Zadania maturalne z Geografii
Temat: Gospodarka Polski
Zadania pochodzą z oficjalnych arkuszy maturalnych CKE, które służyły przeprowadzaniu majowych egzaminów. Czteroznakowy kod zapisany przy każdym zadaniu wskazuje na jego pochodzenie: S/N – „stara”/”nowa” formuła; P/R – poziom podstawowy/rozszerzony; np. 08 – rok 2008.
Zbiór zadań maturalnych w formie arkuszy, możesz pobrać >> TUTAJ <<.
Zadanie 1. (SP05)
Podaj po jednym przykładzie ograniczeń gospodarki człowieka i ruchu turystycznego w parkach narodowych.
Ograniczenia gospodarki ……………………………………………………………………………………………….
Ograniczenia w ruchu turystycznym ……………………………………………………………………………….
– ograniczenie wyrębu lasu,
– zakaz lokalizowania inwestycji
szkodliwych dla środowiska,
Ograniczenia w ruchu
turystycznym
– obowiązek poruszania się tylko
po znakowanych szlakach
turystycznych,
– możliwość wejścia na teren
niektórych obszarów tylko w
towarzystwie przewodnika lub
pracownika parku narodowego.
Zadanie 2. (SP06)
Przeczytaj następujący tekst.
W Polsce wytwarza się rocznie około 1,4 mln ton odpadów z tworzyw sztucznych. W Niewiadowie koło Tomaszowa Mazowieckiego zostało zainstalowane urządzenie, które przerabia niesegregowane odpady plastikowe na benzynę i olej napędowy. Jest ono w stanie wyprodukować w ciągu godziny nawet 500 litrów paliwa. Urządzeniem tym, wyprodukowanym przez firmę Technologie Ekologiczne, interesują się m.in. Niemcy, Irlandczycy oraz Chińczycy. Czesi już kupili od nas takie urządzenie.
Niesegregowane odpady z tworzyw sztucznych ładowane są do reaktora katalicznego, w którym topią się pod wpływem wysokiej temperatury (400°C). Paliwo odbierane jest przez dwie rafinerie z Jasła i Jedlicza, w których jest ono destylowane i rozdzielane na benzynę (18%) oraz olej napędowy (47%). Urządzenie przerabia 360 ton śmieci miesięcznie. Do Niewiadowa trafiają odpadki, m.in. z Górnego Śląska, Łodzi i Warszawy. Z odpadków tych powstaje 220 ton paliw płynnych miesięcznie. Wkrótce w Polsce zostanie uruchomionych kolejnych osiem takich urządzeń. Pracę przy nich znajdzie 80 osób.
Podaj cztery korzyści (ekologiczne i społeczno–ekonomiczne), które przyniosła inwestycja opisana w powyższym tekście.
2. Pozyskanie nowego źródła paliw – oleju i benzyny.
3. Zyski finansowe ze sprzedaży technologii.
4. Powstanie nowych miejsc pracy.
Zadanie 3. (SP06)
Polacy obecnie emigrują głównie do wysoko rozwiniętych krajów Europy Zachodniej. Wiele krajów Unii Europejskiej otworzyło swoje rynki pracy dla Polaków po przystąpieniu Polski do Wspólnoty.
Podaj trzy przyczyny otwierania przez te kraje rynków pracy dla Polaków.
2. Ludność krajów UE starzeje się demograficznie, rządy tych krajów są
zainteresowane napływem młodych ludzi.
3. Polacy w odróżnieniu od emigrantów z Azji i Afryki reprezentują ludność tej
samej strefy kulturowej co pozostałe kraje UE.
Zadanie 4. (SP07)
Na początku lat 90. podjęto decyzję o zaprzestaniu budowy elektrowni atomowej nad Jeziorem Żarnowieckim. W związku z tym produkcja energii elektrycznej w Polsce nadal w 97% pochodzi ze spalania węgla.
Uruchomienie elektrowni atomowej w naszym kraju mogłoby przynieść Polsce korzyści np. ekologiczne, ekonomiczne. Uzasadnij to stwierdzenie, podając trzy argumenty.
węgli.
2. Koszty produkcji energii elektrycznej w elektrowniach jądrowych są niższe
w porównaniu z elektrowniami węglowymi.
3. Uniezależnienie energetyki od dominacji jednego surowca (zdywersyfikowanie
źródeł energii).
Zadanie 5. (SP07)
Poniższy tekst źródłowy ilustruje zjawisko zwiększania się ilości odpadów na wysypiskach.
Już ponad połowę śmieci na wysypiskach stanowią opakowania. Ich producenci czują się w Polsce zwolnieni z jakiejkolwiek odpowiedzialności. Od lat skutecznie blokują wprowadzenie zapisów do ustawy o odpadach.
Dwie fabryki, spośród działających w Polsce, wyprodukowały w minionym roku ponad miliard aluminiowych puszek. Produkcja opakowań aluminiowych rośnie co roku w Polsce o kilka, a nawet kilkanaście procent. W Europie niewiele jest krajów, w których byłby możliwy tak duży wzrost produkcji bez systemu odbioru i przetwarzania zużytych opakowań.
Z legislacyjnego polskiego „raju śmieciowego” korzystają również wytwórcy wzmacnianych aluminium i plastikiem kartoników do napojów (produkuje je już ponad 140 linii). Na śmietniska każdego roku trafia ponad 1,5 mld plastikowych kubków do jogurtu, o 40-70% rośnie produkcja naczyń jednorazowych i plastikowych butelek (nierozkładalnych przez kilkaset lat). Wytwarzamy ponad milion ton szklanych opakowań rocznie, ale odzyskujemy zaledwie 20-30 tys. ton (w Europie 70-80%, w Szwajcarii 95%). Z około 1,7 mln ton papieru wyprodukowanego w 1998 roku aż połowę stanowiła tektura opakowaniowa, wyjątkowo łatwa w przetworzeniu, jeśli trafi z powrotem do papierni.
Doświadczenia rozwiniętych krajów pokazują, że sytuacji nie zmienią ani spalarnie (emitujące groźne dioksyny), ani przeznaczanie kolejnych obszarów na gigantyczne wysypiska.
Na podstawie: „Wprost”, 16.04.2000 r.
Na podstawie tekstu i własnej wiedzy zaproponuj cztery działania np. prawne, ekonomiczne lub edukacyjne, które pozwoliłyby ograniczyć liczbę opakowań wyrzucanych na wysypiska.
(np. segregowania odpadów, rezygnacji z kupowania naczyń jednorazowych).
2. Usprawnienie systemu odbioru i wtórnego przetwarzania opakowań
(recyklingu).
3. Zmuszenie (prawne lub ekonomiczne) producentów do wytwarzania opakowań
łatwych w recyklingu i utylizacji.
4. Narzucenie producentom opakowań konieczności ich utylizacji.
Zadanie 6. (SP07)
Wymień dwie zmiany, które dokonują się w przemyśle Polski w wyniku procesu restrukturyzacji.
nowoczesnych zakładów przemysłowych).
2. Zmiana struktury wielkościowej zakładów przemysłowych (upadek
„gigantów”, wzrost udziału małych zakładów).
Zadanie 7. (SP08)
Zdania odnoszą do przemian, które zaszły w przemyśle Polski od początku lat 90. XX wieku do czasów obecnych. Wpisz obok każdego zdania literę P, jeśli zdanie jest prawdziwe lub literę F, gdy zdanie jest fałszywe.
1.Udział zatrudnionych w prywatnym sektorze przemysłu wzrósł.
2.Efektywność wykorzystania surowców w przemyśle zmalała.
3.Liczba zakładów przemysłowych o małej i średniej wielkości wzrosła.
4.Wydajność pracy w przemyśle wzrosła.
F
P
P
Zadanie 8. (SP08)
Na mapie zaznaczono wybrane parki narodowe w Polsce.
Spośród zaznaczonych na mapie parków narodowych Polski wybierz i zapisz po dwa przykłady tych, które charakteryzują się podanymi cechami.
- Osobliwością każdego z parków są formy krasowe, malownicza dolina rzeki, endemiczne gatunki roślin.
Parki: ………………………………………………………….., …………………………………………………………..
- Do najważniejszych walorów parków należą rozległe obszary podmokłe, bagna i torfowiska, stanowiące siedlisko dla ptactwa wodnego.
Parki: ………………………………………………………….., …………………………………………………………..
Ujście Warty, Biebrzański
Zadanie 9. (SP09)
Wpisz w odpowiednie miejsca tabeli nazwy parków narodowych wybrane z poniższych.
Poleski, Gór Stołowych, Słowiński, Ojcowski
Ujście Warty, Biebrzański
Zadanie 10. (SP09)
Podaj dwa pozytywne i dwa negatywne skutki społeczno-ekonomiczne restrukturyzacji surowcowych okręgów przemysłowych w Polsce.
Pozytywne skutki społeczno-ekonomiczne:
- ………………………………………………………………………………………………………………………………..
- ………………………………………………………………………………………………………………………………..Negatywne skutki społeczno-ekonomiczne:
- …………………………………………………………………………………………………………………………………
- …………………………………………………………………………………………………………………………………
● Obniżenie kosztów produkcji w zrestrukturyzowanych przedsiębiorstwach.
● Wzrost konkurencyjności i efektywności zmodernizowanych zakładów przemysłowych.
Skutki negatywne:
● Ponoszenie kosztów związanych z modernizacją zakładów przemysłowych.
● Wzrost bezrobocia w początkowej fazie restrukturyzacji.
Zadanie 11. (SP10)
Na mapie przedstawiono wartości PKB na 1 mieszkańca w 2007 roku oraz średni wzrost gospodarczy w przeliczeniu na rok w latach 1995–2005.
a) podstawie mapy wymień po dwa województwa charakteryzujące się podanymi w tabeli cechami.
b) odaj dwie konsekwencje zróżnicowania wartości PKB na 1 mieszkańca między województwami Polski.
c) Podaj dwie cechy wschodnich województw Polski, które mogą sprzyjać podejmowaniu działalności gospodarczej przez zagranicznych inwestorów.
• województwa o najwyższym wskaźniku PKB na 1 mieszkańca: mazowieckie, śląskie
• województwa o najniższym średnim wzroście gospodarczym: opolskie, lubelskie
b)
• zróżnicowanie poziomu życia ludności
• migracje ludności głównie ze wschodnich województw
c)
• duże zasoby siły roboczej
• bliskość wschodnich rynków zbytu
Zadanie 12. (SP10)
Na zdjęciach przedstawiono charakterystyczne atrakcje turystyczne wybranych regionów Polski. Poniżej na mapie konturowej zaznaczono położenie wybranych atrakcji turystycznych Polski, w tym obiektów przedstawionych na fotografiach.
Przyporządkuj obiekty przedstawione na fotografiach do regionów wymienionych w tabeli. Wpisz literę, którą na mapie oznaczono położenie tych obiektów.
| Region Polski | Obiekt (numer fotografii) | Miejsce występowania (litera na mapie) |
| Kujawy | ||
| Wyżyna Kielecko-Sandomierska | ||
| Żuławy Wiślane |
Wyżyna Kielecko-Sandomierska – 1, E
Żuławy Wiślane – 3, C
Zadanie 13. (SP11)
Na mapie przedstawiono wielkość emisji SO2 w 2007 r. z zakładów szczególnie uciążliwych.
Wykonaj polecenia na podstawie mapy i własnej wiedzy.
a) Wymień nazwy czterech województw o najwyższych wskaźnikach emisji SO2.
b) Wyjaśnij, dlaczego najwięcej elektrowni cieplnych zlokalizowano w województwie oznaczonym na mapie literą A.
W tym województwie zlokalizowano najwięcej elektrowni cieplnych ze względu
na występowanie złóż węgla kamiennego.
Zadanie 14. (SP11)
Badania geologiczne wykazały występowanie w Polsce dużych zasobów wód geotermalnych. Podaj dwa argumenty za zwiększeniem udziału energii pozyskiwanej z tego źródła.
w ciepłowniach konwencjonalnych emitujących dużą ilość gazów i pyłów do atmosfery.
• Ogrzewanie budynków energią geotermalną przyczynia się do ograniczenia eksploatacji
nieodnawialnych źródeł energii.
Zadanie 15. (SP11)
Na wykresie przedstawiono użytkowanie ziemi w Polsce w latach 1970–2006.
Na podstawie: Świat w liczbach 2008/2009, WSiP, Warszawa 2008
a) W 2006 r. grunty orne zajmowały 40%, a sady 1% powierzchni Polski. Podaj odsetek powierzchni kraju zajmowanej przez użytki zielone.
b) Podaj trzy przyczyny zmian w użytkowaniu ziemi w Polsce w latach 1990–2006.
• zalesianie użytków rolnych o niewielkiej przydatności dla rolnictwa
• zajmowanie użytków rolnych pod zabudowę mieszkalną (zwłaszcza w pobliżu miast)
• likwidacja państwowych gospodarstw rolnych
Zadanie 17. (SP11)
Na mapie konturowej zaznaczono numerami 1–5 położenie wybranych obiektów wpisanych na Listę Światowego Dziedzictwa UNESCO. Trzy z nich przedstawiono na fotografiach.
Uzupełnij tabelę, wpisując nazwę miasta, w którym znajduje się obiekt przedstawiony na fotografii, oraz numer, którym na mapie oznaczono jego położenie.
| Fotografia | Miasto | Numer na mapie |
| A | ||
| B | ||
| C |
Zadanie 18. (SP12)
Poniżej przedstawiono schematyczny układ sieci komunikacyjnej jednej z miejscowości na południu Polski w latach 70. XX w., 80. XX w. i pierwszym dziesięcioleciu XXI w.
Podaj trzy korzyści dla mieszkańców tej miejscowości związane z przedstawionymi na rysunkach zmianami sieci komunikacyjnej od lat 70. XX w.
poza jej granice
– zmniejszenie zanieczyszczenia powietrza i obniżenie poziomu hałasu w miejscowości
dzięki przeniesieniu tranzytu poza jej granice
– mniejsze zniszczenie dróg w miejscowości związane z przeniesieniem ruchu tranzytowego
poza jej granice
Zadanie 19. (SP12)
Podaj cztery korzyści gospodarcze i/lub społeczne wynikające dla Polski z członkostwa naszego kraju w Unii Europejskiej.
– polscy pracownicy mają łatwiejszy dostęp do rynków pracy w Europie Zachodniej
– pozyskiwanie środków finansowych dla rolników w ramach wspólnej polityki rolnej
i dofinansowanie różnych projektów, np. edukacyjnych
– łatwość podróżowania, co sprzyja wymianie turystycznej
Zadanie 20. (SP12)
Na mapie zaznaczono literami od A do H położenie wybranych parków narodowych w Polsce.
Rozpoznaj parki narodowe na podstawie charakterystycznych elementów ich środowiska przyrodniczego. Wpisz do tabeli nazwy tych parków oraz litery, którymi oznaczono ich położenie na mapie.
| Lp. | Charakterystyczne elementy środowiska przyrodniczego parku narodowego | Nazwa parku narodowego | Litera na mapie |
| 1 | – ostańce krasowe wyrzeźbione w wapieniach, np. Maczuga Herkulesa – jaskinie | ||
| 2 | – skały fliszowe– połoniny powyżej górnej granicy lasu | ||
| 3 | – wydmy ruchome – jeziora przybrzeżne |
2. Bieszczadzki – H
3. Słowiński – B
Zadanie 21. (SP13)
Gospodarka Polski wskutek transformacji rozpoczętej na początku lat 90. XX w. przeszła przemianę od gospodarki centralnie planowanej do rynkowej.
Wymień trzy zmiany, które wystąpiły w strukturze zatrudnienia w Polsce w wyniku transformacji gospodarczej.
– wzrost zatrudnienia w sektorze prywatnym
– wzrost zatrudnienia w małych firmach
Zadanie 22. (SP13)
W XX w. doszło do zniszczenia lasów iglastych regla górnego w Górach Izerskich i Karkonoszach. Obecnie próbuje się przywrócić lasy do pierwotnego stanu, ale proces ten potrwa jeszcze wiele lat.
Zaznacz główną przyczynę zniszczenia lasów iglastych w Górach Izerskich i Karkonoszach.
- Wycinanie lasów pod osadnictwo i budowę dróg.
- Nadmierny wyrąb drzew z powodu rozwoju gospodarki rolnej.
- Dynamiczny rozwój budownictwa turystycznego na stokach gór.
- Duża emisja SO2 i tlenków azotu przez przemysł na pograniczu Polski.
Zadanie 23. (SP13)
Na wykresach przedstawiono udział głównych źródeł energii służących do zasilania sieci cieplnej w Szwecji i w Polsce w 2009 roku.
a) Na podstawie wykresów sformułuj dwa wnioski dotyczące różnic w strukturze źródeł energii wykorzystywanych do zasilania sieci cieplnej w Szwecji i w Polsce.
b) Wymień dwie ekologiczne korzyści, jakie odniosłaby Polska dzięki zmianie struktury źródeł energii wykorzystywanych do zasilania sieci cieplnej na strukturę zbliżoną do występującej w Szwecji.
– w Szwecji większy udział mają źródła energii odnawialnej
– w Polsce dominuje źródło nieodnawialne (węgiel)
b)
– zmniejszenie ilości odpadów na wysypiskach śmieci i hałdach
– oszczędzanie nieodnawialnych zasobów węgla
Zadanie 24. (SP14)
W tabeli przedstawiono strukturę zatrudnienia według rodzajów działalności w wybranych województwach Polski oraz wartość PKB na 1 mieszkańca w tych województwach w 2010 roku.
| Województwo | Struktura zatrudnienia według rodzajów działalności w % pracujących ogółem | PKB na
1 mieszkańca w zł |
||
| Rolnictwo, leśnictwo, rybactwo | Przemysł i budownictwo | Usługi | ||
| 2,9 | 38,0 | 59,1 | 39 677 | |
| 11,4 | 22,3 | 66,3 | 60 359 | |
| 28,2 | 20,9 | 50,9 | 25 079 | |
Na podstawie: Regiony Polski, Warszawa 2010, 2012.
Uzupełnij tabelę nazwami województw. Dobierz je z podanych poniżej.
– mazowieckie
– śląskie
– lubelskie
Zadanie 25. (SP14)
Na podstawie informacji zawartych w tabeli w zadaniu 22. sformułuj wniosek dotyczący wielkości PKB na 1 mieszkańca i udziału pracujących w III sektorze gospodarki w podanych województwach.
w sektorze III jest także wyższy.
Zadanie 26. (SP14)
Poniżej wymieniono główne przyczyny niedoborów wody w Polsce.
- Stosunkowo niskie, zwłaszcza w pasie środkowej Polski, roczne sumy opadów atmosferycznych.
- Duża zmienność opadów atmosferycznych w roku. Roczne sumy opadów mogą być od 40 do 50% mniejsze (lub większe) od średniej wieloletniej.
- Bardzo małe zasoby wód powierzchniowych przy znacznym ich zanieczyszczeniu i niskiej zdolności magazynowania wody w zbiornikach retencyjnych.
Na podstawie dostarczonych informacji podaj trzy działania, które należy podejmować, aby ograniczyć niedobory wody w Polsce.
– budowa zbiorników retencyjnych do zaopatrywania gospodarki w wodę, np. rolnictwa
– zakładanie wodomierzy lub używanie wodooszczędnego sprzętu AGD w gospodarstwach
domowych
Zadanie 27. (SP14)
Na wykresie przedstawiono zmiany w wielkości wydobycia węgla kamiennego w Polsce w mln ton w latach 1950–2009.
Na podstawie: J. Kądziołka, K. Kocimowski, E. Wołonciej, Świat w liczbach 2013, Warszawa 2013.
Podaj dwie przyczyny zmiany w wielkości wydobycia węgla kamiennego w Polsce po 1980 roku.
– odchodzenie od węgla na rzecz innych surowców energetycznych
Zadanie 28. (SP14)
Na fotografiach przedstawiono obiekty o dużych walorach historycznych i turystycznych, charakterystyczne dla stolic wybranych województw w Polsce.
Uzupełnij tabelę. Wpisz nazwę miasta, w którym znajduje się obiekt przedstawiony na fotografii, oraz nazwę województwa, na terenie którego jest on położony. Nazwy miast dobierz z podanych.
Warszawa Poznań Kraków Gdańsk Szczecin
| Obiekt (numer fotografii) | Miasto | Województwo |
| 1 | ||
| 2 | ||
| 3 |
2. Kraków, małopolskie
3. Warszawa, mazowieckie
Zadanie 29. (SP14)
Na mapie zaznaczono wybrane parki narodowe w Polsce.
Na podstawie: Atlas geograficzny Polski, Warszawa 2007.
a) Zaznacz cechę środowiska przyrodniczego, która jest charakterystyczna dla każdego z parków narodowych oznaczonych literami A, B, C.
- Obszary pierwotnej puszczy.
- Krajobraz polodowcowy z jeziorami rynnowymi.
- Lasy porastające wydmy śródlądowe.
- Tereny podmokłe w pradolinie.
b) Wymień, spośród zaznaczonych na mapie, nazwy dwóch parków narodowych położonych na obszarze gór. Podaj litery, którymi oznaczono ich położenie.
| Nazwa parku narodowego | Położenie parku (wpisz literę) |
Karkonoski – D
Gór Stołowych – E
Tatrzański – F
Pieniński – G
Bieszczadzki – H
Zadanie 30. (SP15)
Wykonaj, korzystając z poniższych wykresów, na których przedstawiono strukturę źródeł energii wykorzystywanej w wybranych latach do produkcji energii elektrycznej w Polsce oraz w 27 krajach (ogółem) należących w 2010 r. do Unii Europejskiej.
Zadanie 31. (SP15)
a) Podaj dwie różnice między strukturą źródeł energii wykorzystywanych w produkcji energii elektrycznej w Polsce w 2010 roku a strukturą źródeł energii krajów Unii Europejskiej w tym samym roku.
b) Uzasadnij, podając dwa argumenty, że struktura źródeł energii wykorzystywanych do produkcji energii elektrycznej w krajach Unii Europejskiej i w Polsce w 2010 roku w porównaniu ze strukturą w 1995 roku jest korzystniejsza dla stanu środowiska przyrodniczego.
− W Polsce w produkcji energii nie wykorzystuje się uranu, którego udział w strukturze
źródeł energii krajów UE jest znaczący.
− W Polsce w produkcji energii jest mniejszy udział źródeł odnawialnych.
b)
− Zmniejszył się udział węgla kamiennego i brunatnego, których wydobycie oraz spalanie
jest najbardziej szkodliwe dla środowiska przyrodniczego.
− Zwiększył się udział źródeł odnawialnych, które są najmniej szkodliwe dla środowiska
przyrodniczego.
Zadanie 32. (SP16)
Na mapie przedstawiono rozmieszczenie wybranych parków narodowych w Polsce.
Na podstawie: Atlas geograficzny Polski, Warszawa 2003.
W tabeli podano nazwy wybranych parków narodowych.
a) Uzupełnij tabelę nazwą województwa, na terenie którego dany park narodowy się znajduje, oraz wpisz numer oznaczający położenie parku na mapie.
b) Dobierz spośród podanych po jednym z walorów przyrodniczych, charakterystycznych dla danego parku narodowego. Wpisz do tabeli właściwą literę.
A. ruchome wydmy B. kotły polodowcowe C. brzeg klifowy D. połoniny
| Nazwa parku narodowego | Nazwa województwa | Położenie parku na mapie
(wpisz numer) |
Walor przyrodniczy
(wpisz literę) |
| Karkonoski PN | ………………………………………….. | ……………….. | ……………….. |
| Woliński PN | ………………………………………….. | ……………….. | ……………….. |
Woliński – zachodniopomorskie – 2
Karkonoski – B
Woliński – C
Zadanie 33. (SP16)
Poniższe informacje odnoszą się do zespołów miejskich położonych w Polsce.
Oceń, czy poniższe informacje są prawdziwe. Zaznacz P, jeśli informacja jest prawdziwa, albo F ‒ jeśli jest fałszywa.
| Przykładem konurbacji w Polsce jest zespół miast portowych: Gdańsk, Gdynia, Sopot. | P | F |
| Katowice są położone na obszarze aglomeracji monocentrycznej. | P | F |
| Miasta wchodzące w skład konurbacji pełnią różne funkcje, a poszczególne miasta łączy rozbudowana sieć komunikacyjna. | P | F |
Zadanie 34. (SP16)
Na diagramach przedstawiono udział głównych gałęzi i branż w produkcji przemysłu w Polsce w latach 1990 i 2011.
Na podstawie: Rocznik Statystyczny RP 1991, Warszawa 1991; Rocznik Statystyczny RP 2012, Warszawa 2012.
Wyjaśnij, dlaczego nastąpiły zmiany w udziale przemysłu metalurgicznego i przemysłu lekkiego w produkcji przemysłu po 1990 roku.
Przemysł metalurgiczny: ………………………………………………………………………………………………………..
Przemysł lekki: …………………………………………………………………………………………………………….
Spadek udziału jest skutkiem zamykania w Polsce zakładów przemysłowych z powodu zmniejszenia zapotrzebowania na wyroby przemysłu surowcochłonnego oraz niższych cen wyrobów metalurgicznych na rynkach zewnętrznych.
Przemysł lekki:
Spadek udziału tego przemysłu wynika ze zmniejszenia eksportu wyrobów włókienniczych i odzieżowych oraz wzrostu konkurencyjności tanich towarów importowanych, produkowanych głównie w Azji Wschodniej.
Zadanie 35. (SP16)
Zaznacz dwie cechy przyrodnicze, które są charakterystyczne dla obszarów o zasiewach buraka cukrowego powyżej średniej krajowej i sprzyjają uprawie tej rośliny.
- Występowanie czarnoziemów, czarnych ziem i gleb brunatnych.
- Średnia temperatura lipca powyżej 20 °C.
- Wysokie opady atmosferyczne w okresie wegetacji.
- Długi okres wegetacyjny w granicach 200–220 dni.
- Brak przymrozków w okresie zimowym.
Zadanie 36. (SP16)
Podaj dwa przykłady pozytywnego i dwa przykłady negatywnego wpływu turystyki rozwiniętej w Polsce nad Morzem Bałtyckim na gospodarkę tego regionu.
– Powstawanie nowych miejsc pracy w usługach.
– Rozbudowa infrastruktury technicznej zwiększającej również komfort życia mieszkańców obszarów turystycznych.
Negatywny:
– Turystyka nie zapewnia stałych dochodów z powodu przewagi ofert pracy sezonowej.
– Wzrost popytu na żywność w sezonie letnim, co skutkuje wyższymi cenami, również dla stałych mieszkańców obszarów turystycznych.
Zadanie 37. (SP17)
Na wykresach przedstawiono strukturę produkcji energii elektrycznej z wybranych odnawialnych źródeł energii w Unii Europejskiej ogółem oraz w Polsce w okresie 2010−2012.
Na podstawie wykresu podaj jedno podobieństwo i jedną różnicę w strukturze produkcji energii elektrycznej z odnawialnych źródeł energii w Unii Europejskiej ogółem i w Polsce w okresie 2010−2012.
– Zarówno w Polsce, jak i w krajach UE ogółem, zmniejszył się udział energii elektrycznej wytworzonej w elektrowniach wodnych.
– Zarówno w Polsce, jak i w krajach UE ogółem, zwiększył się udział energii elektrycznej wytworzonej w elektrowniach wiatrowych.
Różnica:
– W krajach UE ogółem największy udział wśród odnawialnych źródeł energii miała energia wody, a w Polsce biopaliwa stałe
Zadanie 38. (SP17)
Na fotografiach oznaczonych literami A−D przedstawiono wybrane obiekty znajdujące się w Polsce wpisane na Listę Światowego Dziedzictwa UNESCO.
Na mapie oznaczono numerami od 1 do 5 wybrane miejscowości w Polsce.
Przyporządkuj obiekty przedstawione na fotografiach miejscowościom, w których te obiekty się znajdują. Uzupełnij tabelę: wpisz obok każdej litery właściwy numer, którym oznaczono miejscowość.
| Oznaczenie literowe fotografii | Numer na mapie |
| A | |
| B | |
| C | |
| D |
Zadanie 39. (SP18)
W tabeli wymieniono po dwa elementy krajobrazu charakterystyczne dla wybranych parków narodowych w Polsce.
Uzupełnij tabelę. Wpisz w każdym wierszu właściwą nazwę parku narodowego, dobraną spośród niżej wymienionych.
Gór Stołowych Karkonoski Ojcowski Słowiński Woliński
| Charakterystyczne elementy krajobrazu | Nazwa parku narodowego |
| − ostańce krasowe − lasy bukowe | |
| − ruchome wydmy
− mierzeja |
|
| − kotły lodowcowe
− kosodrzewina |
|
| − wybrzeże klifowe
− wzgórza morenowe |
Zadanie 40. (SP18)
W tabeli przedstawiono informacje o przewozach ładunków w mln ton różnymi rodzajami transportu w Polsce w latach 2005 i 2014.
| Rodzaj transportu | 2005 r. | 2014 r. |
| kolejowy | 269,6 | 224,3 |
| samochodowy | 1079,8 | 1505,7 |
| rurociągowy | 54,3 | 54,9 |
| morski | 9,4 | 7,0 |
| śródlądowy wodny | 9,6 | 7,6 |
| lotniczy | 0,03 | 0,04 |
Na podstawie: Mały Rocznik Statystyczny Polski 2015, Warszawa 2016.
Podaj, w których dwóch rodzajach transportu odnotowano największy procentowy wzrost przewozów ładunków w 2014 r. w stosunku do roku 2005. Wymień po jednej zalecie przewozu towarów każdym z tych dwóch rodzajów transportu.
Rodzaj transportu: ……………………………………………………………….
Zaleta: ……………………………………………………………………………….
Rodzaj transportu: ………………………………………………………………..
Zaleta: …………………………………………………………………………………
− Umożliwia przewóz towarów „od drzwi do drzwi”.
− Duża dostępność przestrzenna i powszechność.
Transport lotniczy:
− Krótki czas potrzebny na przewóz towarów, szczególnie na dalekie odległości.
− Wysokie bezpieczeństwo przewozu towarów wrażliwych na czas przewozu, wilgoć lub
wstrząsy.
Zadanie 41. (SP18)
Na fotografiach przedstawiono wybrane obiekty turystyczne znajdujące się w Krakowie, Łodzi, Zabrzu i Zamościu.
Uzupełnij tabelę. Wpisz litery, którymi oznaczono obiekty znajdujące się w miastach podanych w tabeli.
| Miasto | Obiekt (wpisz literę) |
| Kraków | |
| Zabrze | |
| Zamość |
Zadanie 42. (SR05)
Sytuacja gospodarcza Polski po roku 1989 ulega zmianom.
a) Wyjaśnij podane niżej terminy, obrazujące sytuację gospodarczą w naszym kraju po 1989 roku:
− restrukturyzacja przemysłu …………………………………………………………………………………………………………………………
− reprywatyzacja …………………………………………………………………………………………………………………………
b) Podaj dwie pozytywne i dwie negatywne konsekwencje restrukturyzacji przemysłu Górnośląskiego Okręgu Przemysłowego.
to daleko idące zmiany
w wielkości i rozmieszczeniu
przedsiębiorstw oraz
przebudowa struktury
gałęziowej, czemu towarzyszy
unowocześnianie procesów
technologicznych.
reprywatyzacja.
– zwrócenie prywatnym
właścicielom mienia przejętego
przez państwo, ogólny proces
powrotu do własności prywatnej.
b)
Konsekwencje restrukturyzacji:
pozytywne, np.:
– tworzenie nowych miejsc
pracy,
– wzrost konkurencyjności
przemysłu,
– tworzenie innowacyjnych
przedsiębiorstw
pobudzających rozwój
regionalny (np. montownia
samochodów w Gliwicach),
– upowszechnianie
nowoczesnych technik,
technologii produkcji
i metod zarządzania,
– wzrost poziomu wiedzy
i kwalifikacji pracowników,
– poprawa stanu środowiska
naturalnego poprzez
likwidację uciążliwych
zakładów oraz
upowszechnianie
proekologicznych
technologii produkcji.
negatywne
– przejściowy wzrost
bezrobocia,
– likwidacja miejsc pracy
w skali przekraczającej
ich tworzenie,
– niedobór funduszy na
naprawę szkód górniczych,
– niewystarczająca
modernizacja infrastruktury
miejskiej,
Zadanie 43. (SR06)
W tabeli przedstawiono obroty w handlu zagranicznym Polski w 2002 roku.
a) Oblicz saldo handlu zagranicznego Polski. Wynik obliczeń wpisz w odpowiednie miejsce w tabeli.
b) Tradycyjnym surowcem eksportowanym przez Polskę jest węgiel kamienny. Zaznacz literę, którą oznaczono kraje należące obecnie, podobnie jak Polska, do eksporterów węgla kamiennego.
Niemcy, Brazylia, Wielka Brytania, Francja
B. Australia, RPA, Stany Zjednoczone, Kanada
C. Wielka Brytania, Ukraina, Francja, Szwecja
D. Ukraina, Wielka Brytania, Argentyna, Zambia
B.
Zadanie 44. (SR06)
a) Do podanych gałęzi lub branż przemysłu (1-3) dobierz głównych czynnik, który decyduje o lokalizacji zakładów przemysłowych (A-D).
b) Z podanych zakładów przemysłowych wypisz dwa o lokalizacji związanej.
Cukrownia z Łapach, Elektrownia „Kozienice”, Kopalnia Węgla Brunatnego w Bełchatowie, Huta Miedzi w Legnicy
Cukrownia w Łapach, Huta Miedzi w Legnicy
Zadanie 45. (SR06)
Wisła jest osią przemysłową Polski. Wzdłuż jej doliny zlokalizowano liczne ośrodki przemysłowe, których przykłady i rozmieszczenie ilustruje załączona mapa.
Uzupełnij tabelkę, wpisując po dwa przykłady ośrodków przemysłowych reprezentujących wskazane w tabeli gałęzie lub branże przemysłu.
Kraków
Warszawa
Przemysł nawozów sztucznych
Puławy
Włocławek
Zadanie 46. (SR06)
Pomimo zlokalizowania nad Wisłą licznych ośrodków przemysłowych, rzeka ta nie odgrywa znaczącej roli w żegludze śródlądowej Polski.
Podaj dwie przyrodnicze przyczyny marginalnego znaczenia Wisły w transporcie wodnym.
2. Zlodzenie wód (obecność kry) w półroczu zimowym.
Zadanie 47. (SR06)
Euroregiony utworzone na wschodniej granicy Polski odznaczają się znacznie mniejszą aktywnością gospodarczą i społeczno-kulturalną w porównaniu z euroregionami na zachodniej i południowej granicy kraju.
Przedstaw dwie przyczyny, które o tym decydują. Wykorzystaj własną wiedzę i załączoną mapę.
strukturalnych Unii Europejskiej, gdyż Ukraina, Rosja i Białoruś nie należą
do Unii Europejskiej.
2. Współpracę w euroregionach na wschodniej granicy Polski utrudnia mała
samodzielność i słabość samorządów na Białorusi, Ukrainie i w Rosji.
Zadanie 48. (SR07)
W 2005 roku minister nauki oraz prezydent Warszawy podpisali porozumienie o współpracy przy tworzeniu Warszawskiego Parku Technologicznego.
Podaj trzy czynniki lokalizacji parku naukowo-technologicznego w regionie warszawskim.
2. Zaplecze naukowo-badawcze (uczelnie, instytuty naukowe).
3. Duża atrakcyjność inwestycyjna stołecznego miasta.
Zadanie 49. (SR07)
Wykresy przedstawiają strukturę handlu zagranicznego Polski wybranymi surowcami energetycznymi i półproduktami oraz kierunki geograficzne handlu tymi wyrobami w 2004 roku.
Wpisz pod wykresami A, B, C, D odpowiednio: eksport, import.
Struktura towarowa handlu zagranicznego Polski surowcami energetycznymi i półproduktami w 2004 roku
B. import
C. import
D. eksport
Zadanie 50. (SR08)
Wykresy przedstawiają strukturę pracujących w gospodarce w wybranych czterech województwach Polski w 2006 roku. Wpisz obok wykresów oznaczonych numerami od 1 do 4 nazwy podanych województw.
lubelskie, mazowieckie, warmińsko-mazurskie, wielkopolskie
2. wielkopolskie
3. mazowieckie
4. lubelskie
Zadanie 51. (SR08)
Wymień dwie bariery, na jakie napotyka rozwój rolnictwa ekologicznego w Polsce oraz dwie korzyści, wynikające z rozwoju tego typu rolnictwa.
1. Zanieczyszczenie środowiska uniemożliwia produkcję ekologicznej żywności
na wielu obszarach.
2. Niedostateczne wykształcenie rolników i brak wiedzy o ekologicznej produkcji
w rolnictwie.
Korzyści:
1. Rolnictwo ekologiczne zapewnia mniejszą ingerencję człowieka w środowisko
przyrodnicze, gdyż ogranicza stosowanie nawozów sztucznych i chemicznych
środków ochrony roślin.
2. Rolnictwo ekologiczne dostarcza zdrowszą żywność.
Zadanie 52. (SR08)
Uzupełnij tabelę, wpisując nazwy portów specjalizujących się w przeładunkach wymienionych w tabeli towarów.
A. Ustka
B. Gdańsk-Port Północny
C. Gdynia
D. Szczecin-Świnoujście
Szczecin-Świnoujście
Gdynia
Zadanie 53. (SR09)
Na mapie przedstawiono rozmieszczenie wybranych ośrodków przemysłu hutniczego w Polsce.
Podaj główny czynnik lokalizacji dla każdego z zaznaczonych na mapie ośrodków przemysłu hutniczego.
Konin …………………………………………………………………………………………………………………………..
Głogów ………………………………………………………………………………………………………………………..
Bukowno ……………………………………………………………………………………………………………………..
Głogów − baza surowcowa
Bukowno − baza surowcowa
Zadanie 54. (SR09)
Podaj trzy przykłady działań składających się na proces restrukturyzacji hutnictwa żelaza w naszym kraju.
do wyrobów produkowanych w innych państwach.
● Redukcja zatrudnienia.
● Zamykanie starych, nierentownych zakładów.
Zadanie 55. (SR09)
Ekokonwersja długu to zamiana spłaty długu na wydatki związane z ochroną środowiska w kraju dłużnika za zgodą kraju–wierzyciela. Wyjaśnij, dlaczego Szwecja jest zainteresowana ekokonwersją części zadłużenia Polski.
do Bałtyku. Szwecja, tak jak Polska, leży nad Bałtykiem. Dzięki wzrostowi wydatków
na ochronę środowiska w Polsce może poprawić się stan wód Bałtyku u wybrzeży Szwecji,
a co za tym idzie może zwiększyć się populacja ryb i dochody z rybołówstwa.
Zadanie 56. (SR10)
Na wykresie przedstawiono wielkość produkcji stali w Polsce w latach 1950−2007.
Na podstawie wykresu i własnej wiedzy podaj:
a) dekadę o największym wzroście produkcji stali oraz jego przyczynę.
b) przyczynę wzrostu produkcji stali po 2000r.
Przyczyna
Rozpoczęcie wielkich materiałochłonnych inwestycji i uruchomienie produkcji w wielu nowych zakładach wykorzystujących stal jako surowiec.
Wzrost zapotrzebowania na stal na rynku krajowym i światowym (np. w krajach Azji).
Zadanie 57. (SR10)
Skreśl w każdej z grup województw Polski nazwę tego, które nie spełnia kryterium dotyczącego lokalizacji opisanych zakładów przemysłowych.
Zadanie 58. (SR10)
Rozpoznaj opisane poniżej okręgi przemysłowe Polski i wpisz we właściwe miejsca ich nazwy.
A. Okręg położony w centralnej części Polski. Został założony na początku XIX w. Specjalizował się w przemyśle włókienniczym. Charakteryzuje się wysokim współczynnikiem feminizacji. Ze względu na kryzys przemysłu lekkiego okręg jest restrukturyzowany.
……………………………………………………………………………………………………………………………….
B. Okręg położony w pobliżu Górnośląskiego Okręgu Przemysłowego i powiązany z zakładami na jego obszarze. Przemysł jest skoncentrowany w głównym mieście, w którym wybudowano na przełomie lat 40. i 50. XX w. jedną z największych hut żelaza w Polsce. W tym okręgu funkcjonowała huta aluminium, w której zaprzestano wytopu na początku lat 80. XX w.
……………………………………………………………………………………………………………………………….
C. Jeden z okręgów przemysłowych położonych na północy Polski. Specjalizuje sięw przemyśle stoczniowym i rafineryjnym.
……………………………………………………………………………………………………………………………….
Zadania 59. (SR10)
Zasoby węgla brunatnego w istniejących kopalniach w Polsce pozwolą na utrzymanie wydobycia na obecnym poziomie tylko do około 2020 roku. Rozważa się uruchomienie eksploatacji węgla brunatnego w nowym złożu Legnica.
Na wykresie przedstawiono wielkość przewidywanego wydobycia węgla brunatnego w czynnych zagłębiach: bełchatowskim, konińsko-adamowskim i turoszowskim oraz w zagłębiu legnickim, w którym planuje się rozpoczęcie eksploatacji.
a) Na podstawie wykresu i własnej wiedzy przedstaw dwie zmiany społeczne lub gospodarcze, które mogą nastąpić w zagłębiu bełchatowskim w latach 2020−2045.
b) Na podstawie wykresu i własnej wiedzy przedstaw dwie zmiany przyrodnicze, które mogą nastąpić w zagłębiu legnickim w latach 2020−2045.
• odpływ wykwalifikowanych pracowników do innych regionów (np. do zagłębia legnickiego)
• zmniejszenie wpływów do budżetu władz lokalnych
b)
• zmiany rzeźby terenu (powstanie wyrobiska i zwałowiska)
• powstanie leja depresyjnego
Zadania 60. (SR11)
Na wykresie przedstawiono zmiany struktury zatrudnienia w Polsce w latach 1930–2000 zachodzące wraz z rozwojem gospodarczym.
Na podstawie wykresu i własnej wiedzy podaj dwie przyczyny przedstawionych na wykresie zmian w strukturze zatrudnienia w Polsce, jakie zaszły w ostatniej dekadzie XX wieku.
• wzrost zapotrzebowania na usługi
Zadania 61. (SR11)
Na mapie zaznaczono ważniejsze ośrodki hutnictwa żelaza, miedzi, cynku i ołowiu, aluminium.
Uzupełnij tabelę, rysując obok każdej nazwy hut sygnaturę, którą na mapie oznaczono ich położenie, oraz wpisz ich główny czynnik lokalizacji.
Zadanie 62. (SR12)
Poniżej przedstawiono rozmieszczenie wybranych ośrodków przemysłu lotniczego w Polsce południowo-wschodniej.
a) Podaj dwie cechy społeczne lub ekonomiczne obszaru Polski południowo-wschodniej, które mogą sprzyjać lokalizowaniu nowych zakładów przemysłu lotniczego.
b) Zaznacz poprawne dokończenie zdania.
Na obszarze przedstawionym na powyższej mapie eksploatuje się:
A. rudy cynku i ołowiu.
B. rudy miedzi.
C. ropę naftową.
D. węgiel kamienny.
na obszarze byłego Centralnego Okręgu Przemysłowego
– bliskość placówek naukowo-badawczych (np. Politechniki Rzeszowskiej)
C.
Zadanie 63. (SR12)
Na mapie konturowej zaznaczono literami od A do D wybrane obszary charakteryzujące się różnymi warunkami przyrodniczymi dla rolnictwa.
a) Podaj literę, którą zaznaczono na mapie obszar o najkorzystniejszych warunkach przyrodniczych dla uprawy roślin w Polsce. Podkreśl nazwę dominującego typu gleby na wybranym obszarze.
Obszar (wpisz literę z mapy) .……… Typ gleby: czarne ziemie, bielicowa, rędzina
b) Zaznaczone na mapie obszary różnią się natężeniem uprawy pszenicy i chowu bydła.
Uzupełnij zdania, wpisując odpowiednie litery z powyższej mapy.
Największym udziałem pszenicy w powierzchni zasiewów cechuje się obszar oznaczony na mapie literą ………. Największą obsadą bydła na 100 ha użytków rolnych cechuje się obszar oznaczony na mapie literą ……….
D, B
Zadanie 64. (SR13)
W tabeli przedstawiono powierzchnię wybranych form użytkowania gruntów w 2008 r. oraz powierzchnię pokrytą glebami o określonej klasie bonitacyjnej dla województw w Polsce oznaczonych literami od A do D.
Na podstawie tabeli podaj oznaczenie literowe województwa, na obszarze którego istnieją najkorzystniejsze warunki dla– uprawy pszenicy i buraków cukrowych,– chowu bydła.
Uzasadnij swój wybór.
Przykład poprawnego uzasadnienia:
Gleby klas I i II zajmują większą powierzchnię niż w pozostałych województwach.
Dla chowu bydła – C
Przykład poprawnego uzasadnienia:
Użytki zielone zajmują większą powierzchnię niż w pozostałych województwach
Zadanie 65. (SR13)
Uzupełnij tabelę. Dobierz wymienione poniżej obiekty turystyczne Polski według podanych w tabeli kryteriów.
A. Szczeliniec Wielki
B. Książ C. Siklawa
D. Grabarka
E. Golub-Dobrzyń
F. Licheń
D F
B E
Zadanie 66. (SR13)
W tabeli zestawiono po trzech głównych partnerów Polski według udziału w imporcie w wybranych latach.
Wpisz do tabeli obok wymienionych krajów rok: 1938, 1980 i 2011, w którym kraje te były najważniejszymi partnerami w imporcie Polski.
1938
1980
Zadanie 67. (SR14)
Na mapie zaznaczono główne obszary występowania wybranych surowców energetycznych w Polsce.
a) Podaj nazwę surowca energetycznego, którego główne obszary występowania na mapie oznaczono w legendzie literą A.
b) Wymień dwa przykłady przeobrażeń środowiska przyrodniczego obszarów intensywnej eksploatacji surowca energetycznego, któremu odpowiada na mapie litera B.
– zmiana ukształtowania powierzchni: powstanie wyrobisk i zewnętrznych zwałowisk
– obniżenie zwierciadła wód podziemnych i powstanie leja depresyjnego
Zadanie 68. (SR14)
Niektóre cechy środowiska geograficznego Polski wpływają niekorzystnie na rozwój rolnictwa.
a) Uzasadnij, dlaczego w Polsce na uprawę ziemi niekorzystny wpływ wywiera niewielka grubość pokrywy śnieżnej.
b) Uzasadnij, podając dwa argumenty, dlaczego wysoki udział gospodarstw powierzchni poniżej 5 ha w strukturze gospodarstw Polski jest jedną z barier rozwoju rolnictwa.
– utrudnia specjalizację produkcji roślinnej, gdyż niewielkie gospodarstwa są najczęściej
samozaopatrzeniowe o zróżnicowanej strukturze upraw
– z powodu mniejszych dochodów w małych gospodarstwach jest ograniczone wykorzystywanie
nowoczesnych maszyn
Zadanie 69. (SR15)
Na wykresach przedstawiono strukturę zatrudnienia ludności Polski według sektorów gospodarki w latach: 1950, 1980, 2012 (kolejność na rysunku może być inna).
Podanym poniżej datom przyporządkuj litery, którymi oznaczono odpowiadające im wykresy struktury zatrudnienia ludności Polski według sektorów gospodarki.
1950 ………………….. 2012 …………………..
Zadanie 70. (SR15)
Na wykresie przedstawiono zmiany wartości bezpośrednich inwestycji zagranicznych nettow dolarach amerykańskich w Polsce w latach 1976-2011.
Uzasadnij, podając dwa argumenty, wpływ przemian politycznych lub społeczno- -gospodarczych na zmiany wartości bezpośrednich inwestycji zagranicznych w Polsce w latach 1990‒2011.
planowanej spowodowały wzrost wartości bezpośrednich inwestycji zagranicznych
w Polsce.
– Przystąpienie Polski do Unii Europejskiej przyczyniło się do wzrostu wartości
bezpośrednich inwestycji zagranicznych w Polsce.
Zadanie 71. (SR15)
Na kartogramie przedstawiono zróżnicowanie atrakcyjności inwestycyjnej regionów w 2012 r. dla działalności zaawansowanej technologicznie. Numerami od 1 do 3 oznaczono wybrane regiony o najwyższej atrakcyjności inwestycyjnej w Polsce.
Podaj trzy przyczyny atrakcyjności inwestycyjnej dla działalności zaawansowanej technologicznie, które są wspólne dla regionów oznaczonych powyżej numerami od 1 do 3.
– Duże węzły transportowe (położenie przy ważnych drogach kołowych i kolejowych).
– Obecność lotnisk o znaczeniu międzynarodowym.
Zadanie 72. (SR15)
Wyjaśnij, podając dwa argumenty, duży udział Niemiec w strukturze geograficznej importu Polski.
towarów, zwłaszcza wysoko przetworzonych, na które jest zapotrzebowanie w Polsce.
– Niemcy są bliskim sąsiadem Polski, co powoduje, że koszty transportu towarów są
mniejsze niż z kraju położonego dalej od Polski.
Zadanie 73. (SR16)
Na mapie przedstawiono stopę bezrobocia według województw w 2011 roku.
a) Wyjaśnij, dlaczego poziom bezrobocia w województwach lubuskim, podkarpackim i warmińsko-mazurskim różni się od poziomu bezrobocia w województwach mazowieckim i wielkopolskim.
b)Wymień jedną zmianę korzystną i jedną zmianę niekorzystną, które − oprócz zjawiska bezrobocia − zaszły na rynku pracy w Polsce po 1990 r.
Materiał źródłowy do zadania 35.Na wykresie przedstawiono dane dotyczące produkcji oraz eksportu i importu węgla kamiennego w Polsce w latach 1990−2012.
W tabeli przedstawiono produkcję energii elektrycznej w GWh w elektrowniach w Polsce w latach 2006 i 2012.
W województwach mazowieckim i wielkopolskim są położone duże aglomeracje miejskie, stanowiące rozwinięty rynek pracy, podczas gdy w pozostałych województwach rynek pracy jest ograniczony, gdyż występują w nich miasta średniej i małej wielkości.
Zmiana korzystna:
– Zwiększenie różnorodności ofert pracy.
– Wzrost zatrudnienia w sektorze prywatnym.
– Wzrost liczby firm i przedsiębiorstw na rynku pracy.
– Pojawienie się nowych zawodów.
– Wzrost możliwości samozatrudnienia.
– Pojawienie się możliwości pracy przez Internet.
Zmiana niekorzystna:
– Rozpowszechnienie się prac doraźnych jako formy zatrudniania.
– Przyzwolenie na zatrudnianie na podstawie umów czasowych.
Zadanie 74. (SR16)
a)Na podstawie wykresu i własnej wiedzy podaj trzy przyczyny tendencji zmian wielkości produkcji
b) Na podstawie danych w tabeli wskaż rodzaj elektrowni, którego udział w strukturze wytwarzania energii elektrycznej w Polsce w 2012 r., w porównaniu do 2006 r., wzrósł najbardziej. Podaj przyczynę tego wzrostu.
– Wzrost wielkości importu węgla kamiennego do Polski.
– Wzrost kosztów wydobycia węgla kamiennego.
– Wyczerpywanie się tanich w eksploatacji złóż węgla kamiennego.
Elektrownie wiatrowe.
Przyczyna np.:
Energia wiatru jest odnawialna, a polityka energetyczna Unii Europejskiej zobowiązuje Polskę do wzrostu udziału odnawialnych źródeł energii.
Zadanie 75. (NR16)
Na mapie Polski numerami od 1 do 6 oznaczono miejsca, w których zlokalizowano zakłady przemysłowe podane poniżej:− rafinerię w Gdańsku− hutę aluminium w Koninie− zakłady meblarskie w Krośnie− fabrykę telewizorów w Mławie− zakłady azotowe we Włocławku− fabrykę samochodów w Tychach.
Uzupełnij brakujące komórki w tabeli. Wpisz:– numery, którymi oznaczono na mapie położenie zakładów przemysłowych− nazwy miast, w których zlokalizowano zakłady przemysłowe– główne czynniki lokalizacji zakładów przemysłowych wybrane z podanych poniżej.
A. zasoby wodne
B. baza surowcowa
C. infrastruktura techniczna
D. kooperacja z zakładami przemysłu metalowego i hutniczego E. baza energetyczna
2, D
6, Konin
Zadanie 76. (SR16)
W tabeli przedstawiono bilans węgla brunatnego w Polsce w wybranych latach.
Na podstawie tabeli sformułuj trzy wnioski dotyczące pozyskiwania i/lub wykorzystywania węgla brunatnego w Polsce.
– Większość zużywanego w Polsce węgla brunatnego pochodzi z krajowego wydobycia.
– W Polsce większość węgla brunatnego przetwarza się na inne nośniki energii.
– W podanym okresie wzrosły obroty węglem brunatnym w handlu zagranicznym Polski.
– Obroty węglem brunatnym w handlu zagranicznym Polski są niewielkie w stosunku do krajowego wydobycia.
Zadanie 77. (SR16)
Przyporządkuj wymienionym regionom turystycznym Polski po dwa charakterystyczne obiekty, wybrane spośród podanych poniżej.
Obiekty:
A. zamek Książ
B. uzdrowisko Nałęczów
C. Park Narodowy Borów Tucholskich
D. Śnieżne Kotły
E. Zamość z renesansową zabudową Starego Miasta
F. Drawieński Park Narodowy
Regiony:
1. Sudety
2. Wyżyna Lubelska
3. Pojezierze Pomorskie
Regiony: 1. ………. ,………. 2. ………. , ………. 3. ………. , ……….
2. Wyżyna Lubelska – B, E
3. Pojezierze Pomorskie – C, F
Zadanie 78. (SR16)
Na wykresach przedstawiono obroty handlu zagranicznego Polski w 2014 r. według głównych partnerów.
Podaj trzy cechy struktury handlu zagranicznego Polski według głównych partnerów handlowych w 2014 r.
– Największy udział zarówno w eksporcie jak i imporcie mają kraje europejskie.
– Tylko w imporcie do głównych partnerów należą także kraje pozaeuropejskie.
– Do głównych partnerów pozaeuropejskich należą Chiny i Stany Zjednoczone.
– Zarówno w imporcie jak i w eksporcie największy udział mają Niemcy.
Zadanie 79. (SR17)
Na wykresie przedstawiono zmiany współczynnika urbanizacji w Polsce w latach 1946−2010. Literami A, B, C, D zaznaczono wybrane przedziały czasowe.
W każdym wierszu tabeli zaznacz literę oznaczającą przedział czasu, w którym na tendencję zmiany wartości wskaźnika urbanizacji wpłynęły przemiany społeczno- -gospodarcze opisane w tabeli.
Zadanie 80. (SR17)
W tabeli przedstawiono powierzchnię upraw i zbiory pszenicy w wybranych województwach Polski w 2014 roku.
Podaj główną przyrodniczą przyczynę przeznaczania pod uprawę pszenicy większej powierzchni gruntów ornych w województwach dolnośląskim, kujawsko-pomorskim oraz lubelskim niż w pozostałych województwach wymienionych w tabeli.
……………………………………………………………………………………………………………………………………
Zadanie 81. (SR17)
Na mapie oznaczono literami A−F wybrane elektrownie w Polsce.
a) Podaj główny czynnik lokalizacji elektrowni oznaczonej na mapie literą A.
…………………………………………………………………………………………………………………………………..
b) Uzupełnij tabelę. Wpisz obok nazwy elektrowni odpowiednią literę z mapy (A−F). Dla elektrowni wymienionych w tabeli podaj główne źródło energii wykorzystywane do wytwarzania energii elektrycznej, inne dla każdej z nich.
| Elektrownia | Litera, którą oznaczono elektrownię na mapie | Źródło energii |
| Bogatynia (Turów) | ||
| Rybnik | ||
| Solina |
– sprzyjające warunki wietrzne na zwałowisku kopalni odkrywkowej (elektrownia wiatrowa)
F, węgiel brunatny
E, węgiel kamienny
D, woda
Zadanie 82. (SR17)
W tabeli zamieszczono dane informujące o produkcji stali surowej i srebra w Polsce w wybranych latach.
Na podstawie: W. Mizerski, J. Żukowski, Tablice geograficzne, Warszawa 2001;Rocznik Statystyczny Przemysłu 2015, Warszawa 2015.
a) Zaznacz dwa państwa, w których w okresie podanym w tabeli zaznaczył się podobny jak w Polsce trend w produkcji stali surowej.
A. Chiny B. Francja C. Indie D. Korea Południowa E. Stany Zjednoczone
b) Oceń, czy poniższe informacje są prawdziwe. Zaznacz P, jeśli informacja jest prawdziwa, lub F ‒ jeśli jest fałszywa.
P, P, F
Zadanie 83. (SR17)
Na wykresie przedstawiono liczbę pasażerów w międzynarodowym ruchu lotniczym w Polsce po 2000 roku.
Podaj trzy przyczyny zmiany liczby pasażerów w międzynarodowym ruchu lotniczym w Polsce w okresie 2004−2008.
– Wzrost liczby międzynarodowych przewoźników oferujących loty do Polski.
– Wzrost dochodów społeczeństwa polskiego.
– Spadek cen biletów lotniczych.
– Rozwój turystyki zagranicznej.
– Wzrost powiązań biznesowych z zagranicą.
Zadanie 84. (SR18)
Na wykresie przedstawiono wielkość połowów ryb morskich przez flotę rybacką Polski w latach 1970–2010.
Wymień dwa czynniki, które miały wpływ na zmiany wielkości połowu ryb morskich w Polsce w latach 1980−2010.
ekosystemów morskich.
− Wzrost kosztów połowów dalekomorskich i z tym związana ich nieopłacalność.
− Ograniczanie dostępu do łowisk dalekomorskich.
− Redukcja floty rybackiej.
− Limity połowów obowiązujące polskich rybaków po przystąpieniu Polski do Unii
Europejskiej.
Zadanie 85. (NR15)
Na mapie numerami 1‒6 oznaczono miejsca, w których znajdują się wybrane zakłady przemysłowe:
A. cukrownia w Krasnymstawie
B. huta miedzi w Głogowie
C. fabryka samochodów w Gliwicach
D. zakłady celulozowo-papiernicze w Kwidzynie
E. zakłady chemiczne w PolicachF. zakłady petrochemiczne w Płocku
4, zasoby wody/wysoka lesistość
B, 2
Zadanie 86. (NR15)
W tekście przedstawiono przykład możliwych skutków okresowego niedostatku opadów atmosferycznych w Polsce.
W związku z utrzymującą się od kilku miesięcy sytuacją hydrometeorologiczną do Mazowieckiego Wojewódzkiego Inspektoratu Ochrony Środowiska zaczęły napływać sygnały, że z powodu niedostatku opadów i niskiego poziomu wody większości rzek mogą nastąpić niekorzystne zmiany jakości wód płynących. Niski stan wody w Wiśle spowodował, że w listopadzie 2011 roku wystąpiły problemy z poborem wody z tej rzeki w ilości niezbędnej dla prawidłowej pracy Elektrowni „Kozienice” w Świerżach Górnych.
Na podstawie: Komunikat Mazowieckiego Wojewódzkiego Inspektora Ochrony Środowiska z dnia 25.11.2011 r., Hw.wios.warszawa.pl
Uzupełnij schemat tak, aby przedstawiał on wpływ braku opadów atmosferycznych na wystąpienie deficytu energii elektrycznej. Wpisz do schematu we właściwej kolejności odpowiednie litery.
A. Zakłócenie prawidłowego funkcjonowania elektrowni.
B. Zmniejszenie produkcji energii elektrycznej.
C. Długotrwały brak opadów atmosferycznych.
D. Wzrost poboru wody do celów chłodniczych.
E. Zmniejszenie przepływu wody w rzece.
F. Niedobór energii elektrycznej.
Zadanie 87. (NR15)
Podaj po dwie przyczyny każdej z wymienionych zmian zachodzących w polskim rolnictwie na początku XXI wieku.
Wzrost udziału gospodarstw o powierzchni powyżej 15 ha w strukturze wielkościowej gospodarstw:
1………………………………………………………………………………………………………………………………….
2. …………………………………………………………………………………………………………………………………
Spadek udziału gruntów ornych w strukturze użytkowania ziemi w Polsce:
1. …………………………………………………………………………………………………………………………………..
2. …………………………………………………………………………………………………………………………………..
gospodarstw
– Duże gospodarstwa sprzyjają specjalizacji produkcji, co przekłada się na większą
konkurencyjność ich produkcji na rynku.
– Większa opłacalność produkcji rolnej wynikająca z większych dochodów dużych
gospodarstw.
Spadek udziału gruntów ornych w strukturze użytkowania ziemi w Polsce
– Rozwój przestrzenny miast i sieci dróg kołowych (kosztem gruntów ornych).
– Zalesianie gruntów o najsłabszej przydatności dla rolnictwa.
Zadanie 88. (NR16)
W tabeli przedstawiono udział w % wybranych zbóż w powierzchni zasiewów w Polsce w podanych latach.
Na podstawie: J. Kądziołka, K. Kocimowski, E. Wołonciej, Świat w liczbach 2013, Warszawa 2013,Mały Rocznik Statystyczny Polski 2015, Warszawa 2015.
Podaj przyczyny zmian w strukturze zasiewów w Polsce zbóż wymienionych w tabeli.
Stopniowa poprawa kultury rolnej (wzrost nawożenia, stosowanie zabiegów agrotechnicznych) wpłynęła na poprawę urodzajności gleb, umożliwiając zwiększenie powierzchni upraw pszenicy (dającej wysokie plony), kosztem ograniczenia zasiewów żyta.
Owies
W Polsce w strukturze zużycia owsa przeważało jego wykorzystanie na paszę dla koni, a ponieważ pogłowie tych zwierząt zmalało, spadło zapotrzebowanie na to zboże i zmniejszył się udział tego zboża w strukturze upraw.
Zadanie 89. (NR16)
W tabeli przedstawiono udział głównych nośników energii wykorzystywanych do produkcji energii elektrycznej w Polsce w roku 2012 i udział tych nośników prognozowany na rok 2030.
Przedstaw dwie przyczyny prognozowanych zmian w udziale głównych nośników energii wykorzystywanych w Polsce do produkcji energii elektrycznej.
– Szkodliwość pozyskiwania i przetwarzania nieodnawialnych źródeł energii (dla środowiska i zdrowia ludności), nakazuje zmniejszenie udziału tych źródeł energii i wzrost udziału źródeł odnawialnych.
– Wzrostowi udziału gazu ziemnego będzie sprzyjało funkcjonowanie terminala LNG w Świnoujściu (gazoportu).
Zadanie 90. (NR17)
Na mapie oznaczono literami A−F wybrane elektrownie w Polsce.
a) Podaj główny czynnik lokalizacji elektrowni oznaczonej na mapie literą A.
……………………………………………………………………………………………………………………………………
b) Uzupełnij tabelę. Wpisz obok nazwy elektrowni odpowiednią literę z mapy (A−F). Dla elektrowni wymienionych w tabeli podaj główne źródło energii wykorzystywane do wytwarzania energii elektrycznej, inne dla każdej z nich.
– sprzyjające warunki wietrzne na zwałowisku kopalni odkrywkowej (elektrownia wiatrowa)
F, węgiel brunatny
E, węgiel kamienny
D, woda
Zadanie 91. (NR17)
W tabeli zamieszczono informacje o głównych partnerach Polski w 2014 r. w imporcie i eksporcie gazu ziemnego, ropy naftowej, węgla brunatnego i węgla kamiennego, oznaczonych literami A−D (kolejność nazw surowców energetycznych nie ma związku z kolejnością w tabeli).
Uzupełnij poniższą tabelę. Wpisz nazwy surowców energetycznych, wybrane spośród wymienionych we wstępie do zadania, oraz litery, którymi oznaczono je w tabeli zawierającej informacje o głównych partnerach Polski w handlu tymi surowcami.
węgiel kamienny, A
Zadanie 92. (NR17)
W Świnoujściu zlokalizowano jedną z największych inwestycji w Polsce − gazoport, który służy do odbioru gazu ziemnego.
Uzasadnij, że funkcjonowanie gazoportu w Świnoujściu sprzyja dywersyfikacji dostaw gazu ziemnego do Polski.
Zadanie 93. (NR17)
W tabeli zamieszczono dane informujące o produkcji stali surowej i srebra w Polsce w wybranych latach.
a) Zaznacz dwa państwa, w których w okresie podanym w tabeli zaznaczył się podobny jak w Polsce trend w produkcji stali surowej.
A. Chiny B. Francja C. Indie D. Korea Południowa E. Stany Zjednoczone
b) Oceń, czy poniższe informacje są prawdziwe. Zaznacz P, jeśli informacja jest prawdziwa, lub F ‒ jeśli jest fałszywa.
P, P, F
Zadanie 94. (NR17)
Zadanie wykonaj na podstawie map, na których przedstawiono udział procentowy pszenicy i żyta w ogólnej powierzchni zasiewów według powiatów w Polsce (strona IV barwnego materiału źródłowego).
Uzupełnij tabelę. Wskaż zboże, które ma wyższy udział w ogólnej powierzchni zasiewów na obszarach wymienionych w tabeli. Wpisz znak X w odpowiednie komórki tabeli.
| Obszar | Pszenica | Żyto |
| Równina Tucholska, Równina Kurpiowska oraz inne tereny sandrowe. | ||
| Obszar o największej w północnej Polsce powierzchni gleb wytworzonych z osadów akumulacji rzecznej. | ||
| Obszary charakteryzujące się obecnością gleb, które powstały na lessach. |
Zadanie 95. (NR17)
Na rysunku przedstawiono fragment doliny rzecznej z terasami. W planie zagospodarowania tego terenu wyznaczono trzy lokalizacje osiedla domów jednorodzinnych i oznaczono je numerami od 1 do 3, ale tylko jedna z nich będzie przeznaczona pod zabudowę. Lokalizacja dwóch pozostałych została uznana za niekorzystną dla budownictwa mieszkalnego. Podłoże tego terenu ma budowę fliszową, co ma znaczenie dla jego zagospodarowania.
Podaj dwa numery, którymi oznaczono niekorzystne lokalizacje dla osiedli, oraz uzasadnij, dlaczego warunki środowiska przyrodniczego nie sprzyjają zabudowie mieszkaniowej w każdej z niekorzystnych lokalizacji.
Lokalizacja osiedla na stromym stoku, co − przy fliszowej budowie geologicznej terenu − zagraża osuwiskami mogącymi niszczyć zabudowania.
Numer 3
Lokalizacja osiedla na terasie zalewowej. Przy wyższych stanach wody istnieje duże zagrożenie podtopieniami i zalaniem osiedla wodą.
Zadanie 96. (NR18)
Na mapie zaznaczono wybrane miejsca eksploatacji czterech surowców mineralnych. W legendzie mapy surowce oznaczono symbolami i literami A−D.
Uzupełnij tabelę. Wpisz nazwy surowców mineralnych, których wybrane miejsca eksploatacji oznaczono na mapie symbolami, oraz miejsca wydobycia tych surowców. Nazwy surowców wybierz spośród podanych poniżej.
– ropa naftowa
– rudy cynku i ołowiu
– rudy miedzi
– siarka
– węgiel brunatny
– węgiel kamienny
węgiel brunatny, B
ropa naftowa, A
rudy miedzi (miedź), C
Zadanie 97. (NR18)
Na mapie Polski przedstawiono rozmieszczenie wybranych elektrowni cieplnych (bez elektrociepłowni) według mocy w nich zainstalowanej.
Oceń, czy poniższe informacje są prawdziwe. Zaznacz P, jeśli informacja jest prawdziwa, albo F – jeśli jest fałszywa.
Zadanie 98. (NR18)
W tabeli przedstawiono udział ziemniaków, owsa i pszenicy w ogólnej powierzchni zasiewów w Polsce w podanych latach (kolejność nazw roślin uprawnych nie ma związku z ich kolejnością w tabeli).
Dokończ zdanie. Wybierz i zaznacz odpowiedź A, B albo C oraz jej uzasadnienie spośród odpowiedzi 1–3.
Zmiany udziału ziemniaków w strukturze zasiewów, przedstawione w wierszu
Zadanie 99. (NR18)
Na wykresie przedstawiono strukturę indywidualnych gospodarstw w Polsce (w %) pod względem zajmowanej powierzchni użytków rolnych w ha w 2014 roku.
Na podstawie informacji przedstawionych na wykresie i własnej wiedzy uzasadnij, że struktura wielkościowa indywidualnych gospodarstw w Polsce może być niekorzystna dla rozwoju rolnictwa.
podnoszącej wydajność produkcji.
− Duży udział małych gospodarstw, które prowadzą głównie gospodarkę samozaopatrzeniową.
− W Polsce przeważają małe i średnie gospodarstwa, które są w większości niskotowarowe.
− Duży udział małych gospodarstw ogranicza specjalizację produkcji rolniczej i przyczynia
się do niższych dochodów z produkcji rolnej.
Zadanie 100. (NR18)
a) Początek planowanej drogi wyznaczono w miejscowości A, natomiast jej koniec – w miejscowości B.
Oceń, czy poniższe informacje są prawdziwe. Zaznacz P, jeśli informacja jest prawdziwa, albo F – jeśli jest fałszywa.
b) Wybierz najkorzystniejszy wariant przebiegu planowanej drogi z miejscowości A do miejscowości B. Podaj dwie cechy wybranego wariantu przebiegu drogi, które zadecydowały o jego wyborze. Uzasadnij, że podane cechy decydują o przewadze tego wariantu nad pozostałymi wariantami przebiegu dróg.
2
Cecha: Najkrótsza droga.
Uzasadnienie:
− Budowa drogi pochłonie mniej materiałów, a zatem koszty jej budowy będą najniższe.
− Pokonanie drogi wymaga mniej czasu.
Cecha: Najmniejsze deniwelacje terenu (najmniejsze różnice w wysokości profilu podłużnego
drogi).
Uzasadnienie:
− Korzystanie z drogi o większych nachyleniach wymaga zużycia większej ilości paliwa.
− Korzystanie z drogi o większych nachyleniach jest mniej bezpieczne dla podróżujących
samochodami.
Cecha: Najmniejsza krętość drogi.
Uzasadnienie:
− Zakręty na drogach są niebezpieczne dla podróżnych.
− Obecność zakrętów zwiększa koszt budowy i utrzymania drogi, a zmniejsza prędkość jazdy.