Podaj główny geograficzny czynnik klimatotwórczy, który przyczynia się do występowania niskich wartości średniej temperatury powietrza w styczniu na każdym z tych obszarów.

Góry w Polsce:

……………………………………………………………………………………………………………………………………

Północno-wschodnia Polska:

……………………………………………………………………………………………………………………………………

Zadanie 28. (SP17)

Klimat Polski charakteryzuje się dużą zmiennością i różnorodnością warunków pogodowych w ciągu roku. W tabeli podano wybrane cechy pogody, które wpływają na gospodarkę rolną w Polsce.

Uzupełnij tabelę. Wpisz obok każdego opisu literę oznaczającą okres, w którym ta cecha może występować, oraz numer oznaczający skutek tej cechy dla rolnictwa w Polsce.

Okresy:

A. kwiecień − maj

B. lipiec − sierpień

C. październik − listopad

D. grudzień – styczeń

Skutki dla rolnictwa:

1. mniejsze zbiory ziemniaków
2. mniejsze zbiory żyta ozimego
3. większe zbiory kukurydzy

Zadanie 29. (SP18) 

Na klimatogramach przedstawiono cechy klimatu Koszalina i Suwałk.

a) Oceń, czy poniższe informacje są prawdziwe. Zaznacz P, jeżeli informacja jest prawdziwa, albo F – jeżeli jest fałszywa.

b) Na podstawie wykresów uzasadnij dwoma argumentami, że w Suwałkach klimat jest bardziej kontynentalny niż w Koszalinie.

Zadanie 31. (SP18)

Uzupełnij tabelę. Wpisz obok cechy wybrzeża Morza Bałtyckiego nazwę odpowiedniego procesu oraz nazwę czynnika, który kształtuje tę cechę.

Zadanie 32. (SR05)
Uzupełnij tabelę obrazującą genezę i wiek wybranych surowców mineralnych Polski.

Zadanie 33. (SR05)
Na podstawie poniższych informacji podaj nazwę pięter roślinnych występujących w Polsce:

a) Występuje powyżej górnej granicy lasu, a poniżej hal w Tatrach: ………………………………….

b) Występuje bezpośrednio powyżej piętra lasów mieszanych jodłowo-bukowych w Sudetach i w Tatrach.: ……………………………………………………………….

c) Występuje powyżej piętra lasów bukowych (i zarośli olchy kosej) w Bieszczadach: …………………………………………………………

Zadanie 34. (SR05)
Dokonaj analizy mapy, przedstawiającej występowanie powodzi w Polsce (zał. 3).

a) Sformułuj spostrzeżenia dotyczące rozmieszczenia powodzi w Polsce (wg typów zaznaczonych na mapie).

b) Wyjaśnij, czym są spowodowane powodzie w Polsce, uwzględniając ich typy oraz miesiące ich najczęstszego występowania.

Zadanie 35. (SR05)
Mapa (zał. 4) przedstawia obszary ekologicznego zagrożenia w Polsce.

Dla każdego z niżej podanych obszarów podaj przyczynę degradacji środowiska przyrodniczego (gałąź gospodarki, obiekt przemysłowy lub inną przyczynę):
−  bełchatowski
−  tarnobrzeski
−  legnicko- głogowski
−  krakowski

Zadanie 36. (SR06)
Na rysunku przedstawiono schematyczny przekrój geologiczny przez Tatry.

Korzystając z rysunku, uszereguj podane niżej wydarzenia geologiczne od najstarszego do najmłodszego, wpisując do ramki cyfry odpowiadające wydarzeniom.

1. Fałdowanie osadów w wyniku nacisku płyt litosfery.
2. Niszczenie osadów płaszczowinowych i trzonu granitowego przez czynniki zewnętrzne.
3. Odrywanie płaszczowin od podłoża i przesuwanie w kierunku północnym.
4. Intruzja magmowa.
5. Gromadzenie osadów w zbiorniku morskim.

Zadanie 37. (SR06)
Podkreśl właściwe określenia w nawiasach, tak aby zdania przedstawiały zależności zachodzące między elementami środowiska.

a) Zamarzanie wsiąkającej w szczeliny skalne wody może doprowadzić do (rozpuszczania skał i powstawania nacieków / łuszczenia się skał i powstawania ostańców / rozpadu blokowego skał i powstawania gołoborzy).

b) Sudety jako góry zrębowe powstały w wyniku (ruchów epeirogenicznych / intruzji magmowych / ruchów tektonicznych).

c) W Kotlinie Warszawskiej występują wody subartezyjskie, co uwarunkowane jest (antyklinalnym ułożeniem warstw skalnych / nieckowatym ułożeniem na przemian warstw nieprzepuszczalnych i przepuszczalnych / położeniem obszaru w strefie granicy platformy wschodnioeuropejskiej).

Zadanie 38. (SR06)
a) Podaj, którą z form oznaczonych na rysunku literami A i B budują osady aluwialne.

b) Wymień dwie przyrodnicze cechy Zatoki Gdańskiej sprzyjające powstawaniu formy A.

Zadanie 39. (SR06)
W granicach polskiej części Mierzei Wiślanej projektowana jest budowa sztucznego przekopu (rysunek z zadania 7.).Podaj dwie korzyści gospodarcze, jakie ta inwestycja może przynieść gminom położonym nad Zalewem Wiślanym.

Zadanie 40. (SR06)
Podaj, które z wymienionych niżej czynników rozwoju rolnictwa odnoszą się do Wyżyny Lubelskiej, a które charakteryzują Nizinę Śląską.
A. okres wegetacji trwający 220-230 dni
B. duże powierzchnie czarnoziemów i rędzin
C. duże powierzchnie czarnych ziem i mad
D. średni na tle kraju poziom kultury rolnej
E. dużyudziałpracującychwrolnictwiewogólnejliczbieludnościzawodowoczynnej
F. zużycie nawozów sztucznych na 1 ha użytków rolnych wyższe niż średnio w kraju

Wyżyna Lubelska: ………, ………., ……… Nizina Śląska: ………., …………, ……….

Zadanie 41. (SR06)
Podaj przyczyny uznania współpracy na rzecz ochrony środowiska za działanie priorytetowe w euroregionie Nysa.

Zadanie 42. (SR07)
Uzupełnij poniższą tabelę, wykonując polecania a) i b).

a) Wpisz chronologicznie podane poniżej okresy geologiczne.

perm, trias, neogen, karbon

b) Każdemu z wyżej wymienionych okresów geologicznych przyporządkuj surowiec, który powstał w tym czasie na podanym obszarze.

Surowce mineralne:
A. ropa naftowa na północ od Przylądka Rozewie
B. rudy cynku i ołowiu w okolicach Olkusza
C. węgiel kamienny w Zagłębiu Lubelskim
D. węgiel brunatny w Zagłębiu Bełchatowskim

Zadanie 43. (SR07)
Na mapie przedstawiono średnie roczne sumy opadów atmosferycznych w Polsce w 2004 roku.

Zaznacz literę, którą oznaczono zestawienie miejscowości uporządkowanych według malejącej rocznej sumy opadów atmosferycznych.
A. Lublin, Warszawa, Koszalin
B. Zakopane, Szczecin, Olsztyn
C. Kraków, Olsztyn, Poznań
D. Kraków, Szczecin, Olsztyn

Zadanie 44. (SR07)
Wielkość opadów na Kujawach wynika z braku wzniesień na obszarze tego regionu i położenia w „cieniu opadowym”.
Wykorzystaj mapę z zadania 16. oraz własną wiedzę i wyjaśnij, dlaczego Kujawy położone są w „cieniu opadowym”.

Zadanie 45. (SR07)
Uzupełnij tabelę.
a) Wpisz po jednym charakterystycznym typie gleby dla każdego z podanych obszarów.
Typ gleby dobierz z niżej podanych.

czarnoziemy, gleby bielicowe, mady, rędziny

b) Dokonaj oceny przydatności dla rolnictwa podanych typów gleb.

Zadanie 46. (SR08)
Przyporządkuj danym klimatycznym w tabeli nazwy następujących stacji meteorologicznych: Białystok, Nowy Targ, Poznań, Świnoujście. 

Zadanie 47. (SR08)
Układ sieci rzecznej w Polsce cechuje asymetria dorzeczy dwóch największych rzek, a sieć rzeczna na obszarze nizin Polski wykazuje układ zarówno południkowy, jak i równoleżnikowy. Zaznacz dwa czynniki, które wpłynęły na opisany układ sieci rzecznej na nizinach Polski.
A. Pochylenie obszaru Polski z SE ku NW.
B. Obecność kanałów i rowów melioracyjnych.
C. Eksploatacja złóż surowców mineralnych.
D. Występowanie wału i niecek tektonicznych.
E. Zbliżony do równoleżnikowego przebieg pradolin.

Zadanie 48. (SR08)
Polska jest krajem o małych zasobach wód, zarówno powierzchniowych, jak i podziemnych. Działalność człowieka może prowadzić do zmniejszenia zasobów wody, ale może także przynosić skutki pozytywne. Zaproponuj trzy możliwe do realizacji działania, które powinny być stosowane w Polsce w celu powiększenia lub odtwarzania zasobów wód powierzchniowych i podziemnych.

Zadanie 49. (SR08)
Duże miasta odznaczają się wyższą temperaturą w porównaniu z obszarami podmiejskimi. Zjawisko to nazywane „miejską wyspą ciepła” ilustruje na przykładzie Warszawy poniższy rysunek.
Izotermy średniej rocznej temperatury powietrza w Warszawie dla lat 1961-1980.

a) Podaj dwie przyczyny powstawania „miejskiej wyspy ciepła”.

b) Konsekwencją̨ „miejskiej wyspy ciepła” oraz emisji zanieczyszczeń powietrza jest ukształtowanie się lokalnego klimatu miasta. Skreśl w nawiasach określenia błędne, aby cechy klimatu miasta były prawdziwe.

Klimat miasta w porównaniu terenami podmiejskimi odznacza się cechami:
– (wyższymi / niższymi) sumami opadów atmosferycznych
– bryzą miejską, która wieje (od centrum / ku centrum) miasta.

Zadanie 50. (SR08)
Mapa przedstawia rozmieszczenie głównych jednostek tektonicznych Polski.

a) Uzupełnij tabelę, wpisując obok każdego z podanych surowców nazwę jednostki tektonicznej, na obszarze której dany surowiec jest eksploatowany. Nazwy jednostek dobierz z podanych.

niecka brzeżna, zapadlisko przedkarpackie, monoklina przedsudecka, zapadlisko śląsko-krakowskie

b) Podaj numery, którymi jednostki te oznaczono na mapie.

Zadanie 51. (SR09)
Strzałki na mapie wskazują położenie wybranych zbiorników wodnych w Polsce, oznaczonych numerami 1 – 5.

a) Uporządkuj poniżej podane zbiorniki wodne w kolejności od najstarszego do najmłodszego, wpisując ich nazwy w odpowiednie miejsca tabeli.

Łebsko, Gopło, Solińskie

b) Wpisz w odpowiednie miejsca tabeli numery, którymi oznaczono podane zbiorniki wodne na mapie.

Zadanie 52. (SR09)
Wykorzystując rysunek przedstawiający rozmieszczenie wybranych form polodowcowych, rozwiąż zadania.

a) Wyjaśnij, dlaczego Noteć koło Bydgoszczy zmienia kierunek płynięcia z południkowego na równoleżnikowy.
……………………………………………………………………………………………………………………………………

Zadanie 54. (SR09)
a) Spośród podanych obszarów podkreśl ten, który jest szczególnie zagrożony występowaniem osuwisk.
A. Żuławy Wiślane
B. Równina Wrocławska
C. Beskid Niski
D. Kotlina Oświęcimska

b) Podaj dwie antropogeniczne przyczyny powstawania osuwisk.

Zadanie 55. (SR10)
Uzupełnij tabelę, wpisując obok każdego obiektu nazwę odpowiedniego czynnika oraz nazwę procesu rzeźbotwórczego, który doprowadził do jego powstania. Czynniki i procesy wybierz spośród podanych poniżej.

Czynniki rzeźbotwórcze: lodowiec górski, morze, rzeka, wiatr, woda z CO2, wody fluwioglacjalne.

Procesy rzeźbotwórcze: abrazja, akumulacja, egzaracja, erozja boczna, korazja, krasowienie.

Zadanie 56. (SR10)
Na mapie numerami 1−6 oznaczono wybrane parki narodowe Polski.

W poniższej tabeli przedstawiono opisy parków narodowych.

a) Uzupełnij tabelę, wpisując nazwy opisanych poniżej parków narodowych oraz numery, którymi te parki oznaczono na mapie.

b) Podaj numer, którym oznaczono park narodowy położony na obszarze
– Beskidu Niskiego …………….
– Karkonoszy …………….

Zadanie 57. (SR11)
Poniżej przedstawiono Żuławy (stan ok. 1300 r. i współcześnie).

a) Wymień dwie zmiany w środowisku przyrodniczym obszaru przedstawionego na mapach, które nastąpiły od końca XIII wieku do czasów obecnych.

b) Na podstawie rysunków i własnej wiedzy podaj nazwę genetycznego typu jeziora oznaczonego literą X.

……………………………………………………………

Zadanie 58. (SR11)
Trzęsienia ziemi mają różną genezę. Poniższy tekst opisuje trzęsienie ziemi, które wystąpiło w Polsce w 2008 roku.

Trzęsienie ziemi
Rankiem 16 grudnia 2008 r. na Pomorzu – w rejonie Słupska, Koszalina i Międzyzdrojów – zatrzęsły się szyby, a meble zaczęły podskakiwać. Było to trzęsienie ziemi, którego epicentrum znajdowało się w Szwecji. Zdaniem geologów przyczyną trzęsienia jest podnoszenie się Skandynawii po ustąpieniu lądolodu, powodujące tarcia w strefie styku struktur Praeuropy i Mezoeuropy.

Na podstawie: J. Kądziołka, Świat – panorama, [w:] Geografia w Szkole, Nr 1, styczeń/luty 2009

Wykonaj polecenia na podstawie tekstu i własnej wiedzy.
a) Zaznacz nazwę procesu geologicznego, który zdaniem geologów jest przyczyną opisanego trzęsienia ziemi.

A. ruchy epejrogeniczne
B. ruchy górotwórcze
C. ruchy izostatyczne
D. ruchy masowe

b) Zaznacz poprawne dokończenie zdania.

Trzęsienia ziemi na Haiti (2010 r.) i w Indonezji (2004 r.) wystąpiły na obszarach położonych
A. w ryftach oceanicznych.
B. w strefach subdukcji.
C. w obrębie uskoków transformacyjnych.
D. w ryftach kontynentalnych.

Zadanie 59. (SR11)
Uzupełnij tabelę, wpisując odpowiedni czynnik lub proces rzeźbotwórczy, który doprowadził do powstania podanych form terenu.

Zadanie 60. (SR12)
Na mapie hipsometrycznej zaznaczono literami A – F wybrane miejsca w Polsce.

Uzupełnij tabelę. Wpisz obok każdej formy terenu:– nazwę dominującego procesu rzeźbotwórczego, który doprowadził do jej powstania,

oraz nazwę pasa rzeźby, w którym ta forma występuje– literę, którą na mapie oznaczono miejsce występowania tej formy. Procesy i pasy rzeźby wybierz spośród podanych poniżej.

Proces rzeźbotwórczy: abrazja, akumulacja, deflacja, egzaracja, korazja, krasowieniePas rzeźby: gór, kotlin podkarpackich, pojezierzy, pobrzeży, nizin środkowopolskich, wyżyn.

Zadanie 61. (SR12)
Poniżej przedstawiono teren osuwiskowy w Lachowicach w Beskidzie Małym przed wystąpieniem osuwiska (A) i po jego zejściu (B).

Uzupełnij schemat przyczynowo-skutkowy dotyczący osuwisk.
a) Na podstawie własnej wiedzy wpisz po jednej przyczynie meteorologicznej, geologicznej i antropogenicznej występowania osuwisk.
b) Na podstawie powyższej mapy wpisz po jednym skutku występowania osuwisk dla hydrosfery, rzeźby terenu i gospodarki.

Zadanie 62. (SR12)
Poniżej przedstawiono występowanie wód podziemnych w skałach różnego wieku w Polsce (ogółem i w poszczególnych województwach).

a) Każdemu opisowi struktury występowania wód podziemnych przyporządkuj województwo, którego ten opis dotyczy. Wpisz do tabeli numery, którymi oznaczono na mapie te województwa oraz ich nazwy.

b) Podaj nazwę metody kartograficznej, którą zastosowano do przedstawienia struktury występowania wód podziemnych w Polsce.

Metoda ……………………………………………………………………

Zadanie 63. (SR13)
W tabeli zestawiono wybrane cechy położenia geograficznego Polski.

Do każdej z cech położenia geograficznego Polski dobierz po jednej z podanych konsekwencji, które z tych cech wynikają.

Konsekwencje:
A. Najniższe roczne amplitudy temperatury powietrza występują na południowych krańcach kraju.
B. 91% powierzchni kraju zajmują niziny, na których wykształciły się głównie gleby brunatne i bielicowe.
C. Latem nad morzem dzień jest o około godzinę dłuższy niż na południu Polski. Natomiast zimą dzień nad morzem jest o około godzinę krótszy.
D. Różnice czasu słonecznego, objęcie obszaru Polski strefą czasu środkowoeuropejskiego.

Zadanie 64. (SR13)
Na mapie liniami A, B, C zaznaczono zasięgi występowania wybranych zjawisk geograficznych w Polsce.

Uzupełnij tabelę numerami objaśnień linii zaznaczonych na mapie.

1. Granica zasięgu buka.
   2. Granica między dorzeczem Wisły i Odry.
   3. Granica między obszarem młodoglacjalnym i staroglacjalnym.
   4. Granica między strukturami paleozoicznymi a platformą prekambryjską.

Zadanie 65. (SR13)
Wpisz do tabeli litery, którymi oznaczono pradoliny, porządkując je w kolejności położenia na obszarze Polski z północy na południe. Pradolina:

A. Biebrzy-Narwi
B. Redy-Łeby
C. Barycko-Głogowska
D. Warszawsko-Berlińska

Zadanie 66. (SR14)
Założono, że wymienione poniżej formy polodowcowe powstały w wyniku działalności lądolodu w Polsce podczas tego samego zlodowacenia.
A. morena czołowa
B. sandr
C. morena denna
D. pradolina

Wpisz do schematu litery, którymi oznaczono podane formy. Uwzględnij kolejność położenia od północy ku południowi.

Zadanie 67. (SR14)
Na mapie literami od A do D oznaczono wybrane obszary, na których występują formy polodowcowe.

Do każdej z wymienionych w tabeli form polodowcowych przyporządkuj region geograficzny, dla którego ta forma jest charakterystyczna, oraz literę oznaczającą ten region na mapie. Nazwy regionów wybierz spośród podanych.

Wał Trzebnicki, Równina Tucholska, Kotlina Warszawska

Zadanie 68. (SR15)
Na mapie oznaczono numerami od 1 do 6 położenie geograficzne wybranych miast.

a) Podaj – spośród zaznaczonych na mapie – numery, którymi oznaczono dwa miasta o najwyższych wartościach średniej rocznej temperatury powietrza.

………. ……….

b) Podaj numery, którymi oznaczono dwa miasta, dla których charakterystyczna jest najwyższa wartość rocznej amplitudy temperatury powietrza atmosferycznego.

………. ……….

Zadanie 69. (SR15)
Na rysunkach przedstawiono plany batymetryczne wybranych typów genetycznych jeziorw Polsce, wykonane w różnej skali.

Przyporządkuj każdemu z jezior odpowiedni typ genetyczny. Wpisz do tabeli nazwy typów genetycznych wybrane z podanych poniżej.

Cyrkowe, morenowe, przybrzeżne, rynnowe, tektoniczne

Zadanie 70. (SR15)
Na mapie zaznaczono położenie w Karpatach i Sudetach ośmiu parków narodowych.W trzech z nich wykonano fotografie A, B i C.

Każdej z fotografii przyporządkuj nazwę przedstawionego obiektu oraz numerów oznaczający na mapie park narodowy, w którym fotografię wykonano. Wpisz nazwy właściwych parków narodowych. Nazwy obiektów wybierz spośród podanych poniżej.

Szczeliniec Wielki, Giewon,t Połonina Caryńska, Maczuga Herkulesa

Zadanie 71. (SR16)
Uporządkuj wymienione poniżej wydarzenia geologiczne w kolejności od najstarszego do najmłodszego. Wpisz w puste pola litery, którymi oznaczono dane wydarzenie.

A. Powstanie pokładów węgla kamiennego na Wyżynie Śląskiej.
B. Osadzenie się lessów na Wyżynie Sandomierskiej.
C. Nasunięcie się na obszar Polski lądolodu podczas zlodowacenia Sanu. D. Powstanie złóż żelaza w rejonie Suwałk.

Zadanie 72. (SR16)
Na fotografii przedstawiono formę rzeźby występującą na obszarze Polski.

Podaj nazwę formy rzeźby przedstawionej na fotografii oraz nazwę procesu, który doprowadził do jej powstania. Wyjaśnij, na czym ten proces polega.

Nazwa formy rzeźby:…………………………………………………………………………………………………….
Nazwa procesu: ……………………………………………………………………………………………………………
Wyjaśnienie: ………………………………………………………………………………………………………………..

Zadanie 73. (SR17)
Na mapie 1. przedstawiono przebieg głównych dolin podczwartorzędowych w Polsce na tle współczesnej sieci rzecznej, a na mapie 2. − zasięgi najważniejszych zlodowaceń plejstoceńskich. Literą X wskazano wybrany obszar w Polsce, wyznaczony zasięgami dwóch zlodowaceń.

a) W północno-wschodniej Polsce grubość osadów plejstoceńskich miejscami przekracza 200 m i jest dużo większa niż na wielu innych obszarach Polski.

Uzasadnij, dlaczego w południowo-wschodniej Polsce na obszarze oznaczonym literą X grubość osadów plejstoceńskich jest mniejsza niż w północno-wschodniej Polsce.

b) Przyporządkuj każdemu opisowi właściwą nazwę formy rzeźby i nazwę regionu Polski, dla którego ta forma rzeźby jest charakterystyczna. Wpisz do tabeli nazwy wybrane spośród podanych poniżej.

Formy rzeźby: barchan, cyrk lodowcowy, misa deflacyjna, pradolina, rynna polodowcowa. Regiony: Bieszczady, Karkonosze, Mierzeja Wiślana, Nizina Mazowiecka, Pojezierze Suwalskie.

Zadanie 74. (SR17)
Na mapie przedstawiono obszary występowania jednego z typów gleb.

a) Podaj nazwę gleby, której rozmieszczenie w Polsce przedstawiono na mapie.

………………………………………………………………..

b) Jedną z najczęściej stosowanych form ochrony przeciwpowodziowej jest budowa i umacnianie wałów ochronnych w dolinach rzecznych.

Zaproponuj inne działanie, jakie można podjąć w celu zmniejszenia zagrożenia powodziowego w Polsce. Wyjaśnij, dlaczego to działanie może ograniczyć zagrożenie powodziowe.

Zadanie 75. (SR17)
Na rysunku przedstawiono rozmieszczenie lodowców w Tatrach w plejstocenie podczas ostatniego zlodowacenia.

Zaznacz czynnik, który miał wpływ na różny zasięg lodowców w plejstocenie w zachodniej i wschodniej części Tatr.
A. Występowanie łagodniejszych stoków górskich w zachodniej części Tatr.
B. Występowanie obszarów o większych wysokościach bezwzględnych we wschodniej części Tatr.
C. Niższe położenie nad poziomem morza granicy wiecznych śniegów w zachodniej części Tatr.
D. Mniejsza w zachodniej części Tatr liczba dolin rzecznych, którymi spływały jęzory lodowców.

Zadanie 76. (SR18)
a) Przyporządkuj do opisów typy wezbrań występujących w Polsce. Wpisz do tabeli odpowiednie nazwy wezbrań, wybrane z podanych poniżej.

opadowe nawalne, opadowe rozlewne, roztopowe, sztormowe, zatorowe

b) Zaznacz dwa typy wezbrań charakterystyczne dla półrocza chłodnego i największych rzek w pasie nizin środkowopolskich.

A. zatorowe

B. sztormowe

C. roztopowe

D. opadowe nawalne

E. opadowe rozlewne

Zadanie 77. (SR18)
Permska formacja solonośna jest głównym źródłem pozyskiwania soli kamiennej w Polsce. Poniżej przedstawiono przekrój geologiczny przez wysad solny.

a) Uzupełnij schemat, tak aby ilustrował w kolejności od najstarszego do najmłodszego wydarzenia geologiczne, które zaszły na obszarze przedstawionym na rysunku. Wpisz we właściwe miejsca odpowiednie litery.

A. Utworzenie się płaszczowiny.
B. Sedymentacja piaskowców i wapieni.
C. Sedymentacja ewaporatów w warunkach morskich.
D. Nagromadzenie osadów polodowcowych i ich denudacja.
E. Powstanie przedczwartorzędowej powierzchni zrównania.
F. Wciśnięcie warstw solonośnych w młodsze warstwy skalne.

b) Uzasadnij, odnosząc się do przekroju geologicznego, dlaczego podjęto wydobycie soli kamiennej na Kujawach.

……………………………………………………………………………………………………………………………………

Zadanie 78. (SR18)
Na fotografii przedstawiono skamieniałość przewodnią występującą na Wyżynie Krakowsko-Częstochowskiej.

Uzupełnij zdania. Wpisz w wyznaczonych miejscach jedno z określeń podanych w nawiasach, tak aby zdania były poprawne.

1. Na podstawie skamieniałości przewodniej przedstawionej na fotografii można określać wiek(względny / bezwzględny) …………………………………………….. skał.

2. Na fotografii przedstawiono skamieniałość przewodnią charakterystyczną dla ery(paleozoicznej / mezozoicznej) ……………………………………………..

3. Na fotografii przedstawiono skamieniałość (amonita / trylobita) …………………………………..

Zadanie 79. (SR18)
Ułóż właściwe obiekty w odpowiedniej kolejności zgodnie z trasą wycieczki. Wpisz w każdą komórkę schematu literę, którą oznaczono odpowiednią nazwę obiektu geograficznego.

A. jezioro Łebsko
B. klif w Jastrzębiej Górze
C. Mierzeja Wiślana
D. klif na wyspie Wolin
E. jezioro Gopło

Zadanie 80. (SR18)
Na fotografii A przedstawiono obiekt geologiczny zbudowany z granitu, a na fotografii B ‒ obiekt geologiczny zbudowany z piaskowca kwarcytowego.

Uzupełnij tabelę określeniami podanymi poniżej. Wpisz nazwy parków narodowych, w których występują obiekty geologiczne przedstawione na fotografiach, oraz podaj przyczynę powstania tych obiektów.

Park narodowy: Drawieński, Karkonoski, Poleski, Świętokrzyski.
Przyczyna: deflacja, krasowienie, wietrzenie mrozowe, abrazja.

Zadanie 81. (SR18)
Wody w Morzu Bałtyckim ulegają nadmiernej eutrofizacji spowodowanej zbyt dużą ilością zanieczyszczeń.

a) Utwórz model przyczynowo-skutkowy, przedstawiający procesy prowadzące do nadmiernej eutrofizacji wód Morza Bałtyckiego. Wpisz w wyznaczonych miejscach litery, którymi oznaczono odpowiednie sformułowania, wybrane z podanych poniżej.

A. Wzrost zasolenia w warstwie dennej.
B. Zakwity fitoplanktonu i masowy rozwój glonów.
C. Nadmierne użyźnianie wód Bałtyku związkami biogennymi.
D. Zwiększone odkładanie materii organicznej w warstwie dennej.
E. Wystąpienie deficytu tlenowego w wodzie morskiej w warstwie dennej.

b) Podaj trzy antropogeniczne przyczyny degradacji wód Morza Bałtyckiego.

Zadanie 82. (NR15)
Rzeźba obszaru Polski charakteryzuje się pasowym układem, czego ilustracją jest poniższy profil terenu wykonany wzdłuż jednej z zaznaczonych na mapie linii przecinającej pasy krajobrazowe.

a) Wpisz do tabeli litery, którymi oznaczono na mapie linie opisane poniżej.

b) Na mapie przedstawiono przestrzenny rozkład rocznych sum opadów atmosferycznych w Polsce.

Sformułuj prawidłowość dotyczącą zależności wielkości rocznej sumy opadów atmosferycznych od wysokości n.p.m. wzdłuż linii prostej od Tatr po Pobrzeże Słowińskie.

c) Uzupełnij tabelę. Wpisz obok opisów nazwy odpowiednich pasów krajobrazowych.

Zadanie 83. (NR15)
Zadanie wykonaj na podstawie barwnej mapy, na której przedstawiono przestrzenne zróżnicowanie jednego z elementów charakteryzujących zróżnicowanie warunków klimatycznych w Polsce (strona II barwnego materiału źródłowego).

Dokończ zdanie – wybierz i zaznacz odpowiedź A albo B oraz jej uzasadnienie spośród odpowiedzi 1–3.

Na mapie przedstawiono zróżnicowanie

Zadanie 84. (NR15)
Na wykresie przedstawiono przebieg w roku hydrologicznym (ustalony na podstawie wieloletnich obserwacji) średnich miesięcznych wartości składowych bilansu wodnego dla Polski.

Oceń, czy poniższe informacje są prawdziwe. Zaznacz P, jęsli informacja jest prawdziwa, lub F – jeśli jest fałszywa.

Zadanie 85. (NR15)
Zadanie wykonaj na podstawie poniższego tekstu, który zawiera informacje o jednym z polskich jezior.

Jezioro pochodzenia wytopiskowego leży w Krainie Wielkich Jezior Mazurskich, na północ od największego jeziora w Polsce, z którym jest połączone wąskim przesmykiem. Ma kształt zbliżony do koła. Jego powierzchnia wynosi 680 ha, a maksymalna głębokość dochodzi do 3 metrów. Jest jeziorem eutroficznym. Jego brzegi są płaskie, podmokłe i porośnięte gęstąroślinnością. Nad wodą rośnie szuwar trzcinowy z pałką i oczeretem, wokół którego występują torfowiska oraz zbiorowiska łąkowe, a po południowej i wschodniej stronie jeziora miejscami rosną olsy. Obszar jeziora wraz ze strefą przybrzeżną jest jednym z obiektów w Polsce wpisanych na Światową Listę Rezerwatów Biosfery UNESCO.
Na podstawie: www.naukawpolsce.pap.pl

a) Zaznacz poprawne dokończenie zdania.Drzewem charakterystycznym dla zbiorowiska leśnego, które w Polsce występuje między innymi na brzegach opisanego jeziora, jest:
A. buk.
B. grab.
C. lipa.
D. olcha.

b) Zaznacz poprawne dokończenie zdania. Działaniem zgodnym z koncepcją zrównoważonego rozwoju, które może być podjęte w celu wykorzystania opisanego jeziora i jego strefy przybrzeżnej, jest

A. nasadzenie w strefie przybrzeżnej drzew i krzewów owocowych.
B. osuszenie terenów podmokłych w celu uzyskania gruntów ornych.
C. wytyczenie ścieżek dydaktycznych na terenie objętym obszarową formą ochrony przyrody.
D. oczyszczenie strefy przybrzeżnej z szuwarów i wprowadzenie ryb hodowlanych do jeziora.

Zadanie 86. (NR16)
Na mapie Polski obszary różniące się warunkami hydrologicznymi wskazano deseniami i oznaczono w legendzie numerami od 1 do 5.

Uzupełnij tabelę. Wpisz obok podanych informacji dotyczących warunków hydrologicznych odpowiadających im numery obszaru przedstawionego na mapie.

Zadanie 87. (NR16)
Na wykresach przedstawiono zmiany wielkości średniego miesięcznego przepływu rzecznego (w ciągu roku) pomierzonego w czterech wybranych stacjach hydrologicznych w Europie, w tym w dwóch położonych nad Wisłą.

Przyporządkuj każdej z podanych stacji hydrologicznych właściwy wykres, na którym przedstawiono przepływy Wisły. Wpisz do tabeli numery wykresów.

Zadanie 88. (NR16)
Na mapie numerami od 1 do 3 oznaczono zasięgi wybranych zlodowaceń plejstoceńskich, a literami X, Y, Z wskazano wyznaczone tymi liniami trzy obszary w Polsce, z których każdy był objęty przynajmniej jednym ze zlodowaceń.

Zaznacz dwie cechy obszaru oznaczonego na mapie literą Y, odróżniające go od obszaru oznaczonego literą X.
A. Mniejsza jeziorność.
B. Występowanie pradolin.
C. Silniej zdenudowane wały moren czołowych.
D. Większe deniwelacje polodowcowych form terenu.
E. Większa różnorodność form rzeźby polodowcowej.

Zadanie 89. (NR16)
Podaj dwa przykłady utrudnień dla prowadzenia działalności gospodarczej, związanych z działalnością lądolodu na obszarze oznaczonym na mapie w zadaniu 55. literą X.

Zadanie 90. (NR17)
Na mapie 1. przedstawiono przebieg głównych dolin podczwartorzędowych w Polsce na tle współczesnej sieci rzecznej, a na mapie 2. − zasięgi najważniejszych zlodowaceń plejstoceńskich. Literą X wskazano wybrany obszar w Polsce, wyznaczony zasięgami dwóch zlodowaceń.

a) W północno-wschodniej Polsce grubość osadów plejstoceńskich miejscami przekracza 200 m i jest dużo większa niż na wielu innych obszarach Polski.
Uzasadnij, dlaczego w południowo-wschodniej Polsce na obszarze oznaczonym literą X grubość osadów plejstoceńskich jest mniejsza niż w północno-wschodniej Polsce.

b) Przyporządkuj każdemu opisowi właściwą nazwę formy rzeźby i nazwę regionu Polski, dla którego ta forma rzeźby jest charakterystyczna. Wpisz do tabeli nazwy wybrane spośród podanych poniżej.

Formy rzeźby: barchan, cyrk lodowcowy, misa deflacyjna, pradolina, rynna polodowcowa. Regiony: Bieszczady, Karkonosze, Mierzeja Wiślana, Nizina Mazowiecka, Pojezierze Suwalskie.

Zadanie 91. (NR17)
Zadanie wykonaj na podstawie map, na których przedstawiono główne typy wezbrań wód w rzekach oraz obszary zagrożone deficytem wody w Polsce (strona III barwnego materiału źródłowego).

a) Uzasadnij, dlaczego obszary położone w południowej Polsce są bardziej zagrożone występowaniem wezbrań opadowych niż Pojezierze Pomorskie i Pojezierze Mazurskie. Podaj dwa argumenty.

b) Podaj po jednej głównej przyrodniczej przyczynie występowania deficytu wody na obszarach poniżej wymienionych regionów geograficznych.

Kujawy: ………………………………………………………………………………………………………………………………….

Wyżyna Śląska: ………………………………………………………………………………………………………………………………….

Zadanie 92. (NR18)
Na rysunku przedstawiono plan batymetryczny północnego fragmentu jeziora Narie położonego w zachodniej części województwa warmińsko-mazurskiego. Izobaty poprowadzono co 5 metrów.

a) Zaznacz poprawne dokończenie zdania.

Misa jeziora przedstawionego na rysunku powstała w wyniku:
A. erozyjnej działalności wód płynących pod lądolodem.
B. Zatarasowania odpływu wód przez materiał morenowy.
C. działalności lodu lodowcowego w cyrku lodowcowym.
D. wytopienia się bryły martwego lodu pozostawionego przez lodowiec.

b) Zaznacz nazwę jeziora, którego misa ma genezę podobną do genezy misy jeziora przedstawionego na rysunku.
A. Druzno
B. Gopło
C. Łebsko
D. Włocławskie

Zadanie 93. (NR18)
Permska formacja solonośna jest głównym źródłem pozyskiwania soli kamiennej w Polsce. Poniżej przedstawiono przekrój geologiczny przez kujawski wysad solny.

a) Uzupełnij schemat, tak aby ilustrował w kolejności od najstarszego do najmłodszego wydarzenia geologiczne, które zaszły na obszarze przedstawionym na rysunku. Wpisz we właściwe miejsca odpowiednie litery.

A. Utworzenie się płaszczowiny.
B. Sedymentacja wapieni i piaskowców.
C. Sedymentacja ewaporatów w warunkach morskich.
D. Nagromadzenie osadów polodowcowych i ich denudacja.
E. Powstanie przedczwartorzędowej powierzchni zrównania.
F. Wciśnięcie warstw solonośnych w młodsze warstwy skalne.

b) Uzasadnij, odnosząc się do przekroju geologicznego, dlaczego podjęto wydobycie soli kamiennej na Kujawach.

Zadanie 94. (NR18)
Na mapie zaznaczono literami X i Y wybrane parki narodowe Polski, a linią zasięg jednego ze zlodowaceń.

a) Poniżej przedstawiono opisy (A−C) wybranych parków narodowych Polski, w tym odnoszące się do parków narodowych oznaczonych na mapie literami X i Y.

A. Park narodowy chroni fragment rozległego, wyraźnie wyodrębnionego pasma górskiego zbudowanego z piaskowców wieku kredowego. Najwyższe wzniesienie tego pasma nie przekracza 1000 m n.p.m. Na uwagę zasługują urozmaicone formy wietrzeniowe.

B. Park narodowy obejmuje pasmo górskie zbudowane z fliszu, wypiętrzone podczas orogenezy alpejskiej. Najwyższy szczyt pasma wznosi się na wysokość 1725 m n.p.m.Stoki północnej części chronionego masywu są bardziej strome niż południowe.

C. Park narodowy obejmuje pasmo górskie o trzonie zbudowanym z karbońskich granitów. Masyw jest podzielony licznymi uskokami i spękaniami. W rezerwatach przyrody znajdują się m.in. kotły polodowcowe i granitowe skałki.

Uzupełnij tabelę:− dobierz właściwe opisy (A, B lub C) do parków narodowych oznaczonych na mapie literami X i Y;− podaj nazwy obu parków narodowych.

b) Poniżej numerami 1 i 2 oznaczono opisy krajobrazów nizinnych, charakterystycznych dla obszaru Polski objętego zlodowaceniem, które miało zasięg przedstawiony na mapie.

1. Rzeźba terenu jest urozmaicona. Pomiędzy wzniesieniami o różnej wysokości, zbudowanymi z glin lodowcowych, występują liczne zagłębienia wypełnione wodami jezior lub torfowiskami. Charakterystycznym zbiorowiskiem roślinnym są grądy.

2. W krajobrazie występują równiny sandrowe, zbudowane z warstwowanych piasków i żwirów, niekiedy urozmaicone przez zagłębienia wytopiskowe. Wody gruntowe występują tu głęboko. Charakterystycznym zbiorowiskiem roślinnym są bory.
Na podstawie: A. Richling, K. Ostaszewska, Geografia fizyczna Polski, Warszawa 2009.

Warunki przyrodnicze opisanych krajobrazów sprzyjały wytworzeniu się odmiennych typów gleb.

Zaznacz odpowiedź, w której poprawnie przyporządkowano opisanym krajobrazom charakterystyczne typy gleb.
A. Krajobraz 1. ‒ brunatne i czarne ziemie, krajobraz 2. ‒ czarnoziemy.
B. Krajobraz 1. ‒ brunatne i czarne ziemie, krajobraz 2. ‒ bielicowe.
C. Krajobraz 1. ‒ bielicowe i czarne ziemie, krajobraz 2. ‒ czarnoziemy.
D. Krajobraz 1. ‒ bielicowe i czarne ziemie, krajobraz 2. ‒ bielicowe