Zadania maturalne z Geografii
Temat: Demografia Świata
Zadania pochodzą z oficjalnych arkuszy maturalnych CKE, które służyły przeprowadzaniu majowych egzaminów. Czteroznakowy kod zapisany przy każdym zadaniu wskazuje na jego pochodzenie: S/N – „stara”/”nowa” formuła; P/R – poziom podstawowy/rozszerzony; np. 08 – rok 2008.
Zbiór zadań maturalnych w formie arkuszy, możesz pobrać >> TUTAJ <<.
Zadanie 1. (SP05)
Wymienione regiony świata: Gobi, Jawa, Grenlandia, Nizina Chińska, Himalaje, Riwiera Francuska (Lazurowe Wybrzeże) podziel na dwie grupy według kryterium gęstości zaludnienia. Do każdego regionu dobierz (z niżej podanych) właściwą barierę lub atrakcję osadniczą, wpisując numer, którym ją oznaczono.
Bariery osadnicze: 1. wodna; 2. grawitacyjna; 3. termiczna.
Atrakcje osadnicze: 4. żyzne gleby powulkaniczne; 5. żyzne gleby mady; 6. dogodny klimat podzwrotnikowy (śródziemnomorski).
ludności:
Jawa . 4.żyzne gleby
powulkaniczne,
Nizina Chińska . 5.żyzne gleby mady;
Riwiera Francuska . 6. dogodny
klimat śródziemnomorski.
Regiony o małej koncentracji
ludności:
Gobi . 1. wodna,
Grenlandia . 3. termiczna,
Himalaje . 2. grawitacyjna
Zadanie 2. (SP05)
Wyjaśnij, podając dwa argumenty, dlaczego średnia długość życia ludności jest jednym z miernik w poziomu rozwoju gospodarczego państw.
gospodarczego, tym lepiej
rozwinięta medycyna i higiena
życia,
– lepszy dostęp do opieki
medycznej,
– wyższy poziom zaspokojenia
potrzeb wyżywieniowych,
– lepsze warunki pracy.
Zadanie 3. (SP06)
Dobierz po jednym kraju do podanych w tabeli informacji. Nazwy krajów wybierz spośród wymienionych niżej.
Kanada, Bangladesz, Hiszpania, Holandia, Islandia, Maroko
Holandia
Islandia
Bangladesz
Kanada
Zadanie 4. (SP07)
Piramida wieku i płci ludności przedstawia strukturę demograficzną jednego z krajów świata.
Na podstawie piramidy wieku i płci ludności sformułuj trzy cechy demograficzne społeczeństwa, dla którego wykonano tę piramidę.
2. Przewaga ludności w wieku produkcyjnym nad pozostałymi grupami ludności.
3. Niski udział ludności w wieku przedprodukcyjnym.
Zadanie 5. (SP08)
Wymienione poniżej regiony podziel na dwie grupy A i B.
- Nizina Gangesu
- Wyspa Honsiu
- Wyspa Jawa
- Region Nadrenii Północnej-Westfalii
- Region północnej Francji
A. Regiony o dużej gęstości zaludnienia, wynikającej ze szczególnie korzystnych warunków przyrodniczych dla rozwoju rolnictwa.
B. Regiony o dużej gęstości zaludnienia, wynikającej ze szczególnie dogodnych warunków dla rozwoju przemysłu.
Nizina Gangesu, wyspa Jawa
B. Regiony o dużej gęstości zaludnienia,
wyspa Honsiu, region Nadrenii Północnej-Westfalii, region północnej Francji
Zadanie 6. (SP08)
Poniżej wymieniono dwa okresy i kierunki dużych ruchów migracyjnych ludności.
Wymień po dwa skutki społeczno-gospodarcze podanych migracji dla regionów odpływu lub napływu ludności.
A. Przymusowa migracja ludności tubylczej Afryki do Ameryki Południowej i Północnej w okresie XVI-XVIII w.
B. Migracja ludności z Turcji do Niemiec z przyczyn ekonomicznych w okresie od początku drugiej połowy XX w. do czasów obecnych.
1. Pojawienie się rasy negroidalnej na kontynentach obu Ameryk.
2. Obecność taniej siły roboczej w obu Amerykach.
B)
1. Zwiększenie przyrostu naturalnego ludności w Niemczech wskutek wyższego
współczynnika urodzeń wśród ludności pochodzenia tureckiego.
2. Korzyści finansowe dla Turcji – napływ środków finansowych od emigrantów
wspierających rodziny pozostałe w ojczyźnie.
Zadanie 7. (SP09)
Na mapie zaznaczono numerami 1 – 4 obszary różniące się gęstością zaludnienia.
Do zaznaczonych na mapie numerami 1 – 4 obszarów przyporządkuj główną przyczynę dużej lub małej gęstości zaludnienia, wybierając spośród podanych poniżej.
A. nadmiar ciepła i wilgoci
B. niedobór ciepła
C. niedobór wody
D. duża wysokość nad poziomem morza
E. żyzne gleby
Zadanie 8. (SP10)
Uzupełnij ciąg przyczynowo-skutkowy, wpisując we właściwe miejsca litery, którymi oznaczono kolejne zmiany w środowisku geograficznym spowodowane wzrostem liczby ludności.
A. Zmniejszenie retencji.
B. Zwiększenie zapotrzebowania na żywność.
C. Wzrost zagrożenia powodziami.
D. Wycinanie lasów.
Zadanie 9. (SP10)
W tabeli przedstawiono liczbę urodzeń żywych w wybranych krajach świata na 1000 ludności w 2009 r.
Podaj trzy przyczyny niskiego wskaźnika urodzeń w krajach wysoko rozwiniętych, takich jak Niemcy i Włochy.
• starzenie się społeczeństw (malejąca liczba kobiet w wieku rozrodczym)
• odwlekanie macierzyństwa spowodowane realizacją celów zawodowych
Zadanie 10. (SP11)
Na wykresie przedstawiono fazy rozwoju demograficznego.
Na podstawie wykresu oraz własnej wiedzy wpisz obok każdego zdania literę P, jeśli zdanie jest prawdziwe, lub literę F, gdy zdanie jest fałszywe.
1. Eksplozja demograficzna przypada na I fazę rozwoju demograficznego. …….
2. Spadek liczby zgonów w II fazie rozwoju demograficznego jest efektem poprawy warunków życia, higieny oraz lepszego wyżywienia. …….
3. Procesy demograficzne występujące w V fazie są charakterystyczne dla krajów Afryki dotkniętych klęską głodu. …….
Zadanie 11. (SP11)
W wielu krajach słabo rozwiniętych w wyniku migracji gwałtownie rośnie liczba ludności dużych miast.
Wymień trzy negatywne konsekwencje gwałtownego wzrostu liczby ludności w miastach krajów słabo rozwiniętych.
• Nasila się problem usuwania z miast ścieków i odpadów.
• Nasilają się problemy komunikacyjne.
Zadanie 12. (SP11)
Uzupełnij tabelę, wpisując obok każdej z wymienionych krain geograficznych przyczynę małej gęstości zaludnienia, dobraną spośród podanych.
Przyczyny małej gęstości zaludnienia:
- Niska amplituda rocznej temperatury powietrza, bujna roślinność.
- Rozrzedzenie i niskie temperatury powietrza.
- Długa mroźna zima, rozległe bagna.
- Brak wody, wysokie temperatury i duże dobowe amplitudy temperatury powietrza.
Zadanie 13. (SP12)
Na wykresie przedstawiono wartości współczynnika urodzeń i współczynnika zgonów w Rosji i na Ukrainie w latach 2005–2008.
Na podstawie wykresu uzupełnij poniższe zdania.
1. W Rosji w 2005 roku na 1000 mieszkańców urodziło się ……… osób.
2. W Rosji w 2007 roku na 1000 mieszkańców zmarło ……… osób.
3. Współczynnik przyrostu naturalnego na Ukrainie w 2008 r. wynosił ……… ‰.
Zadanie 14. (SP12)
Kraje Europy Wschodniej po 1990 r. mają niższy przyrost naturalny niż w poprzednich dekadach drugiej połowy XX wieku.
Podaj dwie społeczne lub ekonomiczne przyczyny spadku przyrostu naturalnego po 1990 roku w krajach Europy Wschodniej, takich jak Rosja i Ukraina.
– emigracja osób w wieku prokreacyjnym
Zadanie 15. (SP13)
W tabeli przedstawiono informacje dotyczące zmian liczby ludności w wybranych dużych miastach świata.
Podaj po jednej przyczynie zmian liczby ludności dużych miast w krajach wysoko i słabo rozwiniętych gospodarczo.
Występuje proces przenoszenia się części mieszkańców z miast na tereny podmiejskie
(dezurbanizacja).
Kraje słabo rozwinięte:
Występuje duży napływ ludności z terenów wiejskich (suburbanizacja).
Zadanie 16. (SP13)
Na mapie Afryki zaznaczono wybrane obszary o małej lub dużej, na tle kontynentu, gęstości zaludnienia.
Uzupełnij tabelę zgodnie z poleceniami a) i b).
a) Wpisz obok każdego z wymienionych obszarów określenie gęstości zaludnienia: mała lub duża.
b) Dobierz do każdego z obszarów czynnik, który ma największy wpływ na gęstość zaludnienia na tym obszarze.
Czynniki:
1. klimat gorący i wilgotny
2. ciepły, łagodny klimat z przewagą opadów w porze zimy
3. bogate złoża surowców mineralnych, rozwój okręgu przemysłowego
4. duże dobowe amplitudy temperatury powietrza, skrajnie suchy klimat
mała 1
duża 2
mała 4
Zadanie 17. (SP14)
Obszary zaznaczone na mapie charakteryzują się wysoką na tle świata gęstością zaludnienia.
Zaznacz przyrodniczy czynnik, który znacząco wpływa na gęstość zaludnienia wszystkich obszarów oznaczonych na mapie literami od A do D.
1. Występowanie ciepłych prądów morskich u wybrzeży.
2. Położenie na obszarach nizinnych w deltach dużych rzek.
3. Położenie na obszarach zasobnych w złoża ropy naftowej.
4. Występowanie żyznych gleb, korzystnych dla rozwoju rolnictwa.
Zadanie 18. (SP14)
Na wykresie przedstawiono liczbę emigrantów i imigrantów w 2010 r. dla wybranych państw oznaczonych numerami od 1 do 5.
a) Zaznacz poprawne dokończenie zdania.
Państwa o dodatnim saldzie migracji oznaczono na wykresie numerami
A. 1 i 5.
B. 2 i 3.
C. 3 i 4.
D. 2 i 4.
b) Na wykresie przedstawiono liczbę imigrantów, którzy napłynęli do wybranych państw Unii Europejskiej w 2000 r. i 2010 r.
Wymień trzy czynniki sprzyjające napływowi imigrantów do krajów Unii Europejskiej.
– wysoki poziom rozwoju gospodarczego i społecznego (wysoki standard życia)
– chłonny rynek pracy, zwłaszcza dla osób o niskich kwalifikacjach
– wyższe zarobki niż w krajach macierzystych
Zadanie 19. (SP14)
Wśród poniższych wykresów zamieszczono wykres przedstawiający zmiany współczynnika urodzeń oraz wykres przedstawiający zmiany współczynnika zgonów w pięciu fazach rozwoju demograficznego.
Uzupełnij zdanie.
Wykres, na którym przedstawiono zmiany współczynnika urodzeń, oznaczono literą ………….., natomiast wykres zmian współczynnika zgonów oznaczono literą …………… .
współczynnik zgonów – D
Zadanie 20. (SP15)
W tabeli podano wartości salda migracji na 1000 ludności w 2009 r. w wybranych państwach.
a) Na podstawie danych zamieszczonych w tabeli sformułuj wniosek dotyczący zależności wartości salda migracji od poziomu rozwoju gospodarczego kraju.
b) Wymień dwie konsekwencje społeczne dla krajów Europy Zachodniej wynikające z napływu imigrantów do tych krajów.
migracji zewnętrznych.
Zadanie 21. (SP15)
Na wykresie przedstawiono udział ludności z dwóch przedziałów wiekowych w ogólnej liczbie ludności świata: rzeczywisty w wybranym okresie oraz prognozowany do 2150 roku.
Uzupełnij legendę wykresu. Wpisz w wykropkowane miejsca określenia wybrane z podanych poniżej.
– ludność poniżej 15. roku życia
– ludność w wieku od 15 do 59 lat ludność w wieku 60 i więcej lat
Przerywana – ludność w wieku 60 i więcej lat
Zadanie 22. (SP15)
Podaj dwa sposoby rozwiązywania przez rządy krajów wysoko rozwiniętych problemów wynikających ze zmniejszania się odsetka ludności w wieku produkcyjnym w ogólnej liczbie ludności tych krajów.
− Wdrażanie nowoczesnych technologii, które sprzyjają zmniejszeniu zapotrzebowania
na siłę roboczą o niskich kwalifikacjach.
Zadanie 23. (SP16)
Poniżej wymieniono wybrane kraje. Część z nich charakteryzuje się niską, a pozostałe wysoką gęstością zaludnienia.
Australia Filipiny Kanada Liban Mongolia Sri Lanka
Wybierz spośród podanych i zapisz nazwy trzech krajów mających gęstość zaludnienia powyżej 200 osób na km2.
…………………………………….. , …………………………………….. , ……………………………………..
Zadanie 24. (SP17)
Na mapie numerami od 1 do 4 zaznaczono wyspy różniące się średnią gęstością zaludnienia oraz obszar A o małej gęstości zaludnienia.
Podaj numer, którym oznaczono najgęściej zaludnioną wyspę spośród zaznaczonych na mapie.
a) Podaj przyrodniczą przyczynę, która w największym stopniu zdecydowała o dużej gęstości zaludnienia tej wyspy.
b) Zaznacz poprawne dokończenie zdania.
Mała gęstość zaludnienia obszaru oznaczonego literą A jest głównie wynikiem oddziaływania barier osadniczych:
A. wodnej i świetlnej.
B. świetlnej i termicznej.
C. świetlnej i wysokościowej.
D. wysokościowej i termicznej.
Występowanie żyznych (wulkanicznych) gleb.
D
Zadanie 25. (SP18)
Kinszasa jest stolicą Demokratycznej Republiki Konga i leży nad rzeką Kongo. Na wykresie przedstawiono zmiany liczby ludności zespołów miejskich Kinszasy i Londynu w latach 1950−2015.
a) Podaj jedno podobieństwo i jedną różnicę zachodzące między zmianami liczby ludności zespołów miejskich Kinszasy i Londynu w latach 1980−2015.
b) Zaznacz poprawne dokończenie zdania.
Współrzędne geograficzne Kinszasy wynoszą
A. 34°S, 1°E
B. 4°S, 15°E
C. 25°N, 3°W
D. 16°N, 16°W
− Wzrost liczby ludności w obu miastach w podanym okresie.
− Największe tempo wzrostu liczby ludności w obu miastach wystąpiło w latach 2000−2010.
Różnica:
− W tym okresie znacznie wolniej wzrastała liczba ludności Londynu niż Kinszasy.
B.
Zadanie 26. (SR05)
Schemat przedstawia strukturę aglomeracji miejskiej w kraju wysoko rozwiniętym.
Przeprowadź analizę migracji ludności w obrębie aglomeracji. Wpisz w wykropkowane miejsca literę, oznaczającą strefę, w której obserwuje się:
a) odpływ ludności zamożniejszej i napływ na jej miejsce ludności biednej: ………
b) napływ ludności zamożnej: ……….
b) P
Zadanie 27. (SR05)
Poniższa tabela prezentuje średnią długość życia kobiet i mężczyzn w wybranych krajach.
a) Porównaj dane i zapisz wnioski dotyczące:
1. Długości życia Polaków i długości życia ludności w innych krajach: ……………………………………………………………………………………………………………………………………
2. Długość życia kobiet i mężczyzn w Polsce: ……………………………………………………………………………………………………………………………………
b) Sformułuj prawidłowość występującą między długością życia a poziomem gospodarczym kraju: ……………………………………………………………………………………………………………………………………
c) Podaj dwie propozycje działań zmierzających do przedłużenia życia ludności w Polsce: ……………………………………………………………………………………………………………………………………
1. Polacy żyją krócej niż ludność
w krajach wysoko
rozwiniętych ale dłużej o
około 5 do 8 lat niż w krajach
słabo rozwiniętych,
2. mężczyźni żyją średnio o 8 lat
krócej niż kobiety;
b)
im wyższy poziom gospodarczy
kraju tym dłuższa średnia
długość życia,
c)
profilaktyka zdrowotna,
mniejsze tempo życia,
preferowanie zdrowego stylu
życia, poprawa stanu opieki
zdrowotnej,
Zadanie 28. (SR06)
Na mapie przedstawiono rozmieszczenie wybranych rodzin i grup językowych w Europie.
a) Napisz, która z grup krajów oznaczonych na mapie sygnaturami: A, B, C nie należy do rodziny języków indoeuropejskich.
Odpowiedź: …………………………
b) Spośród krajów oznaczonych na mapie cyframi od 1 do 4 jeden należy do innej grupy językowej niż pozostałe. Podaj nazwę tego kraju.
Odpowiedź: ………………………..
Grecja
Zadanie 29. (SR06)
Zadanie wykonaj, korzystając z załączonego tekstu i piramidy wieku ludności Chin.
Politykę obniżania przyrostu naturalnego rządy Chin prowadzą od lat 50. XX wieku. Na początku lat 80. przepisy dotyczące kontroli urodzeń jeszcze zaostrzono, wprowadzając zasadę jednego dziecka w rodzinie. Chcąc ograniczyć liczbę potomstwa, przesunięto wiek zawierania małżeństw, wprowadzono bodźce ekonomiczne w postaci premii gotówkowych, szybszego przydziału mieszkań, dłuższego urlopu macierzyńskiego, lepszej opieki medycznej dla jednego dziecka. Powyższe zachęty okazały się wystarczające w mieście (tam przyrost wyraźnie się obniżył), ale nie na wsi, gdzie mieszka 2/3 ludności. Na przeszkodzie stoi mentalność wieśniaków, preferujących liczne rodziny i posiadanie potomków płci męskiej.
Kontrola urodzeń w połączeniu z mentalnością społeczeństwa powoduje, że deformacja w strukturze wieku i płci narasta. Np. proporcja zgonów noworodków płci męskiej i żeńskiej kształtuje się w Chinach jak 0,7 do 1. Jest to niewątpliwie skutek drastycznych rozwiązań podejmowanych przez rodziców. Widząc niekorzystne symptomy swej polityki, rząd zaczął nieśmiało zezwalać na posiadanie dwojga dzieci w przypadku małżeństw jedynaków.
Podaj dwie cechy ludności Chin, które odzwierciedlają politykę demograficzną tego kraju.
w młodszych grupach wiekowych.
2. Następuje spadek przyrostu naturalnego.
Zadanie 30. (SR06)
Wśród demografów na świecie przeważa przekonanie, że polityka demograficzna Chin, pomimo znacznego obniżenia przyrostu naturalnego, nie powinna być naśladowana przez kraje przeżywające eksplozję demograficzną.
Przedstaw trzy argumenty uzasadniające tę tezę.
rodziny, wymusza aborcję.
2. Deformuje strukturę płci – młodzi mężczyźni mają mniejsze szanse
na założenie rodziny z powodu mniejszej liczebności młodych kobiet.
3. Narusza prawa człowieka.
Zadanie 31. (SR06)
Jednym z coraz częściej wykorzystywanych wskaźników rozwoju społeczno-ekonomicznego jest wskaźnik HDI (Human Development Index). ZaznaczL
A. Długość przeciętnego trwania życia.
B. Wielkość PKB na mieszkańca.
C. Udział w światowej produkcji wyrobów elektronicznych.
D. Struktura zatrudnienia ludności.
E. Wielkości opisujące wykształcenie np. dostęp do oświaty, umiejętność czytania i pisania.
A, B, E
Zadanie 32. (SR07)
Wpisz nazwy religii obok podanych przykładów ich wpływu na życie i działalność społeczno-gospodarczą ludności. Nazwy religii wybierz z podanych poniżej.
hinduizm, islam, prawosławie, judaizm, protestantyzm
1. Brak chowu trzody chlewnej, spożywanie koszernych potraw ………………….
2. Zakaz spożywania wołowiny i wieprzowiny, zakorzeniony w tradycji kastowy podział społeczeństwa ………………….
3. Zakaz spożywania wieprzowiny, post w miesiącu Ramadan ………………….
Hinduizm
Islam
Zadanie 33. (SR07)
Według WHO ponad 80% zachorowań na malarię występuje w Afryce. Na mapie przedstawiono zasięg malarii na tym kontynencie.
a) Podaj dwie cechy środowiska przyrodniczego obszarów Afryki szczególnie sprzyjające rozwojowi malarii.
b) Zaproponuj trzy możliwe do realizacji działania mające na celu zmniejszenie liczby zachorowań na malarię w Afryce.
2. Duża wilgotność powietrza.
1. Wzrost nakładów na służbę zdrowia.
2. Stosowanie ochronnych siatek w oknach, moskitier oraz środków
odstraszających komary.
3. Edukacja ludności i uświadamianie zagrożenia.
Zadanie 34. (SR08)
Na diagramie zaznaczono procentowy udział wyznawców głównych religii na świecie.
Uzupełnij legendę diagramu, wpisując w wyznaczone miejsca nazwy religii, które dobierz z podanych poniżej.
hinduizm, islam, judaizm, chrześcijaństwo
islam
hinduizm
Zadanie 35. (SR08)
Jednym z czynników sprzyjających zaludnianiu obszarów Ziemi jest nadmorskie położenie. Na świecie ponad połowa ludności mieszka w pasie 200 km od wybrzeża, który stanowi zaledwie 21% powierzchni zamieszkałych kontynentów. Uzasadnij, podając dwa argumenty, przyczyny dużej koncentracji ludności na wybrzeżach morskich.
uchodzących do mórz.
2. Nadmorskie położenie umożliwia połowy ryb oraz marikulturę, które
zwiększają możliwości wyżywienia ludności.
Zadanie 36. (SR09)
Na mapie zaznaczono państwa, w których liczebnie dominują wyznawcy wybranych religii.
Podanym w tabeli religiom przyporządkuj:
a) odpowiadające im opisy, wybrane z podanych poniżej.
b) państwa, wybrane spośród zaznaczonych numerami na mapie, w których wyznawcy tych religii liczebnie dominują.
Opisy religii:
A. Wiara w jednego Boga. Światopogląd opiera się na interpretacji tekstów Biblii. Najliczniejsza rzesza wyznawców na świecie.
B. Po śmierci człowieka dusza przechodzi w ciała innych ludzi lub zwierząt (reinkarnacja). Jednym z głównych miast odwiedzanych przez wyznawców tej religii jest Waranasi.
C. Zasady moralne opierają się na Koranie. Wyznawcy tej religii odbywają pielgrzymki do Mekki.
D. Wszystkie społeczeństwa są równe. Różne poglądy i kulty są różnymi sposobami głoszenia tej samej prawdy o człowieku. Od wyznawców wymaga się życzliwości dla wszystkich stworzeń.
5 – Wyżyna Lubelska
7 – Bieszczady
Zadanie 37. (SR10)
Na wykresie przedstawiono stopę urodzeń i stopę zgonów oraz saldo migracji zagranicznych w 2007 r. w wybranych krajach oznaczonych literami A–F.
Pogrupuj wymienione na wykresie kraje według wielkości przyrostu rzeczywistego, wpisując litery we właściwe miejsca tabeli.
Kraje o przyroście rzeczywistym dodatnim: D, E, F, ujemnym: A, B, C
Zadanie 38. (SR10)
Wymień trzy następstwa dla Francji spowodowane napływem do tego kraju imigrantów spoza obszaru Europy.
• wzrost liczebności wyznawców islamu
• powstawanie dzielnic zamieszkanych głównie przez imigrantów
Zadanie 39. (SR10)
W tabeli podano wybrane dane dotyczące ludności Rosji w 2009 r.
Oblicz współczynnik feminizacji ludności Rosji, wybierając z tabeli dane niezbędne do wykonania obliczeń. Zapisz obliczenia.
140,0 mln – 64,5 mln = 75,5 mln
(75,5 : 64,5) x 100 ≈ 117, 05 ≈ 117
Współczynnik feminizacji 117
Zadanie 40. (SR11)
W wielu krajach język dawnego kolonizatora jest używany jako urzędowy ze względu na zróżnicowanie etniczne i językowe ludności. Wpisz do tabeli po jednym kraju, w którym są używane wymienione języki urzędowe. Nazwy krajów wybierz spośród podanych poniżej.
Kraje: Czad, Indie, Indonezja, Republika Południowej Afryki, Turcja.
Zadanie 41. (SR11)
Współczynnik obciążenia demograficznego to liczba ludności w wieku przedprodukcyjnym i poprodukcyjnym przypadająca na 100 osób w wieku produkcyjnym.
a) Wyłącznie na podstawie piramidy wieku i płci określ i uzasadnij przewidywaną tendencję zmiany współczynnika obciążenia demograficznego do 2020 roku.
Tendencja będzie ……………………………………………………………….. (wpisz rosnąca lub malejąca.
Uzasadnienie:
…………………………………………………………………………………………………………………………………..
b) Podaj dwie konsekwencje przewidywanej zmiany współczynnika obciążenia demograficznego dla ludności w grupie w wieku produkcyjnym.
Będzie rosła liczba osób w wieku poprodukcyjnym.
Zadanie 42. (SR12)
Na wykresie przedstawiono liczbę ludności Francji, Japonii, Nigerii, Rosji i Ukrainy w latach 1990, 2000, 2010 (wymieniona kolejność krajów nie odpowiada ich kolejności na wykresie).
Podaj litery, którymi oznaczono na wykresie Rosję i Ukrainę.
Zadanie 43. (SR12)
Problemem wschodnich sąsiadów Polski po 1990 r. jest znaczny spadek wartości współczynnika urodzeń oraz wzrost wartości współczynnika zgonów. Podaj dwie przyczyny niskiej wartości współczynnika urodzeń i dwie przyczyny wysokiej wartości współczynnika zgonów w Rosji i na Ukrainie po 1990 r.
Przyczyny niskiej wartości współczynnika urodzeń: …………………………………………………………………………………………………………………………………..
Przyczyny wysokiej wartości współczynnika zgonów: …………………………………………………………………………………………………………………………………..
– upowszechnienie modelu rodziny 2+1 i wzorców zachowań społecznych przejmowanych
z Zachodu
– emigracja osób w wieku prokreacyjnym
Przyczyny wysokiej wartości współczynnika zgonów:
– wysoki odsetek społeczeństwa żyjący poniżej minimum socjalnego
– nadumieralność mężczyzn spowodowana m.in. chorobami i niehigienicznym trybem życia
Zadanie 44. (SR12)
Zaproponuj trzy działania, jakie mogą podejmować rządy w celu zwiększenia liczby urodzeń.
podatku dochodowego, obniżka podatku VAT na produkty dla dzieci, preferencyjne kredyty
mieszkaniowe
– wprowadzanie prawnych przepisów korzystnych dla rodzin posiadających dzieci
(wydłużenie urlopów macierzyńskich, prawna ochrona matek pracujących)
– otwarcie kraju na młodych imigrantów (w wieku prokreacyjnym)
Zadanie 45. (SR13)
Na wykresach przedstawiono strukturę demograficzną dwóch wybranych krajów świata.
Wymień po dwa przykłady konsekwencji społeczno-gospodarczych dla krajów A i B, które wynikają z przedstawionej na wykresach struktury demograficznej.
– w przyszłości mogą wystąpić niedobory siły roboczej
– w przyszłości zwiększy się obciążenie dla budżetu z tytułu wypłat emerytur
Kraj B
– konieczność ponoszenia dużych nakładów na oświatę
– duża konkurencja na rynku pracy i trudności z jej znalezieniem (duże bezrobocie)
Zadanie 46. (SR14)
Na mapie literami A–C oznaczono trzy trasy podróży. Każda trasa prowadzi przez obszary, na których ludność używa języków urzędowych z rodziny języków indoeuropejskich.
Wpisz do tabeli nazwy języków urzędowych (z rodziny języków indoeuropejskich) używanych na obszarach państw, przez które prowadzą zaznaczone na mapie trasy podróży.
B – francuski, portugalski
C – hiszpański
Zadanie 47. (SR15)
Na mapie zaznaczono numerami od 1 do 6 wybrane miejscowości.
Uzupełnij tabelę, wpisując:
– numery, którymi oznaczono na mapie lokalizację miejsc pielgrzymowania podanych w tabeli,
– nazwy państw, na których terytorium znajdują się miejsca pielgrzymowania podane w tabeli,
– nazwy religii, których wyznawcy pielgrzymują do miejsc podanych w tabeli, wybrane z podanych poniżej.
buddyzm chrześcijaństwo hinduizm islam
Mekka – 6, Arabia Saudyjska, islam
Zadanie 48. (SR15)
Na mapie zaznaczono wybrane państwa.
Wybierz – spośród zaznaczonych na mapie dwa państwa, w których używa się języka urzędowego z romańskiej grupy językowej. Wpisz do tabeli nazwy tych państw, numery, którymi je oznaczono na mapie, oraz nazwy języków.
Czad, 2, francuski
Zadanie 49. (SR15)
Na mapie zaznaczono wybrane państwa położone nad Zatoką Perską.
Na wykresach A-D przedstawiono saldo migracji (na 1000 mieszkańców) w podanych okresach w każdym z państw, których nazwy podano na mapie.
a) Wpisz poprawne dokończenie zdania i uzasadnij odpowiedź.
Wykres, który przedstawia wartości salda migracji w Kuwejcie, oznaczono literą …….. .
b) Podaj główną przyczynę zmian wielkości migracji na początku XXI wieku w państwach zaznaczonych na mapie.
Ujemne saldo migracji występowało w latach 199095 czyli w okresie, na który przypada
aneksja Kuwejtu przez Irak i wojna koalicji antyirackiej o Kuwejt.
Wzrost zapotrzebowania na siłę roboczą, który był związany z rozwojem gospodarczym.
Zadanie 50. (SR16)
Na wykresie liniami A, B, C przedstawiono zmiany wielkości przyrostu naturalnego ludności w ‰ dla trzech państw Europy w latach 2000–2010.
a) Dobierz do każdej linii przedstawiającej zmiany wielkości przyrostu naturalnego właściwe państwo spośród podanych poniżej.
Francja, Irlandia, Polska, Ukraina
A ……………………………… B ……………………………… C ………………………………
b) Podaj dwa przykłady zagrożeń wynikających z ujemnego przyrostu naturalnego ludności dla funkcjonowania społeczno-gospodarczego państwa, w którym to zjawisko zachodzi.
B. Polska
C. Ukraina
– Większe obciążenie ekonomiczne osób pracujących z powodu starzenia się społeczeństwa.
– Wzrost bezrobocia wśród nauczycieli i innych pracowników placówek oświatowych.
– Możliwość wystąpienia na rynku pracy niedoborów siły roboczej.
Zadanie 51. (NR16)
Na mapie numerami od 1 do 4 oznaczono wybrane państwa, które w przeszłości wchodziły w skład ZSRR.
Uzupełnij tabelę. Wpisz w odpowiednie miejsca tabeli numery, którymi oznaczono państwa na mapie, oraz informacje wybrane spośród zamieszczonych poniżej.
Najliczniejsza mniejszość narodowa:
– fińska
– polska
– rosyjska
Rodzina językowa, z której wywodzi się język urzędowy państwa:
– ałtajska
– indoeuropejska
– uralska
4, rosyjska, uralska
Zadanie 52. (SR17)
W tabeli podano wartości współczynników urodzeń oraz zgonów w Zimbabwe w wybranych latach.
a) Na podstawie tabeli sformułuj wniosek dotyczący zmiany współczynnika przyrostu naturalnego oraz jej głównej demograficznej przyczyny w Zimbabwe w okresie 2000−2015.
b) Podaj trzy negatywne skutki społeczne, które mogą wystąpić w Zimbabwe w wyniku długo utrzymującej się tendencji zmian demograficznych przedstawionych w tabeli.
– Wzrost problemu niedożywienia.
– Spadek dostępności do edukacji (wzrost analfabetyzmu).
– Spadek dostępności do opieki zdrowotnej.
– Problemy mieszkaniowe.
– Wzrost bezrobocia.
– Wzrost napięć i konfliktów społecznych.
– Rozbicie rodzin na skutek emigracji zarobkowej.
– Zubożenie społeczeństwa.
Zadanie 53. (SR18)
W tabeli podano średnią liczbę kobiet przypadającą na 100 mężczyzn oraz współczynnik dzietności w wybranych krajach w 2013 roku.
a) Na podstawie informacji podanych w tabeli sformułuj wniosek odnoszący się do współczynnika maskulinizacji w krajach wysoko rozwiniętych i w krajach słabo rozwiniętych.
b) Wyjaśnij związek istniejący w wielu krajach słabo rozwiniętych między liczbą dzieci przypadającą na jedną kobietę w wieku rozrodczym a wielkością współczynnika feminizacji.
rozwiniętych.
− W krajach słabo rozwiniętych duża rodność przyczynia się do krótszej długości życia
kobiet, wskutek czego współczynnik feminizacji jest w tych krajach niski.
− W krajach słabo rozwiniętych, charakteryzujących się wysokim współczynnikiem urodzeń,
rodzi się więcej chłopców niż dziewczynek.
− Liczne porody w warunkach niskiego poziomu higieny i wyżywienia w krajach słabo
rozwiniętych przyczyniają się do nadumieralności kobiet, wskutek czego współczynnik
feminizacji jest w tych krajach niski.
Zadanie 54. (SR18)
W tabeli przedstawiono wartości współczynnika dzietności w wybranych państwach w latach 1970 i 2013.
a) Zaznacz poprawne dokończenie zdania.
W powyższej tabeli literami X i Y oznaczono odpowiednio
A. Stany Zjednoczone i Kanadę.
B. Koreę Południową i Czad.
C. Polskę i Niemcy.
D. Niger i Somalię.
b) Podaj dwie społeczno-ekonomiczne przyczyny, które w większości państw świata przyczyniły się w znacznym stopniu do spadku wartości współczynnika dzietności od drugiej połowy XX w.
− Wraz z rozwojem gospodarczym następuje zmiana dominującego w społeczeństwie modelu
rodziny z wielodzietnej na małodzietną.
− Odkładanie w czasie przez kobiety decyzji o urodzeniu pierwszego dziecka.
− Upowszechnienie metod planowania rodziny.
− Realizacja przez kobiety ambicji edukacyjnych i zawodowych.
− Spadek analfabetyzmu kobiet.
− Migracje ludności ze wsi do miast.
Zadanie 55. (NR15)
Na mapie oznaczono numerami trasy czterech wycieczek przebiegających przez stolice europejskie.
Podaj nazwy trzech państw, w których język urzędowy należy do grupy germańskiej, znajdujących się na trasie jednej z wycieczek.
……………………………………………………………………………………………………………………………………
Zadanie 56. (NR15)
Zadanie wykonaj na podstawie barwnej mapy gęstości zaludnienia Afryki (strona IV barwnego materiału źródłowego).
a) Przyporządkuj każdemu z poniższych czynników (A–D) po jednym z obszarów zaznaczonych na mapie (1–5), na którym ten czynnik w dużym stopniu wpłynął na gęstość zaludnienia. Wpisz obok liter numer właściwego obszaru z mapy.
A. Łagodny, podzwrotnikowy morski klimat.
B. Występowanie aluwiów sprzyjających rolnictwu.
C. Wyniszczenie roślinności przez nadmierny wypas zwierząt, częste klęski suszy.
D. Wyżynne położenie, łagodzące klimat i ograniczające występowanie chorób tropikalnych.
- ………… B. ………… C. ………… D. …………
b) Zaznacz dwie cechy charakterystyczne gospodarki gęsto zaludnionego obszaru, oznaczonego literą X.
A. Eksploatacja złóż rud miedzi.
B. Wydobycie i przetwórstwo ropy naftowej.
C. Uprawa roli z dużym udziałem manioku.
D. Pasterstwo koczownicze i uprawa palmy daktylowej.
E. Funkcjonowanie kurortów turystycznych o znaczeniu międzynarodowym.
B., C.
Zadanie 57. (NR15)
Na mapie numerami od 1 do 5 oraz literami A, B oznaczono wybrane państwa.
a) W czterech państwach spośród oznaczonych na mapie numerami 1–5 przeważają liczebnie wyznawcy religii wymienionych w tabeli. Uzupełnij tabelę. Wpisz obok każdej z wymienionych religii nazwę właściwego państwa oraz numer, którym oznaczono je na mapie.
b) Poniżej wymieniono informacje, z których część odnosi się do państwa A, natomiast reszta do państwa B. Zaznacz informację odnoszącą się wyłącznie do państwa oznaczonego na mapie literą B.
1. Stolicą państwa jest Chartum
2. Większość obszaru zajmują pustynie i półpustynie.
2. Do państw sąsiedzkich należą między innymi Czas i Erytrea.
4. Występują tam głównie sawanny, na południu wilgotne, z licznymi drzewami.
Pakistan, 4
Filipiny, 5
Finlandia, 1
4.
Zadanie 58. (NR15)
Na wykresach przedstawiono strukturę wieku i płci ludności Japonii oraz Polski w 2012 roku.
Na podstawie wykresów podaj trzy podobieństwa w strukturze demograficznej Japonii i Polski oraz jedną różnicę w tej strukturze.
– Występowanie wyżów i niżów demograficznych.
– Nadwyżka liczby mężczyzn nad liczbą kobiet w młodszych grupach wiekowych.
– Liczebna przewaga osób w wieku produkcyjnym.
Różnica
– W Japonii jest większy udział ludności w wieku poprodukcyjnym.
Zadanie 59. (NR17)
Na wykresie przedstawiono zmiany liczby ludności w latach 1950−2010 wybranych miast świata.
Wyjaśnij, dlaczego przedstawiony na wykresie rozwój demograficzny miast w krajach wysoko rozwiniętych przebiega odmiennie niż rozwój takich miast jak Bombaj i Meksyk.
Zadanie 60. (NR17)
Zadanie wykonaj na podstawie map gęstości zaludnienia Ameryki Północnej i Ameryki Południowej (strona III barwnego materiału źródłowego).
Podaj dwa podobieństwa w rozmieszczeniu ludności w Ameryce Północnej i Ameryce Południowej.
– Występowanie wysokiej gęstości zaludnienia na obszarach, które zostały najwcześniej zasiedlone przez Europejczyków.
– Najsłabiej zaludnione obszary są położone w wysokich szerokościach geograficznych i w najwyższych partiach gór.
– Na obu kontynentach występuje anekumena.
Zadanie 61. (NR17)
Na mapie wybrane państwa oznaczono numerami od 1 do 5.
Wzrost w ostatnich kilkudziesięciu latach udziału ludności hiszpańskojęzycznej w społeczeństwie Stanów Zjednoczonych jest spowodowany napływem imigrantów głównie z państw, w których większość ludności posługuje się językiem hiszpańskim.
Zaznacz poprawne dokończenie zdania.
Państwa, które charakteryzują się używaniem języka hiszpańskiego jako języka ojczystego przez większość mieszkańców i emigracją do Stanów Zjednoczonych, oznaczono na mapie numerami
A. 1 i 2.
B. 2 i 3.
C. 3 i 4.
D. 1 i 5.
Zadanie 62. (NR17)
Na mapie Afryki wybrane państwa oznaczono numerami od 1 do 4.
a) W tabeli przedstawiono udział w 2010 r. wyznawców wybranych religii w ogólnej liczbie ludności dwóch państw spośród czterech zaznaczonych na mapie.
Uzupełnij tabelę. W każdym wierszu wpisz nazwę państwa, dla którego przedstawiono strukturę wyznaniową ludności, oraz numer, którym oznaczono to państwo na mapie.
b) Na wykresie przedstawiono strukturę wykorzystania w 2013 r. źródeł energii dla jednego z krajów zaznaczonych na mapie Afryki.
Podaj numer i nazwę państwa, dla którego charakterystyczna jest przedstawiona na wykresie struktura wykorzystania źródeł energii.
Numer na mapie …………., nazwa państwa …………………………………………………………
Egipt, 1
2, Republika Południowej Afryki
Zadanie 63. (NR18)
Zadanie wykonaj na podstawie mapy, na której literami A−C oznaczono wybrane obszary Europy różniące się gęstością zaludnienia (strona IV barwnego materiału źródłowego).
a) Przyporządkuj każdemu z obszarów zaznaczonych na mapie literami A i B po jednym czynniku, który miał istotny wpływ na gęstość zaludnienia tego obszaru.
1. Trudne warunki rozwoju rolnictwa wynikające z dużej wysokości n.p.m.
2. Klimat umiarkowany chłodny i okresowy deficyt światła słonecznego.
3. Złoża węgla kamiennego, soli kamiennej oraz rud cynku i ołowiu.
4. Średnia roczna suma opadów atmosferycznych poniżej 200 mm.
5. Gleby aluwialne i równinne ukształtowanie terenu.
6. Wysoka lesistość i jeziorność.
A. ………….. B. …………..
b) Na wykresie przedstawiono wybrane fazy urbanizacji, które zachodzą w miastach w miarę rozwoju społeczno-gospodarczego. Literą X oznaczono fazę urbanizacji wstępnej, a literą Y ‒fazę dezurbanizacji.
Dezurbanizacja jest charakterystyczna dla miast obszarów oznaczonych na mapie literą C.
Wyjaśnij, podając dwa argumenty społeczno-ekonomiczne, dlaczego w miastach znajdujących się w fazie dezurbanizacji nastąpiła zmiana gęstości zaludnienia w porównaniu z fazą urbanizacji wstępnej.
− Rozszerzanie się stref zurbanizowanych jest możliwe dzięki rozwojowi komunikacji
(metro, systemy wielopasmowych dróg, rozpowszechnienie motoryzacji indywidualnej)
umożliwiającemu dostęp do miasta.
− W miastach przestał rozwijać się tradycyjny przemysł, który w fazie urbanizacji wstępnej
stanowił główne miejsce pracy mieszkańców miast. Przyczyniło się to do przenoszenia się
ludności na tereny podmiejskie o lepszym komforcie życia i do spadku gęstości zaludnienia
w centrach miast.
− Na obszarze C rozwija się przemysł nowoczesny, który nie wymaga dużej liczby
pracowników, lecz raczej wysokich kwalifikacji pracowników i czystego środowiska
przyrodniczego, lokalizowany na ogół na terenach podmiejskich.
− Obszar C leży w krajach wysoko rozwiniętych, których ludność stać na domy poza miastem
i dojeżdżanie do pracy w miastach. Dzięki rozwojowi w tych krajach nowej formy pracy,
jaką jest telepraca, część ludności może pracować w miejscu zamieszkania.
Zadanie 64. (NR18)
W tabeli przedstawiono wartości współczynnika dzietności w latach 1970 i 2013 w wybranych państwach.
a) Zaznacz poprawne dokończenie zdania.
W powyższej tabeli literami X i Y oznaczono odpowiednio:
A. Stany Zjednoczone i Kanadę.
B. Koreę Południową i Czad.
C. Polskę i Niemcy.
D. Niger i Somalię.
b) Podaj dwie społeczno-ekonomiczne przyczyny, które w większości państw świata w znacznym stopniu przyczyniły się do spadku wartości współczynnika dzietności od drugiej połowy XX w.
− Wraz z rozwojem gospodarczym następuje zmiana dominującego w społeczeństwie modelu
rodziny z wielodzietnej na małodzietną.
− Odkładanie w czasie przez kobiety decyzji o urodzeniu pierwszego dziecka.
− Upowszechnienie metod planowania rodziny.
− Realizacja przez kobiety ambicji edukacyjnych i zawodowych.
− Spadek analfabetyzmu kobiet.
− Migracje ludności ze wsi do miast.