Zadania maturalne z Geografii

Temat: Kartografia

Zadania pochodzą z oficjalnych arkuszy maturalnych CKE, które służyły przeprowadzaniu majowych egzaminów. Czteroznakowy kod zapisany przy każdym zadaniu wskazuje na jego pochodzenie: S/N – „stara”/”nowa” formuła; P/R – poziom podstawowy/rozszerzony; np. 08 – rok 2008.

Zbiór zadań maturalnych w formie arkuszy, możesz pobrać >> TUTAJ <<.

Zadania 1-14 rozwiąż, korzystając z mapy Babia Góra  Zawoja.

Zadanie 1. (SP05) 

Zapisz skalę liczbową mapy Babia Góra w postaci skali mianowanej. 
Skala mianowana – …………………………………….

Zadanie 2. (SP05)

Wydzielony z Babiogórskiego Parku Narodowego teren przysiółka Sulowa Cyrhel ma na mapie 1 cm² powierzchni. Podaj, jaką powierzchnię zajmuje ten obszar w terenie. 

Powierzchnia przysiółka Sulowa Cyrhel wynosi – ……………………………………

Zadanie 3. (SP05)

Poniższy          przekrój           topograficzny             wykonano       wzdłuż żółtego             szlaku turystycznego ze schroniska w Markowych Szczawinach (D1) na Diablak. Wpisz w zaznaczone na rysunku miejsca (elipsy) numery, którymi oznaczono następujące obiekty:

Zadanie 4. (SP05)

Opisz na przekroju w zadaniu nr 3 skalę pionową, wpisując stosowne wartości liczbowe.

 Zadanie 5. (SP05)

Oblicz, jaką różnicę wysokości musi pokonać turysta na odcinku trasy od źródła potoku Szumiąca Woda (E2) na Diablak (szczyt Babiej Góry).

Wysokość bezwzględna źródła ………………………………
Różnica wysokości ……………………………………………….

Zadanie 6. (SP05)

Podaj nazwę metody prezentacji zjawisk, za pomocą których na mapie      Babia Góra przedstawiono:

a) występowanie las w – …………………………………………………………………………………………
b) obiekty noclegowe – …………………………………………………………………………………………..
c) wysokości nad poziom morza – …………………………………………………………………………….

Zadanie 7. (SP05)

Turyści często wychodzą na Babią Górę, by podziwiać z niej wschód Słońca. Na podstawie mapy podaj dwie cechy krajobrazu decydujące o tym, że jest to jedno z najbardziej widokowych miejsc w Polsce.

……………………………………………………………………………………………………………………………………..

Zadanie 8. (SP05)

Zaznacz, na której z podanych niżej kulminacji pasma Babiej Góry, Słońce góruje najwcześniej. Odpowiedź krótko uzasadnij.

a) Diablak

b) Główniak

c) Kępa

d) Sokolica

Zadanie 9. (SP05)

Podaj trzy cechy zagospodarowania terenu w obszarze pola B2. 

Zadanie 10. (SP05)

Korzystając z mapy oraz zamieszczonego niżej schematu, wykonaj zadania:

a) Na podstawie analizy przebiegu poziomic zaznacz na schemacie w pustych okienkach:

stok północny (N)  i południowy (S). Uzasadnij swój wybór.

b) Podaj jeden z czynnik w, który zadecydował o odmiennym ukształtowaniu obu stoków ?

c) Podaj przykład ruch w masowych występujących w rejonie Babiej Góry.

Ruchy masowe w wysoko wzniesionej części Babiej Góry

Zadanie 11. (SP05) 

Mieszkasz w DT PTTK Hanka (B2). Wybierasz się zielonym szlakiem do schroniska PTTK na Markowych Szczawinach. Na podstawie mapy opisz przebieg pieszej wędrówki, uwzględniając: kierunek marszu, rodzaje dróg, pokrycie terenu, mijane po drodze obiekty istotne dla turysty. 

Zadanie 12. (SP05)

Podaj przykłady walorów środowiska przyrodniczego lub zagospodarowania terenu obszaru przedstawionego na mapie, umożliwiające rozwój turystyki:

a) pieszej
b) narciarskiej
c) wspinaczkowej

Zadanie 13. (SP05)

Podaj po jednym przykładzie konsekwencji ekonomicznych, społecznych i przyrodniczych rozwoju turystyki w terenie przedstawionym na mapie.

Konsekwencje ekonomiczne: …………………………………………………………………………………………. Konsekwencje społeczne: ………………………………………………………………………………………………

Konsekwencje przyrodnicze: ………………………………………………………………………………………….

Zadanie 14. (SP05)

Na podstawie mapy opisz układ przestrzenny Zawoi, między przysiółkami Widły i Składy wyjaśniając, co zadecydowało o takim rozmieszczeniu zabudowy.

…………………………………………………………………………………………………………………………………….

Do rozwiązania zadań od 15. do 24. wykorzystaj załączoną barwną mapę Pienińskiego Parku Narodowego oraz własną wiedzę.

Zadanie 15. (SP06)

Odszukaj na mapie i wpisz do tabeli nazwy niżej opisanych obiektów.

Zadanie 16. (SP06)

Oblicz, na jakiej wysokości n.p.m. położone jest lustro wody w Jeziorze Czorsztyńskim, jeżeli wysokość względna pomiędzy szczytem Piekiełko a brzegiem tego jeziora wynosi 148 m. Zapisz obliczenia.

Zadanie 17. (SP06)

Długość tamy, która oddziela Jezioro Czorsztyńskie od Jeziora Sromowieckiego, wynosi na mapie 1,5 cm. Oblicz długość tej tamy w terenie i zakreśl poprawną odpowiedź.

A. 750 m
B. 375 m
C. 3750 m
D. 275 m

Zadanie 18. (SP06) 

Podaj po dwa przykłady korzyści i zagrożeń dla środowiska przyrodniczego lub działalności człowieka wynikających z budowy i funkcjonowania Jeziora Czorsztyńskiego na Dunajcu.

Zadanie 19. (SP06)

Podaj dwa walory przyrodnicze i dwa walory zagospodarowania turystycznego świadczące o atrakcyjności turystycznej Pienin.

A. Walory przyrodnicze

B. Walory zagospodarowania turystycznego

Zadanie 20. (SP06)

Odczytaj z mapy i podaj, na jakiej wysokości nad poziomem morza znajduje się źródło potoku wpadającego do Jeziora Czorsztyńskiego i oznaczonego na mapie literą Z.

Zadanie 21. (SP06)

Pasmo Pienin zbudowane jest z wapieni.
Zaznacz opis, który wyjaśnia warunki powstawania tych skał.

Skały wapienne powstały w wyniku:
a) krystalizacji lawy na powierzchni Ziemi.
b) wietrzenia fizycznego innych skał, a następnie scalania ziaren skalnych.
c) nagromadzenia na dnie zbiornika morskiego szkieletów i muszli zwierząt.
d) nagromadzenia szczątków roślin na obszarach bagiennych.

Zadanie 22. (SP06)

Na rysunku przedstawiono zakole Dunajca u podnóża Macelowej Góry (804 m n.p.m.).

Odszukaj zakole na mapie i podaj, w którym miejscu – oznaczonym na rysunku literami A i B – przeważa proces erozji bocznej, a w którym proces akumulacji rzecznej.

Erozja boczna ……………..……..
Akumulacja rzeczna ……………..

Zadanie 23. (SP06)

Budowa zespołu zbiorników wodnych wymusiła przeprowadzenie drogi przez obszar Pienińskiego Parku Narodowego łączącej Krośnicę Niżnią i Niedzicę.
Podaj dwa zagrożenia związane z jej użytkowaniem w obszarze chronionym.

Zadanie 24. (SP06)

Przekreśl w poniższych nawiasach określenia błędne, tak aby cechy klimatu na podanym obszarze były opisane prawidłowo.
W szczytowych partiach Pienin w porównaniu ze Sromowcami Wyżnymi położonymi nad Dunajcem:
a) suma rocznych opadów jest (niższa / wyższa).
b) roczna amplituda temperatury powietrza jest (niższa / wyższa).
c) ciśnienie atmosferyczne jest (niższe / wyższe).
d) średnia temperatura roczna jest (niższa / wyższa).

Zadania od 25. do 34. wykonaj na podstawie załączonej mapy fragmentu Pobrzeża Kaszubskiego.

Zadanie 25. (SP07)

Na podstawie podanych informacji odszukaj na mapie i wpisz do tabeli nazwy opisanych miejscowości.

Zadanie 26. (SP07)

Oblicz wysokość względną między położonym na wysokości 1,5 m n.p.m. lustrem wody Jeziora Żarnowieckiego a szczytem Góry Zamkowej, na której znajduje się punkt widokowy i grodzisko. Zapisz obliczenia.

Zadanie 27. (SP07)

Długość odcinka szlaku rowerowego, który turysta pokonał między Lubkowem a Żarnowcem, wynosi na załączonej mapie 3 cm. Oblicz długość tego odcinka szlaku w terenie. Zapisz obliczenia.

Zadanie 28. (SP07)  

Wykorzystaj załączoną mapę i wpisz obok każdego zdania literę P, jeśli zdanie jest prawdziwe lub literę F, gdy zdanie jest fałszywe.

1. Rzeka Piaśnica bierze początek w Jeziorze Żarnowieckim.
2. Od wschodu i zachodu Jezioro Żarnowieckie otaczają wysoczyzny o stromych stokach.
3. Kręty bieg rzeki Piaśnicy, widoczny na granicy rezerwatu „Piaśnickie Łąki” (pole A2), świadczy o przemieszczaniu się nurtu rzeki od jednego brzegu do drugiego.
4. Obszary położone na północ od Jeziora Żarnowieckiego charakteryzują się głębokim występowaniem wód podziemnych, na co wskazuje duża liczba kanałów melioracyjnych.

Zadanie 29. (SP07)

Zdjęcie przedstawia widok zbiornika górnego elektrowni szczytowo-pompowej „Żarnowiec”.

Podaj nazwę kierunku geograficznego, z którego zostało wykonane to zdjęcie.

Zadanie 30. (SP07)

Na obszarze przedstawionym na mapie występują formy rzeźby i osady pochodzenia polodowcowego, w tym:  rynna jeziorna, wzgórza morenowe, sandry, głazy narzutowe.

Wpisz do tabeli wymienione powyżej formy rzeźby i osady polodowcowe obok procesu rzeźbotwórczego, który doprowadził do ich powstania.

Zadanie 31. (SP07)

Turysta doszedł podczas pieszej wędrówki do rozwidlenia czarnego i zielonego szlaku turystycznego (pole F4). Dalej kierował się jednym ze szlaków z zamiarem dotarcia do niewielkiej miejscowości. 

Rozpoznaj i podaj na podstawie zamieszczonego poniżej opisu oraz mapy kolor szlaku, który wybrał turysta na pieszą wycieczkę. Podaj nazwę miejscowości, do której dotarł.

Początkowo droga prowadziła przez las. Po opuszczeniu terenu leśnego turysta przemieszczał się wśród pól uprawnych, a następnie w terenie zabudowanym, znajdującym się w rozległym obniżeniu. W dnie tej formy, po lewej stronie drogi, znajdowały się tereny podmokłe z niewielkim stawem. Po opuszczeniu zabudowań i przejściu około 500 m turysta zmienił kierunek marszu na północno-wschodni i wkrótce dotarł do lasu, gdzie rzeźba stała się bardziej urozmaicona. Ostatni odcinek wycieczki prowadził drogą gruntową, a następnie lokalną, wśród pól uprawnych po lekko falistej powierzchni.

Turysta wybrał szlak ………………………
Dotarł do miejscowości ………………………

Zadanie 32. (SP07)

Korzystając z mapy, przedstaw trzy cechy środowiska geograficznego, które sprzyjają napływowi turystów na teren Nadmorskiego Parku Krajobrazowego.

Zadanie 33. (SP07)

W sezonie letnim w nadmorskich miejscowościach wczasowych napływ turystów powoduje, że liczba ich mieszkańców wzrasta nawet kilkakrotnie.

Wymień trzy negatywne skutki (np.: ekologiczne, ekonomiczne lub społeczne) wynikające z sezonowości ruchu turystycznego w regionie nadmorskim.

Zadanie 34. (SP07)

Na obszarze przedstawionym na mapie sieć osadnicza rozwinięta jest nierównomiernie.
Wymień dwie cechy środowiska przyrodniczego, które ograniczyły rozwój osadnictwa na obszarze przedstawionym na mapie. 

Zadania od 35. do 43. wykonaj na podstawie załączonej barwnej mapy przedstawiającej fragment Mazurskiego Parku Krajobrazowego.

Zadanie 35. (SP08)

Na fotografii znajduje się fragment terenu przedstawionego na barwnej mapie szczegółowej.

Odczytaj z mapy i podaj:
1. nazwę miejscowości oznaczonej na fotografii literą A.
2. nazwy własne akwenów oznaczonych na fotografii literami B i C.

Zadanie 36. (SP08)

Odszukaj na mapie i wpisz do tabeli nazwy niżej opisanych obiektów geograficznych.

Zadanie 37. (SP08)

Jezioro Łuknajno połączone jest z Jeziorem Śniardwy wąskim przesmykiem, którego długość na załączonej mapie wynosi 0,9 cm.
Oblicz i podaj, ile wynosi długość przesmyku w terenie. Zapisz wykonywane obliczenia.

Zadanie 38. (SP08)

Wymień po dwa walory turystyczne przyrodnicze i pozaprzyrodnicze położenia Mikołajek.

Zadanie 39. (SP08)

W Mazurskim Parku Krajobrazowym występują jeziora pochodzenia polodowcowego, w tym Jezioro Mikołajskie i Śniardwy.
Podaj nazwy typów genetycznych wymienionych jezior.
Jezioro Mikołajskie: ……………………………………………………………………….
Jezioro Śniardwy: …………………………………………………………………………..

Zadanie 40. (SP08)

Na podstawie mapy opisz dwie przyrodnicze różnice między Jeziorem Mikołajskim a Jeziorem Łuknajno.

Zadanie 41. (SP08)

Jezioro Łuknajno jest jednym z największych w Europie siedlisk łabędzia niemego oraz innych ptaków wodnych i błotnych. W celu umożliwienia obserwacji ptactwa przeprowadzono między innymi szlak rowerowy wzdłuż brzegów jeziora.
Na podstawie mapy wymień dwa inne obiekty umożliwiające turystom poznawanie walorów przyrodniczych Rezerwatu Biosfery Jezioro Łuknajno.

Zadanie 42. (SP08)

Podaj trzy przykłady działalności gospodarczej człowieka, prowadzonej na obszarze przedstawionym na mapie dzięki występowaniu jezior oraz bogactwu biosfery.

Zadanie 43. (SP08)

Zaznacz miejscowość, w której 22 czerwca dzień jest najdłuższy.

A. Mikołajki (pole B2)

B. Nowe Sady (pole A1)

C. Popielno (pole C4)

D. Bartlewo (pole A5)

Zadania od 44. do 52. wykonaj na podstawie załączonej barwnej mapy fragmentu Gór Świętokrzyskich.

Zadanie 44. (SP09)

Na zdjęciu lotniczym, wykonanym znad miejsca położonego w prawym górnym rogu pola B1 barwnej mapy, znajduje się fragment terenu przedstawionego na tej mapie w polach: A1, B1, A2, B2.

Odczytaj z mapy i podaj:

− nazwę pasma górskiego oznaczonego na fotografii literą A.

− nazwę miejscowości oznaczonej na fotografii literą B.

Zadanie 45. (SP09)

Odszukaj na mapie i wpisz do tabeli nazwy niżej opisanych obiektów geograficznych.

Zadanie 46. (SP09)

Podaj wysokość bezwzględną miejsca, w którym droga z Celin do Woli Szczygiełkowej przecina w polu B1 granicę Świętokrzyskiego Parku Narodowego.

Wysokość bezwzględna wynosi …………………….. m n.p.m.

Zadanie 47. (SP09)

Oblicz odległość w terenie w linii prostej między szczytem Łysicy (pole A2)  a Przełęczą Św. Mikołaja (pole B2). Podaj wynik z dokładnością do 0,1 km. Zapisz obliczenia.

Zadanie 48. (SP09)

Rumowiska skalne, nazywane gołoborzami, stanowią charakterystyczny element rzeźby Gór Świętokrzyskich.

Podkreśl nazwy dwóch wzniesień, na stokach których znajdują się rumowiska skalne.

– Psarska (pole A1)
– Agata (pole A2)
– Miejska Góra (pole B1)
– Łysa Góra (pole D3)

Zadanie 49. (SP09)

Wola Szczygiełkowa i Podłysica są miejscowościami położonymi w bliskim sąsiedztwie Świętokrzyskiego Parku Narodowego. Turysta wybrał spośród nich Podłysicę na miejsce noclegu i wyjścia na piesze wycieczki do Świętokrzyskiego Parku Narodowego.
Na podstawie mapy uzasadnij wybór turysty, podając dwa argumenty.

Zadanie 50. (SP09)

Poniższy profil topograficzny wykonano wzdłuż zaznaczonej na mapie linii AB.

Korzystając z mapy, przyporządkuj podanym w tabeli obiektom numery, którymi je oznaczono na powyższym profilu.

Zadanie 51. (SP09)

Wymień walory turystyczne: dwa przyrodnicze i dwa pozaprzyrodnicze obszaru położonego na mapie w polach D3, E3.

Zadanie 52. (SP09)

Na drodze prowadzącej przez obszar ochrony ścisłej Święty Krzyż (pola D3, E3) ograniczono ruch samochodowy.

Zaproponuj trzy inne działania, które może podejmować dyrekcja Świętokrzyskiego Parku Narodowego w celu zmniejszenia negatywnego wpływu ruchu turystycznego  na środowisko przyrodnicze obszaru ochrony ścisłej Święty Krzyż.

Zadania 53–59. wykonaj na podstawie załączonej barwnej mapy przedstawiającej fragment Wyżyny Krakowsko-Częstochowskiej oraz własnej wiedzy.

Zadanie 53. (SP10)

Na podstawie mapy uzupełnij poniższe zdania.

1. Wysokość bezwzględna niezalesionego wzniesienia położonego na północ od miejscowości Grabowa wynosi ………………………………………………… .
2. Miejscowość, przez którą przebiegają: południk 19°31’E oraz droga wojewódzka nr 791, nosi nazwę ………………………………………………… .
   3. Rzeka Minóżka wypływa ze źródła o nazwie ………………………………………………… .
   4. Formami ochrony przyrody występującymi na obszarze przedstawionym na mapie w polu

D4 są ……………………………………………………….. i ………………………………………………………… .

Zadanie 54. (SP10)

Na fotografii przedstawiono ostańce krasowe w Podzamczu (pole G1), które są formami terenu charakterystycznymi dla Wyżyny Krakowsko-Częstochowskiej.

Podkreśl poprawne zakończenie zdania.

Skała, w której są wyrzeźbione widoczne na zdjęciu ostańce krasowe, należy do grupy skał:
A. magmowych głębinowych.
B. magmowych wylewnych.
C. osadowych okruchowych luźnych.
D. osadowych pochodzenia organicznego.

Zadanie 55. (SP10)

Turysta wybrał się na wycieczkę na szczyt wzniesienia Dąbrówka (pole E7).

a) Oblicz różnicę wysokości, jaką musi pokonać turysta wędrujący ze szkoły w Chechle (pole E6) na szczyt wzniesienia Dąbrówka (pole E7). Zapisz obliczenia.

b) Podkreśl poprawne zakończenie zdania.

Ze wzniesienia Dąbrówka (pole E7) turysta może w dniu 22 czerwca obserwować zachód Słońca, patrząc w kierunku miejscowości
A. Błędów.
B. Klucze.
C. Kwaśniów.
D. Grabowa.

Zadanie 56. (SP10)

Oblicz odległość w terenie w linii prostej między szczytem Dąbrówki (pole E7)  a szczytem Bucznej Góry (pole F7). Podaj wynik z dokładnością do 0,1 km. Zapisz obliczenia.

Zadanie 57. (SP10)

Na podstawie mapy podaj podobieństwo oraz różnicę w zagospodarowaniu terenu dla potrzeb turystów pomiędzy obszarami przedstawionymi w polach D3 i H2.

Zadanie 58. (SP10)

Na podstawie mapy podaj dwie cechy przyrodnicze obszaru przedstawionego w polu H3, które nie sprzyjają osadnictwu.

Zadanie 59. (SP10)

Na terenie Wyżyny Krakowsko-Częstochowskiej istnieją obszary, na których pomimo dogodnych warunków przyrodniczych dla rozwoju turystyki miejscowa ludność  w niewielkim stopniu czerpie korzyści z ruchu turystycznego. Przykładem są okolice wsi Żelazko i Śrubarnia (pola F3 i G4). Zaproponuj trzy inwestycje na terenie wsi Żelazko lub Śrubarnia, które mogą przynieść mieszkańcom korzyści ekonomiczne wynikające z napływu turystów.

Zadania 60-66. wykonaj na podstawie załączonej barwnej mapy „Kaskada Soły”.

Zadanie 60. (SP11)

Na fotografii lotniczej przedstawiono fragment obszaru barwnej mapy.

Podaj:
– nazwę jeziora oznaczonego literą A …………………………………………………………………………………
– literę, którą oznaczono położenie lądowiska szybowców znajdującego się na mapie  w polu F5 ……………………………………………………………………………………………………………………………………

Zadanie 61. (SP11)

Zapisz wartości wysokości podanych obiektów wraz z jednostkami (m lub m n.p.m.).

Wysokość bezwzględna Źródła Maryjnego (B2) …………………………………………
Wysokość względna szczytu wzniesienia Jaworzyna (G6) w stosunku do Przełęczy Cisowej

(H5) …………………………………………

Zadanie 62. (SP11)

Oblicz odległość w terenie w linii prostej między szczytami gór Jaworzyna (G6) i Cisowa Grapa (H5). Podaj wynik z dokładnością do 0,1 km. Zapisz obliczenia.

Zadanie 63. (SP11)

Podaj dwie przyrodnicze cechy rezerwatu Buczyna na Zasolnicy (E2/E3).

Zadanie 64. (SP11)

Uzupełnij zdania, wpisując właściwe określenia spośród podanych w nawiasach, tak aby opis trasy podróży samochodem z hotelu Odys (D8) do parkingu przy dolnej stacji kolei linowo-terenowej na Żar (F5) był prawdziwy.

Z hotelu jedziemy wzdłuż brzegów Jeziora Żywieckiego drogą (asfaltową / gruntową)

…………………………………………………….. . Przed miejscowością Czernichów mijamy położoną po prawej stronie zaporę, która spiętrza wody Jeziora (Międzybrodzkiego / Żywieckiego) ……………………………………………………………………… . Przez miejscowość Czernichów jedziemy  (prawym / lewym) ……………………………………………… brzegiem Soły. W przysiółku Do Toczka po przekroczeniu mostu skręcamy w prawo i po około 300 m dojeżdżamy do skrzyżowania, przy którym stoi kościół i (restauracja / kawiarnia) ……………………………………………………….. . Dalej – aż do przystanku autobusowego – jedziemy w kierunku (SW / NE) ……………………….. .  Za przystankiem skręcamy w lewo i drogą prowadzącą serpentynami dojeżdżamy do celu podróży.

Zadanie 65. (SP11)

Podaj trzy funkcje, które pełnią sztuczne jeziora na górskich rzekach.

Zadanie 66. (SP11)

Wyjaśnij, dlaczego na obszarze przedstawionym na mapie lasy zmniejszają zagrożenie powodziowe.

…………………………………………………………………………………………………………………………………….

Zadania 67-76 wykonaj na podstawie barwnej mapy fragmentu Karkonoszy oraz własnej wiedzy.  

Zadanie 67. (SP12)

Wpisz obok każdego zdania literę P, jeśli zdanie jest prawdziwe, lub literę F, gdy jest fałszywe.

– Granica państwa przecina torfowiska. ………
– Biały Potok jest prawym dopływem Łomnicy. ………
– Maksymalna głębokość Wielkiego Stawu wynosi 20 metrów. ………

Zadanie 68. (SP12) 

Na fotografii wykonanej w Karkonoszach przedstawiono fragment jeziora i schronisko turystyczne.

a) Podaj nazwy własne widocznych na fotografii obiektów.

– jezioro ……………………………………………………………………………..
– schronisko turystyczne ……………………………………………………….

b) Zaznacz poprawne dokończenie zdania.
Turysta wykonał zdjęcie, kierując obiektyw aparatu na:
A. południe.
B. północ.
C. wschód.
D. zachód.

Zadanie 69. (SP12) 

Turysta, który zamierza przejść niebieskim szlakiem ze schroniska Strzecha Akademicka (B2) do schroniska Dom Śląski (C3), podzielił trasę na dwa podobnej długości odcinki: Strzecha Akademicka – miejsce wypoczynkowe (B3) i miejsce wypoczynkowe – Dom Śląski.  Podaj wysokość n.p.m., na której znajduje się miejsce wypoczynkowe. Wybierz odcinek szlaku, na którego przejście turysta powinien przeznaczyć więcej czasu ze względu  na większe różnice wysokości.
Wysokość miejsca wypoczynkowego ………………. m n.p.m.

Odcinki trasy (podkreśl jeden):
– Strzecha Akademicka – miejsce wypoczynkowe
– Dom Śląski – miejsce wypoczynkowe

Zadanie 70. (SP12)

Na podstawie mapy podaj trzy walory przyrodnicze obszaru przedstawionego w polach A1 i A2, które zachęcają do wędrówki szlakami turystycznymi.

Zadanie 71. (SP12)

Oblicz odległość w terenie w linii prostej między szczytem wzniesienia Kopa (C3) a źródłem strumienia Łomniczka (B3). Zapisz obliczenia.

Zadanie 72. (SP12) 

Podaj przyrodniczą przyczynę zamykania zimą odcinka niebieskiego szlaku turystycznego między Kozim Mostkiem a schroniskiem Samotnia (pola B2, A2, B3).

Zadanie 73. (SP12)

Karkonoski Park Narodowy odwiedza rocznie około 1,5 mln turystów.
Podaj trzy przykłady negatywnego oddziaływania turystyki pieszej na środowisko przyrodnicze tego parku narodowego.

Zadanie 74. (SP12)

Na rysunku przedstawiono pionowy zasięg pięter roślinnych w Karkonoszach.

Na podstawie rysunku i mapy przyporządkuj właściwe piętra roślinne podanym miejscom. Uzupełnij zdania, wpisując nazwę odpowiedniego piętra roślinnego.

Miejsce o współrzędnych 50°46′N i 15°42′E znajduje się w piętrze …………………………………. .

Złote Źródło (B3) znajduje się w piętrze ……………………………………………………………………….. .

Zadania od 75. do 84. wykonaj na podstawie barwnej mapy fragmentu Krainy Wielkich Jezior Mazurskich.

Zadanie 75. (SP13)

Na fotografii przedstawiono z lotu ptaka miejscowość Ruciane-Nida i jej okolice.

Odczytaj z mapy i podaj nazwy jezior oznaczonych na fotografii literami A, B, C.

Zadanie 76. (SP13)

Odszukaj na mapie opisane obiekty i wpisz do tabeli ich nazwy.

Zadanie 77. (SP13)

Oblicz wysokość względną między szczytem wzniesienia położonego na północny wschód od jeziora Jaśkowskiego (E2) a kempingiem nad jeziorem Bełdany (F2).

Zadanie 78. (SP13)

Oblicz wysokość Słońca w momencie górowania w dniu równonocy na stacji kolejowej Karwica Mazurska (B4/B5).

Zadanie 79. (SP13)

Odszukaj na mapie dwa odcinki rzeki Krutyni:

A. od Wojnowa (C3) do Ukty (C/D2)

B. od stanicy wodnej PTTK w Ukcie (D2) do stanicy wodnej PTTK Nowy Most (D1).
Podaj trzy przyrodnicze cechy różniące dolinę oraz bieg rzeki Krutyni na wymienionych odcinkach.

Zadanie 80. (SP13)

Uzupełnij zdania. Wpisz właściwe określenia spośród podanych w nawiasach.

Maksymalna głębokość przedstawionego na mapie fragmentu jeziora Bełdany jest  (mniejsza / większa) ……………………………………… niż maksymalna głębokość przedstawionego na mapie fragmentu jeziora Nidzkiego.

Turysta, który patrzy w kierunku północno-wschodnim z punktu widokowego nad jeziorem  Nidzkim (D5), widzi wyspę (Czaplę / Królewski Ostrów) …………………………………………………… .

Wzdłuż drogi krajowej nr 58, na granicy Mazurskiego Parku Krajobrazowego, przebiega szlak rowerowy (Pętla Nidzka / Pętla Wojnowska) …………………………………………………… .

Zadanie 81. (SP13)

Podaj dwie przyrodnicze cechy obszaru przedstawionego na mapie, które świadczą  o działalności lądolodu w przeszłości geologicznej tego obszaru.

Zadanie 82. (SP13)

Na rysunku przedstawiono plan batymetryczny jeziora cyrkowego Czarny Staw pod Rysami w Tatrach.

Odszukaj na barwnej mapie jezioro Bełdany. 

Podaj trzy różnice między misą jeziora Bełdany i misą Czarnego Stawu.

Zadanie 83. (SP13)

Wpisz obok każdego zdania literę P, jeśli zdanie jest prawdziwe, lub literę F, gdy jest fałszywe.

1. Obszar przedstawiony na mapie jest położony w Mazurskim Parku Narodowym.
2. Szlak kajakowy rzeki Krutyni przecina rezerwaty przyrody.
3. Odległość od głównego skrzyżowania w Wojnowie (C3) do zabytkowego kościoła w Ukcie (C2) wynosi w linii prostej 5 km.

Zadanie 84. (SP13)

Na podstawie mapy podaj trzy walory jeziora Nidzkiego, które zachęcają turystów  do rekreacji i wypoczynku nad jeziorem.

Zadania od 84. do 91. wykonaj na podstawie barwnej mapy fragmentu Wyżyny Krakowsko-Częstochowskiej.

Zadanie 84. (SP14)

W tabeli podano opisy obiektów występujących na obszarze przedstawionym na mapie.

Odszukaj na mapie opisane obiekty i wpisz ich nazwy do tabeli.

Zadanie 85. (SP14)

Na fotografii przedstawiono Filar Pokutników i Filar Abazego – skały, które tworzą bramę  do jednej z dolin.

Odczytaj z mapy i podaj nazwę doliny, do której wejście przedstawiono na fotografii.

Zadanie 86. (SP14)

Oblicz różnicę wysokości między szczytem wzgórza Nalipie (AB/4) a dnem Doliny Będkowskiej położonym na tej samej szerokości geograficznej co szczyt wzgórza. Zapisz obliczenia.

Zadanie 87. (SP14)

Na podstawie mapy podaj trzy cechy środowiska przyrodniczego wskazujące na wysokie walory krajobrazowe dolin: Będkowskiej, Bolechowickiej i Kobylańskiej.

Zadanie 88. (SP14)

Przedstaw trzy przyrodnicze różnice między Doliną Będkowską a Doliną Kobylańską.

Zadanie 89. (SP14)

Czerwony szlak rowerowy na załączonej mapie ma długość 62 cm. Oblicz długość tego szlaku w terenie. Zapisz obliczenia.

Zadanie 90. (SP14)

Spośród podanych nazw form rzeźby wybierz i podkreśl dwie nazwy form krasowych występujących na obszarze odpowiadającym polom A2 i B2 mapy.
– jaskinia
– kem
– starorzecze
– ostaniec
– wywierzysko

Zadanie 91. (SP14)

Zaznacz proces, który doprowadził do powstania form krasowych występujących  na obszarze przedstawionym na załączonej mapie.

A. korazja
B. erozja boczna wód płynących
C. wietrzenie fizyczne
D. rozpuszczanie skał przez wodę

Zadania 92.‒97. wykonaj na podstawie barwnej mapy fragmentu Wyżyny Wieluńskiej.

Zadanie 92. (SP15)

Na fotografii lotniczej przedstawiono Wartę i starorzecze położone w jej dolinie.

Zaznacz poprawne dokończenie zdania.

Na fotografii przedstawiono fragment terenu, który na barwnej mapie jest położony w polu:
– A1.
– C2.
– E2.
– F2.

Zadanie 93. (SP15)

Oblicz długość w terenie w linii prostej między szczytem Lisiej Góry (pole E3) a punktem widokowym na Wiatrakowej Górze (pole G1). Zapisz obliczenia.

Zadanie 94. (SP15)

Zaznacz litery, którymi oznaczono nazwy dwóch rezerwatów położonych w obrębie Załęczańskiego Parku Krajobrazowego.
A. rezerwat Węże
B. rezerwat Stawiska
C. rezerwat Szachownica
D. rezerwat Bukowa Góra

Zadanie 95. (SP15)

Podaj trzy cechy przyrodnicze doliny lub koryta Warty, które dostrzega turysta płynący szlakiem kajakowym z Działoszyna (pole G2) do Załęcza Wielkiego (pole B3).

Zadanie 96. (SP15)

Załęcze Wielkie i Bobrowniki znajdują się w dolinie Warty.
Którą z tych miejscowości powinien wybrać turysta jako miejsce rozpoczęcia pieszych wycieczek z powodu jej bliższego położenia względem najbardziej atrakcyjnych turystycznie miejsc Załęczańskiego Parku Krajobrazowego? Uzasadnij swój wybór, podając dwa argumenty.

Zadanie 97. (SP15)

Największym zakładem przemysłowym na obszarze przedstawionym na mapie jest Cementownia „Warta” (pole I2), która wykorzystuje miejscowe złoża wapienia.
Podaj trzy przykłady wpływu cementowni lub pobliskiej kopalni odkrywkowej wapienia na środowisko przyrodnicze.

Zadania od 98. do 105. wykonaj na podstawie barwnej mapy okolic Iwonicza-Zdroju i Rymanowa w Beskidach.      

Zadanie 98. (SP16)
Zdjęcie wykonano z Beskiej Góry (pole I2) w kierunku SW.

Odczytaj z mapy i podaj nazwę:
– miejscowości wskazanej na fotografii literą A
– zalesionego wzniesienia oznaczonego na fotografii literą B
– zalesionego wzniesienia oznaczonego na fotografii literą C

Zadanie 99. (SP16)

Odszukaj na mapie i wpisz do tabeli nazwy własne niżej opisanych obiektów geograficznych.

Zadanie 100. (SP16)

Oblicz wysokość względną między szczytem góry Kiczera (J4) a zachodnim brzegiem Jeziora Sieniawskiego (K4) położonym na tej samej szerokości geograficznej co szczyt Kiczery. Zapisz obliczenia.

Zadanie 101. (SP16)

Podaj dwie cechy czerwonego szlaku pieszego świadczące o jego atrakcyjności dla turystów.

Zadanie 102. (SP16)

Podaj po dwie różnice w środowisku przyrodniczym oraz w zagospodarowaniu obszarów przedstawionych na barwnej mapie w polach K3 i C3.

Zadanie 103. (SP16)

Wymień po jednym obiekcie turystycznym, położonym na obszarze przedstawionym  na barwnej mapie, który może zachęcić do przyjazdu do Rymanowa-Zdroju i Iwonicza- -Zdroju:

– amatorów sportów zimowych

– turystów zainteresowanych poznawaniem obiektów kultury materialnej

Zadanie 104. (SP16)

Na Wisłoku w miejscowości Sieniawa (K3) utworzono zaporę wodną. Na barwnej mapie długość korony tej zapory wynosi 3 mm.
Oblicz długość korony zapory w terenie. Wynik podaj w metrach.

Zadanie 105. (SP16)

W polu J2 barwnej mapy znajdują się turbiny wiatrowe.
Uzasadnij dwoma argumentami, że warunki przyrodnicze na tym obszarze sprzyjają lokalizacji turbin wiatrowych. 

Zadania od 106. do 113. wykonaj na podstawie barwnej mapy fragmentu Beskidu Śląskiego i własnej wiedzy.   

Zadanie 106. (SP17)

Zdjęcie wykonał turysta jadący wyciągiem krzesełkowym Szczyrk − Skrzyczne (E5, E6).

Podaj kierunek geograficzny, w którym turysta skierował obiektyw aparatu fotograficznego w czasie wykonywania tego zdjęcia.

Zadanie 107. (SP17)

Odszukaj na mapie opisane obiekty i wpisz do tabeli ich nazwy własne.

Zadanie 108. (SP17)

Wspólną cechą Brennej i Szczyrku jest położenie w górach na obszarze o dużej lesistości.
Na podstawie mapy podaj inną przyrodniczą cechę położenia Brennej i Szczyrku, właściwą dla obu tych miejscowości.

Zadanie 109. (SP17)

Żółty szlak turystyczny z Brennej do Szczyrku na załączonej mapie ma długość 10,5 cm. Oblicz długość tego szlaku w terenie. Zapisz obliczenia.

Zadanie 110. (SP17)

Turysta znajduje się na skrzyżowaniu szlaków turystycznych na Błatniej (C3). Dalszy kierunek jego wędrówki zostanie wyznaczony przez cień rzucany przez turystę w słoneczne południe.
Podaj nazwę najbliższego szczytu, w kierunku którego będzie wędrował turysta.

Zadanie 111. (SP17)

Poniżej opisano wędrówkę turysty jednym z pieszych szlaków turystycznych.

Turysta rozpoczął wędrówkę z jednego spośród czterech całorocznych schronisk przedstawionych na mapie (pola: E2, C3, E3, E6). Początkowo szedł na południowy zachód, a po około 900 m skierował się na południe. Po kolejnych 1000 m turysta skręcił na północny zachód, a następnie − na południowy zachód. Turysta zakończył wędrówkę na przystanku autobusowym w pobliżu pomnika w jednej spośród zaznaczonych na mapie miejscowości.

Na podstawie mapy podaj kolor szlaku, którym wędrował turysta, oraz nazwę miejscowości, w której zakończył wędrówkę.
Kolor szlaku …………………………………………………………………………….
Nazwa miejscowości ………………………………………………………………..

Zadanie 112. (SP17)

Podaj nazwę własną formy ochrony przyrody położonej na obszarze źródłowym jednego z potoków uchodzących do jeziora Wielka Łąka (D1).

Zadanie 113. (SP17)

Podaj dwa podobieństwa i dwie różnice między środowiskiem geograficznym obszaru przedstawionego na mapie w polu C2 a środowiskiem geograficznym obszaru przedstawionego na mapie w polu C3.

Zadania od 114. do 120. wykonaj na podstawie barwnej mapy przedstawiającej fragment wschodniej części Sudetów.

Zadanie 114. (SP18)

Na północny wschód od Lądka-Zdroju przebiega granica państwa.

 Podaj nazwę państwa, z którym graniczy obszar Polski przedstawiony na mapie.

Zadanie 115. (SP18)

Na fotografii zaznaczono strzałką kamieniołom, z którego pozyskuje się kruszywo bazaltowe.

a) Zaznacz poprawne dokończenie zdania.

Współrzędne geograficzne miejsca, w którym znajduje się kamieniołom przedstawiony  na fotografii, wynoszą:
A. 50°23′25″N, 16°50′49″E
B. 50°21′08″N, 16°51′45″E
C. 50°21′37″N, 16°54′46″E
D. 50°21′32″N, 16°54′05″E

b) Podaj dwie zmiany w środowisku przyrodniczym widoczne na fotografii i spowodowane eksploatacją bazaltu.

Zadanie 116. (SP18)

Turysta szedł czerwonym szlakiem turystycznym PTTK z kempingu w Lądku-Zdroju (C4)  do miejscowości Orłowiec (C1). Po drodze mijał trzy obiekty, których opisy zamieszczono w tabeli w takiej kolejności, w jakiej mijał je turysta.
Uzupełnij tabelę. Wpisz w każdym wierszu nazwę własną mijanego przez turystę obiektu, którego dotyczy opis.

Zadanie 117. (SP18)

Oblicz odległość w linii prostej w terenie między szczytem Rasztowiec (C2) a szczytem Wójtowa (D2). Zapisz obliczenia.

Zadanie 118. (SP18)

Nierównomierne rozmieszczenie elementów sieci osadniczej na obszarze przedstawionym na mapie wynika m.in. z rzeźby tego terenu.
Sformułuj wniosek dotyczący związku rozmieszczenia sieci osadniczej na obszarze przedstawionym na mapie z rzeźbą tego obszaru.

Zadanie 119. (SP18)

Odszukaj na mapie odcinek pieszego niebieskiego szlaku turystycznego PTTK przedstawionego w polach mapy F4 i G5 oraz odcinek pieszego czerwonego szlaku turystycznego PTTK przedstawionego w polach mapy C4 i B5.
Uzasadnij trzema argumentami, że odcinek szlaku oznaczonego kolorem niebieskim  (F4, G5) może być dla pieszego turysty bardziej atrakcyjny od odcinka szlaku oznaczonego kolorem czerwonym (C4, B5).

Zadania od 120. do 129. wykonaj na podstawie załączonej mapy fragmentu Pobrzeża Kaszubskiego.

Zadanie 120. (SR07)
Długość Jeziora Żarnowieckiego zmierzona na załączonej mapie wynosi 16 cm. Oblicz i podaj skalę liczbową mapy, na której odległość ta wyniesie 4 cm. Zapisz obliczenia.

Zadanie 121. (SR07)
Wykorzystaj mapę oraz własną wiedzę i zaznacz opis wyjaśniający genezę misy Jeziora Żarnowieckiego.

Jest to jezioro:
A. sztuczne, utworzone dla potrzeb elektrowni wodnej.
B. deltowe, utworzone w ujściu rzeki Piaśnicy.
C. krasowe, którego wody wypełniły dno wąwozu krasowego.
D. polodowcowe, ukształtowane w zagłębieniu między wzgórzami morenowymi.

Zadanie 122. (SR06)
Wpisz do tabeli trzy rodzaje turystyki, które można uprawiać na obszarze objętym mapą oraz podaj po jednym przykładzie obiektów istniejącej infrastruktury turystycznej sprzyjających ich uprawianiu.

Zadanie 123. (SR07)
Jeziora na Ziemi są zjawiskiem krótkotrwałym w skali czasu geologicznego. Wykorzystaj własną wiedzę oraz barwną mapę i podaj dwie przyczyny zanikania jezior.

Zadanie 124. (SR07)
Zaznacz wśród podanych trzy procesy lub zjawiska, które mogą wystąpić w zachodniej części Kępy Żarnowieckiej po wylesieniu tego obszaru.
A. wzmożone spłukiwanie
B. nasilenie erozji gleb
C. rozwój procesów krasowych
D. powstawanie wiatrołomów
E. zmniejszenie retencji wody w gruncie
F. nasilenie się wietrzenia biologicznego

Zadanie 125. (SR07)
Odszukaj na mapie wymienione poniżej miejscowości i uzupełnij tabelę, wpisując obok każdej z podanych cech nazwę właściwej miejscowości.

Gniewino (F1), Dębki (A2), Żarnowiec (C2), Krokowa (C4)

Zadanie 126. (SR07)
Zaznacz cechę, która określa stan polityczny widocznego na mapie fragmentu Morza Bałtyckiego.
A. Jest to część pasa wód terytorialnych Polski.
B. Ta część Bałtyku nie należy do wyłącznej strefy ekonomicznej Polski.
C. Linia brzegowa morza stanowi granicę polityczną terytorium Polski.
D. Jest to fragment wód wewnętrznych Polski.

Zadanie 127. (SR07)
Na południowo-wschodnim brzegu Jeziora Żarnowieckiego, na terenach przemysłowych nieukończonej elektrowni atomowej (pole E2-E3) działalność gospodarczą obecnie rozwija kilkanaście firm różnych branż przemysłu m.in. tworzyw sztucznych, przemysłu spożywczego, materiałów budowlanych. Pojawiły się również firmy, które pragną tu stworzyć zakłady wysokiej technologii.
Wykorzystaj mapę i podaj trzy czynniki, które mogą zachęcać inwestorów do podjęcia działalności gospodarczej na tym obszarze.

Zadanie 128. (SR07)
Elektrownia szczytowo-pompowa „Żarnowiec” (pole F2) składa się z dwóch zbiorników. Dolnym zbiornikiem jest Jezioro Żarnowieckie, zbiornik górny został wybudowany nieopodal.
Wykorzystaj mapę oraz własną wiedzę i oznacz zdania prawdziwe odnoszące się do elektrowni szczytowo-pompowej literą P, a zdania fałszywe literą F.

Zadania od 129. do 137. wykonaj na podstawie załączonej barwnej mapy przedstawiającej fragment Mazurskiego Parku Krajobrazowego.

Zadanie 129. (SR08)
Na fotografii znajduje się fragment terenu przedstawionego na barwnej mapie szczegółowej.

a) Odczytaj z mapy i podaj nazwę własną akwenu oznaczonego na fotografii literą A …………………………………………………………………………………………………………………….

b) Zaznacz poprawne zakończenie zdania:
Na fotografii literą B oznaczono:
A. drogę krajową.
B. drogę wojewódzką.
C. linię kolejową.
D. szlak turystyczny.

Zadanie 130. (SR08)
Podaj nazwy dwóch rodzajów skał przedstawionych w legendzie mapy.

Zadanie 131. (SR08)
Podaj nazwy metod kartograficznych, za pomocą których przedstawiono na mapie:
– obszary leśne
– szlaki kajakowe
– głębokości o tych samych wartościach w jeziorach

Zadanie 132. (SR08)
Powierzchnia Jeziora Łuknajno zajmuje na mapie w skali 1:200000 obszar 1,7 cm^2.
Oblicz powierzchnię jeziora w terenie. Wynik podaj w km^2. Zapisz obliczenia.

Zadanie 133. (SR08)
Zaznacz dwa typy jezior polodowcowych, występujących na obszarze objętym mapą.
A. morenowe
B. krasowe
C. cyrkowe
D. rynnowe
E. tektoniczne

Zadanie 134. (SR08)
Jezioro Mikołajskie jest jednym z częściej wykorzystywanych akwenów żeglarskich w Polsce.
Podaj na podstawie mapy dwie przyrodnicze cechy Jeziora Mikołajskiego, świadczące o jego atrakcyjności dla turystyki.

Zadanie 135. (SR08)
a) Wykorzystaj mapę i podaj czynnik sprzyjający eutrofizacji Jeziora Łuknajno.
b) Zaznacz poprawne zakończenie zdania.
Skutkiem procesu eutrofizacji jezior jest
A. przyspieszenie rozwoju glonów zabarwiających wodę na zielonkawy kolor.                      
B. wzrost zawartości tlenu na skutek rozkładu materii organicznej.
C. wzrost zasolenia wód jeziora.
D. spowolnienie odkładania osadów na dnie jeziora.

Zadanie 136. (SR08)
Wymień na podstawie mapy dwie cechy świadczące o młodoglacjalnej rzeźbie obszaru przedstawionego na mapie.

Zadanie 137. (SR08)
Podaj dwa przykłady działań, które powinny być podejmowane w Mazurskim Parku Krajobrazowym, aby nie doprowadzić do zniszczenia lub silnego przekształcenia unikalnego krajobrazu tego obszaru.

Zadania od 138. do 145. wykonaj na podstawie załączonej barwnej mapy fragmentu Gór Świętokrzyskich.

Zadanie 138. (SR09)
Podaj nazwę metody kartograficznej, za pomocą której przedstawiono na mapie:
– ukształtowanie powierzchni ………………………………………………………………….
– obiekty noclegowe ……………………………………………………………………………….

Zadania 139. (SR09)
Poniżej przedstawiono trzy profile hipsometryczne oznaczone numerami 1, 2, 3.

Podaj numer profilu, który odpowiada przedstawionej na mapie linii profilu AB między szczytem Agata (pole A2) a Bodzentynem (pole B1).

Zadania 140. (SR09)
Podkreśl dwa obiekty, które znajdują się przy szlaku turystycznym między parkingiem w Nowej Słupi (pole E3) a szczytem Łysicy (pole A2).
A. Muzeum Wsi Kieleckiej
B. Ruiny kościoła p.w. Św. Ducha
C. Gajówka Rachtanka
D. Źródło św. Franciszka
E. Buk Jagiełły

Zadanie 141. (SR09)
Oblicz średnie nachylenie stoku od szczytu Łysicy (pole A2) wzdłuż czerwonego szlaku w kierunku WNW do punktu, w którym szlak zmienia kierunek o 90°, położonego na wysokości 470 m n.p.m. Wynik podaj w %. Zapisz obliczenia.

Zadanie 142. (SR09)
Podaj trzy różnice między elementami środowiska przyrodniczego obszarów przedstawionych na mapie w polach A2 i D2.

Zadanie 143. (SR09)
Określ kształt wsi Dębno (pole C2) i wsi Porąbki (pole A3), wybierając spośród podanych poniżej.

owalnica, ulicówka, rzędówka, wielodrożnica

Dębno ……………………………………………………..
Porąbki ……………………………………………………..

Zadanie 144. (SR09)
Na rysunku przedstawiono uproszczony przekrój geologiczny przez Łysogóry i obszar położony na północ od tego pasma.

Wpisz obok każdego zdania literę P, jeśli zdanie jest prawdziwe, lub literę F, gdy zdanie jest fałszywe.
1. Łysica jest wyrzeźbiona z kambryjskich piaskowców kwarcytowych.
2. Skały budujące Łysicę są młodsze od skał budujących Górę Miejską.
3. Obszar zaznaczony na przekroju numerem 1ma budowę antyklinalną.
4. Dolina Pokrzywianki powstała w łupkach ilastych – skałach mniej odpornych na erozję niż piaskowce kwarcytowe

Zadanie 145. (SR09)
Na fotografii przedstawiono rumowisko skalne nazywane gołoborzem, występujące w paśmie Łysogór.

Wyjaśnij proces wietrzenia mrozowego, który przyczynia się do powstania takiego rumowiska skalnego.

Zadania 146–152 wykonaj na podstawie załączonej barwnej mapy przedstawiającej fragment Wyżyny Krakowsko-Częstochowskiej oraz własnej wiedzy.

Zadanie 146. (SR10)
Na fotografii przedstawiono ruiny zamku w Podzamczu (pole G1).

Na podstawie mapy, fotografii i własnej wiedzy podaj dwa walory środowiska przyrodniczego, które przyczyniły się do wybudowania zamku w tym miejscu.

Zadanie 147. (SR10)
Z wieży zamku w Podzamczu (pole G1) zmierzono azymuty w kierunku:
A. Małej Skały (pole G2)
B. skały Gołębnik (pole G2)
C. wzniesienia o wysokości 434 m n.p.m. (pole H2)
D. wzniesienia o wysokości 456 m n.p.m. (pole F2).Zapisz literę, którą oznaczono obiekt o największej wartości zmierzonego azymutu.

Zadanie 148. (SR10)
Na podstawie przebiegu koryta Białej Przemszy podaj nazwę dominującego rodzaju erozji rzecznej. Uzasadnij odpowiedź.
Erozja ………………………………………………..
Uzasadnienie ………………………………………

Zadanie 149. (SR10)
W zamieszczonym poniżej tekście opisano zjawiska poprzedzające powstanie Pustyni Błędowskiej.

Na obszarze Pustyni Błędowskiej rzeki utworzyły w skałach triasowych głębokie doliny. W plejstocenie podczas kolejnych zlodowaceń te doliny były stopniowo wypełniane osadami piaszczysto-żwirowymi, aż zanikły całkowicie. Wraz ze zmianą klimatu na cieplejszy obszar dzisiejszej pustyni został w holocenie stopniowo opanowany przez roślinność leśną. Taki stan trwał do XIII w. W tym czasie w okolicach Olkusza powstał ośrodek górniczo-hutniczy. Na dużą skalę eksploatowano tu rudy ołowiu i srebra. Wybudowano piece hutnicze, które były opalane węglem drzewnym. Teren został pozbawiony lasów. Wylesienie było przyczyną zniszczenia gleby i odsłonięcia luźnych piasków. Wtedy zostało ukształtowane przez człowieka pustynne oblicze tego terenu. Wiatr zaczął intensywnie przenosić piasek, budować ruchome wydmy i tworzyć obniżenia deflacyjne.
Na podstawie: Szczypek T., Wika S., Czylok A., Rachmonow O., Wach J., Pustynia Błędowska fenomen polskiego krajobrazu, Wydawnictwo Kubajak, 2001 r.

a) Na podstawie tekstu wybierz cztery wydarzenia, które doprowadziły do powstania Pustyni Błędowskiej. Wybrane wydarzenia uszereguj w kolejności od najstarszego do najmłodszego, wpisując w ramki odpowiadające tym wydarzeniom litery.
A. Osuszenie i oziębienie klimatu w holocenie.
B. Wypełnienie materiałem fluwioglacjalnym głębokich dolin rzecznych.
C. Akumulacyjna i erozyjna działalność wiatru na antropogenicznie przekształconym terenie.
D. Odsłonięcie piasku na skutek wycinania lasów.
E. Powstanie ośrodka górniczo-hutniczego.

b) Wpisz we właściwe miejsca tabeli, obok wartości średniej rocznej temperatury powietrza i rocznej sumy opadów, podane poniżej nazwy pustyń.
Pustynie: Błędowska, Gobi, Sahara.

Zadanie 150. (SR10)
Podaj trzy różnice między elementami środowiska przyrodniczego obszarów przedstawionych na mapie w polach F4 i F5.

Zadanie 151. (SR10)
Poniżej przedstawiono fragment obszaru barwnej mapy szczegółowej.

Wybierz miejsce, w którym rzeźba terenu sprzyja budowie wyciągu narciarskiego. Powyżej na mapie narysuj trasę wyciągu, drogę dojazdową i parking, stosując podane w legendzie sygnatury.

Zadanie 152. (SR10)
Oblicz wysokość górowania Słońca w dniu przesilenia zimowego dla miejsca, w którym znajduje się szkoła w Chechle (E6). Zapisz obliczenia.

Zadania 153 – 160 wykonaj na podstawie załączonej barwnej mapy „Kaskada Soły”.

Zadanie 153. (SR11)
Na fotografii przedstawiono fragment Pasma Łamanej Skały i zbiornik na górze Żar.

Zaznacz nazwę góry, z której wykonano fotografię.
A. Kościelec (G6)
B. Palenica (G2)
C. Rogacz (C5)
D. Hrobacza Łąka (B2)

Zadanie 154. (SR11)
Wpisz nazwy kartograficznych metod prezentacji, które zastosowano na mapie „Kaskada Soły” do przedstawienia
– występowania lasów ………………………………………………………………………………………………….
– rzeźby terenu…………………………………………………………………………………………………………….

Zadanie 155. (SR11)
Z punktu widokowego obok szczytu góry Żar (F4) zmierzono azymut w kierunku szczytu góry Cisowa Grapa (H5).Zaznacz wartość azymutu zmierzonego z tego punktu widokowego w kierunku szczytu Cisowej Grapy.
A. 60°
B. 100°
C. 160°
D. 230°

Zadanie 156. (SR11)
Długość trasy kolei linowo – terenowej (F4/F5) na mapie wynosi 2,6 cm. Górna stacja tej kolei jest położona na wysokości 750 m n.p.m.
Na podstawie mapy oblicz średnie nachylenie trasy kolei linowo – terenowej. Podaj wynik w %. Zapisz obliczenia.

Zadanie 157. (SR11)
Oblicz wysokość górowania Słońca w dniu przesilenia letniego na Przełęczy u Panienki (B2/B3). Zapisz obliczenia.

Zadanie 158. (SR11)
Porąbka-Żar jest elektrownią szczytowo-pompową o mocy 500 MW. Czas pracy (produkcja energii elektrycznej z wykorzystaniem wody ze zbiornika górnego) to 4 godziny. Czas pompowania wody do zbiornika górnego to 5 godzin. W tej elektrowni więcej energii zużywa się na pompowanie wody do zbiornika górnego (850 GWh na rok) niż uzyskuje się podczas spuszczania wody sztolniami (640 GWh na rok). Czas rozruchu wynosi 180 sekund. Wyjaśnij, dlaczego buduje się elektrownie szczytowo-pompowe, mimo że produkują mniej energii elektrycznej niż pobierają podczas pompowania wody.

Zadanie 159. (SR11)
Teren przedstawiony na mapie leży w Karpatach Zewnętrznych (Beskidach) zbudowanych ze skał fliszowych.
a) Zaznacz poprawne dokończenie zdania. Na północnym stoku Hrobaczej Łąki (B2) były eksploatowane skały:
A. magmowe głębinowe.
B. magmowe wylewne.
C. osadowe.
D. przeobrażone.

b) Na podstawie mapy i własnej wiedzy wymień dwie zmiany w litosferze, hydrosferze lub pedosferze, które nastąpiły na północnym stoku Hrobaczej Łąki (B2) na skutek eksploatacji surowców skalnych.

Zadanie 160. (SR11)
Po intensywnych opadach atmosferycznych w 2010 r. utworzyło się osuwisko na obszarze osiedla domów rekreacyjnych w przysiółku Łazki (E4) na północno-zachodnim stoku góry Żar. Wymień dwa działania człowieka sprzyjające powstawaniu osuwisk.

Zadania 161 – 167 wykonaj na podstawie barwnej mapy fragmentu Karkonoszy oraz własnej wiedzy.

Zadanie 161. (SR12)
Podkreśl nazwy powiatu i województwa, w których znajduje się przedstawiony na mapie fragment polskich Karkonoszy.
Powiat: cieszyński, jeleniogórski, przemyski
Województwo: dolnośląskie, małopolskie, opolskie

Zadanie 162. (SR12)
Poniższy profil terenu wykonano wzdłuż trasy turystycznej: rozwidlenie dróg obok miejsca wypoczynkowego (B3) – niebieski szlak – dno Kotła Małego Stawu (B3) – ruiny schroniska im. B. Czecha (B2) – zielony szlak w kierunku Kotła Wielkiego Stawu – czerwony szlak – ruiny schroniska ks. Henryka (A2) – rozwidlenie dróg obok miejsca wypoczynkowego (B3).

Na podstawie mapy przyporządkuj podanym w tabeli obiektom miejsca na profilu. Wpisz do tabeli litery, którymi je oznaczono.

Zadanie 163. (SR12)
Podaj wysokość Gwiazdy Polarnej obserwowanej z punktu widokowego przy zielonym szlaku (B1/B2).

Zadanie 164. (SR12)
Zdjęcie wykonano z czerwonego szlaku turystycznego (A2). Literą A oznaczono jedno ze schronisk turystycznych, literą B jedno z jezior.

Na podstawie mapy podaj nazwy własne obiektów geograficznych oznaczonych na fotografii literami A i B.

Zadanie 165. (SR12)
Oblicz czas przejścia ze schroniska Nad Łomniczką (D3) szlakiem czerwonym na szczyt Śnieżki (D3), wiedząc że długość tej trasy na barwnej mapie wynosi 12 cm. Przyjmij, że: – schronisko Nad Łomniczką jest położone na wysokości 1002 m n.p.m.– średnia prędkość pieszego turysty na nienachylonym odcinku szlaku wynosi 4 km/h– każde 100 m podejścia wymaga doliczenia 10 minut. Zapisz obliczenia.

Zadanie 166. (SR12)
Podaj trzy różnice między elementami środowiska przyrodniczego obszarów położonych na mapie w polach A1 i B3.

Zadanie 167. (SR12)
Na rysunkach wykonanych w różnych skalach przedstawiono batygrafię dwóch jezior polodowcowych w Karkonoszach: Wielkiego Stawu i Małego Stawu.

Na podstawie rysunków opisz trzy różnice między Wielkim Stawem a Małym Stawem.

Zadania od 168 do 176 wykonaj na podstawie barwnej mapy fragmentu Krainy Wielkich Jezior Mazurskich.

Zadanie 168. (SR13)
Na podstawie mapy dobierz do opisów jezior ich nazwy. Jeziora wybierz z podanych.

Jeziora: Nidzkie (D-F4/5), Duś (B/C3), Guzianka Wielka (F3), Skarp (B4)

1. Niewielkie jezioro w obrębie Mazurskiego Parku Krajobrazowego, położone na wysokości około 120 m n.p.m. Jezioro otoczone jest łąkami i polami. Brzegi jego północnej części są bagniste. Przez jezioro przepływa niewielka rzeka, która uchodzi do Krutyni.
   ………………………………………………………
2. Jezioro ma kształt wydłużonej, wygiętej rynny. Brzegi jeziora, przeważnie wysokie, porośnięte są zwartymi kompleksami leśnymi. Nad jeziorem znajdują się pola namiotowe, biwakowe i ośrodki wypoczynkowe. Jezioro należy do krajobrazowego rezerwatu przyrody.
   ………………………………………………………
3. Bezodpływowe jezioro w całości położone na terenie Mazurskiego Parku Krajobrazowego. Brzegi jeziora łagodnie wznoszą się ponad powierzchnię wody. Jezioro otoczone jest lasami. Od strony południowej sąsiaduje ze wzgórzami morenowymi o wysokości około 140 m n.p.m.
   ………………………………………………………

Zadanie 169. (SR13)
Na podstawie mapy wymień trzy różnice w zagospodarowaniu turystycznym miejscowości Ukta (CD2) i Kamień (E1).

Zadanie 170. (SR13)
Szlak kajakowy rzeki Krutyni jest uważany za jeden z najpiękniejszych szlaków tego typu w Polsce.Na podstawie mapy podaj trzy przyrodnicze walory turystyczne szlaku kajakowego rzeki Krutyni.

Zadanie 171. (SR13)
Powierzchnia jeziora Duś (B/C3) wynosi na mapie 98 mm2.
Oblicz powierzchnię jeziora w terenie. Wynik podaj w km2. Zapisz obliczenia.

Zadanie 172. (SR13)
Zaznacz poprawne dokończenie zdania.Przedstawione na mapie jezioro Bełdany jest jeziorem polodowcowym
A. typu morenowego.
B. typu wytopiskowego.
C. utworzonym przy współudziale wód fluwioglacjalnych.
D. powstałym z przeobrażenia przez lodowiec doliny V-kształtnej.

Zadanie 173. (SR13)
Na podstawie mapy wymień cztery cechy misy jeziora Bełdany.

Zadanie 174. (SR13)
Odszukaj na mapie obszary położone w polach: D2, C3, E3.Podaj i uzasadnij, na którym z wymienionych obszarów najintensywniej zachodził proces erozji bocznej.

Zadanie 175. (SR13)
W jednym z miejsc na przedstawionym na mapie obszarze zmierzono w dniu równonocy wiosennej wysokość Słońca w momencie górowania. Zmierzona wysokość wyniosła 36°17′.

a) Oblicz szerokość geograficzną miejsca, w którym dokonano pomiaru, i zaznacz jego położenie wśród podanych poniżej.
Pomiaru wysokości Słońca w momencie górowania dokonano
na północnym brzegu jeziora Duś (B3).
B. na parkingu w miejscowości Ukta (C2).
C. na polu namiotowym w miejscowości Kamień nad jeziorem Bełdany (E1).
D. na skrzyżowaniu drogi krajowej nr 58 z drogą asfaltową (C3) prowadzącą do Ukty.

b) Podaj, o ile stopni będzie większy kąt górowania Słońca w dniu przesilenia letniego od kąta zmierzonego w dniu równonocy wiosennej.

c) Podkreśl dwa miasta, w których podczas równonocy wiosennej Słońce wschodzi wcześniej niż w miejscowości Ruciane-Nida.

Zadanie 176. (SR13)
Mazurski Park Krajobrazowy powstał w 1977 roku jako forma tymczasowa do momentu utworzenia parku narodowego. W jego skład miał wejść przede wszystkim obszar Mazurskiego Parku Krajobrazowego z rzeką Krutynią, jezioro Nidzkie i Łuknajno. Planom powołania parku narodowego sprzeciwiają się Lasy Państwowe, lokalni samorządowcy oraz wielu mieszkańców, bez których zgody park nie powstanie. Dyskusja na ten temat toczy sięod kilkudziesięciu lat. Jest to najdłużej projektowany park narodowy w Polsce.
Na podstawie: Urzędnicy nie dbają o cud, Gazeta Wyborcza, 4.02.2011.www.mazurskipark.pl, ﷟Hw.wiadomosci.ekologia.pl
Podaj dwa argumenty przeciwników utworzenia na tym terenie parku narodowego.

Zadania od 177 do 183 wykonaj na podstawie barwnej mapy fragmentu Wyżyny Krakowsko-Częstochowskiej.

Zadania 177. (SR14)
Na zdjęciu przedstawiono Dolinę Będkowską i skałę nazywaną Sokolicą (A3).

Podaj kierunek geograficzny, w którym skierowano obiektyw aparatu fotograficznego podczas wykonywania zdjęcia.

Zadanie 178. (SR14)
Na północny zachód od Doliny Będkowskiej znajduje się forma terenu mająca postać otworu wydrążonego przez wodę powierzchniową zanikającą pod powierzchnią ziemi.
Odczytaj z mapy i podaj nazwę własną tej formy oraz oznaczenie pola mapy, w którym ta forma występuje.
Nazwa formy …………………………………………..
Pole mapy …………………………………………..

Zadanie 179. (SR14)
Na barwnej mapie przedstawiono trzy doliny.
Uzupełnij tabelę nazwami dolin, do których odnoszą się podane opisy.

Zadanie 180. (SR14)
Wymień trzy przyrodnicze cechy tej części Doliny Będkowskiej, w której płynie potok Będkówka.

Zadanie 181. (SR14)
Zaznacz poprawne dokończenie zdania.
Przedstawione na mapie liczne formy skalne występujące na zboczach Doliny Kobylańskiej są zbudowane ze skał:
A. magmowych głębinowych.
B. magmowych wylewnych.
C. osadowych okruchowych.
D. osadowych organicznych.

Zadanie 182. (SR14)
Przedstaw podobieństwa i różnice w środowisku w zagospodarowaniu Doliny Będkowskiej i Doliny Kobylańskiej.

Zadanie 183. (SR14)
W dniu 22 czerwca zmierzono w jednym z miejsc przedstawionych na mapie wysokość Słońca w momencie górowania. Zmierzona wysokość wyniosła 63°15′.
Oblicz szerokość geograficzną miejsca, w którym dokonano pomiaru. Przyjmij wartość deklinacji Słońca 23°26′. Zapisz obliczenia, a następnie wybierz położenie miejsca pomiaru wśród podanych poniżej, podkreślając poprawne dokończenie zdania.

Pomiaru wysokości Słońca w momencie górowania dokonano:
A. w punkcie widokowym na szczycie góry Grodzisko (C1/2).
B. na parkingu w Będkowicach (B3).
C. na skrzyżowaniu dróg asfaltowych w miejscowości Bębło (C2/3).
D. obok dworu z końca XVIII wieku w Bolechowicach (D5).

Zadania 184 ‒ 190. wykonaj na podstawie barwnej mapy fragmentu Wyżyny Wieluńskiej.

Zadania 184. (SR15)
Na fotografii przedstawiono znak informacyjny położony na terenie jednej z miejscowości zaznaczonych na mapie.

Zdjęcie wykonano na skrzyżowaniu dróg w pobliżu kościoła w miejscowości położonej w dolinie Warty. W momencie wykonywania zdjęcia fotograf skierował obiektyw aparatu na wschód. Zaznacz poprawne dokończenie zdania.

Zdjęcie wykonano na skrzyżowaniu dróg:
A. w Raciszynie (G2).
B. w Bobrownikach (D2).
C. w Załęczu Małym (C4).
D. w Załęczu Wielkim (B3).

Zadanie 185. (SR15)
Odszukaj na załączonej mapie opisane obiekty i wpisz do tabeli ich nazwy.

Zadanie 186. (SR15)
Powierzchnia rezerwatu Szachownica (E5) wynosi 12,7 ha.
Oblicz powierzchnię tego rezerwatu na barwnej mapie. Zapisz obliczenia.

Zadanie 187. (SR15)
Duży udział lasów w ogólnej powierzchni Załęczańskiego Parku Krajobrazowego jest konsekwencją występowania na jego obszarze mało żyznych gleb powstałych na ubogim, piaszczystym podłożu. Wybierz spośród podanych  po jednej nazwie gleby, zbiorowiska leśnego i drzewa zajmujących największy odsetek powierzchni Załęczańskiego Parku Krajobrazowego. Podkreśl te nazwy.

Gleba: bielicowa, brunatna, czarnoziem.
Zbiorowisko leśne: bór, grąd, ols.
Nazwa drzewa: sosna, dąb, buk.

Zadanie 188. (SR15)
Odszukaj na mapie dwa fragmenty doliny Warty:
A. położony między 18°41′E a 18°45′EB. położony między 18°45′E a 18°49′E.Uzasadnij, podając dwa argumenty, że wymienione fragmenty doliny Warty różnią się pod względem ukształtowania terenu i/lub przebiegu procesów rzeźbotwórczych.

Zadanie 189. (SR15)
Podaj cztery czynniki sprzyjające rozwojowi Działoszyna jako ośrodka turystycznego.

Zadanie 190. (SR15)
Uzasadnij, podając dwa argumenty, związek między zasobami środowiska przyrodniczego a działalnością gospodarczą prowadzoną na obszarze przedstawionym na mapie.

Zadania od 191 do 196 wykonaj na podstawie barwnej mapy okolic Iwonicza-Zdroju i Rymanowa w Beskidach.

Zadanie 191. (SR16)
Na fotografii przedstawiono zaporę wodną na Wisłoku.

Zaznacz kierunek geograficzny, w którym ustawiono obiektyw aparatu fotograficznego podczas wykonywania zdjęcia.
A. S
B. SW
C. NE
D. N

Zadanie 192. (SR16)
Wzgórza Rymanowskie tworzą ciąg wzniesień, w tym wzniesienia wymienione poniżej.
Przyporządkuj opisom podanym w tabeli nazwy wzniesień, dobrane z podanych poniżej.
Sucha Góra (D3) Glorietka (E3/4) Zamczyska (G4) Kopiec (H/I 4)

Zadanie 193. (SR16)
Odszukaj na barwnej mapie w polu E/F3 orczykowy wyciąg narciarski.
Oblicz średni spadek stoku na odcinku od górnej do dolnej stacji wyciągu narciarskiego. Wynik podaj w ‰. Zapisz obliczenia.

Zadanie 194. (SR16)
W której miejscowości − Rymanowie czy Sieniawie − występuje większe zagrożenie powodziowe? Uzasadnij odpowiedź.

Zadanie 195. (SR16)
Podaj dla każdego z rodzajów działalności gospodarczej wymienionych w tabeli nazwę obiektu, który świadczy o prowadzeniu takiej działalności na obszarze przedstawionym na mapie. Podaj pole mapy wskazujące lokalizację danego obiektu.

Zadanie 196. (SR16)
Oblicz szerokość geograficzną równoleżnika, na którym wysokość górowania Słońca 21 marca wynosi 40°26′. Zapisz obliczenia. Podaj nazwę obiektu kultury materialnej, który na barwnej mapie znajduje się na tym równoleżniku.

Zadania od 197 do 202 wykonaj na podstawie barwnej mapy fragmentu Beskidu Śląskiego i własnej wiedzy.

Zadanie 197. (SR17)
Odszukaj na mapie dolinę rzeki Leśnica, uchodzącej do Brennicy w miejscowości Brenna.
Wymień trzy przyrodnicze cechy doliny rzeki Leśnica na odcinku od leśniczówki (B6) do ujścia tej rzeki do Brennicy(A4).

Zadanie 198. (SR17)
Na fotografii lotniczej przedstawiono jezioro Wielka Łąka położone w północnej części obszaru barwnej mapy.

Uzupełnij zdania. Wpisz właściwe określenia spośród podanych w nawiasach.

Zdjęcie wykonano znad miejsca przedstawionego w polu mapy (C1 / C2 / D1 /D2) …………………………. . Podczas wykonywania tego zdjęcia skierowano aparat w kierunku (NE / SE / SW / NW) …………………………. .

Zadanie 199. (SR17)
Zaznacz poprawne dokończenie zdania.
Naturalna roślinność występująca w Rezerwacie Jaworzyna (C1, C2) należy do piętra roślinnego
A. hal.
B. regla dolnego.
C. regla górnego.
D. kosodrzewiny.

Zadanie 200. (SR17)
Oblicz średnie nachylenie terenu pomiędzy górną i dolną stacją kolei gondolowej na Szyndzielnię (E1, E2). Przyjmij, że długość w terenie trasy tej kolei wynosi 1810 m, a dolna stacja jest położona na wysokości 520 m n.p.m. Wynik podaj w %. Zapisz obliczenia.

Zadanie 201. (SR17)
Sformułuj wniosek dotyczący zależności przebiegu dróg asfaltowych od rzeźby terenu na obszarze przedstawionym na mapie.

Zadanie 202. (SR17)
Uzasadnij, podając dwa argumenty, że Brenna jest miejscowością atrakcyjną turystycznie.

Zadania od 203 do 210. wykonaj na podstawie barwnej mapy przedstawiającej fragment wschodniej części Sudetów.

Zadanie 203. (SR18)
Na fotografii przedstawiającej panoramę Lądka-Zdroju  literą A oznaczono górę Trojak (F4).

Zaznacz poprawne dokończenie zdania.
Fotografię wykonano ze stoku wzniesienia:
A. Konik (C3).
B. Strzybnik(E3).
C. Radoszka (B3).
D. Kadzielna (G4).

Zadanie 204. (SR18)
Zaznacz wartość azymutu zmierzonego z punktu widokowego na górze Trojak (F4) w kierunku ruin zamku Karpień (G5).
A. 90°
B. 135°
C. 180°
D. 225°

Zadanie 205. (SR18)
Podaj nazwy metod kartograficznych, za pomocą których przedstawiono na mapie:
– kamieniołomy ………………………………………………………………….
– ukształtowanie powierzchni ………………………………………………

Zadanie 206. (SR18)
Odszukaj na załączonej mapie opisane obiekty i wpisz do tabeli ich nazwy własne.

Zadanie 207. (SR18)
Na jednym ze szczytów przedstawionych na mapie wysokość Słońca w momencie górowania w dniu 23 września wynosiła 39°38′.
Oblicz szerokość geograficzną szczytu, na którym wykonano pomiar. Podaj nazwę tego szczytu.

Zadanie 208. (SR18)
Uzasadnij czterema argumentami, że Lądek-Zdrój jest miejscowością o dużej atrakcyjności turystycznej. W odpowiedzi uwzględnij walory turystyczne i elementy zagospodarowania turystycznego.

Zadanie 209. (SR18)
Wymień trzy formy turystyki kwalifikowanej uprawianej na obszarze przedstawionym na mapie.

Zadanie 210. (SR18)
Turysta, który przez lornetkę obserwuje panoramę z punktu widokowego znajdującego się koło Źródła św. Antoniego (F5), nie może zobaczyć szczytów niektórych wzniesień.

Uzasadnij, dlaczego turysta nie może z punktu widokowego znajdującego się koło Źródła św. Antoniego (F5) zobaczyć szczytu wzniesienia Pustki (G5).

Zadania 211 – 217 rozwiąż, korzystając z barwnej mapy fragmentu Wyżyny Krakowsko- -Częstochowskiej (strona I barwnego materiału źródłowego).

Zadanie 211. (NR15)
Odszukaj na mapie Syborową Górę (pole E1) i Januszkową Górę (pole F1).
Uzasadnij, podając trzy argumenty, że obszar wzniesienia Syborowa Góra różni się od obszaru wzniesienia Januszkowa Góra pod względem cech środowiska przyrodniczego i zagospodarowania przez człowieka.

Zadanie 212. (NR15)
Na poniższej fotografii podano nazwy wybranych obiektów przemysłowych, położonych w Bukownie i w Olkuszu, oraz przybliżone odległości w linii prostej tych obiektów od szczytu wzniesienia, z którego wykonano fotografię.

Zaznacz nazwę wzniesienia, z którego szczytu wykonano fotografię.
A. Pomorska (D2)
B. Syborowa Góra (E1)
C. Januszkowa Góra (F1)
D. Pomorzańskie Skałki (D1)

Zadanie 213. (NR15)
Na stoku Diablej Góry (pole A5) znajduje się forma rzeźby wytworzona w skałach węglanowych. Podaj nazwę czynnika i procesu rzeźbotwórczego, które przyczyniły się do powstania tej formy.
Czynnik rzeźbotwórczy ………………………………
Proces rzeźbotwórczy ………………………………..

Zadanie 214. (NR15)
Poniżej opisano rudy cynku i ołowiu, które występują w okolicy Olkusza.
Rudy cynku i ołowiu znajdują się w skałach węglanowych pochodzących z okresów od dewonu po jurę. Znaczenie przemysłowe mają rudy, które występują w dolomitach kruszconośnych środkowego triasu.
Na podstawie: www.geoportal.pgi.gov.pl

Na rysunku przedstawiono przekrój geologiczny przez okolice Olkusza. Południowa część tego przekroju geologicznego przebiega przez obszar przedstawiony na barwnej mapie.

Zadanie 215. (NR15)
Budowa geologiczna obszaru położonego na północ od Olkusza charakteryzuje się obecnością skał węglanowych, których cechą jest silne uszczelinienie.
Na podstawie mapy podaj skutek występowania skał węglanowych dla zasobów wód powierzchniowych obszaru położonego na północ od drogi krajowej nr 94, między południkami 19°32ʹ a 19°34ʹE.

Zadanie 216. (NR15)
Na podstawie mapy podaj dwa skutki dla środowiska geograficznego wynikające z głębinowej eksploatacji rud cynku i ołowiu lub wykorzystywania tych rud w hutnictwie w rejonie Bukowna.

Zadanie 217. (NR15)
Oceń, czy układ sieci transportu w rejonie Olkusza jest korzystny dla mieszkańców tego miasta lub jego rozwoju gospodarczego. Odpowiedź uzasadnij, podając dwa argumenty.

Wskazane zadania wykonaj na podstawie barwnego materiału źródłowego. Barwną mapę szczegółową materiał źródłowy do zadań od 218 – 224 zamieszczono na stronie II załącznika.

Zadanie 218. (NR16)
Na zdjęciu przedstawiono panoramę Sandomierza.

Zaznacz poprawne dokończenie zdania.
Wisła na odcinku przedstawionym na fotografii płynie w kierunku:
A. NW.
B. NE.
C. SW.
D. SE.

Zadanie 219. (NR16)
Rowerzysta ze skrzyżowania dróg w miejscowości Różki (C2) jedzie na północny zachód drogą asfaltową do mostu na rzece Koprzywiance (C2) ze średnią prędkością 250 metrów na minutę.
Zaznacz poprawne dokończenie zdania.
Rowerzysta pokonał ten odcinek drogi w czasie około
A. 9 minut.
B. 18 minut.
C. 27 minut.
D. 36 minut.

Zadanie 220. (NR16)
Uzupełnij tabelę. Na podstawie mapy wpisz nazwę formy rolniczego użytkowania ziemi, która dominuje na każdym z podanych obszarów.

Zadanie 221. (NR16)
Zadanie wykonaj na podstawie barwnej mapy szczegółowej (strona II barwnego materiału źródłowego), zdjęcia satelitarnego przedstawiającego okolice Sandomierza podczas powodzi w 2010 roku (strona III barwnego materiału źródłowego) i opisu tego wydarzenia.

W maju 2010 roku w południowej Polsce wystąpiły obfite opady deszczu, na skutek których podniósł się stan wody w dorzeczu Wisły. W Sandomierzu 17 maja Wisła przekroczyła stan ostrzegawczy. Rano 19 maja rzeka osiągnęła stan 842 cm. Pomimo pracy straży pożarnej i miejscowej ludności wał na południowy zachód od Zarzekowic nie wytrzymał naporu wody i pękł. Na kilka dni woda zalała większość prawobrzeżnej części Sandomierza. W następnych dniach trwała walka o utrzymanie wału przy hucie szkła. 22 maja do akcji ratunkowej włączono nurków, którzy przez cały dzień rozkładali pod wodą geowłókninę w celu uszczelnienia nasiąkniętych wałów, co zakończyło się sukcesem i uratowało hutę. Dopiero 24 maja Wisła obniżyła się do poziomu stanu alarmowego.
Na podstawie: swietokrzyskie.regiopedia.pl

a) Na zdjęciu satelitarnym, wykonanym 22 maja 2010 roku, tereny zalane mają jasną barwę. Literami A i B oznaczono dwa wybrane obszary, które nie zostały zalane podczas opisanej powodzi.
Na podstawie barwnej mapy szczegółowej, zdjęcia satelitarnego i opisu uzasadnij, dlaczego każdy z obszarów A i B nie uległ zalaniu.

b) Podczas powodzi został zalany obszar o powierzchni 11 km2.
Oblicz powierzchnię, którą zajmuje ten obszar na barwnej mapie szczegółowej. Wynik zaokrąglij do dziesiętnej części cm2. Zapisz

Zadanie 222. (NR16)
Jezioro Tarnobrzeskie (B5) powstało w wyniku zalania wyrobiska po eksploatacji surowca chemicznego, którego wydobycie w Polsce ze złóż rodzimych w ostatnim dwudziestoleciu znacznie zmalało.
Podaj nazwę surowca chemicznego wydobywanego w przeszłości w pobliżu Tarnobrzega oraz inny sposób pozyskiwania tego surowca obecnie w Polsce.

Zadanie 223. (NR16)
Uzasadnij dwoma argumentami, że usytuowanie Jeziora Tarnobrzeskiego sprzyja rozwojowi funkcji rekreacyjnej tego zbiornika wodnego.

Zadanie 224. (NR16)
Zadanie wykonaj na podstawie fotografii przedstawiającej formę rzeźby utworzoną w lessach (strona III barwnego materiału źródłowego) oraz poziomicowego rysunku rzeźby na barwnej mapie szczegółowej.

a) Obszar, dla którego charakterystyczną cechą rzeźby jest występowanie formy takiej jak na fotografii, przedstawiono na mapie w polu
A. C5.
B. D5.
C. F1.
D. F2.

b) Dokończ zdanie – wybierz i zaznacz odpowiedź A albo B oraz jej uzasadnienie spośród odpowiedzi 1.–3.

Na fotografii przedstawiono:

c) Poniższe opisy odnoszą się do wybranych skał osadowych.

Zaznacz literę, którą oznaczono opis lessu.
A. Skała złożona z niezwiązanych spoiwem ziaren mineralnych, głównie kwarcu, o średnicy od 0,1 do 2 mm. Na skutek procesu diagenezy może przekształcić się w skałę zwięzłą.

B. Skała pochodzenia eolicznego. Przeważa w niej pył złożony przede wszystkim z drobnych ziaren kwarcu z domieszką węglanu wapnia i iłu.

C. Skała złożona ze składników różnych frakcji. Zawiera minerały ilaste, pył i piasek, a czasem również większe okruchy i otoczaki.

D. Bardzo drobnoziarnista skała złożona głównie z minerałów ilastych. Po nasiąknięciu wodą charakteryzuje się wysoką plastycznością.

Wskazane zadania wykonaj na podstawie barwnego materiału źródłowego. Barwną mapę szczegółową − materiał źródłowy do zadań od 225 do 228 − zamieszczono na stronie I załącznika.

Zadanie 225. (NR17)
Na zdjęciu lotniczym przedstawiono obiekty infrastruktury położone w pobliżu szczytu Wielkiej Sowy (F6). Literą X oznaczono odcinek szlaków turystycznych. Strzałką oznaczono kierunek cienia rzucanego przez wieżę widokową w momencie wykonania fotografii.

b) Na stoku Wielkiej Sowy zlokalizowano wyciąg narciarski.
Dokończ zdanie – wybierz i zaznacz odpowiedź A albo B oraz jej uzasadnienie spośród odpowiedzi 1–4.
Stok Wielkiej Sowy położony w polu F5, w porównaniu ze stokiem w polu E6, ma warunki do funkcjonowania wyciągu narciarskiego

c) Oblicz średni spadek terenu wzdłuż wyciągu narciarskiego na Wielką Sowę. Przyjmij,że długość w terenie tego wyciągu wynosi 1465 m, a górna stacja jest położona na wysokości 1010 m n.p.m. Wynik podaj w %. Zapisz obliczenia.

Zadanie 226. (NR17)
Podaj dwie przyrodnicze cechy doliny Młynówki na odcinku od gospodarstwa agroturystycznego Biała Sowa (C3) do ujścia tej rzeki do Jeziora Bystrzyckiego (B2).

Zadanie 227. (NR17)
Uzasadnij, podając po dwa argumenty, że obszar przedstawiony na mapie w polu F7 różni się od obszaru przedstawionego w polu D7 pod względem cech środowiska przyrodniczego i zagospodarowania.

Zadanie 228. (NR17)
Podaj nazwy własne dwóch obiektów, które reprezentują różne formy ochrony przyrody i znajdują się na obszarze położonym na północ od równoleżnika 50o43′N.

Zadania od 229 do 235 wykonaj korzystając  barwnej mapy szczegółowej fragmentu Wyżyny Krakowsko – Częstochowskiej.

Zadanie 229. (NR18)
W jednym z punktów, znajdującym się na obszarze przedstawionym na mapie, Słońce góruje w dniu równonocy na wysokości 39°55′ oraz o 78 minut i 40 sekund wcześniej niż nad południkiem Greenwich.
Wykonaj obliczenia i podaj współrzędne geograficzne tego punktu. Zapisz obliczenia.

Zadanie 230. (NR18)
Podaj trzy walory przyrodnicze rezerwatu krajobrazowego Dolina Mnikowska (F2/3).

Zadanie 231. (NR18)
Przedstawiony na mapie odcinek autostrady A4 przebiega przez Tenczyński Park Krajobrazowy.
Wymień dwa przykłady przekształceń środowiska przyrodniczego dokonanych w wyniku budowy autostrady A4 na obszarze Tenczyńskiego Parku Krajobrazowego w polu CD1.

Zadanie 232. (NR18)
Zadanie wykonaj na podstawie poniższego tekstu o ostańcach skalnych występujących na obszarze przedstawionym na barwnej mapie szczegółowej.
Wśród geomorfologów istniały dwa poglądy na powstanie ostańców skalnych na Wyżynie Krakowsko-Częstochowskiej. Według pierwszego ostańce to mogoty powstałe w warunkach gorącego i wilgotnego klimatu, a zgodnie z drugim − twardziele, będące efektem różnej odporności na procesy wietrzeniowe i erozyjne wapieni budujących jej obszar.

Nowe badania geologiczne pozwalają na stwierdzenie, iż geneza ostańców skalnych na tej wyżynie jest bardziej złożona. W świetle tych danych współczesna morfologia wapiennych ostańców jest efektem zróżnicowania osadów węglanowych w górnojurajskim zbiorniku morskim oraz występowania późniejszych procesów: ruchów tektonicznych, krasowienia, wietrzenia mechanicznego i ruchów masowych.

Na podstawie: A. Tyc, Relikty krasu podziemnego we współczesnej morfologii ostańców Wyżyny Krakowsko-Częstochowskiej, Kraków 2005.

Dokończ zdanie. Wybierz i zaznacz odpowiedź A, B albo C oraz jej uzasadnienie spośród odpowiedzi 1–3.

Do powstania ostańców skalnych, których występowaniem charakteryzuje się

Zadanie 233. (NR18)
Zadanie wykonaj na podstawie mapy geologicznej okolic Krakowa (strona III barwnego materiału źródłowego), na której zaznaczono zieloną linią zasięg obszaru przedstawionego na barwnej mapie szczegółowej.

Oceń, czy poniższe informacje są prawdziwe. Zaznacz P, jeśli informacja jest prawdziwa, albo F – jeśli jest fałszywa.

Zadanie 234. (NR18)
Zadanie wykonaj na podstawie barwnej mapy szczegółowej oraz fotografii (zamieszczonej na stronie III barwnego materiału źródłowego), na której przedstawiono panoramę czynnej kopalni porfiru „Zalas”, położonej w polu B1 tej mapy.

Zaznacz dwie prawdziwe informacje odnoszące się do funkcjonowania kopalni „Zalas”.
A. Większość urwisk skalnych wyrobiska widocznych na fotografii ma ekspozycję SSE.
B. Wkopalni„Zalas”podczaseksploatacjisurowcastosujesięmetodęgłębinową.
C. Terasowanie zbocza wyrobiska stosuje się m.in. w celu ograniczenia procesów stokowych oraz aby umożliwić transport wydobytego surowca.
D. Układ sieci komunikacyjnej w polu B1 mapy świadczy o tym, że do przewozu wydobytego surowca wykorzystuje się transport samochodowy oraz transport kolejowy.
E. Porfir z kopalni „Zalas” jest najważniejszym surowcem dla zakładów przemysłu ceramicznego i cementowo-wapienniczego, zlokalizowanych w południowej Polsce.

Zadanie 235. (NR18)
Kopalnia porfiru „Zalas” zajmuje w terenie powierzchnię 0,75 km2.
Oblicz powierzchnię, którą kopalnia zajmuje na mapie. Wynik podaj w cm2. Zapisz obliczenia.j (strona II barwnego materiału źródłowego).