Zadania maturalne z Geografii

Temat: Problemy współczesnego Świata

Zadania pochodzą z oficjalnych arkuszy maturalnych CKE, które służyły przeprowadzaniu majowych egzaminów. Czteroznakowy kod zapisany przy każdym zadaniu wskazuje na jego pochodzenie: S/N – „stara”/”nowa” formuła; P/R – poziom podstawowy/rozszerzony; np. 08 – rok 2008.

Zbiór zadań maturalnych w formie arkuszy, możesz pobrać >> TUTAJ <<.

Zadanie 1. (SP05)
Przeczytaj uważnie poniższy fragment tekstu dotyczący plemienia Penan w z Borneo.  Na podstawie podanych informacji sformułuj problem (dotyczący środowiska przyrodniczego lub ekologii), który Penanowie muszą rozwiązać.

 150 kilometr w w górę Baram, nad rzeką Tutoh, leży osada Penan w  Long Iman. M j przyjaciel Mutang poszedł właśnie zapolować na dzikie świnie. Jego ojciec Tu‘o, wódz tutejszej wspólnoty urodził się w dżungli w czasach, gdy większość Penan w trudniła się myślistwem i zbieractwem. Obecnie ten kraj ma 33% udziału w światowym eksporcie tropikalnego drewna. W miarę jak ubywa drzew, Penanowie, pozbawieni naturalnej bazy życiowej, jaką stanowił las, migrują do państwowych osad, które buduje dla nich rząd, by wywabić tubylców z dżungli. W efekcie tych działań z siedmiotysięcznej dziś populacji Penan w koczownicze życie wiedzie najwyżej 300.

Obiecane budynki użyteczności publicznej  szkoły i szpitale nigdy nie stanęły. Pracy jest tu niewiele  można się wynająć do prostych rob t przy wyrębie. Las jest ich ojczyzną i domem, cała ich historia została utrwalona w tutejszym pejzażu. …

Po drodze … pokazuje nam liście roślin posiadających moc uzdrawiania. Rosną tu drzewa wytwarzające rzadkie gatunki żywicy  cenny towar w handlu wymiennym z wędrującymi kupcami … . Najważniejszą rośliną jest tu sagowiec  drzewo życia.

Źródło: na podstawie Wade Davis, Czy pozwolimy rdzennym kulturom ewaluować na ich własnych warunkach?,  [w]: National Geographic Polska, vol.1, nr 1, październik 1999 r.

Zadanie 2. (SP05)
Na podstawie analizy tekstu dotyczącego plemienia Penan w z Borneo oraz własnej wiedzy, podaj dwa negatywne skutki dla środowiska przyrodniczego, do których prowadzi polityka gospodarcza rządu malezyjskiego.

Zadanie 3. (SP05)
Wymień trzy negatywne skutki dla społeczności Penan w, do których prowadzi polityka rządu malezyjskiego.

Zadanie 4. (SP05)
Zaproponuj trzy możliwe do przeprowadzenia działania, mające na celu poprawę warunków życia Penanów.

Zadanie 5. (SP05)
Globalizację można różnie oceniać. Jak każdy proces o charakterze światowym ma swe pozytywne, ale i również negatywne strony. Podaj po jednym przykładzie argument w podawanych przez zwolennik w i przeciwnik w globalizacji.

Zwolennicy (korzyści): ……………………………………………….…………

Przeciwnicy (zagrożenia):  ………………………………………………………

Zadanie 6. (SP05)
Do każdego z niżej podanych narodów dopisz nazwę państwa, w którym walczy on o uzyskanie niepodległości.

1.Kurdowie – ………………………………………………………….

2.Palestyńczycy – ……………………………………………………

3.Baskowie – ………………………………………………………….

Zadanie 7. (SP05)
Do odpowiedniego opisu dobierz miejsca konflikt w (Bałkany, Cypr, Irlandia)

a) Konflikt katolik w i protestantów w północno-wschodniej części wyspy – ……………….

b) Podział wyspy na części zamieszkałe przez ludność turecką i grecką – ……………………..

c) Najbardziej krwawy konflikt europejski od czasu zakończenia II wojny światowej, którego źródłem była mozaika etniczna, religijna, kulturowa i gospodarcza – …………….

Zadanie 8. (SP06)
Od zakończenia II wojny światowej najwięcej konfliktów zbrojnych na świecie wybuchło w Afryce. Do najbardziej zaognionych konfliktów doszło w ostatnich latach XX wieku w Rwandzie, Somalii, Sudanie i Republice Konga.

Na przykładzie wymienionych krajów podaj dwie przyczyny występowania konfliktów zbrojnych w Afryce.

Zadanie 9. (SP07)
Podaj po jednym przykładzie procesów globalizacji zachodzących w sferze gospodarczej i politycznej na obszarze współczesnej Europy.

Proces globalizacji zachodzący w sferze gospodarczej:

…………………………………………………………………………………………………..

Proces globalizacji zachodzący w sferze politycznej:

…………………………………………………………………………………………………..

Zadanie 10. (SP07)
Początek XXI wieku przyniósł światu falę ataków terrorystycznych. Poniżej podano przykłady miejsc, w których one wystąpiły.

• 09.2001 r. – Nowy Jork i Waszyngton
• 03.2004 r. – Madryt
• 07.2005 r. – Londyn
• 07.2005 r. – Szarm el-Szejk – Egipt

Wymień cztery konsekwencje ekonomiczne lub polityczne ataków terrorystycznych dla krajów, w których miały one miejsce.

Zadanie 11. (SP07)
Polscy żołnierze zaangażowani zostali w zbrojne działania na terenie Iraku i Afganistanu.
Zapisz we właściwych ramkach nazwy państw Afganistan oraz Irak tak, aby strzałki wskazywały położenie tych krajów.

Zadanie 12. (SP08)
Zaznacz nazwę kraju, w którym stroną współczesnego konfliktu etniczno-politycznego stała się ludność albańska.

1. Turcja
2. Serbia
3. Rosja
4. Grecja

Zadanie 13. (SP08)
Wpisz do tabeli nazwy krajów, w których działalność człowieka doprowadziła do opisanych przekształceń środowiska. Nazwy krajów wybierz z podanych.

Ukraina,   Uzbekistan,   Kuwejt,   Bangladesz,   Mongolia

Zadanie 14. (SP09)
Uzupełnij ciąg przyczynowo-skutkowy, przedstawiający degradację lasów, wpisując  w odpowiednie pola litery od A do E.

1. Powstawanie kwaśnych opadów
2. Emisja tlenków siarki i azotu
3. Zakwaszenie gleb
4. Uszkodzenie liści, igieł drzew
5. Powstawanie w atmosferze kwasu siarkowego, siarkawego, azotowego

Zadanie 15. (SP10)
Zapoznaj się z poniższym tekstem i wykonaj polecenie.

Rozwiązywanie problemów wielkich miast na przykładzie Kurytyby w Brazylii

Światowe Forum Habitat II uznało brazylijskie miasto Kurytyba za jedno z najbardziej innowacyjnych miast na świecie, z doskonale rozwiązanymi problemami transportowymi, ekologicznymi i społecznymi.

Doświadczenia Kurytyby przeczą poglądom, że jedynym lekarstwem na problemy metropolii są najnowsze skomplikowane technologie. Większość planistów uważa, że miasta powyżej miliona mieszkańców muszą mieć metro. Przyjmuje się również, że takie miasta muszą budować kosztowne zakłady selekcji śmieci. W Kurytybie nie ma ani jednego takiego zakładu. Każdego dnia mieszkańcy zbierają makulaturę. Inicjatywa ta powoduje, że w ponad 70% gospodarstw segreguje się odpady. Za wypełnione śmieciami worki biedniejsi mogą otrzymać żetony autobusowe, paczki żywnościowe i szkolne zeszyty. W ciągu ostatnich trzech lat uczniowie ponad 100 szkół za prawie 200 ton odpadków dostali blisko 1,9 mln zeszytów. W wyniku innego przedsięwzięcia zatrudniani są bezrobotni do sprzątania dzikich wysypisk. Te innowacje oparte są raczej na zwiększaniu zatrudnienia niż na mechanizacji.  W mieście przyjęto też pierwszeństwo transportu publicznego nad indywidualnym. Zaprojektowano system ekspresowych autobusów jako jednolitą całość. Trasy autobusowe posiadają wiele korzystnych cech kosztownego systemu podziemnego metra, z którego budowy w Kurytybie zrezygnowano. Metro kosztowałoby ok. 60–70 mln dol. za kilometr, koszt trasy szybkiego autobusu to ok. 200 tys. dol. za kilometr. Autobusy poruszające się  po przeznaczonych tylko dla nich trasach nie muszą przedzierać się między innymi samochodami.

Na podstawie: Szymańska D., Urbanizacja na świecie, PWN, Warszawa 2007 r.

Na podstawie tekstu podaj cztery przykłady korzyści dla Kurytyby, które są skutkiem wprowadzonych w tym mieście rozwiązań.

Zadanie 16. (SP11)
Łączenie się przedsiębiorstw w korporacje międzynarodowe jest jednym z przejawów globalizacji.
Podaj jeden pozytywny i jeden negatywny skutek dla gospodarki wynikający z łączenia się przedsiębiorstw w korporacje międzynarodowe.

Skutek pozytywny:
…………………………………………………………………………………………………………………………………….

Skutek negatywny:
…………………………………………………………………………………………………………………………………….

Zadanie 17. (SP11)
Na mapie literami A–E oznaczono wybrane kraje.

Przyporządkuj każdemu krajowi wymienionemu w tabeli numer dotyczącego go opisu konfliktu oraz literę, którą oznaczono położenie tego kraju na mapie.

1. Tocząca się od 1991 r. wojna domowa w kraju, u wybrzeży którego bezpiecznej żegludze zagrażają ataki piratów.
2. Konflikt zbrojny w sierpniu 2008 r. z wojskami Rosji oraz separatystycznych Abchazji i Osetii Południowej; w czasie trwania tego konfliktu prezydent Micheil Saakaszwili ogłosił, że jego kraj występuje ze Wspólnoty Niepodległych Państw.
3. Jeden z najdłużej trwających konfliktów zbrojnych na świecie. Wynika z trudności utworzenia sąsiadujących ze sobą państw – arabskiego i żydowskiego.
4. Rewolucja islamska, podczas której w 1979 r. zmuszono szacha do ustąpienia i wyjazdu z kraju. Jej skutkiem było proklamowanie republiki islamskiej i ograniczenie kontaktów  z Zachodem.

Zadanie 18. (SP13)
Przyporządkuj wymienionym przyczynom konfliktów po dwa przykłady obszarów,  w których konflikty te zaistniały.

Czeczenia, Kaszmir, Falklandy, Afganistan, Tybet

Zadanie 19. (SP14)
Podaj po dwa przykłady społeczno-gospodarczych korzyści i zagrożeń, które dotyczą krajów słabo rozwiniętych i wynikają z procesów globalizacji na świecie.

Zadanie 20. (SP15)
Na mapie zaznaczono wybrany obszar, na którym występuje zjawisko głodu lub niedożywienia.                                                                                                               

a)Podaj najważniejszą przyrodniczą przyczynę zjawiska głodu lub niedożywienia na obszarze zaznaczonym na mapie.
b)Podaj dwie pozaprzyrodnicze przyczyny występowania głodu lub niedożywienia na obszarze zaznaczonym na mapie.

Zadanie 21. (SP15)
Na mapie zaznaczono wybrane państwa w Afryce.

Na podstawie: www.d-maps.com

W tabeli przedstawiono informacje dotyczące konfliktów, które wystąpiły w ostatnich latach w dwóch spośród trzech państw zaznaczonych na mapie.
Wpisz do tabeli nazwy tych państw oraz numery, którymi je oznaczono na mapie.

Zadanie 22. (SP17)
W niektórych krajach Afryki i Azji położonych nad Morzem Śródziemnym doszło po 2010 roku do konfliktów wewnętrznych.
Zaznacz główną przyczynę konfliktów wewnętrznych w tym regionie po 2010 roku.

1. Ograniczony dostęp do wody pitnej.
2. Dostęp do złóż surowców mineralnych.
3. Dążenie do uzyskania niepodległości przez najbogatsze regiony.
4. Niezadowolenie z warunków życia i ze sposobu sprawowania władzy.

Zadanie 23. (SP18)
W tekście opisano zjawisko zanieczyszczenia powietrza, z którym borykają się mieszkańcy Chin, oraz działania podjęte w celu likwidacji tego problemu.

Pomiary zanieczyszczenia powietrza dokonane w Harbinie ‒ 11-milionowym mieście Chin ‒ wykazały, że stężenie szkodliwych drobnych cząstek w powietrzu 24-krotnie przekraczało poziom określany przez Światową Organizację Zdrowia jako bezpieczny dla zdrowia. Władze Harbinu poinformowały, że zamknięto szkoły, z ruchu wyłączono kilka autostrad, zawieszono loty z pobliskiego międzynarodowego portu lotniczego.

Władze Chin ogłosiły plan walki z zanieczyszczeniem powietrza w Pekinie i innych metropoliach kraju. Zakłada on zmniejszenie zużycia węgla, większe wydobycie gazu, wzrost produkcji energii atomowej oraz zakaz budowania nowych elektrowni węglowych na terenach otaczających największe miasta.

Na podstawie: www.infoswiat.com

 a) Na podstawie tekstu lub własnej wiedzy wymień dwa problemy, z którymi borykają się mieszkańcy miast w Chinach wskutek zanieczyszczenia powietrza.
b) Zaproponuj przykład działania ‒ inny niż przedstawiono w tekście ‒ którego celem jest ograniczenie emisji zanieczyszczeń do atmosfery.

Zadanie 24. (SP06)
Zaznacz, wśród wymienionych, działanie podjęte przez ONZ lub jej Agendy.

1. Inwazja sił zbrojnych w Iraku w 2003 r.
2. Tworzenie „Listy dziedzictwa światowego”.
3. Nadzór nad wielkością wydobycia i kształtowaniem cen ropy naftowej.
4. Działania Czerwonego Krzyża w strefach konfliktów zbrojnych.

Zadanie 25. (SP07)
Przyporządkuj wymienionym w tabeli organizacjom po jednej z podanych cech odnoszących się do celów, zadań lub osiągnięć tych organizacji.

1. Jest to porozumienie o wolnym handlu podpisane w 1994 roku przez USA, Meksyk i Kanadę.
2. Największym jej osiągnięciem jest „zielona rewolucja” przeprowadzona m.in. w Indiach.
3. Kontroluje ceny, handel i wielkość wydobycia ropy naftowej krajów członkowskich.
4. Głównym celem jest współpraca polityczna i gospodarcza państw Afryki.
5. Koordynuje politykę celną i ustala wspólne zasady w międzynarodowym handlu na świecie.

Zadanie 26. (SP08)
Na mapie literami od A do E zaznaczono wybrane kraje Unii Europejskiej.

Na podstawie opisów rozpoznaj trzy kraje UE spośród pięciu oznaczonych na mapie literami od A do E. Obok każdego z opisów podaj nazwę kraju oraz literę, którą jest on oznaczony na mapie.

• Jeden z dwóch krajów przyjętych do Unii Europejskiej w 2007 roku. Ważną rolę w gospodarce kraju odgrywa turystyka. Większość ludności wyznaje prawosławie.

Kraj ……………………………………….  Oznaczenie na mapie ………………………………………

• Kraj UE o najniższej gęstości zaludnienia, dużej lesistości, wysokim odsetku internautów wśród ludności. Jest eksporterem papieru, produktów przemysłu drzewnego i sprzętu telekomunikacyjnego.

Kraj ……………………………………….  Oznaczenie na mapie ……………………………………….

• Kraj o największej powierzchni wśród państw UE, wyróżniający się dobrze rozwiniętym rolnictwem, ważną rolę w jego gospodarce odgrywa turystyka międzynarodowa. Jest to najliczniej odwiedzany przez turystów kraj Europy.

Kraj ……………………………………….  Oznaczenie na mapie ……………………………………….

Zadanie 27. (SP09)
Na mapie konturowej zaznaczono literami A – E wybrane kraje w Europie.
Podział polityczny według stanu na 31.12.2007

Wpisz do tabeli oznaczenia literowe i nazwy czterech krajów, które powstały  jako samodzielne państwa po 1989 roku.

Zadanie 28. (SP09)
Kurdowie nie posiadają własnego państwa. Największe skupisko Kurdów znajduje się  w górzystej krainie zwanej Kurdystanem.
Spośród podanych wybierz trzy państwa, na obszarze których znajduje się terytorium Kurdystanu.

Arabia Saudyjska,   Irak,   Izrael,   Indie,   Iran,   Tajlandia,   Turcja

Zadanie 29. (SP10)
Na mapie zaznaczono szarą barwą cztery wybrane państwa.

Przyporządkuj każdej z podanych międzynarodowych organizacji jedno państwo członkowskie, wpisując jego nazwę we właściwe miejsce tabeli. Państwa wybierz wyłącznie spośród zaznaczonych na mapie.

Zadanie 30. (SP10)
W wyniku Układu z Schengen zrezygnowano z kontroli granicznej pomiędzy większością państw UE. W 2009 roku wyjątek stanowiły: Bułgaria, Rumunia, Cypr, Wielka Brytania  oraz Irlandia. Na poniższej mapie zaznaczono trasy sześciu wycieczek z Warszawy.

Podkreśl trzy zaznaczone na mapie trasy wycieczek, które turyści podróżujący  w sierpniu 2009 roku przejechali samochodem bez kontroli granicznej.

Warszawa – Tallin (A)
Warszawa – Petersburg (B)
Warszawa – Paryż (C)
Warszawa – Rzym (D)
Warszawa – Warna (E)
Warszawa – Ateny (F)

Zadanie 31. (SP12)
Na mapie konturowej literą A zaznaczono Mongolię. 

Zaznacz literą B – Afganistan, literą C – Arabię Saudyjską, literą D – Indie.

Zadanie 32. (SP13)
Na mapie zaznaczono numerami od 1 do 7 wybrane państwa Europy.

Uzupełnij tabelę według podanego wzoru. Przyjmij, że znak (+) potwierdza podane  w tabeli informacje, a znak (–) im zaprzecza.

Zadanie 33. (SP14)
Na mapie literami od A do D oznaczono wybrane państwa Europy

Uzupełnij tabelę nazwami państw, dla których podano wybrane informacje. Obok każdego z państw wpisz literę oznaczającą położenie państwa na mapie Europy.

Zadanie 34. (SP16)
Na mapie literami od A do D oznaczono wybrane państwa.

Wymień nazwy dwóch państw spośród zaznaczonych na mapie, w których stacjonowały oddziały wojska polskiego w ramach działań NATO. Podaj dla każdego z państw literę, którą oznaczono jego położenie na mapie. 

Zadanie 35. (SP17)

Na podstawie: Atlas świata dla szkół ponadgimnazjalnych, Warszawa 2013.

 Oceń, czy poniższe informacje są prawdziwe. Zaznacz P, jeśli informacja jest prawdziwa, lub F ‒ jeśli jest fałszywa.  

Zadanie 36. (SP18)
Zaznacz poprawne dokończenie zdania.

Państwa Kazachstan i Słowenia powstały w wyniku procesu
a)kolonizacji
b)dekolonizacji
c)integracji
d)dezintegracji

Zadanie 37. (SP18)
W tabeli podano opisy wybranych organizacji (ugrupowań integracyjnych) na świecie.
Uzupełnij tabelę. Wpisz w każdym wierszu poprawną nazwę skrótową organizacji (ugrupowania integracyjnego) oraz nazwę jednego z państw zrzeszonych. Nazwy organizacji (ugrupowań integracyjnych) i państw wybierz spośród podanych poniżej.

Organizacja (ugrupowanie integracyjne): NAFTA, NATO, OPEC, UE, WNP.

Państwo: Japonia, Katar, Polska, Rosja, Szwajcaria.

Zadanie 38. (SR05)
Napisz, między jakimi odmianami człowieka (wielkimi rasami) najczęściej pojawiały się konflikty w:
a)  Republice Południowej Afryki ……………………………………… i ……………………………………….
b)  Ameryce Północnej w początkach kolonizacji …………………………….i …………………………….
c)  Australii w początkach kolonizacji ……………………………………. i ……………………………………

Zadanie 39. (SR05)
Według FAO jedną z przyczyn głodu i niedożywienia na świecie jest szybki wzrost liczby ludności.

a) Podaj dwa regiony świata (lub kraje), w których przyczyną głodu jest wysoki przyrost naturalny.
…………………………………………………………………………………………………………………………………..

b) Napisz, dlaczego tak trudno zlikwidować przyczyny głodu i niedożywienia na świecie.
……………………………………………………………………………………………………………………………………

Zadanie 40. (SR06)
Przeczytaj tekst i wykonaj polecenie.

Według publikowanych danych dwie trzecie Amerykanów ma nadwagę. Wkrótce otyłośći jej następstwa prześcigną palenie papierosów jako główną przyczynę zgonów w USA. Rocznie w Ameryce umiera dziś około 300 tysięcy osób z przyczyn związanych w różny sposób z otyłością. 25% spożywanych w Ameryce warzyw stanowią ziemniaki konsumowane w postaci przetworzonej na frytki. Mało sportu, rzadkością jest nawet zwykły spacer. Nawyki żywieniowe kształtowane są także przez ceny żywności – stek z chudego mięsa kosztuje kilka razy więcej niż kilka hot dogów.

Rocznie w USA zbiera się 286 mln ton kukurydzy. 57% produkowanej kukurydzy wykorzystywane jest jako pasza dla zwierząt, dzięki czemu ceny mięsa są niskie, ale też jest ono dużo tłustsze. 5% kukurydzy przerabia się na zawierający dużo fruktozy syrop – tańszy, słodszy i łatwiejszy do zastosowania w przemyśle spożywczym niż cukier. To właśnie ten syrop wskazują dietetycy jako jedną z przyczyn tego, że napoje gazowane są w Ameryce tak tanie, popularne i szkodliwe. Amerykańskie dziecko 10 – 15% swojej dziennej dawki kalorii czerpie właśnie z gazowanych napojów.

Zaproponuj cztery działania, które mogą podjąć instytucje rządowe w USA, aby przeciwdziałać narastającemu problemowi otyłości w społeczeństwie.

1…………………………………………………………………………………………………………………………………
2. ……………………………………………………………………………………………………………………………….
3…………………………………………………………………………………………………………………………………
4. ……………………………………………………………………………………………………………………………….

Zadanie 41. (SR08)
Organizacje pozarządowe są ważnym partnerem rządów i samorządów terytorialnych w rozwiązywaniu problemów, dotyczących spraw lokalnych i ogólnoświatowych.

a) Podaj cechę organizacji pozarządowych, która odróżnia ich działalność od innych organizacji funkcjonujących na świecie.
…………………………………………………………………………………………………………………………………… …………………………………………………………………………………………………………………………………..

b) Podaj dwie nazwy organizacji pozarządowych, wybierając je spośród podanych poniżej.
ONZ, Czerwony Krzyż, FAO, Greenpeace, Grupa Wyszehradzka …………………………………………………………….., …………………………………………………………………

Zadanie 42. (SR08)
Na mapie zaznaczono obszary wybranych współczesnych konfliktów zbrojnych i sporów terytorialnych.

Uzupełnij poniższą tabelę, podając nazwy państw, stanowiących strony konfliktów zbrojnych lub sporów terytorialnych oraz litery, którymi oznaczono na mapie obszary ich występowania.

Zadanie 43. (SR09)
Przypuszcza się, że około 2025 roku zaopatrzenie w wodę 4 miliardów ludzi – wówczas połowy mieszkańców Ziemi – będzie niedostateczne. Podaj trzy przykłady działań służących rozwiązaniu problemu niedostatku wody dla ludności kuli ziemskiej.

Zadanie 44. (SR09)
Poniższy tekst przedstawia warunki, w jakich doszło do powstania smogu w Londynie.

Listopad i początek grudnia 1952 r. były wyjątkowo chłodne i mieszkańcy Londynu zużywali do ogrzewania znacznie więcej węgla niż zwykle. Kominy palenisk domowych i fabryk emitowały olbrzymie ilości sadzy. Nad południową Anglią panował wyż baryczny. Osiadające powietrze uniemożliwiało odpływ zanieczyszczeń znad miasta.

Piątego grudnia niebo nad Londynem było błękitne, wiał delikatny wiatr i powietrze przy gruncie było wilgotne. Panowały idealne warunki do powstania mgły radiacyjnej. Wkrótce grubość mgły osiągnęła 200 m. W nocy mgła jeszcze bardziej zgęstniała i widzialność spadła do kilku metrów.

W środkowym Londynie przez 144 godziny widoczność nie przekraczała 500 m, a przez 48 godzin była mniejsza od 50 m. Z 370 ton wyemitowanego dwutlenku siarki powstało w atmosferze około 800 ton kwasu siarkowego – najgroźniejszego składnika smogu.

Na podstawie: K. Kożuchowski (red.), Meteorologia i klimatologia,Wyd. Naukowe PWN, Warszawa 2006

Korzystając z tekstu źródłowego i własnej wiedzy:
a) wyjaśnij, dlaczego wysokie ciśnienie atmosferyczne sprzyja powstawaniu smogu.
b) podaj antropogeniczne źródło pochodzenia dwutlenku siarki, z którego powstał w atmosferze kwas siarkowy – składnik smogu.

Zadanie 45. (SR09)
Podanym w tabeli organizacjom przyporządkuj części świata, w których są położone państwa, należące do tych organizacji.
Afryka, Australia, Ameryka Południowa, Ameryka Północna, Azja, Europa

Zadanie 46. (SR09)
Na mapie zaznaczono miejsca wybranych konfliktów.

Uzupełnij tabelę, wpisując numer, którym oznaczono na mapie miejsce występowania danego konfliktu.

Zadanie 47. (SR10)
Na mapie oznaczono literami wybrane kraje, które przeżywały w swojej historii okres zależności kolonialnej. Związki wielu byłych terytoriów kolonialnych z krajami, od których zależały, uwidaczniają się do dzisiaj między innymi w umiejętności posługiwania się językiem kraju, któremu terytoria te były podporządkowane. Wiele byłych terytoriów kolonialnych używa języka kraju, od którego zależały, jako urzędowego.

Spośród krajów oznaczonych literami A–F wybierz ten, w którym jest powszechnie używany język hiszpański, oraz ten, w którym jest powszechnie używany język portugalski. Wpisz do tabeli nazwy tych krajów oraz litery wskazujące ich położenie na mapie.

Zadanie 48. (SR10)
Na mapie zaznaczono numerami 1–6 miejsca wybranych konfliktów zbrojnych.

Wpisz numer, którym oznaczono na mapie miejsce występowania danego konfliktu.
Konflikt w Osetii Południowej ………. Konflikt między Syngalezami i Tamilami ……….

Zadanie 49. (SR11)
Na mapie przedstawiono obszary występowania malarii na świecie.

a) Podaj dwie cechy klimatu, które sprzyjają występowaniu malarii.
b) Podaj dwie społeczno-gospodarcze przyczyny trudności w zwalczaniu malarii na obszarach, na których ona występuje.

Zadanie 50. (SR11)
Konwencja ONZ o Prawie Morza z 1982 r. uregulowała sposób wyznaczania 200 milowej wyłącznej strefy ekonomicznej oraz określiła zasady korzystania z tych akwenów.
a) Podaj przykład działania, które można podejmować na obszarze wyłącznej strefy ekonomicznej bez zgody państwa, do którego ta strefa należy.
b) Podaj dwie korzyści, jakie mają państwa nadmorskie z przysługujących im praw w ich wyłącznych strefach ekonomicznych.

Zadanie 51. (SR12)
Na mapie zaznaczono literami od A do J wybrane kraje świata.

a) Przyporządkuj po dwa kraje, wybrane spośród zaznaczonych na mapie, do podanych w tabeli grup. Wpisz do tabeli litery, którymi je oznaczono.

b) Podaj nazwy krajów, które oznaczono na mapie literami E, F.

Zadanie 52. (SR12)
W tabeli przedstawiono wartości odsetka dorosłych z HIV/AIDS w wybranych krajach Afryki.

Sformułuj wniosek dotyczący różnic wartości odsetka dorosłych z HIV/AIDS między krajami Afryki położonymi nad Morzem Śródziemnym a krajami położonymi w południowej części tego kontynentu.

Zadanie 53. (SR13)
Poniżej wymieniono regiony, w których w XX w. oraz na przełomie XX i XXI w. zaistniały konflikty o złożonym podłożu, m.in. na tle politycznym, etnicznym, religijnym. Przyporządkuj wymienionym regionom konfliktów podane nazwy grup wyznawców religii, stanowiących strony w tych konfliktach.

hinduiści, katolicy, muzułmanie, prawosławni, protestanci

Kaszmir …………………………….., ……………………………….
była Jugosławia ………………………………, ………………………………, ………………………………
Irlandia Północna …………………………….., ……………………………….

Zadanie 54. (SR13)
Na mapie zaznaczono wybrane terytoria.

W tabeli wymieniono dwa terytoria niesamodzielne.

a) Podaj przynależność polityczną wymienionych w tabeli terytoriów oraz litery, którymi oznaczono ich położenie na mapie.

b) Wymień przykład społeczno-ekonomicznej korzyści, którą mogą odnosić terytoria niesamodzielne z faktu swojej przynależności do innego państwa, oraz przykład korzyści politycznej dla kraju posiadającego takie terytorium.

Zadania 55. (SR14)
W ostatnich latach Polska Akcja Humanitarna organizowała pomoc dla mieszkańców m.in. Sudanu i Japonii. Poniżej, obok nazw tych krajów, wskazano rok, w którym pomoc ta była udzielona.

Podaj główne wydarzenie, które stało się przyczyną udzielenia pomocy przez Polską Akcję Humanitarną mieszkańcom w każdym z wymienionych państw.

Japonia (2011r.) ……………………………………………………………………………………………………………………………………

Sudan (2011/2012r.) ……………………………………………………………………………………………………………………………………

Zadanie 56. (SR16)
Na mapie numerami od 1 do 4 oznaczono wybrane państwa świata.

Poniżej podano wybrane informacje o niektórych państwach świata.

Dobierz do podanych informacji tylko te państwa spośród oznaczonych numerami na mapie, do których te informacje się odnoszą. Wpisz obok informacji o każdym państwie jego nazwę oraz numer oznaczający położenie państwa na mapie.

Zadanie 57. (SR17)
Na mapie wybrane państwa oznaczono numerami od 1 do 5

Wzrost w ostatnich kilkudziesięciu latach udziału ludności hiszpańskojęzycznej w społeczeństwie Stanów Zjednoczonych jest spowodowany napływem imigrantów głównie z państw, w których większość ludności posługuje się językiem hiszpańskim.

Zaznacz poprawne dokończenie zdania.
Państwa, które charakteryzują się używaniem języka hiszpańskiego jako języka ojczystego przez większość mieszkańców i emigracją do Stanów Zjednoczonych, oznaczono na mapie numerami
A. 1 i 2.
B. 2 i 3.
C. 3 i 4.

Zadanie 58. (SR17)
Na mapie zaznaczono wybrane obszary współczesnych konfliktów.

Poniżej opisano wybrane konflikty, których obszary występowania znajdują się wśród zaznaczonych na mapie.

1. Terytorialny konflikt trwa na tym obszarze od uzyskania niepodległości przez byłą kolonię brytyjską, stanowiącą obecnie stronę konfliktu. Kraje toczące ze sobą spór posiadają broń jądrową, co stanowi zagrożenie dla stabilności politycznej całego regionu.
2. Jedną z przyczyn zbrojnej zewnętrznej interwencji w tym kraju stało się udzielenie przez jego rząd wsparcia politycznego i logistycznego terrorystom w trakcie przygotowania ataku terrorystycznego na Stany Zjednoczone (11 września 2001 r.) oraz zaangażowanie tego kraju w produkcję broni masowego rażenia.
3. Na początku drugiej dekady XXI w. powstało nowe państwo w wyniku najdłuższej w tym regionie wojny domowej o genezie etniczno-religijnej. Wydzielenie nowego państwa nie przyniosło jednak rozwiązania konfliktu.

Zaznacz w tabeli obok każdego numeru, którym oznaczono opis konfliktu, literę wskazującą na mapie obszar jego występowania.

Zadanie 59. (SR17)
Na mapie politycznej Europy oznaczono numerami od 1 do 4 wybrane państwa.

Poniżej opisano główne cele dwóch organizacji międzynarodowych mających swoje siedziby w Brukseli. Do tych organizacji należą niektóre z zaznaczonych na mapie państw.

1. Ta organizacja zrzesza państwa europejskie, a jej celem jest rozwój ekonomiczny i społeczny państw członkowskich poprzez współpracę gospodarczą, likwidowanie barier w obrocie handlowym, swobodę przepływu osób oraz wprowadzenie jednolitych norm prawnych.
2. Celem tej organizacji jest zapewnienie wolności i bezpieczeństwa swoim członkom poprzez wzajemne wsparcie militarne w sytuacji zagrożenia ze strony państw spoza sojuszu. Do tej organizacji należą również państwa pozaeuropejskie.

Wpisz numer i nazwę państwa wybranego spośród oznaczonych na mapie numerami od 1 do 4 i należącego do obu organizacji międzynarodowych, których główne cele opisano powyżej.
Numer na mapie …………., nazwa państwa …………………………………………………………

Zadanie 60. (SR18)
W tabeli przedstawiono wybrane choroby występujące w krajach słabo i wysoko rozwiniętych gospodarczo.
Obok każdej choroby wpisz znak „+” przy grupie krajów, w których te choroby mają większy udział.

Zadanie 61. (SR18)
Poniższe informacje odnoszą się do wybranych terytoriów na świecie o nieustalonym statusie politycznym w 2017 roku.

Uzupełnij tabelę. Dobierz do terytoriów wymienionych w tabeli odpowiadające im informacje wybrane z podanych powyżej.

Zadanie 62. (NR16)
Na mapie numerami od 1 do 4 oznaczono wybrane państwa świata.

Poniżej podano wybrane informacje o niektórych państwach świata.

Dobierz do podanych informacji tylko te państwa spośród oznaczonych numerami na mapie, do których te informacje się odnoszą. Wpisz obok informacji o każdym państwie jego nazwę oraz numer oznaczający położenie państwa na mapie.

Zadanie 63. (NR16)
Na mapie strzałkami wskazano wybrane państwa, w tym Czarnogórę i Timor Wschodni.

Czarnogóra i Timor Wschodni powstały na początku XXI wieku. Pierwsze z tych państw wyodrębniło się na skutek rozpadu federacji, a drugie z nich uzyskało niepodległość po wieloletnim okresie okupacji przez państwo o przewadze liczebnej ludności wyznającej islam.

Uzupełnij zdania. Wpisz właściwe określenia wybrane spośród podanych w nawiasach.

Czarnogóra przed uzyskaniem niepodległości stanowiła federację z (Albanią / Rumunią / Serbią / Turcją) …………………………….. .Timor Wschodni oddzielił się od (Australii / Filipin / Indii / Indonezji) ……………………………..

Zadanie 64. (NR17)
Na mapie politycznej Europy oznaczono numerami od 1 do 4 wybrane państwa.

Poniżej opisano główne cele dwóch organizacji międzynarodowych mających swoje siedziby w Brukseli. Do tych organizacji należą niektóre z państw zaznaczonych na mapie.

1. Ta organizacja zrzesza państwa europejskie, a jej celem jest rozwój ekonomiczny i społeczny państw członkowskich poprzez współpracę gospodarczą, likwidowanie barier w obrocie handlowym, swobodę przepływu osób oraz wprowadzenie jednolitych norm prawnych.
2. Celem tej organizacji jest zapewnienie wolności i bezpieczeństwa swoim członkom poprzez wzajemne wsparcie militarne w sytuacji zagrożenia ze strony państw spoza sojuszu. Do tej organizacji należą również państwa pozaeuropejskie.

Wpisz numer i nazwę państwa wybranego spośród oznaczonych na mapie numerami od 1 do 4 i należącego do obu organizacji międzynarodowych, których główne cele opisano powyżej.

Numer na mapie …………., nazwa państwa …………………………………………………………

Zadanie 65. (NR18)
Poniższe informacje odnoszą się do wybranych terytoriów na świecie o nieustalonym statusie politycznym w 2017 roku.

1. Była kolonia hiszpańska. Nie rozstrzygnięto sporów o przynależność tego terytorium. Jedno z sąsiednich państw bezprawnie wcieliło obszar do swego terytorium, ale społeczność międzynarodowa nie uznała tej decyzji.
2. Na terytorium trwa wojna między klanami od ponad 20 lat. Wskutek wojny domowej, chaosu, długotrwałej suszy oraz zaniku władzy centralnej występuje klęska głodu. Region zasłynął niechlubnie terroryzmem i piractwem morskim.
3. Terytorium, na którym jedno z państw należących do Unii Europejskiej nie może sprawować władzy z powodu okupacji przez inne państwo ‒ członka NATO. Społeczność międzynarodowa ‒ oprócz jednego państwa ‒ nie uznała deklaracji niepodległości tego terytorium.
4. Terytorium położone na obszarze państwa o liczebnej przewadze ludności wyznającej islam, ale zamieszkiwane głównie przez chrześcijan domagających się włączenia terytorium w obszar sąsiedniego państwa, z którym się utożsamiają.
5. Terytorium położone w Europie na obszarze jednego z państw, które należy do Wspólnoty Niepodległych Państw i graniczy m.in. z jednym z członków Unii Europejskiej. Deklaracja niepodległości tego terytorium jest uznawana tylko przez dwie inne republiki nieuznawane przez społeczność międzynarodową ‒ Abchazję i Osetię Południową.

Uzupełnij tabelę. Dobierz do terytoriów wymienionych w tabeli odpowiadające im informacje wybrane z podanych powyżej.

Zadanie 66. (NR18)
Na mapie oznaczono literami A−F wybrane państwa oraz jedno z terytoriów niesamodzielnych.

Poniższe informacje odnoszą się do wybranych obszarów spośród oznaczonych literami na mapie, charakteryzujących się stosowaniem języka angielskiego jako języka urzędowego.

Uzupełnij tabelę. Obok każdej informacji wpisz nazwę państwa lub terytorium niesamodzielnego oraz literę, którą ten obszar oznaczono na mapie.

Zadanie 67. (NR18)
Zadanie wykonaj na podstawie zdjęć satelitarnych obszaru, na którym zlokalizowano Zaporę Trzech Przełomów na rzece Jangcy, oraz własnej wiedzy.

Zapora Trzech Przełomów stała się obiektem krytyki wielu środowisk naukowych i społecznych, w tym ekologów, geologów, archeologów i ekonomistów.

Wymień dwie społeczno-ekonomiczne przyczyny budowy Zapory Trzech Przełomów i elektrowni oraz dwa negatywne następstwa dla środowiska geograficznego regionu, wynikające z realizacji tej inwestycji.