Zadania maturalne z Biologii

Tematyka: tkanki i organy roślinne, fizjologia, morfologia i systematyka. 

Zadania pochodzą z oficjalnych arkuszy maturalnych CKE, które służyły przeprowadzaniu majowych egzaminów. Czteroznakowy kod zapisany przy każdym zadaniu wskazuje na jego pochodzenie: S/N – „stara”/”nowa” formuła; P/R – poziom podstawowy/rozszerzony; np. 08 – rok 2008.

.

Zbiór zadań maturalnych w formie arkuszy, możesz pobrać >> TUTAJ <<.

Zadanie 1. (SP06)
Pierwotny las mieszany w Puszczy Białowieskiej charakteryzuje duża różnorodność producentów i konsumentów. Pędami i nasionami roślin runa leśnego żywi się mysz. Dzik zjada żołędzie i kłącza. Dżdżownice i myszy są pokarmem borsuka. Poczwarkami ciem,których gąsienice objadają liście drzew, żywi się i borsuk, i dzik, i mysz leśna.
Oceń, czy w tego rodzaju lesie wskazane jest zastosowanie chemicznych środków ochrony roślin przed gąsienicami ciem. Odpowiedź uzasadnij, posługując się jednym argumentem.

 

Użycie chemicznych środków ochrony roślin nie jest wskazane, ponieważ liczebność ciem jest regulowana naturalnie przez gatunki żywiące się nimi.

Zadanie 2. (SP08)
Od lat w wielu krajach funkcjonują banki genów roślin uprawnych, w których przechowuje nasiona ponad 60 tysięcy różnych roślin. Na przykład w Ogrodzie Botanicznym Polskiej Akademii Nauk w Warszawie (Powsin) gromadzone są zasoby genowe roślin: dziko rosnących, pokrewnych gatunkom uprawnym, gatunków charakterystycznych dla niektórych ekosystemów naturalnych oraz gatunków rzadko występujących.
Podaj dwa różne argumenty, którymi uzasadnisz potrzebę gromadzenia i przechowywania zasobów genowych różnych gatunków roślin.

  1. Pozwoli zachować genotypy różnych odmian najbardziej wydajnych gospodarczo roślin.
  2. Umożliwi to prowadzenie badań genetycznych tworzenie nowych odmian.

Zadanie 3. (SP08)
Torfowiska są to zbiorowiska roślinne związane ze środowiskami podmokłymi. Dominującymi roślinami niektórych z tych torfowisk, np. torfowisk wysokich, są mchy z rzędu torfowców, które odznaczają się wyjątkowymi zdolnościami do magazynowania wody w martwych komórkach liści.
Podaj jeden przykład znaczenia torfowisk wysokich w gospodarce wodnej środowiska.

Chronią przed powodziami, gromadząc wodę w okresie intensywnych opadów i roztopów.

Zadanie 4. (SP10)
Liście tego samego gatunku roślin okrytonasiennych zebrano podczas suchego dnia w trzech miejscach o różnym zapyleniu powietrza: w pobliżu zakładu przemysłowego, przy ulicy i w parku. Następnie na górne powierzchnie liści przyklejono przezroczystą taśmę samoprzylepną. Taśmy samoprzylepne (z zebranym pyłem) zdjęto osobno z każdego liścia i naklejono na biały karton. Przebieg i wyniki obserwacji przedstawiono w uproszczeniu na rysunku.

a) Określ cel przeprowadzonej obserwacji.
b) Sformułuj wniosek na podstawie wyników tej obserwacji.

a) Określenie stopnia zanieczyszczenia powietrza pyłami w różnych miejscach środowiska.

b) • Najwięcej pyłu gromadzi się na powierzchniach liści roślin rosnących w pobliżu zakładu przemysłowego.

  • Najmniej pyłu gromadzi się na powierzchniach liści roślin rosnących w parku.

Zadanie 5. (SP10)
Zapylanie kwiatów jabłoni przez pszczoły jest przykładem pewnego rodzaju zależności międzygatunkowej.
Podaj nazwę tej zależności i wyjaśnij na czym ona polega w opisanym przypadku.

 

  • Symbioza lub mutualizm, lub protokooperacja.
  • Zależność międzygatunkowa w tym przypadku polega na tym, że roślina zostaje zapylona, a owad otrzymuje pokarm.

Zadanie 6. (SP10)
Leśnicy z Nadleśnictwa Zamrzenica w Borach Tucholskich, gdzie populacja cisa (Taxus baccata) należy wciąż do najliczniejszych w Europie, realizują projekt ochrony tego gatunku. W latach 2005–2008 zwiększono obszar rezerwatu w Wierzchlesie do prawie 90 hektarów, zbudowano kładkę nad torfowiskiem oraz wykonano nowe ogrodzenie, chroniące cisy przed żerującymi na nich jeleniami. Wytypowano obszary, na których obserwuje się kiełkowanie i wzrost siewek cisa. Okolice rezerwatu obsadzane są
dwuletnimi sadzonkami cisów wyhodowanymi z nasion pochodzących z rezerwatu.
Przyporządkuj opisane działania leśników, realizowane w ramach programu ochrony cisów, do podanych niżej form ochrony przyrody.
a) ochrona czynna,
b) ochrona bierna

 

  • ochrona czynna – obsadzanie okolic rezerwatu sadzonkami cisów
  • ochrona bierna – zwiększenie powierzchni rezerwatu

Zadanie 7. (SP11)
Na rysunku przedstawiono fragment sieci pokarmowej biocenozy ogrodu.

a) Podaj jeden przykład prawdopodobnej zmiany, jaka zajdzie w składzie gatunkowym tej biocenozy, jeśli usunie się róże.
b) Wypisz z podanej sieci pokarmowej wszystkich konsumentów I rzędu.

a) • W biocenozie tej prawdopodobnie wyginie skoczek różany.

  • W biocenozie tej prawdopodobnie zmniejszy się liczebność mszyc.

b) gąsienice motyli, mszyce, skoczek różany

Zadanie 8. (SP16)
Zooksantelle to drobne, żółte lub brązowawe glony, które żyją w symbiozie z wieloma gatunkami koralowców. Koralowce są zwierzętami osiadłymi, żyjącymi na niedużych głębokościach, zwykle do 50 m.
Podaj po jednym przykładzie korzyści, jakie odnoszą glony i koralowce z tej symbiozy

  1. Glony mają zapewniony dostęp do światła / bezpieczne środowisko życia.
  2. Koralowce uzyskują substancje odżywcze / pokarm.

Zadanie 9. (SP16)
Poważnym zagrożeniem dla różnorodności biologicznej określonego obszaru są organizmy inwazyjne, do których zalicza się rośliny i zwierzęta, przenoszone przez człowieka, celowo lub przypadkowo, w inne środowiska, a nawet na inne kontynenty. Przykładem gatunku inwazyjnego jest kudzu (Pueraria lobata) – strączkowa roślina pnąca, pochodząca z Azji, cechująca się niezwykłymi zdolnościami przystosowawczymi. W sprzyjających warunkach potrafi rosnąć ponad 5 cm na godzinę. Kudzu sprowadzono do USA w 1876 roku. Obecnie szybko się rozprzestrzenia we wszystkich środowiskach lądowych – od lasów po miejskie podwórka, wypierając rodzimą roślinność. Roślina ta oplata słupy, znaki drogowe, całkowicie pokrywa ogrody i pola uprawne. Kudzu nie ma naturalnych wrogów poza człowiekiem.
a) Na podstawie tekstu podaj dwa uwarunkowania szybkiego zwiększania zasięgu przez pnącza kudzu.
b) Podaj nazwę zależności antagonistycznej występującej między kudzu a lokalną roślinnością. 

a) • szybki wzrost

  • duże zdolności przystosowawcze
  • brak naturalnych wrogów (ograniczających liczebność populacji)
  • wypieranie rodzimej roślinności

b) konkurencja / współzawodnictwo

Zadanie 10. (SP17)
Analiza czynników odpowiedzialnych za współczesne wymieranie roślin w Europie ujawnia, że zjawisko to ma bardzo złożony charakter. Jedną z przyczyn wymierania roślin jest trwała zmiana abiotycznych warunków siedliskowych. Na terenie Ojcowskiego Parku Narodowego (OPN) przeprowadzono badania nad wpływem działalności gospodarczej człowieka  na liczebność występujących tam gatunków roślin. Wyniki badań wybranych form działalności człowieka przedstawiono na wykresie.

a) Na podstawie analizy wykresu określ, która forma działalności człowieka okazała się najbardziej niszcząca dla flory OPN. Odpowiedź uzasadnij, uwzględniając zmiany  w bogactwie gatunkowym
b) Zaznacz spośród A–C najskuteczniejszą formę ochrony dla ginących gatunków roślin w Ojcowskim Parku Narodowym. Odpowiedź uzasadnij.
A. uprawianie ginących gatunków w ogrodach botanicznych
B. ochrona czynna w miejscu ich występowania
C. ochrona gatunkowa

a) • Najbardziej niszczące okazało się osuszanie terenu II, ponieważ tam jest najwięcej gatunków, których liczebność spadła.

  • II, ponieważ w wyniku tej działalności wyginęła największa liczba gatunków.

Uwaga: Uznaje się podanie różnic w bogactwie gatunkowym w formie wartości liczbowych odczytanych z wykresu.

b) B., ponieważ ochrona czynna w miejscu ich występowania pozwoli na przywrócenie naturalnych warunków siedliskowych, np. przywrócenie naturalnych stosunków wodnych.

Zadanie 11. (SP17)
Łąka jest bogatym ekosystemem, w którym żyją trawy i inne rośliny zielne, owady,  np. motyle i chrząszcze żywiące się liśćmi. Z kręgowców można spotkać jaszczurki, ptaki,  np. owadożerną pliszkę żółtą, do której są przyczepione kleszcze, drapieżnego błotniaka łąkowego budującego gniazdo na ziemi oraz liczne ssaki: np. gryzonie, a nawet lisy. W glebie rozwijają się niektóre gatunki grzybów i bakterie, z których część żyje w korzeniach koniczyny – rośliny z rodziny bobowatych.
Na podstawie przedstawionych informacji uzupełnij tabelę – wybierz z tekstu i wpisz przykład organizmu reprezentującego wskazany w tabeli poziom troficzny opisanego ekosystemu.


Zadanie 12. (SP17)
Określ relacje między organizmami żyjącymi na łące, wymienionymi w poniższej tabeli – wpisz w każdym wierszu nazwę rodzaju zależności międzygatunkowej.

Zadanie 13. (SR05)
Schemat przedstawia współpracę chloroplastów i mitochondriów w komórce roślinnej.

a) Ustal, w którym z tych organelli zachodzą procesy anaboliczne, a w którym zachodzą procesy kataboliczne.
b) Wyjaśnij, jakie korzyści ma komórka ze współpracy chloroplastów i mitochondriów.

a) Za ustalenie miejsc zachodzenia wymienionych procesów – 1 pkt

– Chloroplast – procesy anaboliczne, mitochondrium – procesy kataboliczne.

b) Za poprawne wyjaśnienie – 1 pkt

Przykład wyjaśnienia:

– Chloroplasty i mitochondria zaopatrują komórkę w metabolity i/lub ATP.

– Produkty jednego z organelli są substratami drugiego / samowystarczalność energetyczna komórki.

Zadanie 14. (SR05)
W komórkach roślinnych wakuole (wodniczki) są zwykle duże i nieliczne. Są one otoczone tonoplastem i wypełnione sokiem wakuolarnym (komórkowym).
Wymień dwie funkcje, jakie mogą pełnić wakuole w komórkach roślinnych.

– Utrzymują komórkę w stanie uwodnienia (odpowiadają za turgor komórki).

– Magazynują zbędne produkty przemiany materii (glikozydy, alkaloidy, garbniki, kwasy organiczne).

– Magazynują materiały zapasowe (białka w postaci ziaren aleuronowych, cukry, tłuszcze).

– Znajdują się w nich barwniki – antocjany i flawony – nadające barwę kwiatom, owocom, liściom.

– Znajdują się w nich enzymy hydrolityczne upodabniające wakuole do lizosomów.

– Wakuole zawierają enzymy hydrolityczne (trawiące), dzięki czemu uczestniczą w rozkładzie białek i kwasów nukleinowych.

Zadanie 15. (SR05)
Schemat przedstawia przekrój poprzeczny przez liść podwodny przetacznika bobownika.

Podaj dwie zależności między środowiskiem życia tej rośliny a budową skórki jej liścia podwodnego.

– Chloroplasty w komórkach skórki rośliny wodnej ułatwiają fotosyntezę w środowisku wodnym (światło o małym natężeniu, rozproszone).

– Brak aparatów szparkowych – środowisko wodne zapewnia roślinie stałą wilgotność (roślina nie musi oszczędzać wody).

– Cienka kutykula w obu warstwach skórki – ułatwia gospodarkę wodą i solami mineralnymi.

Zadanie 16. (SR05)
Uproszczony zapis procesu fotosyntezy u roślin zielonych
H2O + CO2 → cukier + O2
Sumaryczne równanie procesu fotosyntezy u purpurowych bakterii siarkowych (beztlenowce)
H2S + CO2 → cukier + S
Cechą wspólną tych reakcji jest powstawanie cukrów na drodze redukcji CO2.
Wskaż źródła wodoru użytego do redukcji CO2 w procesach fotosyntezy u roślin zielonych i u purpurowych bakterii siarkowych oraz wyjaśnij, dlaczego organizmy te korzystają z różnych źródeł tego pierwiastka

– Źródłem wodoru w procesie fotosyntezy roślin zielonych jest woda, a w procesie fotosyntezy purpurowych bakterii siarkowych – siarkowodór.

– Różnica źródeł wynika z tego, że fotosynteza roślin zielonych zachodzi w warunkach tlenowych, a wymienione bakterie są beztlenowcami – w ich otoczeniu jest dostępny H2S.

– Organizmy te żyją w różnych środowiskach ( tlenowe , beztlenowe).

Zadanie 17. (SR05)
Schemat ilustruje wyniki doświadczenia, w którym dwie jednakowe gałązki wierzby umieszczono w tych samych sprzyjających warunkach wilgotności i temperatury. Gałązki w stosunku do siebie znajdują się w położeniu odwrotnym.

Sformułuj wniosek dotyczący reakcji gałązek wierzby na bodziec kierunkowy w tym doświadczeniu.

– Bez względu na położenie gałązki, pędy zawsze wykazują geotropizm ujemny, a korzenie – geotropizm dodatni.

– Bez względu na położenie gałązki pędy i korzenie rosną w swoim naturalnym kierunku – pędy w górę a korzenie w dół

Zadanie 18. (SR05)
Na rysunkach przedstawiono zmodyfikowane organy podziemne ziemniaka i kosaćca.

Podaj, które organy tych roślin uległy modyfikacji oraz wyjaśnij, jakie ma ona dla nich znaczenie

I. Modyfikacji uległy łodygi (bulwa ziemniaka i kłącze kosaćca).

II. – Gromadzą materiały (substancje) zapasowe (węglowodany) (zużywane do budowy wzrostu i rozwoju tych roślin).

– Obydwie łodygi ułatwiają wegetatywne rozmnażanie się tych roślin.

– Kłącze kosaćca pozwala na lepsze umocowanie rośliny w glebie.

– Są organami przetrwalnikowymi.

Zadanie 19. (SR05)
Schemat: Splątek mchu. W cyklu rozwojowym mchu występuje płożący się po podłożu splątek. Splątki rozwijają się w liczne ulistnione gametofity, dzięki czemu tworzą się zwarte skupiska mchów.

Wyjaśnij, jakie znaczenie ma występowanie mchów w zwartych skupiskach dla
a) pobierania i utrzymywania wody przez te rośliny.
b) procesu płciowego rozmnażania się mchów.

a) Dzięki temu, że tworzą się kępy mchów, ułatwia to utrzymać wodę między roślinami.(Ułatwia to pobieranie wody przez listki)

b) Dzięki bezpośredniej bliskości gametangiów ♀ i ♂ ułatwione jest zaplemnienie (zapłodnienie, przeniesienie plemników przez wodę do rodni).

Zadanie 20. (SR06)
Poniższe zdania zawierają informacje o fazie fotosyntezy niezależnej od światła.
Zaznacz zdanie zawierające błędną informację i uzasadnij swój wybór.

  1. Reakcje niezależne od światła przebiegają w stromie chloroplastów.
  2. Faza niezależna od światła, czyli tzw. cykl Calvina, składa się z trzech etapów – karboksylacji, redukcji i regeneracji.
  3. W stromie chloroplastów, w wyniku cyklu przemian CO2 zostaje przekształcony w produkt fotosyntezy.
  4. W procesie redukcji dwutlenku węgla wykorzystywane są produkty fazy świetlnej – ATP i NADP.

4.W procesie redukcji dwutlenku węgla wykorzystywane są produkty fazy świetlnej – ATP i NADP.

Produktem fazy świetlnej, wykorzystywanym do redukcji dwutlenku węgla jest NADPH2.

Zadanie 21. (SR06)
Młode organy roślin wieloletnich oraz całe rośliny zielne okrywa żywa tkanka zwana skórką. Zbudowana jest ona najczęściej z pojedynczej warstwy ściśle do siebie przylegających komórek.
Jednak skórka takich organów jak liście i łodygi różni się budową i funkcją od skórki okrywającej korzenie.

Obecność kutikuli i aparatów szparkowych w skórce pędu, a brak ww. elementów w skórce korzenia.

Zadanie 22. (SR06)
Ryniofity to najpierwotniejsze rośliny lądowe. Najbardziej znanym ich przedstawicielem jest dewońska rynia. Współczesne widłakowe to prawdziwe, żyjące skamieniałości o planie budowy niezmienionym od ponad 300 mln lat.
Korzystając z zamieszczonych rysunków, podaj jedną cechę budowy wspólną dla widłaka i rynii.

Podaj dwie różnice w budowie między skórką okrywającą części nadziemne a skórką korzenia roślin zielnych.

widlaste rozgałęzienia pędów

Zadanie 23. (SR07)
Na schemacie przedstawiono wiązanie CO2 przez dwie grupy roślin (C3 i C4).

Na podstawie analizy danych z obu schematów uzupełnij w tabeli informacje dotyczące wiązania CO2 w cyklach obu rodzajów roślin.

Odpowiedzi do zadań znajdują się >>TUTAJ<<

Zadanie 24. (SR07)
Wiele roślin wodnych ma w swoich organach miękisz powietrzny (aerenchymę) z dużymi przestworami międzykomórkowymi.
Uzasadnij za pomocą dwóch różnych argumentów, że obecność aerenchymy stanowi przystosowanie tych roślin do życia w środowisku wodnym.

  1. W przestworach międzykomórkowych gromadzi się powietrze dzięki czemu organy tych roślin mogą unosić się w wodzie.
  2. Aerenchyma ułatwia roślinom wodnym wymianę gazową.

Zadanie 25. (SR07)
Na wykresie przedstawiono wyniki pomiarów ciśnienia osmotycznego w komórkach szparkowych oraz obserwacje stopnia otwarcia szparek badanej rośliny. Pomiary dokonywano od godziny 7.00 do 24.00 w ciągu jednej doby. Ciśnienie osmotyczne innych komórek epidermalnych podczas eksperymentu było stałe i wynosiło 2 MPa. O – szparka otwarta, Z – szparka zamknięta

Na podstawie analizy powyższych danych sformułuj dwa wnioski dotyczące ruchów aparatów szparkowych badanej rośliny.

  1. Otwieranie i zamykanie się szparek zależy od pory dnia.
  2. Regulacja ruchu aparatów szparkowych uzależniona jest od zmian ciśnienia w komórkach szparkowych.

Zadanie 26. (SR07)
Kwiaty roślin okrytozalążkowych są najczęściej obupłciowe, ale samopylność jest zjawiskiem niepożądanym.
Podaj przykład jednego ze sposobów, w jaki rośliny zabezpieczają się przed samozapyleniem.

W innym czasie dojrzewają słupki, a w innym pręciki.

Zadanie 27. (SR07)
U roślin wyższych śmierć niektórych komórek warunkuje powstanie funkcjonalnych systemów, mających istotne znaczenie w życiu rośliny. W prawidłowym rozwoju roślin takie zmiany zachodzą w końcowym etapie różnicowania się komórek i tkanek.
Podaj dwa przykłady tkanek roślinnych zbudowanych z komórek martwych. Określ rolę każdej z tych tkanek.

 

  1. Drewno (ksylem) – tworzy system przewodzący wodę (i sole mineralne).
  2. Twardzica (sklerenchyma) – tworzy system usztywniający i wzmacniający roślinę.

Zadanie 28. (SR07)
Na wykresach przedstawiono zależność asymilacji CO2 od temperatury u tej samej rośliny, przy silnym i słabym natężeniu światła.

Ustal, czy przedstawione na wykresie dane dotyczą rośliny światłolubnej czy cieniolubnej. Swoją opinię uzasadnij jednym argumentem.

Jest to roślina światłolubna, ponieważ w temperaturze do 30oC asymilacja CO2 jest niższa przy słabym natężeniu światła

Zadanie 29. (SR09)
Warunkami przerwania spoczynku względnego nasion, a następnie ich kiełkowania są:
− odpowiednia wilgotność podłoża
− odpowiednia temperatura
− obecność tlenu.
Wyjaśnij, w jaki sposób dwa wybrane przez Ciebie, spośród wyżej wymienionych, czynniki wpływają na zapoczątkowanie kiełkowania nasion.

  1. Woda stanowi środowisko, w którym zachodzą procesy biochemiczne – dzięki wzrostowi uwodnienia nasion następuje aktywacja różnych enzymów i zostają uruchomione materiały zapasowe.
  2. Odpowiednia temperatura zapewnia odpowiednie tempo przebiegu procesów biochemicznych.

Zadanie 30. (SR09)
Na wykresie przedstawiono widmo absorpcji barwników fotosyntetycznych. Przeprowadzono następujące doświadczenie. Siewki rzeżuchy podzielono na 3 grupy i umieszczono w jednakowych warunkach (wilgotność, temperatura, stężenie CO2). Każdą grupę naświetlano światłem o innej barwie przez okres dwóch tygodni:
grupę I – światłem niebieskim o długości fali 440 nm
grupę II – światłem żółtozielonym o długości fali 560 nm
grupę III – światłem czerwonym o długości fali 660 nm. Następnie zmierzono w każdej grupie wysokość wszystkich siewek.

Na podstawie powyższych danych podaj, w której grupie siewek rośliny uzyskały najwyższy wzrost. Odpowiedź uzasadnij.

Rośliny z grupy I będą najwyższe, ponieważ były naświetlane światłem o długości fali 440 nm (niebieskim), a jest to widmo, w którym ich fotosynteza była najintensywniejsza.

Zadanie 31. (SR09)
Na rysunku przedstawiono przekrój poprzeczny liścia rośliny dwuliściennej.
Podaj pełną nazwę tkanki (A) zaznaczonej na rysunku oraz określ przystosowanie jej budowy do pełnionej funkcji.

Jest to miękisz asymilacyjny palisadowy, który ma liczne chloroplasty z barwnikiem fotosyntetycznie czynnym biorącym udział w fotosyntezie.

Zadanie 32. (SR09)
Na schemacie przedstawiono budowę kwiatu tulipan
a) Podaj nazwy wskazanych na rysunku (A, B, C) elementów budowy kwiatu tulipana.
b) Podaj, czy kwiaty tulipana są wiatro- czy owadopylne. Uzasadnij odpowiedź jednym argumentem.

a) A. okwiat, B. słupek, C. pręcik

b) Kwiaty tulipana są owadopylne. posiadają barwny okwiat, który zwabia owady lub mają lepki pyłek mogący przyklejać się do ciała owada

Zadanie 33. (SR09)
Wykonano doświadczenie, w którym do pożywki agarowej z kallusem dodawano auksyny i cytokininy zmieszane w różnych proporcjach. Obserwowano przekształcenie się kallusa albo w korzenie albo w pędy. Na poniższym schemacie zilustrowano przebieg opisanego doświadczenia.

Sformułuj hipotezę badawczą potwierdzoną wynikami powyższego doświadczenia.

Rozwój korzeni lub pędów z kallusa zależy od proporcji auksyn w stosunku do cytokinin.

lub

Przewaga cytokinin nad auksynami powoduje wykształcenie się pędów z kallusa.

lub

Przewaga auksyn nad cytokininami powoduje wykształcenie się korzeni z kallusa.

Zadanie 34. (SR10)
Drewno (ksylem) jest tkanką niejednorodną, zbudowaną z cewek lub naczyń, miękiszu drzewnego i włókien drzewnych. Elementy tkanki przewodzącej wykazują duże zróżnicowanie budowy i funkcji.
Na podstawie powyższych informacji podaj, które elementy drewna pełnią niżej wymienione funkcje.

  1. funkcja przewodząca
  2. funkcja wzmacniająca

  • funkcja przewodząca – cewki, naczynia
  • funkcja wzmacniająca – włókna drzewne

Zadanie 35. (SR10)
Gospodarka wodna roślin lądowych opiera się na oszczędzaniu wody przez ograniczenie jej parowania. Ograniczeniu parowania służy przede wszystkim skórka, dodatkowo pokryta kutikulą, a za regulację parowania wody odpowiedzialne są znajdujące się w niej aparaty szparkowe. U roślin okrytonasiennych, które wróciły do życia w wodzie, ograniczenie parowania nie jest konieczne. Aparaty szparkowe są w liściach roślin wodnych różnie rozmieszczone. Uzupełnij zdania, wpisując w wolne miejsca oznaczenia literowe określeń wybranych spośród podanych poniżej.
A) dolna strona liścia
B) górna strona liścia
C) obie strony liścia
D) brak aparatów szparkowych

1. U roślin lądowych aparaty szparkowe znajdują się zazwyczaj na ………………….. stronie liścia.
2. U roślin wodnych liście jednej rośliny mogą być zróżnicowane, np.:
a) liście nadwodne są zwykle zbudowane tak, jak u roślin lądowych i aparaty szparkowe znajdują się na ………………….. stronie liścia,
b) liście pływające na powierzchni wody transpirują i aparaty szparkowe znajdują się na ………………………. stronie liścia,
c) liście podwodne nie transpirują, więc ………………………. .

  1. – A, 2a – A, 2b – B, 2c – D

Zadanie 36. (SR10)
U roślin okrytozalążkowych występuje podwójne zapłodnienie – zjawisko charakterystyczne tylko dla tej grupy roślin. Na poniższych schematach przedstawiono proces wnikania łagiewki pyłkowej i wprowadzania komórek plemnikowych do woreczka zalążkowego.

a) Podaj nazwy elementów woreczka zalążkowego oznaczonych na schemacie A cyframi 1 i 2.
b) Wyjaśnij, na czym polega podwójne zapłodnienie u roślin okrytozalążkowych.
c) Podaj, co rozwija się z każdej z zapłodnionych komórek

a) • 1. komórka jajowa

  • 2. wtórne jądro woreczka zalążkowego

b) Jedno z jąder plemnikowych łączy się z komórką jajową, natomiast drugie jądro plemnikowe łączy się z wtórnym jądrem woreczka zalążkowego.

c) • Z zapłodnionej komórki jajowej powstaje zygota, z której rozwija się zarodek.

  • Z zapłodnionego wtórnego jądra woreczka zalążkowego powstaje triploidalne bielmo, czyli tkanka zapasowa.

Zadanie 37. (SR11)
Badano produkty suchej destylacji dwóch próbek materiału pochodzenia roślinnego. W próbce I stwierdzono obecność pary wodnej, siarkowodoru, amoniaku i dwutlenku węgla, a w próbce II tylko obecność pary wodnej i dwutlenku węgla.
Zaznacz nazwę grupy związków organicznych, które występowały w próbce I, a nie było ich w próbce II.
A. Węglowodany
B. Węglowodory
C. Tłuszcze
D. Białka

D. Białka

Zadanie 38. (SR11)
Na uproszczonym schemacie przedstawiono struktury A i B występujące w komórce roślinnej oraz procesy zachodzące w tych strukturach.
Podaj nazwy tych struktur oraz nazwy procesów, które w nich zachodzą.

A. Struktura – chloroplast Proces – fotosynteza

B. Struktura – mitochondrium Proces – oddychanie tlenowe


Zadanie 39. (SR11)
Na schematach I i II przedstawiono reakcję rośliny na działanie bodźca fotoperiodycznego. Jest to roślina dnia krótkiego, którą hodowano w warunkach dnia długiego, co powodowało, że roślina nie kwitła. W celu określenia miejsca percepcji bodźca fotoperiodycznego przeprowadzono doświadczenie, w którym okresowo zasłaniano liście (schemat I) lub wierzchołek pędu (schemat II) tej rośliny. Przebieg i wyniki doświadczenia zilustrowano na poniższych schematach.

Na podstawie wyników doświadczenia ustal, czy miejscem percepcji bodźca fotoperiodycznego są liście, czy wierzchołek pędu rośliny. Odpowiedź uzasadnij.

  • Miejscem percepcji bodźca fotoperiodycznego są liście, ponieważ roślina dnia krótkiego zakwitła po zasłonięciu liści przed działaniem światła.
  • Miejscem percepcji bodźca fotoperiodycznego są liście, ponieważ, gdy ich nie osłonięto, to roślina dnia krótkiego nie zakwitła mimo osłonięcia wierzchołka pędu rośliny.

Zadanie 40. (SR12)
Wykonano doświadczenie, którego celem było zbadanie roli procesu transpiracji w transporcie wody u roślin. W słoju z wodą umieszczono kilka liści selera naciowego. Na powierzchnię wody naniesiono cienką warstwę oleju i zaznaczono poziom wody. Słój umieszczono w ciepłym pomieszczeniu. Po trzech godzinach zaobserwowano, że poziom wody w słoju obniżył się, co zilustrowano na poniższym rysunku.
a) Sformułuj hipotezę badawczą potwierdzoną wynikiem doświadczenia.
b) Wyjaśnij znaczenie warstwy oleju na powierzchni wody w tym doświadczeniu.

 

a) -Transpiracja z powierzchni liści warunkuje przepływ wody w roślinie.

-Transport wody w liściach roślin odbywa się na skutek siły ssącej wywołanej transpiracją.

b) Olej zapobiega parowaniu wody z jej powierzchni w słoju, co mogłoby mieć wpływ na poprawność wyników badań.

Zadanie 41. (SR12)
W tabeli zamieszczono dane dotyczące prędkości przewodzenia wody w drewnie u wybranych grup roślin
Wyjaśnij, czym uwarunkowana jest różnica w prędkości przewodzenia wody u roślin iglastych i dwuliściennych. W odpowiedzi uwzględnij różnice w budowie ich drewna.
Azot i potas wywierają największy wpływ na wysokość i jakość plonów (zawartość sacharozy w korzeniach) buraków cukrowych. Badano wysokość plonów buraków cukrowych nawożonych dwoma różnymi dawkami azotu w zależności od odpowiednich dawek potasu. Wyniki przedstawiono w tabeli.

Komórki drewna roślin iglastych mają postać cewek i przepływ wody odbywa się przez jamki, co spowalnia przewodzenie wody, natomiast drewno roślin dwuliściennych tworzą rurkowate naczynia bez ścian poprzecznych, przez które woda przepływa łatwiej i przewodzenie wody u tych roślin zachodzi szybciej.

Zadanie 42. (SR12)
Na podstawie powyższych danych narysuj diagram słupkowy, ilustrujący wpływ stosowanego nawożenia na wysokość plonów buraków cukrowych. Zastosuj jeden układ współrzędnych i poniższą legendę.

Zadanie 43. (SR12)
Azot jest pierwiastkiem niezbędnym m.in. do wytwarzania chlorofilu u roślin. Wykaż zależność między niedoborem azotu a niską zawartością sacharozy w korzeniach buraków cukrowych

Niedobór azotu wywołuje spadek ilości chlorofilu w komórkach, co skutkuje zmniejszeniem tempa procesu fotosyntezy i w konsekwencji ograniczeniem wytwarzania sacharozy gromadzonej w korzeniach buraków.

Zadanie 44. (SR13)
Po zakończeniu wzrostu komórki roślinne się różnicują. W trakcie tego procesu jest budowana wtórna ściana komórkowa, w skład której mogą wchodzić różne substancje wpływające na właściwości ściany komórkowej, takie jak kutyna, lignina lub suberyna.
Podkreśl nazwy tych tkanek roślinnych, których przystosowanie do pełnionej funkcji polega na obecności ścian komórkowych zbudowanych głównie z ligniny.
drewno, korek, kolenchyma, łyko, miazga, sklerenchyma

drewno, korek, kolenchyma, łyko, miazga, sklerenchyma

Zadanie 45. (SR13)

Plastydy są organellami występującymi w komórkach roślinnych. Formą wyjściową dla wszystkich rodzajów plastydów są proplastydy, charakterystyczne dla komórek merystematycznych. Na schemacie przedstawiono rodzaje plastydów oraz możliwości ich przekształcania się.

a) Podaj, jaką funkcję pełnią leukoplasty w komórce roślinnej.
b) Korzystając ze schematu, wyjaśnij, dlaczego bulwy ziemniaków wystawione na działanie światła zielenieją po pewnym czasie.

Leukoplasty

a) – magazynują materiały zapasowe

– magazynują skrobię / białka / tłuszcze

b) Pod wpływem światła proplastydy / leukoplasty / etioplasty (występujące w komórkach pod tkanką okrywającą bulwy) przekształcają się w chloroplasty zawierające zielony barwnik / chlorofil.

Zadanie 46. (SR13)
Na rysunku przedstawiono fragment budowy anatomicznej korzenia.

a) Podaj nazwy oraz funkcje tkanek oznaczonych na rysunku literami A i B.
b) Spośród cech budowy korzenia widocznych na rysunku podaj jedną, która świadczy o tym, że zilustrowano na nim budowę pierwotną tego organu.

Masz problem z niektórymi zadaniami? Sprawdź Botanika.

Zadanie 47. (SR13)
Uczniowie przygotowali do doświadczenia dwa zestawy (A i B) przedstawione na rysunku. Zlewkę i probówki w zestawie A napełnili odstaną wodą wodociągową, natomiast zlewkę i probówki w zestawie B – odstaną wodą wodociągową, w której rozpuścili niewielką ilość wodorowęglanu potasu (KHCO3). Oba zestawy umieścili obok siebie, w tej samej odległości od źródła światła. Po pewnym czasie stwierdzili, że proces fotosyntezy przebiegał intensywniej w roślinach z zestawu B niż w roślinach umieszczonych w zestawie A.

a) Podaj parametr, za pomocą którego można określić intensywność fotosyntezy w tym doświadczeniu.
b) Wyjaśnij, dlaczego w roślinach z zestawu B fotosynteza przebiegała intensywniej.

a) Parametrem w tym doświadczeniu może być

– liczba pęcherzyków wydzielonego tlenu / gazu

– objętość / ilość wydzielonego tlenu / gazu (zebranego w probówce)

– poziom wody w probówce / w zlewce

b) W roślinach z zestawu B fotosynteza przebiegała intensywniej, ponieważ

– rośliny miały więcej CO2 niezbędnego do tego procesu / lepszy dostęp do CO2 pod postacią jonów wodorowęglanowych.

– dla roślin wodnych źródłem CO2 do procesu fotosyntezy są jony wodorowęglanowe

Zadanie 48. (SR13)
Na rysunkach przedstawiono różnego typu diaspory, czyli struktury służące do rozprzestrzeniania się roślin.

Podaj, w jaki sposób rozprzestrzeniane są diaspory przedstawione na rysunkach. Odpowiedź uzasadnij.

Diaspory te są rozprzestrzeniane są przez zwierzęta, ponieważ posiadają struktury czepne/haczyki, za pomocą których przyczepiają się, np. do sierści ssaków.

Zadanie 49. (SR13)
Do doświadczenia, którego celem było zbadanie roli liścieni we wzroście i rozwoju rośliny, użyto 30 skiełkowanych nasion fasoli (siewek posiadających kilkumilimetrowy korzeń), umieszczonych w odrębnych naczyniach z wodą wodociągową. Siewki podzielono na trzy zestawy (I–III) po 10 sztuk: I – siewki, którym pozostawiono oba liścienie, II – siewki, którym usunięto jeden liścień, III – siewki, którym usunięto oba liścienie. Wszystkie zestawy umieszczono w jednakowych warunkach temperatury i oświetlenia. Podczas doświadczenia obserwowano rozwój roślin, a po tygodniu zmierzono długość ich liści, łodyg i korzeni. Na rysunku przedstawiono przebieg i wyniki doświadczenia.

a) Określ, który zestaw jest w doświadczeniu próbą kontrolną. Odpowiedź uzasadnij.
b) Sformułuj wniosek uwzględniający funkcję liścieni we wzroście i rozwoju siewki.

a) Zestaw I, ponieważ siewkom w tym zestawie pozostawiono oba liścienie, a więc rośliny nie zostały poddane żadnym zmianom.

b) – Liścienie zapewniają prawidłowy wzrost i rozwój siewek, dzięki zmagazynowanym materiałom zapasowym.

– W liścieniach zgromadzone są materiały zapasowe, które zapewniają prawidłowy wzrost i rozwój młodej rośliny / siewki fasoli.

– Brak liścieni ogranicza rozwój siewek, ponieważ nie mają dostarczanych materiałów zapasowych, które są tam zmagazynowane.

Zadanie 50. (SR14)
Na rysunkach przedstawiono różne etapy podziału mitotycznego jądra komórki roślinnej.
a) Uporządkuj rysunki w kolejności odpowiadającej etapom mitozy – zapisz ich oznaczenia literowe, zaczynając od interfazy.
b) Zapisz literę, którą oznaczono rysunek komórki znajdującej się w metafazie.

Odpowiedzi do zadań znajdują się >>TUTAJ<<

a) kolejność: D, E, C, A, B

b) rysunek C

Zadanie 51. (SR14)
Na dwóch grupach roślin (1 i 2) przeprowadzono doświadczenie, mające na celu wykazanie, że CO2 jest konieczny do procesu fotosyntezy. Przebieg doświadczenia przedstawiono na rysunku (zaprezentowano tylko pojedyncze rośliny z każdej grupy).

a) Określ, w liściach której rośliny (z grupy 1. czy 2.) po dwóch dniach będzie można wykryć obecność większej ilości skrobi. Odpowiedź uzasadnij
b) Wyjaśnij, w jakim celu rośliny na początku doświadczenia zostały umieszczone na kilka dni w miejscu bez dostępu światła.

a) W liściach rośliny z grupy1., ponieważ

– rośliny te miały dostęp do CO2 i możliwość przeprowadzania fotosyntezy, której produkty są przekształcane w skrobię,/której wtórnym produktem jest skrobia.

– w przypadku roślin z grupy 2. nie została wytworzona skrobia, gdyż CO2 został związany przez roztwór NaOH i nie zaszła fotosynteza.

b)

– W liściach tych roślin (przetrzymywanych w ciemności przez kilka dni) nie mogła zachodzić fotosynteza i zostały zużyte materiały zapasowe – przede wszystkim skrobia, co zapewniało porównywalność wyników doświadczenia.

– Przetrzymywanie roślin w ciemności miało na celu usunięcie skrobi wytworzonej przed rozpoczęciem doświadczenia, dzięki temu otrzymano jednakowy stan obydwu grup roślin użytych w doświadczeniu.

Zadanie 52. (SR14)
Niektóre rośliny do zakwitania wymagają odpowiednich bodźców zewnętrznych. Najczęściej są to właściwy stosunek długości dnia i nocy – tzw. fotoperiod lub czasowe potraktowanie młodych roślin niską temperaturą, czyli tzw. wernalizacja. Przeprowadzono doświadczenie, którego celem było zbadanie wpływu fotoperiodu i wernalizacji siewek na zakwitanie pewnej odmiany pszenicy ozimej. W tym celu hodowane rośliny podzielono na dwie grupy:
Grupa I – rośliny, które hodowano cały czas w temperaturze ok. 20 °C (brak wernalizacji), rozdzielono i połowę z nich hodowano w warunkach krótkiego dnia, a drugą połowę hodowano w warunkach dnia długiego,
Grupa II – rośliny, które poddano wernalizacji, rozdzielono i również hodowano w temperaturze 20 °C – połowę tych roślin w warunkach krótkiego dnia, a drugą połowę w warunkach dnia długiego. Krótki dzień w doświadczeniu to mniej niż 10 godzin oświetlenia, a długi dzień – więcej niż 10 godzin oświetlenia. Wyniki tego doświadczenia przedstawiono na rysunku.

a) Sformułuj wniosek wynikający z powyższego doświadczenia, który dotyczy warunków niezbędnych do zakwitania tej odmiany pszenicy w środowisku naturalnym.
b) Wyjaśnij, dlaczego w krajach tropikalnych położonych blisko równika nie należy wprowadzać upraw odmiany pszenicy, która była badana w doświadczeniu. Podaj argument odnoszący się do wyników tego doświadczenia.

a) – Długi dzień i wernalizacja są warunkami niezbędnymi/koniecznymi do zakwitania badanej odmiany pszenicy.

– Warunkiem zakwitania badanej odmiany pszenicy jest okresowe obniżenie temperatury oraz długi dzień.

b) Nie należy wprowadzać upraw badanej odmiany pszenicy w krajach tropikalnych, gdyż na tych obszarach panują zbyt wysokie temperatury i młode rośliny nie mogą ulec wernalizacji, koniecznej dla tej odmiany pszenicy do zakwitnięcia i w konsekwencji wydania plonów.

Zadanie 53. (SR14)
Na opakowaniach nawozów dla roślin doniczkowych znajdują się dokładne informacje dotyczące ich stosowania. Używanie roztworu nawozów o zbyt wysokim stężeniu jest dla roślin szkodliwe i może skutkować m.in. ich zwiędnięciem.
Wyjaśnij, dlaczego podlewanie roślin roztworami nawozów o zbyt wysokim stężeniu może skutkować ich zwiędnięciem

Podlewanie roślin roztworami nawozów o zbyt wysokim stężeniu może spowodować ich zwiędnięcie, ponieważ

– korzenie rośliny zamiast pobierać wodę, będą ją tracić na drodze osmozy.

– roślina znajdzie się w warunkach suszy fizjologicznej i nie będzie mogła pobierać wody.

Zadanie 54. (SR14)
Na rysunku przedstawiono przekrój poprzeczny przez łodygę moczarki kanadyjskiej – rośliny, której pędy znajdują się w toni wodnej.

Na podstawie dwóch cech widocznych na rysunku wykaż dwa przystosowania budowy anatomicznej łodygi moczarki do środowiska wodnego.

– Obecność aerenchymy – ułatwia unoszenie się w toni wodnej/transport gazów oddechowych.

– Tkanka wzmacniająca i wiązki przewodzące umieszczone w centralnej części łodygi – zapewniają łodydze większą giętkość, co nadaje roślinie odporność na prądy wody i uszkodzenia mechaniczne w wodzie.

– Skórka bez kutykuli – umożliwia pobieranie jonów/różnych substancji ze środowiska wodnego.

Zadanie 55. (SR14)
Amyloplasty są strukturami obecnymi w komórkach niektórych roślin. W pełni rozwinięte i aktywne funkcjonalnie amyloplasty występują m.in. w miękiszu bulwy ziemniaka, w bielmie ziarniaków zbóż oraz w liścieniach fasoli. Charakterystyczne dla amyloplastów jest występowanie w nich ziaren skrobi.
a) Na podstawie przedstawionych informacji wykaż związek między funkcją amyloplastów a ich lokalizacją w roślinie.
b) Zaproponuj przebieg doświadczenia, które umożliwi wykrycie amyloplastów w wybranym organie roślinnym. W odpowiedzi uwzględnij materiał badawczy, odczynnik chemiczny oraz sposób odczytania wyniku.

a) • Amyloplasty zawierają skrobię, która stanowi formę zapasową cukrów u roślin i dlatego występują u roślin w tkankach spichrzowych/magazynujących węglowodany.

  • W roślinach cukry są magazynowane w postaci skrobi i dlatego amyloplasty występują głównie w organach wyspecjalizowanych w magazynowaniu substancji zapasowych.
  • Funkcją amyloplastów jest magazynowanie cukrów, dlatego występują w organach spichrzowych.

b) Barwienie fragmentów wybranego organu roślinnego, np. bulwy ziemniaka płynem Lugola/roztworem jodu w jodku potasu oraz obserwacja zmiany barwy tkanki roślinnej zawierającej skrobię (amyloplasty) na kolor ciemnoniebieski.

Zadanie 56. (SR15)
Mechanizm działania komórek szparkowych związany jest z przemieszczaniem się jonów i związków organicznych między komórkami szparkowymi i epidermalnymi. Zwłaszcza zmiany stężenia jonów K+ , które wpływają na stopień uwodnienia cytoplazmy, są ściśle powiązane ze stanami otwarcia lub zamknięcia szparki. Stwierdzono, że wzrost stężenia K+ skutkuje zwiększeniem uwodnienia cytoplazmy komórek szparkowych. W tabeli poniżej przedstawiono zawartość jonów potasu w komórkach aparatu szparkowego bobu.
Na podstawie: H. Marschner, Marschner’s Mineral Nutrition of Higher Plants, Academic Press Elsevier, 2012.

a) Uzupełnij tabelę, wykorzystując określenia podane w nawiasach – tak, aby ilustrowała ona poprawną zależność występującą w aparatach szparkowych.
b) Wyjaśnij, w jaki sposób zmniejszenie stopnia rozwarcia szparek wpływa na utrzymanie zrównoważonej gospodarki wodnej rośliny, w sytuacji zmniejszonej dostępności wody w podłożu.

Zadanie 57. (SR15)
Na rysunku przedstawiono kwiaty roślin okrytonasiennych: A – kwiat trawy ze zredukowanym okwiatem, oraz B – kwiat czyśćca (jasnotowate) z okwiatem zróżnicowanym na kielich i koronę.

Podaj, który z kwiatów – A czy B – jest wiatropylny. Odpowiedź uzasadnij, uwzględniając jedną widoczną na rysunku cechę budowy, będącą przystosowaniem do wiatropylności.

  • Kwiat A – nitki jego pręcików są długie/wiotkie, co ułatwia wysypywanie się pyłku i swobodne przenoszenie przez wiatr.
  • Kwiat A – pierzaste znamię słupka ma dużą powierzchnię, umożliwiającą wychwytywanie pyłku przenoszonego przez wiatr.

Zadanie 58. (SR15)
Kapusta czerwona ma liście fioletowe. Za barwę są odpowiedzialne antocyjany – barwniki znajdujące się w soku komórkowym, w komórkach skórki liścia. Przeprowadzono doświadczenie, w którym trzy kilkumilimetrowe skrawki skórki z liścia kapusty umieszczono na szkiełkach podstawowych: I. – w kropli kwasu octowego II. – w kropli zasady amonowej III. – w kropli wody destylowanej. Zaobserwowano, że skrawki skórki liścia kapusty umieszczone w kwasie octowym zmieniły barwę na czerwoną, a w roztworze zasady amonowej – na zielono-niebieską. Natomiast skrawki umieszczone w wodzie destylowanej nie zmieniły barwy i pozostały fioletowe.
Sformułuj problem badawczy odpowiadający przedstawionemu doświadczeniu.

  • Czy pH/odczyn środowiska wpływa na zmianę barwy liści kapusty/barwę antocyjanów?
  • Wpływ pH/odczynu środowiska na barwę liści kapusty/barwę antocyjanów.
  • Czy liście kapusty czerwonej mogą służyć jako wskaźnik pH?

Zadanie 59. (SR16)
W niektórych stałych tkankach roślinnych występują martwe komórki pozbawione protoplastu. Na rysunkach A i B przedstawiono przekroje i modele (komórki ciemniejsze) przestrzenne komórek tworzących jedną z tkanek wzmacniających.

Na podstawie: W. Lewiński, K. Wilczyńska, Cytologia i histologia, Rumia 2001.

a) Podaj nazwę rodzaju tkanki wzmacniającej, która może być zbudowana z komórek przedstawionych na rysunku A lub B.
b) Wykaż związek widocznej na rysunkach wspólnej cechy budowy przedstawionych komórek z funkcją pełnioną przez tę tkankę.

a) sklerenchyma / twardzica

b) • Komórki mają (silnie) zgrubiałe / zdrewniałe ściany komórkowe, co warunkuje odporność/ wytrzymałość rośliny na czynniki mechaniczne.

  • Przedstawione komórki mają zgrubiałe ściany komórkowe, dzięki czemu wzmacniają roślinę / tkanka pełni funkcję wzmacniającą.

Zadanie 60. (SR16)
Na rysunku przedstawiono budowę anatomiczną liścia rośliny okrytozalążkowej.

Na podstawie: Z. Podbielkowski, T. Umiński, L. Palka, M. Podbielkowska, Biologia, Warszawa 1975.

a) Podaj nazwy elementów budowy liścia oznaczonych na rysunku numerami 1 i 2.
b) Wyjaśnij, w jaki sposób współdziałanie elementów budowy liścia (1 i 2) wskazanych na rysunku sprawia, że możliwy staje się transport wody w roślinie.

a) 1. – naczynia / tracheje / ksylem / drewno

2. – aparat szparkowy / komórki szparkowe / szparka

b) • Przez aparaty szparkowe zachodzi transpiracja / parowanie wody, co powoduje obniżenie potencjału wody w komórkach liścia i jej przemieszczanie się z komórek głębiej położonych, a w konsekwencji podciąganie wody w naczyniach.

  • W wyniku wyparowywania wody przez szparki / transpiracji wzrasta siła ssąca liści, co powoduje podciąganie wody w naczyniach.

Zadanie 61. (SR16)
Przeprowadzono doświadczenie w dwóch wariantach (zestaw I i zestaw II) zilustrowanych na poniższych rysunkach. Do probówek nalano kolejno: w zestawie I – wody, w zestawie II – 0,1% roztworu NaCl. Poziom cieczy w każdej probówce znajdował się 1 cm poniżej wylotu probówki. Do każdej probówki włożono po jednym liściu tej samej rośliny o zbliżonej wielkości i dodano kilka kropli oliwy, aby utworzyła ona warstwę na powierzchni wody. Po trzech dniach zaobserwowano: w zestawie I – obniżenie poziomu cieczy w probówce, a w zestawie II – spadek turgoru liścia umieszczonego w probówce.

Na podstawie: K. Łopata, E. Rudnik, E. Nowak, Tajemnice gleby, Warszawa 1997.

a) Sformułuj problem badawczy tego doświadczenia.
b) Wyjaśnij przyczynę zmian obserwowanych w zestawie II.

a) • Wpływ NaCl na pobieranie wody przez rośliny.

  • Wpływ 0,1% roztworu NaCl na turgor rośliny.
  • Czy 0,1% roztwór NaCl wpływa na pobieranie wody przez roślinę?
  • Czy umieszczenie liścia w 0,1% roztworze NaCl będzie miało wpływ na turgor liścia?
  1. b)
  • NaCl obniża potencjał wody w roztworze i utrudnia pobieranie wody ze środowiska / probówki, ponieważ różnica między potencjałem wody roztworu a potencjałem wody komórki zmniejsza się. Ograniczone pobieranie wody powoduje obniżenie turgoru komórek (i więdnięcie liścia).
  • Roztwór NaCl (w probówce) stanowi środowisko hipertoniczne i dlatego liść nie może pobrać z tego roztworu wody / woda z komórek liścia przechodzi do roztworu NaCl.

Zadanie 62. (SR16)
W cyklu życiowym roślin nagozalążkowych występuje stadium gametofitu. Na rysunku przedstawiono przekrój przez zalążek sosny. W opisie zalążka nie uwzględniono wszystkich jego elementów.

Na podstawie: Biologia, pod red. A. Czubaja, Warszawa 1999.

Na podstawie rysunku i własnej wiedzy oceń, czy poniższe zdania opisujące gametofit sosny są prawdziwe. Zaznacz P, jeśli zdanie jest prawdziwe, albo F – jeśli jest fałszywe.

  1. – P, 2. – P, 3. – F

Zadanie 63. (SR17)
W tabeli zamieszczono wyniki badania, w którym określano wpływ czynników środowiska na zawartość wody w roślinie. Podczas badania mierzono ilość wody pobieranej i wytranspirowanej przez roślinę. Badanie przeprowadzono w lecie, w ciągu doby, a uzyskane wyniki zapisywano co cztery godziny.

a) Wymień dwa czynniki środowiskowe, które mają wpływ na intensywność transpiracji.
b) Na podstawie wyników badania podaj zakres godzin, w których liście rośliny miały najmniejszy turgor. Odpowiedź uzasadnij, odnosząc się do bilansu wodnego rośliny.

a)

  • światło / nasłonecznienie
  • temperatura (powietrza)
  • wilgotność (powietrza) / zawartość pary wodnej w powietrzu
  • ruch powietrza / wiatr

b)

  • 12:00 – 16:00, ponieważ różnica pomiędzy sumą wody pobranej i wytranspirowanej od początku obserwacji osiągnęła największą ujemną wartość o godz. 16:00.
  • 16:00 – 20:00, ponieważ całkowity bilans wodny osiągnął wtedy minimum.
  • Ok. 16.00, ponieważ różnica pomiędzy pobraną a utraconą do tego momentu wodą osiągnęła najniższą wartość.

Zadanie 64. (SR17)
Oceń, czy poniższe informacje dotyczące reakcji wzrostowych roślin są prawdziwe.
Zaznacz P, jeśli informacja jest prawdziwa, albo F – jeśli jest fałszywa.

 

  1. – F, 2. – P, 3. – P

Zadanie 65. (SR18)
Mikoryzacja to zabieg polegający na wprowadzeniu do podłoża, na którym rosną rośliny, określonej ilości zarodników i strzępek wyselekcjonowanych grzybów mikoryzowych. Badano wpływ mikoryzacji roślin na ilość mikroelementów pobieranych z roztworu glebowego: żelaza, manganu i cynku – przez wilca wodnego (Ipomoea aquatica). Badania przeprowadzono na próbie 20 roślin uprawianych na podłożu ze szczepionką mikoryzową i na próbie 20 roślin uprawianych na podłożu bez szczepionki mikoryzowej. Wyniki doświadczenia przedstawiono na poniższym wykresie.

Odpowiedzi do zadań znajdują się >>TUTAJ<<

 

Sformułuj wniosek na podstawie wyników przedstawionego doświadczenia.

  • Mikoryzacja pobudza pobieranie Fe, Mn i Zn przez wilca wodnego.
  • Grzyby mikoryzowe zwiększają pobieranie badanych mikroelementów przez wilca wodnego.
  • Mikoryzacja ma dodatni wpływ na pobieranie Fe, Mn i Zn przez badaną roślinę.
  • Badana roślina dzięki mikoryzie pobiera więcej badanych mikroelementów.

Masz problem z zadaniami? Sprawdź Botanika.

Zadanie 66. (SR18)
U drzew odległość między liśćmi asymilującymi CO2 i eksportującymi produkty fotosyntezy a korzeniami pobierającymi wodę i składniki mineralne z podłoża dochodzi nawet do kilkudziesięciu metrów. Koniecznością jest więc sprawne funkcjonowanie transportu tych substancji w całej roślinie. Za transport wody i składników mineralnych odpowiadają naczynia drewna, a przez łyko jest przemieszczana główna masa związków organicznych, w tym – produkty fotosyntezy. Wyjątek stanowi transport wiosenny u drzew okrytonasiennych, gdy nie ma jeszcze liści. Wówczas cukry są przemieszczane przez drewno.

Na podstawie: Podstawy fizjologii roślin, pod red. J. Kopcewicza i S. Lewaka, Warszawa 1998.
 a) Uporządkuj poszczególne elementy uczestniczące w transporcie cukrów u roślin okrytonasiennych w okresie letnim – zgodnie z kierunkiem transportu. Wpisz numery 2.–6. we właściwe miejsca tabeli.
b) Wyjaśnij, dlaczego ograniczony dostęp wody w podłożu skutkuje ograniczeniem pobierania CO2 przez roślinę. W odpowiedzi uwzględnij funkcjonowanie aparatów szparkowych.
c) Uzupełnij poniższe zdania tak, aby powstał poprawny opis dotyczący wiosennego transportu cukrów przez elementy drewna rośliny. Podkreśl w każdym nawiasie właściwe określenie.
Transport wiosenny cukrów u drzew okrytozalążkowych, gdy nie ma jeszcze liści, zachodzi z udziałem drewna. Te cukry pochodzą z rozkładu (glikogenu / skrobi) – wielocukru, który został zmagazynowany w okresie jesiennym w komórkach miękiszowych pnia lub korzeni drzewa. Siłą napędową tego transportu jest (siła ssąca / parcie korzeniowe).

Zadanie 67. (SR18)
Określ, na czym polega współdziałanie korzenia, łodygi i liścia w procesie fotosyntezy u rośliny okrytonasiennej.

  • Liść asymiluje CO2, a łodyga dostarcza do tego procesu wodę pobieraną przez korzeń.
  • Fotosynteza zachodzi w liściu. Do procesu tego jest potrzebna woda, która jest pobierana przez korzeń i transportowana do liści przez łodygę.
  • Korzeń dzięki włośnikom pobiera wodę z gleby, która jest transportowana przez naczynia w łodydze do liści, gdzie wykorzystywana jest jako substrat do procesu fotosyntezy zachodzącego w miękiszu asymilacyjnym liści.
  • Korzeń pobiera jony magnezu, które są transportowane przez łodygę do liści, gdzie wchodzą w skład chlorofilu.

Zadanie 68. (SR18)
Kserofity to rośliny żyjące w warunkach okresowego niedoboru wody. Wyróżnia się wśród nich dwa sposoby przystosowania do życia w suchym środowisku: • jeden – polega na ograniczaniu transpiracji (sklerofityzm) • drugi – na pobieraniu w krótkim czasie i gromadzeniu dużej ilości wody (sukulentność). Do kserofitów należą np. kaktusy, wawrzyny, oleandry, rozchodniki, wrzośce oraz aloesy. Na poniższych rysunkach przedstawiono budowę liści roślin należących do różnych grup ekologicznych.

Określ, który z rysunków: A, B czy C przedstawia przekrój przez liść sukulenta, a który – sklerofita. Odpowiedź uzasadnij, odwołując się do cech widocznych na rysunku.

  1. Sukulent: rysunek A, ponieważ ma miękisz wodonośny.
  2. Sklerofit: rysunek B, ponieważ ma
  • aparaty szparkowe zagłębione w skórce.
  • wielowarstwową skórkę / epidermę.
  • grubą kutykulę.
  • wielowarstwowy miękisz palisadowy.
  • (martwe) włoski wokół aparatu szparkowego.

Zadanie 69. (NR15)
Na rysunku przedstawiono jemiołę Viscum album. Jemioła jest półpasożytem o skórzastych, zimozielonych liściach, występującym głównie na drzewach liściastych. Wytwarza białe, lepkie jagody, zjadane przez ptaki i przenoszone z drzewa na drzewo. Nasiona przyklejają się do gałęzi. Z nasion kiełkują siewki. Wytwarzają one charakterystyczne organy – ssawki wrastające poprzez korę żywiciela aż do tkanki, z której czerpią wodę i sole mineralne.

I. Uzasadnij, że jemioła jest półpasożytem. W odpowiedzi uwzględnij dwie przedstawione w zadaniu cechy jej budowy.
II. Podaj nazwę tkanki przewodzącej żywiciela oraz nazwę komórek tej tkanki, z których jemioła czerpie niezbędne substancje.

I.

  • Jemioła jest półpasożytem, ponieważ za pomocą ssawek pobiera wodę (i sole mineralne) od rośliny żywicielskiej, ale przeprowadza też proces fotosyntezy, gdyż ma zielone liście/ chloroplasty/chlorofil/miękisz asymilacyjny.
  • Jemioła jest półpasożytem, ponieważ dzięki zielonym liściom wytwarza w procesie fotosyntezy związki organiczne, ale wodę (i sole mineralne) pobiera ssawkami od rośliny, na której żyje.

II. Nazwa tkanki: drewno/ksylem

Nazwa komórki: naczynia/cewki (tracheidy)

Zadanie 70. (NR15)
Na rysunku przedstawiono roślinę wilca ziemniaczanego, znaną pod nazwą „batat”. Jest to bylina powszechnie uprawiana w strefie międzyzwrotnikowej, na obszarach o wilgotnym i ciepłym klimacie. Bulwy korzeniowe tej rośliny, cenione jako pokarm człowieka, zawierają dużą ilość skrobi oraz inne węglowodany, a także białka, wiele witamin i składników mineralnych.

I. Określ, do której grupy roślin – jednoliściennych czy dwuliściennych – najprawdopodobniej należy batat. Odpowiedź uzasadnij, podając widoczne na rysunku dwie cechy liścia typowe dla tej grupy.
II. Przedstaw funkcję korzenia batata, inną niż utrzymywanie rośliny w podłożu i pobieranie wody z solami mineralnymi. Uwzględnij widoczne na rysunku przystosowanie w budowie korzenia do pełnienia tej funkcji.

 

a)

Jest to (najprawdopodobniej) roślina dwuliścienna, ponieważ:

  • występuje nerwacja pierzasta/dłoniasta/siatkowa,
  • liść jest trójklapowy/blaszka liściowa jest klapowana/kształt blaszki liściowej jest sercowaty,
  • jej liście mają ogonki liściowe/liść składa się z blaszki liściowej i ogonka.

b)

  • Funkcja spichrzowa/gromadzenie materiałów zapasowych dzięki obecności bulw/ zgrubień zawierających dużo miękiszu spichrzowego.
  • Umożliwia przetrwanie/jest formą przetrwalną/przetrwalnikową w niesprzyjających warunkach dzięki gromadzeniu materiałów zapasowych w bulwach/ zgrubiałych częściach.
  • Bulwy (korzeniowe) umożliwiają rozmnażanie wegetatywne.

Zadanie 71. (NR15)
Przeprowadzono doświadczenie badające intensywność zachodzenia pewnego procesu w liściu wybranej rośliny. Poniżej przedstawiono opis przebiegu doświadczenia i uzyskane wyniki. Obie strony blaszki liścia wybranej rośliny zakryto suchymi papierkami kobaltowymi. Suchy papierek kobaltowy ma kolor niebieski, natomiast wilgotny zmienia kolor na różowy. Ogonek liścia umieszczono w probówce z wodą, na której powierzchnię naniesiono warstwę oleju. Trzeci taki sam papierek, zawieszono na statywie w pewnej odległości od liścia. Cały zestaw badawczy umieszczono pod szklanym kloszem, zapewniając jednocześnie optymalne warunki oświetlenia i temperatury. W poniższej tabeli zamieszczono wyniki doświadczenia

I. Podaj nazwę procesu zachodzącego w roślinie, którego efektem była zmiana barwy papierków kobaltowych umieszczonych na liściu.
II. Podaj, w jakim celu pod kloszem umieszczono zawieszony na statywie papierek kobaltowy. Odpowiedź uzasadnij.

I. Nazwa procesu: transpiracja

II.

Papierek kobaltowy umieszczono na statywie w celu:

  • wskazania poziomu wilgotności powietrza, co umożliwia stwierdzenie, czy zmiana barwy papierków na liściu wynika z wilgotności powietrza pod kloszem, czy jest powodowana przez parowanie z powierzchni liścia/przez transpirację,
  • wykazania, że papierki umieszczone na liściu zabarwiają się na różowo ze względu na transpirację, a nie wilgotność powietrza pod kloszem,
  • sprawdzenia, czy (początkowa) wilgotność pod kloszem jest odpowiednia do przeprowadzenia eksperymentu, ponieważ przy dużej wilgotności powietrza wszystkie papierki szybko zabarwią się na różowo.

Zadanie 72. (NR15)
Poniżej numerami I–IV oznaczono opisy rozmieszczenia aparatów szparkowych w liściu, a literami A–C oznaczono przykłady środowisk życia roślin.
Rozmieszczenie aparatów szparkowych w liściu
I. aparaty szparkowe występują tylko na górnej powierzchni blaszki liściowej
II. dużo aparatów szparkowych występuje w skórce dolnej, brak lub nieliczne aparaty szparkowe w skórce górnej
III. aparaty szparkowe są obecne po obu stronach liścia, ale więcej występuje na górnej powierzchni blaszki liściowej
IV. brak aparatów szparkowych w skórce górnej i dolnej liścia
Środowisko życia roślin
A. wodne (liść rośliny wodnej całkowicie zanurzonej)
B. wodno-atmosferyczne (pływający liść rośliny wodnej, którego ogonek jest całkowicie zanurzony, a blaszka leży na powierzchni wody)
C. lądowe (liść rośliny lądowej otoczony powietrzem atmosferycznym)
Uzupełnij poniższe zdanie. Wpisz w wyznaczone miejsca odpowiednie oznaczenia wybrane spośród opisów I–IV i przykładów A–C tak, aby powstała informacja prawdziwa.
Na podstawie wyników doświadczenia można przypuszczać, że w liściu badanej rośliny (wybierz spośród I–IV) ……………….…….……….., a więc jest to liść rośliny żyjącej w środowisku (wybierz spośród A–C) ……………….……..…….. .

Na podstawie wyników doświadczenia można przypuszczać, że w liściu badanej rośliny (wybierz spośród I–IV)…II…, a więc jest to liść rośliny żyjącej w środowisku (wybierz spośród A–C)…C… .

Zadanie 73. (NR15)
Rośliny dnia długiego to rośliny zakwitające podczas pory roku, w której dni są dłuższe od pewnej krytycznej wartości długości dnia. Rośliny dnia krótkiego to rośliny kwitnące podczas dni krótszych od pewnej krytycznej wartości. Przeprowadzono doświadczenie, którego celem było określenie, czy u roślin występuje substancja powodująca zakwitanie, która przy odpowiednim dla danej rośliny fotoperiodzie pobudza pąki do rozwoju w kwiaty. W tym celu niekwitnącą roślinę dnia długiego zaszczepiono na kwitnącej roślinie dnia krótkiego i poddano działaniu krótkiego dnia. Wynik doświadczenia przedstawiono na rysunku.

Opisz wynik doświadczenia przedstawiony na ilustracji oraz przedstaw jego możliwą przyczynę, korzystając z informacji podanych w tekście i własnej wiedzy.

  • Zakwitnięcie przedstawionej na rysunku rośliny dnia długiego w warunkach dnia krótkiego może być wywołane hormonem kwitnienia/florigenem/substancją stymulującą kwitnienie transportowaną z rośliny dnia krótkiego.
  • Roślina dnia długiego zakwitła, ponieważ uzyskała substancję stymulującą kwitnienie od rośliny kwitnącej/rośliny dnia krótkiego.

Zadanie 74. (NR16)
Uczniowie zebrali 100 liści z krzewów bzu czarnego rosnących na południowym skraju lasu mieszanego oraz 100 liści z krzewów bzu czarnego rosnących w podszycie tego lasu (stanowisko zacienione). Zmierzyli długość i szerokość każdego liścia złożonego oraz obliczyli średnie wartości tych cech w każdej grupie. Wyniki pomiarów przedstawiono w tabeli.

I. Sformułuj problem badawczy tej obserwacji.
II. Sformułuj wniosek na podstawie przedstawionych wyników obserwacji.

a)

  • Czy wielkość liści bzu czarnego zależy od nasłonecznienia?
  • Wpływ stopnia zacienienia na długość i szerokość liści bzu czarnego.
  • Czy ilość światła ma wpływ na wymiary liści bzu czarnego?

b)

  • Bez czarny rosnący na stanowisku nasłonecznionym wytwarza mniejsze liście niż rosnący na stanowisku zacienionym.
  • Stopień nasłonecznienia wpływa na wielkość liści badanego gatunku.

Zadanie 75. (NR16)
Epikotyl to odcinek łodygi siewki znajdujący się między liścieniami a pierwszymi liśćmi. Na rysunku przedstawiono doświadczenie, do którego wykorzystano epikotyle siewek grochu. Z siewek wycięto fragmenty epikotyli długości 5 mm i umieszczono je po pięć w czterech szalkach z roztworami auksyny – kwasu indolilo-3-octowego (IAA) o różnych stężeniach – oraz w jednej szalce: z wodą bez dodatku auksyny. Po 12 godzinach zmierzono długość wszystkich fragmentów epikotyli. Eksperyment przeprowadzono w trzech powtórzeniach, uzyskano bardzo podobne wyniki. Średnie wartości wyników doświadczenia przedstawiono na wykresie.


I. Sformułuj problem badawczy przedstawionego doświadczenia.
 II. Oceń, czy poniższe stwierdzenia dotyczące wyników doświadczenia są prawdziwe. Zaznacz P, jeśli stwierdzenie jest prawdziwe, albo F – jeśli jest fałszywe.

III. Podaj przyczynę wydłużenia się fragmentów epikotyli w próbie kontrolnej.

I.

Wpływ różnych stężeń IAA na wzrost wydłużeniowy komórek epikotyla siewek grochu.

  • Wpływ różnych stężeń auksyny na przyrost długości epikotyla.
  • Jak stężenie auksyny wpływa na wzrost wydłużeniowy epikotyla?
  • Czy wzrost wydłużeniowy epikotyla siewek grochu zależy od stężenia IAA?

II. 1. – P, 2. – P, 3. – F

III.

  • W tkankach epikotyla występowały auksyny (wytworzone w stożku wzrostu siewki).
  • Komórki epikotyla wydłużyły się pod wpływem osmotycznego napływu do nich wody z hipotonicznego środowiska.

Zadanie 76. (NR16)


Na rysunku przedstawiono budowę kwiatu pewnego gatunku rośliny okrytonasiennej.
I. Poniższym opisom (1.–3.) przyporządkuj odpowiednie elementy budowy kwiatu wybrane z rysunku (A–E).
1.Elementy okwiatu
2. Struktura, w której powstają mikrospory
3. Struktura, z której powstaje owocnia

II. Określ, czy przedstawiony kwiat jest obupłciowy, czy – jednopłciowy. Odpowiedź uzasadnij, odnosząc się do jego budowy.

III. Wyjaśnij, dlaczego w barwnych i pachnących kwiatach najczęściej wytwarzany jest lepki pyłek. W odpowiedzi uwzględnij znaczenie adaptacyjne wymienionych cech: zarówno kwiatu, jak i pyłku.

I. 1. Elementy okwiatu: A i B

2. Struktura, w której powstają mikrospory: C

3.Struktura, z której powstaje owocnia: D (odpowiedź dopuszczalna D+E)

II.

Jest to kwiat obupłciowy, ponieważ ma słupek (żeński organ płciowy) i pręciki (męskie organy płciowe).

Nie uznaje się, zamiast podania nazw organów rozpoznanych na rysunku kwiatu, podania ich oznaczeń literowych

III.

  • Barwne i pachnące kwiaty przywabiają owady, a lepki pyłek przyczepia się do ich ciała i może być przeniesiony na słupek kwiatu innej rośliny.
  • Jest to przystosowanie do zapylania przez zwierzęta – zapach i barwa je przywabiają, a lepki pyłek przyczepia się do ich ciała i jest przenoszony na inne kwiaty.

Zadanie 77. (NR17)
Chwasty konkurują z roślinami uprawnymi o zasoby środowiska – światło, wodę i związki mineralne. Niektóre gatunki chwastów mogą również oddziaływać na określone gatunki roślin uprawnych przez wydzielanie specyficznych związków czynnych biologicznie, zwanych allelopatinami. Efekt działania tych substancji może być szkodliwy lub korzystny – występuje wówczas allelopatia ujemna lub dodatnia. Uczniowie przygotowali dwa zestawy doświadczalne – każdy składał się z 10 doniczek z ziemią ogrodową, a w każdej z nich wysiano po 10 nasion grochu jadalnego. Zestawy umieścili w tych samych warunkach oświetlenia i temperatury, a ziemię w doniczkach podlewali: • w zestawie nr 1 – wodą wodociągową, w której przez trzy dni moczone były świeże kłącza perzu, • w zestawie nr 2 – wodą wodociągową. Począwszy od trzeciego dnia co drugi dzień uczniowie sprawdzali, ile nasion grochu wykiełkowało w każdej doniczce w danym zestawie. Wyniki doświadczenia przedstawili w tabeli

I. Sformułuj problem badawczy przedstawionego doświadczenia.
II. Sformułuj wniosek na podstawie wyników doświadczenia.

 

I.

  • Czy w perzu znajdują się allelopatiny wpływające na kiełkowanie nasion grochu?
  • Wpływ substancji w wyciągu z perzu na dynamikę kiełkowania nasion grochu.
  • Wpływ wyciągu z perzu na zdolność kiełkowania nasion grochu.
  • Czy substancje wydzielane przez kłącza perzu wpływają na szybkość kiełkowania nasion grochu?
  • Czy perz działa allelopatycznie na kiełkowanie nasion grochu?

II. • W kłączach perzu znajdują się substancje opóźniające kiełkowanie nasion grochu.

  • Perz wytwarza allelopatiny hamujące kiełkowanie nasion grochu.
  • Perz wykazuje allelopatię ujemną – zmniejsza szybkość kiełkowania nasion grochu.
  • Perz produkuje substancje wpływające szkodliwie na kiełkowanie nasion grochu.
  • Substancje wydzielane przez perz nie wpływają na zdolność kiełkowania nasion grochu.
  • Perz wykazuje allelopatię ujemną w stosunku do kiełkujących nasion grochu.

Zadanie 78. (NR18)
U drzew odległość między liśćmi asymilującymi CO2 i eksportującymi produkty fotosyntezy a korzeniami pobierającymi wodę i składniki mineralne z podłoża dochodzi nawet do kilkudziesięciu metrów. Koniecznością jest więc sprawne funkcjonowanie transportu tych substancji w całej roślinie. Za transport wody i składników mineralnych odpowiadają naczynia drewna, a przez łyko jest przemieszczana główna masa związków organicznych, w tym – produkty fotosyntezy. Wyjątek stanowi transport wiosenny u drzew okrytonasiennych, gdy nie ma jeszcze liści. Wówczas cukry są przemieszczane przez drewno.

Na podstawie: Podstawy fizjologii roślin, pod red. J. Kopcewicza i S. Lewaka, Warszawa 1998.

I. Uporządkuj poszczególne elementy uczestniczące w transporcie cukrów u roślin okrytonasiennych w okresie letnim – zgodnie z kierunkiem transportu. Wpisz numery 2.–6. we właściwe miejsca tabeli.

II. Wyjaśnij, dlaczego ograniczony dostęp wody w podłożu skutkuje ograniczeniem pobierania CO2 przez roślinę. W odpowiedzi uwzględnij funkcjonowanie aparatów szparkowych.

III. Uzupełnij poniższe zdania tak, aby powstał poprawny opis dotyczący wiosennego transportu cukrów przez elementy drewna rośliny. Podkreśl w każdym nawiasie właściwe określenie.
Transport wiosenny cukrów u drzew okrytozalążkowych, gdy nie ma jeszcze liści, zachodzi z udziałem drewna. Te cukry pochodzą z rozkładu (glikogenu / skrobi) – wielocukru, który został zmagazynowany w okresie jesiennym w komórkach miękiszowych pnia lub korzeni drzewa. Siłą napędową tego transportu jest (siła ssąca / parcie korzeniowe).

II.
– Ograniczony transport wody do komórek liści przyczynia się do zmniejszenia turgoru komórek
szparkowych, co sprawia, że aparaty szparkowe się zamykają, a przez nie jest pobierane CO2.
– Jeżeli roślina nie może pobrać wody, to chroni się przed jej utratą, zamykając aparaty
szparkowe, przez które także dostaje się do mezofilu CO2 z atmosfery.
– Niedobór wody powoduje zamykanie się aparatów szparkowych, co ogranicza wymianę
gazową.

III.
Transport wiosenny cukrów u drzew okrytozalążkowych, gdy nie ma jeszcze liści, zachodzi
z udziałem drewna. Te cukry pochodzą z rozkładu (glikogenu / skrobi) – wielocukru,
który został zmagazynowany w okresie jesiennym w komórkach miękiszowych pnia
lub korzeni drzewa. Siłą napędową tego transportu jest (siła ssąca / parcie korzeniowe).

Zadanie 79. (NR18)
Uczniowie mieli za pomocą mikroskopu świetlnego przeprowadzić obserwację cienkiego skrawka pochodzącego z bulwy spichrzowej ziemniaka.

I. Ustal właściwą kolejność czynności, które należy wykonać w celu przeprowadzenia obserwacji mikroskopowej komórek miękiszu spichrzowego. Wpisz numery 2.–6. we właściwe miejsca tabeli.

II. Spośród rysunków A–D wybierz i zaznacz tkankę pochodzącą z bulwy spichrzowej ziemniaka, w której gromadzona jest skrobia zaobserwowana przez uczniów.

Odpowiedzi do zadań znajdują się >>TUTAJ<<

Zadanie 80. (NR18)
Określenie „zboża” odnosi się do roślin o podobnych cechach użytkowych, bogatych w skrobię. Większość roślin zbożowych należy do rodziny traw – do roślin jednoliściennych. Jedynie gryka, zaliczana do zbóż ze względu na podobny skład chemiczny nasion i użytkowanie, należy do roślin dwuliściennych. W ziarniaku traw wyróżnić można trzy podstawowe elementy: zarodek, bielmo i okrywę owocowo-nasienną.
Na podstawie: J. Gawęcki, W. Obuchowski, Produkty zbożowe. Technologia i rola w żywieniu człowieka, Poznań 2016.

 

I. Podaj jedną cechę budowy morfologicznej zarodka gryki odróżniającą go od zarodków pozostałych roślin zbożowych zaliczanych do roślin jednoliściennych.
II. Określ, jaką funkcję pełni bielmo w ziarniakach zbóż i jakie ma ono znaczenie podczas kiełkowania.
III. Wyjaśnij, dlaczego spożywanie produktów z mąki pochodzącej z pełnego przemiału (z całych ziarniaków) jest korzystne dla zdrowia człowieka.

I.

dwa liścienie / dwa liście zarodkowe / zarodek jest dwuliścienny

II.

  • Bielmo jest tkanką spichrzową, wykorzystywaną w czasie kiełkowania jako źródło materiałów budulcowych do wzrostu siewki.
  • Bielmo gromadzi materiały zapasowe dostarczające energii i budulca rozwijającemu się zarodkowi.
  • Kiełkująca roślina nie prowadzi jeszcze fotosyntezy, dlatego, aby rozwijać się, korzysta z substancji odżywczych zmagazynowanych w bielmie.

III.

  • Okrywa owocowo-nasienna ziarniaków w tej mące zawiera błonnik, który pobudza perystaltykę jelit, przyspieszając usunięcie niestrawionych resztek pokarmowych.
  • Błonnik w okrywie owocowo-nasiennej sprzyja rozwojowi flory bakteryjnej, która odpowiada za syntezę witamin z grupy B.
  • Wysoka zawartość błonnika pokarmowego w mące z pełnego przemiału zmniejsza indeks glikemiczny pieczywa, a tym samym zmniejsza wahania poziomu glukozy we krwi.
  • Błonnik pokarmowy, pęczniejąc, powoduje uczucie sytości, co może zapobiegać przejadaniu się i tyciu.